Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Copyleft, insanlara özgün çalışmayı diledikleri gibi kopyalama, değiştirme ve yeniden dağıtma hakları veren bununla birlikte eserin özgün ve değiştirilmiş halinin yine aynı haklarla dağıtılmasını zorunlu tutan yasal bir tekniktir. Bir özgür yazılımın (veya başka bir eserin) özgün hali ve değiştirilmiş türevlerinin özel mülke dönüşmesini önlemek yani daima özgür kalmasını sağlamak için kullanılır. Bu bakımdan copyleft özgür lisanslar copyleft olmayan özgür lisanslara göre daha koruyucu niteliktedir. Copyleft lisanslar başta bilgisayar yazılımları olmak üzere belgeler, sanat eserleri, bilimsel keşifler ve hatta belirli patentlere kadar uzanan çalışmalar için kullanılabilir.
Genel olarak, telif hakkı (copyright) hukuku, üreticisi tarafından eserine ilişkin yeniden üretme, esinlenme ve dağıtma haklarının sınırlandırılması için kullanılır. Copyleft ise aksine eser sahibinin eserin bir örneğine ulaşan herkesin eseri tekrar üretme, değiştirme ve dağıtma haklarını bu hakları lisans şartları kapsamında korunması karşılığında verir.
İlk olarak Richard Stallman tarafından yazılan GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) genel kullanım gören ilk copyleft yazılım lisansıdır ve hala bu alandaki yaygın lisans konumundadır. Creative Commons lisanslarından Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı (BY-SA), Özgür Sanat Lisansı yine copyleft birer lisansdır.
Vikipedi, sayfanın alt kısmında belirtildiği gibi Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı altında copyleft'tir.
Tarih
"Copyleft" teriminin erken kullanımı Li-Chen Wang'ın Palo Altı Tiny Basic dağıtımının Haziran 1976 tebliğinde "@COPYLEFT ALL WRONGS RESERVED (Copyleft tüm yanlışlar saklıdır)" görülmüştür fakat Tiny Basic herhangi bir copyleft dağıtım koşulu altında yayınlanmamıştır.
Copyleft kavramı, 1985 yılında Richard Stallman'ın GNU Manifesto'sunda yer almış ve kendisi şunları yazmıştır:
GNU kamu malı değildir. Herkesin GNU'yu değiştirmesine ve yeniden dağıtmasına izin verilir, ancak hiçbir dağıtıcının GNU'nun yeniden dağıtımına kısıtlamalar getirmesine izin verilmeyecektir. Yani, özel mülk niteliğindeki değişikliklere izin verilmeyecektir. GNU'nun tüm sürümlerinin özgür kaldığından emin olmak istiyorum.
Stallman'ın motivasyonu, birkaç yıl önce bir Lisp yorumlayıcısı üzerinde çalışmış olmasıydı. Symbolics isimli yazılım şirketi, Lisp yorumlayıcısını kullanmayı talep ettiğinde Stallman onlara çalışmalarının kamuya açık bir sürümünü sağlaması şartıyla kabul etmiştir. Symbolics, Lisp yorumlayıcısını ilerletti ve geliştirdi ancak Stallman, Symbolics'in kendi yorumlayıcısına yaptığı iyileştirmelere erişmek istediğinde, şirket bu isteği reddetmiştir. Stallman daha sonra 1984'te, yazılım istifçiliği adını verdiği ve özel mülk yazılımın ortaya çıkardığı bu davranışı ve kültürü ortadan kaldırmak için çalışmaya başladı. Stallman ilk defa özel mülk yazılımlarla uğraşıyor değildi ancak bu etkileşimi bir "dönüm noktası" olarak değerlendirmiştir. Yazılım paylaşımına haklılık temeli kazandırarak, yazılımlar çevrimiçi olarak orijinali gibi kayıpısız paylaşılabilirken buna engel olunmasını protesto etmiştir. Bu şekilde bir paylaşımdan herkes yararlanmaktadır.
Stallman, mevcut telif hakkı hukukunun ve yürürlükte olduğunu düşündüğü yanlışları ortadan kaldırmanın kısa vadede pratik olmadığını düşündüğü için, mevcut yasa çerçevesinde hareket etmeye karar verdi; 1985'te kendi telif hakkı lisansı ve ilk copyleft lisansı olan Emacs Genel Kamu Lisansı'nı yazdı. Bu lisans daha sonra, günümüzün en yaygın özgür yazılım lisasnlarından biri olan GNU Genel Kamu Lisansı'na (GPL) dönüştü. İlk kez bir telif hakkı sahibi, geleneksel olarak kendisine ait olan hakların büyük bir kısmını yazılımın kullanıcılarına, ileride yazılımda herhangi birinin yapacağı değişiklikler ve amaçtandan bağımsız olarak aktarmıştır. Bu orijinal GPL genel olarak halkın geneline bu hakları vermiyordu, sadece yazılımı zaten almış olanlara ilgili hakları tanımaktaydı. Var olan hukuki çerçevede yapılabilecek en iyi seçenek bu idi.
Yayınlanan bu yeni lisansda henüz copyleft etiketi kullanılmamıştı. Richard Stallman, "Copyleft" kullanımının kendisine 1984 veya 1985'te bir mektup gönderen Don Hopkins'ten geldiğini ve mektubun üzerinde şöyle yazdığını söyledi: "Copyleft - tüm hakları geri alınmıştır." Bu telif hakkı için kullanılan "tüm hakları saklıdır" beyanına karşı bir kelime oyunuydu.
Fransa'da, 2000 yılında "Copyleft Tutumu" başlığı altında gerçekleştirilen bir dizi toplantı, teorik olarak Bern Konvansiyonu'na bağlı her yargı alanında geçerli olan ve Özgür Yazılım Vakfı tarafından önerilen Özgür Sanat Lisansını doğurdu. Kısa bir süre sonra söz konusu girişimden ayrı olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde Creative Commons girişimi 2001'den bu yana birkaç farklı çeşidi bulunan (yalnızca bazıları copyleft niteliğinde olan) ve daha spesifik olarak ABD yasalarına göre uyarlanmış Creative Commons lisansını ortaya çıkardı.
Copyleft ilkeleri
Özgürlük
Telif hakkı yasaları, çalışmanın yazarlarına eserlerinin kopyalanması, dağıtılması ve değiştirilmesi konusunda kontrol verirken, copyleft çalışmanın tüm kullanıcılarına tüm bu faaliyetleri gerçekleştirme özgürlüğü verir. Bu özgürlükler (Özgür Yazılım Tanımından) şunları içerir:
- Özgürlük 0
- yazılımı kullanma özgürlüğü
- Özgürlük 1
- yazılımı inceleme özgürlüğü
- Özgürlük 2
- yazılımı kopyalama ve paylaşma özgürlüğü
- Özgürlük 3
- eseri değiştirme özgürlüğü ve değiştirilmiş kopyalarını dağıtma özgürlüğü
Benzer özgürlükleri içeren ayrı bir tanım olan da benzer terimler mevcuttur. Copyleft lisanslarının büyük çoğunluğu hem Özgür Yazılım Tanımını hem de Açık Kaynak Tanımını karşılar.
Karşılıklılık
Bir önceki başlıkta belirtilen özgürlükler, türev çalışmaların aynı lisans şartlar ile dağıtılmasını garanti etmez. Copyleft'in getirdiği ana kısıtlamalardan biri, türetilen eserlerin de yine uyumlu bir copyleft lisansı altında yayınlanmasını zorunlu tutmasıdır. Bu, özgür lisanslı eserleri özel mülke dönüşmekten korur.
Bunun nedeni, copyleft'in temel ilkesidir: Herkes, başkalarının önceki çalışmalarından özgürce yararlanabilir, ancak bu çalışmadaki herhangi bir değişiklik, diğer herkese de fayda sağlamalı ve dolayısıyla benzer koşullar altında yayınlanmalıdır. Bu nedenle, copyleft lisansları aynı zamanda karşılıklı lisanslar olarak da bilinir: copyleft bir çalışmayı değiştirenlerin, yazarın, yapmış olabilecekleri herhangi bir türevin de copyleft lisansını vererek, yazılımı copyleft lisanslama eylemine karşılık vermesi beklenir.
Çoğaltma kısıtlamalarına ek olarak, copyleft diğer olası engelleri de ele alır. Bunlar, hakların daha sonra ihlal edilememesini sağlamak ve çalışmanın ve türevlerinin değiştirmeyi kolaylaştıracak bir biçimde sunulmasını zorunlu kılmaktır. Yazılımda bu, türetilmiş çalışmanın kaynak kodunun yazılımın kendisi ile birlikte sunulmasını gerektirir.
Uygulanması
Copyleft kullanımı için yaygın uygulama, bir eserin kopyalama şartlarını, copyleft ilkelerini içeren herhangi bir lisans ile kodlamaktır. Bu, eseri kullanma, inceleme, kopyalayıp başkalarıyla paylaşma, değiştirme ve eserin tam veya değiştirilmiş versiyonlarını ücretsiz veya ücretsiz olarak dağıtma özgürlüğünü içermeli ve aynı zamanda eserin değiştirilmiş versiyonlarının da bu özgürlükleri vermesi gerektiğini garanti etmelidir. Bu nedenle, copyleft lisansı kapsamında lisanslanan herhangi bir eserdeki değişikliklerin, uyumlu bir copyleft lisansı kapsamında dağıtılması ve dağıtılan değiştirilmiş çalışmanın, eseri değiştirmenin bir yolunu içermesi gerekir.
Ancak adil kullanım kapsamında, normal telif hakları gibi copyleft lisansları da geçersiz kılınabilir. Bu nedenle, icat ettikleri eserler için copyleft lisansı altında lisanslanmış bir kaynak kullanan herhangi bir kişi, adil kullanım standardını karşılaması koşuluyla başka bir lisans seçmekte (veya hiç seçmemekte) özgürdür.
Copyleft lisanslar için dayanak olan bazı yasalar ülkeden ülkeye değişiklik gösterir ve ülkeden ülkeye değişen terimlerle kullanılabilir. Örneğin bazı ülkelerde standart GNU Genel Kamu Lisansı tarzında bir yazılım ürününün garantisiz olarak satılması kabul edilebilirken (bkz. GNU GPL sürüm 2, madde 11 ve 12) çoğu Avrupa ülkesinde bir yazılım dağıtıcısının satılan bir ürünle ilgili tüm garantilerden feragat etmesine izin verilmez.[] Bu nedenle, bu tür garantilerin kapsamı çoğu Avrupa copyleft lisansında, örneğin Avrupa Birliği Kamu Lisansı (EUPL) veya lisansı gibi GNU GPL'nin sınırlı bir garantiyle birlikte kullanılmasına izin veren bir lisansta belirtilir.
Bir ağ üzerinde yürütülecek projeler için, GNU Affero Genel Kamu Lisansı adında GPL'nin bir versiyonu oluşturulmuştur, bu da kaynak kodunun bir ağ üzerinden yazılım kullanıcılarının kullanımına sunulmasını sağlar.
Türler ve diğer lisanslarla ilişkisi
| Özgür | Özgür olmayan | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kamu malı ve eşdeğerleri | Copyleft (koruyucu lisans) | Ticari olmayan lisans | Özel mülk yazılım | Ticari sır | ||
| Açıklama | Tüm hakları verir | Yeniden lisanslama hakkı da dahil olmak üzere kullanım hakları verir (özel mülkiyete geçirme, izin verir) | Kullanım hakları verir, özel mülk kılmayı yasaklar | Yalnızca ticari olmayan kullanıma yönelik haklar verir. Benzer paylaşım (share-alike) ile birleştirilebilir. | Telif hakkının geleneksel kullanımı; genellikle bir hak vermesi beklenmez. | Hiçbir bilgi özgür değildir. |
| Yazılım için | Kamu malı, Lisanssız, (CC0) | BSD, MIT, Apache | GPL, AGPL | JRL, AFPL | Özel mülk yazılım | Özel, iç kullanıma yönelik yazılım |
| Diğer yaratıcı çalışmalar için | Kamu malı, (CC0) | (CC-BY) | (CC-BY-SA), Özgür Sanat Lisansı | (CC-BY-NC) | Telif hakkı, (CC-BY-ND) | Yayınlanmamış |
Copyleft bazı özgür yazılım lisanslarının ayırt edici bir özelliğidir. Birçok özgür yazılım lisansı, yazılımın kopyasına sahip olanların değiştirilmiş kopyaları benzer lisans koşulları altında dağıtma zorunluluğu getirmediği için copyleft sayılmamaktadır. Hangi lisansın daha fazla özgürlük sağladığı konusunda devam eden bir tartışma vardır. Bu tartışma, özgürlüğün tanımı ve kimin özgürlüğünün daha önemli olduğu gibi karmaşık konulara dayanmaktadır: bir eserin gelecekteki potansiyel alıcılarının özgürlüğü veya sadece ilk alıcının (özel mülk edinme "özgürlüğü") özgürlüğü. Bununla birlikte, mevcut telif hakkı hukuku çerçevesinde copyleft olan ve olmayan her iki tür lisansın mevcudiyeti, yazarların icat ettikleri eserleri istedikleri türde bir lisans ile lisanslamalarına imkan vermektedir.
Creative Commons'ın benzer paylaşım (share-alike) lisansı, GNU Özgür Belgeleme Lisansı (GFDL), yazarların çalışmalarının bazı bölümlerine sınırlamalar uygulamalarına izin verir ve eserlerinin bazı kısımlarını tam copyleft korumalarından muaf tutar. GFDL kapsamında, bu sınırlamalar gelecekteki editörler tarafından değiştirilemeyecek bölümlerin kullanımını içerir. GFDL'nin başlangıçtaki amacı, copyleft yazılımların belgelemesini desteklemekti. Ancak sonuçta, her türlü belge için kullanılabilmektedir.
Güçlü ve zayıf copyleft
Bir eseri koruyan copyleft lisansının gücü, hükümlerinin her türlü türev esere ne ölçüde uygulanabileceğine göre belirlenir. "Zayıf copyleft", türetilen tüm eserlerin copyleft özelliklerini devralmadığı lisansları ifade eder; türetilmiş bir çalışmanın copyleft özellikleri miras alıp almaması genellikle türetilme şekline bağlıdır.
"Zayıf copyleft" lisansları genellikle yazılım kütüphanelerinin oluşturulması, diğer yazılımların kütüphaneye bağlanmasına izin vermek ve daha sonra kütüphanenin copyleft lisansı altında dağıtılması için yasal bir engel olmaksızın yeniden dağıtılmasında kullanılır. Yalnızca zayıf copyleft yazılımlarda yapılan değişiklikler, copyleft lisans hükümlerine tabi olur, ona bağlanan yazılımlar kapsam dışında kalır. Bu herhangi bir lisans altındaki yazılımların, glibc (GNU Projesi C standart kitaplığını uygulaması) gibi copyleft kütüphanelerine derlenmesini, bağlanmasını ve daha sonra yeniden lisanslama gerektirmeden yeniden dağıtılmasını imkân sağlar.
GNU Genel Kamu Lisansı güçlü copyleft uygulayan bir lisans örneğidir. Daha da güçlü bir copyleft lisansı, hizmet olarak yazılım (SaaS) kullanım durumları için (örneğin, yazılım sunuculara dağıtıldığında) kaynak kodunun yayınlanmasını gerektiren AGPL'dir. Sybase Açık Watcom Kamu Lisansı, en güçlü copyleft lisansı kabul edilir, çünkü bu lisans GPL'nin "özel kullanım" istisnasını kullanmaz ve herhangi bir kullanım durumunda kaynak kodunun yayınlanmasını gerektirir. Bu nedenle lisans Özgür Yazılım Vakfı, GNU Projesi ve Debian projesi tarafından özgür değil olarak değerlendirilmektedir. Ancak lisans tarafından açık kaynak olarak kabul edilmektedir.
"Zayıf copyleft" kullanan özgür lisanslar arasında GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı ve Mozilla Kamu Lisansı örnek verilebilir. Copyleft olmayan özgür lisanslara örnek olarak MIT Lisansı, Apache Lisansı ve BSD lisansları verilebilir. Güçlü ve zayıf copyleft'in somut etkisi ise henüz mahkemelerde içtihata dönüşmüş değildir.
Tasarım Bilimi Lisansı, yalnızca yazılım veya belgeler için değil, aynı zamanda edebiyat, sanat eserleri, müzik, fotoğrafçılık ve video gibi herhangi bir çalışma için kullanılabilen güçlü bir copyleft lisansıdır. Söz konusu lisans Michael Stutz tarafından daha sonra Açık içerik olarak adlandırılan yazılım dışı çalışmalara GNU tarzı copyleft uygulamanması konusundaki çalışmasından yaratılmıştır. 1990'larda Tasarım Bilimi Lisansı; müzik kayıtları, görsel sanatlar ve hatta romanlarda kullanılmıştır. Özgür Yazılım Vakfı web sitesinde lisansın özgür olduğu ancak GPL ile uyumlu olmadığı belirtilmiştir.
Tam ve kısmi copyleft
"Tam" ve "kısmi" copyleft başka bir hususa dayalı bir konudur. Tam copyleft, bir eserin tüm bölümleri (lisansın kendisi hariç) yalnızca eserin copyleft lisansı koşulları altında değiştirilebilir ve dağıtılabilirse bulunur. Buna karşılık, kısmi copyleft, çalışmanın bazı kısımlarını copyleft hükümlerinden muaf tutar, böylece bazı değişikliklerin copyleft lisansı dışındaki şartlar altında dağıtılmasına izin verir veya başka bir şekilde, çalışmaya copyleft'in tüm ilkelerini dayatmaz. Kısmı copyleft örneği; bazı yazılım paketleri için yapılan GPL bağlantı istisnası.
Benzer paylaşım (share-alike)
Benzer paylaşım ya da benzer lisansla paylaş (share-alike), herhangi bir çalışmanın orijinal çalışma ile aynı veya benzer bir lisans altında yayınlanmasını zorunlu tutan lisans koşuludur. Bu, herhangi bir benzer paylaşım lisansının otomatik olarak copyleft lisansı olması anlamına gelir ancak bazı benzer paylaşım lisansları ticari kullanımın yasaklanması gibi ilave kısıtlamalar nedeniyle özgür lisans olarak kabul edilmediğinden copyleft kabul edilmez. Diğer bir kısıtlama, herkesin çalışmalarını paylaşmak istememesi ve bazı benzer lisans koşullarının yazarın iradesine rağmen, tüm çalışma grubunun paylaşılmasını gerektirmesidir. Kaynak kodun yazarının yararına, kodda yapılan herhangi bir değişikliğin sadece şirkete fayda sağlamayacağı, aynı zamanda yazarın tanınacağı ve değiştirilen kod üzerinde eşit hak talebinde bulunabilmesidir.Creative Commons lisanslarının bazı türleri, benzer paylaşım örnekleridir.
Hoşgörülü lisans (permissive license)
Bu lisanslar, yazılımın kullanıcılarına copyleft lisanslarla aynı özgürlükleri verir ancak yazılımın değiştirilmiş sürümlerinin de bu özgürlükleri içermesini gerektirmez. Yazılımın nasıl kullanılabileceği, değiştirilebileceği ve yeniden dağıtılabileceği konusunda minimum kısıtlamalara sahiptirler ve bu nedenle copyleft lisans değildirler. Bu tür lisanslara örnek olarak , Apache lisansı ve çeşitli BSD lisansları verilebilir.
Tartışmalar
Kimileri copyleft'in (OSI) ile Özgür Yazılım Hareketi (FSF) arasındaki ideolojik çekişmede bölücü bir konu olduğunu ileri sürmüşlerdir. Ancak, copyleft'in her iki tarafça da kabul edildiğine ve önerildiğine dair kanıtlar vardır:
- Hem OSI hem de FSF'nin, kendi kabul ettikleri lisans listelerinde copyleft ve copyleft olmayan lisanslar bulunmaktadır.
- OSI'nin orijinal hukuk müşaviri Lawrence Rosen bir copyleft lisansı olan Açık Yazılım Lisansı'nı yazmıştır.
- OSI'nin lisans kılavuzu, GPL'i "en iyi uygulama" lisanslarından biri olarak gösterir.
- GNU Projesi'nin bazı yazılımları copyleft olmayan lisanslar altında yayınlanmaktadır.
- Stallman, en son Ogg Vorbis de olmak üzere bazı durumlarda copyleft olmayan lisansların kullanımını bizzat onaylamıştır.
Viral lisanslama
Copyleft lisanslar, kendi konumunu devam ettirmesinden dolayı aşağılayıcı bir şekilde "viral" isimiyle anıldıkları olmuştur. GPLv1'in yayınlanmasından bir yıl sonra 1990'a kadar uzanan 'Genel Kamu Virüsü' veya 'GNU Genel Virüs' tanımlarından gelir. Bu adlandırma, bir copyleft eserden türetilen eserlerin yine copyleft şartları altında yayınlanması gerçeğine gönderme yapar.
Çeşitli BSD lisanslarının bazı savunucuları, terimi, GPL'nin orijinal BSD çalışmasının yararı aleyhine BSD lisanslı kodları kendine dahil etme ve aynı zamanda kendisini daha özgür olarak tanımlama eğilimi açısından alaycı bir şekilde kullanırlar.Microsoft başkan yardımcısı Craig Mundie bir açıklamasında; "GPL'nin bu viral yönü, onu kullanan herhangi bir kuruluşun fikri mülkiyeti için bir tehdit oluşturuyor." ifadesini kullanmıştır. Başka bir bağlamda, Steve Ballmer, GPL altında yayınlanan kodun ticari sektör için işe yaramadığını açıkladı, çünkü sonuçta ortaya çıkan kod yalnızca GPL uyumlu bir lisans altında lisanslanmışsa kullanılabilir olduğunu ve böylece "her dokunduğu şeye fikri mülkiyet duygusu veren kendini içine bağlayan bir kanser" olduğunu ifade etmiştir."
Microsoft'un GPL'e yönelik saldırılarına yanıt olarak, birçok tanınmış özgür yazılım geliştiricisi ve savunucusu lisansı destekleyen ortak bir bildiri yayınlamıştır. Özgür Yazılım Vakfı uyum mühendisi David Turner'a göre, söz konusu açıklama yanlış anlaşılma ve copyleft özelliği içeren özgür yazılımları kullanma korkusu yaratmaktadır. Bir kişi aktif bir eylemde bulunmadan bir virüse yakalanabilirken, lisans koşulları bilinçli kullanım veya benimsenme sonrasında yürürlüğe girer. David McGowan, GPL'in özel mülk yazılımları özgür yazılım olmaya zorlayabileceğine inanmak için hiçbir neden olmadığını belirtmiş ancak "şirketin GPL koduyla birleştirilmiş bir programı ticari olarak dağıtmasını engellemeye çalışabileceğini" yazmıştır. "Eğer firma gerçekten GPL ile lisanslanmış bir yazılımı lisans koşullarına aykırı olarak kullandıysa lisans koşullarını korumak için açılacak bir dava sıradan bir telif hakkı iddiası olurdu, şayet işler tersine olsaydı pek çok şirket bu davayı desteklerdi." Richard Stallman bu görüşü bir benzetmeyle şöyle açıklamıştır: "GPL, yakınlık veya temas yoluyla yayılmaz, yalnızca GPL kapsamındaki kodun programınıza kasıtlı olarak dahil edilmesiyle yayılır. Bir gibi yayılır, bir virüs gibi değil."
GPL gibi popüler lisanslar, iletişim soyut olduğu sürece bileşenlerin copyleft olmayan (örneğin komut satırında belirli parametrelerle komut çalıştırmak veya bir Web sunucusu ile işleme girmek gibi) bileşenlerle etkileşime girmesine izin veren bir maddeye sahiptir. Bunun bir sonucu olarak, eğer kullanılan herhangi bir modül copyleft olmasa bile GPL ile lisanslanmış bir yazılımda kullanılması yasal olabiir. Bu iletişim kimi yorumlara göre kütüphanelerin tekrar kullanımı veya dinamik bağlantı aracılığı ile olabileceği ifade edilse de Özgür Yazılım Vakfı bunun mümkün olmadığını belirterek bu amaçla Java kütüphanesinin tekrar derlemesi olan GNU CLASSPATH lisansına bir istisna maddesi eklemiştir. Bu belirsizlik GPL ile LGPL arasında önemli bir belirsizliği ortaya koymaktadır. LGPL'de özellikle bağlantı kurmak ile ilgili yazılımı dahil ederek derlemeye izin verilmektedir.
Sembol
| © 🄯 | |
|---|---|
Copyleft sembolü | |
| Unicode gösterim | U+1F12F 🄯 COPYLEFT SYMBOL Alternatif sembol: (ɔ) |
| Farklı | |
| Farklı | U+00A9 © TELIF HAKKI SIMGESI |
Copyleft sembolü, bir daire içinde ters C'dir (telif hakkı simgesinin ayna yansıması olarak). Yasal bir karşılığı bulunmamaktadır. Sembolün Unicode'un gelecekteki bir sürümüne eklenmesine yönelik 2016 teklifi ile Unicode Teknik Komitesi tarafından kabul edilmiş ve gelecekteki Unicode versiyonlarına eklenmesine karar verilmiştir. Kod noktası U+1F12F 🄯 COPYLEFT SYMBOL Unicode 11'e eklendi. 2018 itibari yazı tiplerinin çoğunluğunda yer bulamamış olsa da U+2184 ↄ LATIN SMALL LETTER REVERSED C veya daha yaygın olarak bulunan U+0254 ɔ LATIN SMALL LETTER OPEN O karakterinin parantezler arasında kullanımı ile yazılabilir. Eğer uygulama tarafından destekleniyor ise U+20DD ↄ⃝ COMBINING ENCLOSING CIRCLE karakteri ile birleştirerek uygun sonuç elde edilebilir.
Bu glifi içeren yazı tiplerinin listesi için maddesinde SMP Unicode yazı tipleri listesine ve ardından "Eklenmiş Alfanümerik Ek (173: 1F100–1F1FF)" satırına bakınız (bu listenin mevcut bulunması garanti edilmez).
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . Berkeley Technology Law Journal. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2012.
- ^ Sam Williams (1 Mart 2002). Free as in Freedom: Richard Stallman and the Free (İngilizce). "O'Reilly Media, Inc.". ISBN .
- ^ . 5 Temmuz 2001. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ "About the GNU Project". Free Software Foundation. 21 Ocak 2008. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
- ^ "Özgür Sanat Lisansı & Sıkça Sorulan Sorular". Copyleft Attitude. 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
- ^ a b Carver, Brian W. (5 Nisan 2005). "Share and Share Alike: Understanding and Enforcing Open Source and Free Software Licenses". Berkeley Technology Law Journal. doi:10.15779/Z388T19. 1586574 $2. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ "Özgür yazılım nedir?". GNU. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
- ^ Kirk St.Amant; Brian Still (2008). "Examining Open Source Software Licenses through the Creative Commons Licensing Model". Handbook of Research on Open Source Software: Technological, Economic, and Social Perspectives. Information Science Reference. s. 382 of 728. ISBN .
- ^ "The EUPL – European Union Public Licence". Avrupa Komisyonu. 23 Kasım 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2007.
- ^ (PDF). INRIA. 8 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010.
- ^ For some of the philosophy behind the term "SaaSS", see the "Server Software" section of "How to choose a license for your own work". GNU Project. 20 Aralık 2015. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
- ^ "Who does that server really serve?". GNU Projesi. 18 Kasım 2016. 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
- ^ "Why the Affero GPL". GNU Projesi. 10 Mayıs 2015. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2017.
- ^ List of free-software licences on the GNU website 15 Ağustos 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: "We recommend that developers consider using the GNU AGPL for any software which will commonly be run over a network".
- ^ "Various Licenses and Comments about Them - Sybase Open Watcom Public License version 1.0 (#Watcom)". GNU.org. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Aralık 2015.
This is not a free software license. It requires you to publish the source code publicly whenever you "Deploy" the covered software, and "Deploy" is defined to include many kinds of private use.
- ^ . Joinup. 3 Nisan 2015. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ a b "Various Licenses and Comments about Them". GNU Project. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ "Choosing an Open Source License". Athens University of Economics and Business. 15 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2012.
- ^ . ONLamp.com. 30 Haziran 2005. 17 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ "Licenses by Name". 18 Eylül 2006. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ . 9 Kasım 2002. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ . Yro.slashdot.org. 8 Mart 2007. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
- ^ . 26 Şubat 2001. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
My agreement with the idea of a lax Ogg/Vorbis license in this special case is just as pragmatic as my preference for the GPL in most cases. In both cases it is a matter of how we can attain freedom.
- ^ "Microsoft license spurns open source". CNET. CBS Interactive. 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ . Wired UK. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ . a2knetwork.org. 26 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ (PDF). Fried Frank. Association of Corporate Counsel. Mart 2013. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ . 1 Temmuz 2013. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2016.
- ^ . IETF Namedroppers mailing list. 6 Mart 2006. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007.
- ^ . Jargon File 2.2.1. 15 Aralık 1990. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007.
- ^ Hackvän (Eylül 1999). . Linux Journal. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007.
- ^ . Cypherpunks mailing list. 8 Ekim 1998. 29 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007.
- ^ . GCC mailing list. 10 Ekim 2000. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007.
- ^ . 15 Temmuz 2000. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2007.
- ^ "Speech Transcript – Craig Mundie". New York University Stern School of Business. 3 Mayıs 2001. 21 Haziran 2005 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ . Chicago Sun-Times. 1 Haziran 2001. 15 Haziran 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.(Internet archive link)
- ^ . 29 Ağustos 2006. 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2008.
- ^ . lu.is (İngilizce). 16 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2018.
- ^ Joseph Feller; Brian Fitzgerald; Lecturer Program on History and Literature Brian Fitzgerald; Scott A. Hissam; Karim R. Lakhani; Assistant Professor of Business Administration Karim R Lakhani (2005). Perspectives on Free and Open Source Software (İngilizce). MIT Press. ISBN . 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
- ^ Poynder, Richard (21 Mart 2006). "The Basement Interviews: Freeing the Code". Erişim tarihi: 5 Şubat 2010.
- ^ Brent Hall; Michael G. Leahy (27 Eylül 2008). Open Source Approaches in Spatial Data Handling (İngilizce). Springer Science & Business Media. ISBN . 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ "Proposal to add the Copyleft Symbol to Unicode" (PDF). 16 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2020.
- ^ . Unicode Character Proposals. Unicode Consortium. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ . blog.unicode.org. 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018.
Dış bağlantılar
- Copyleft nedir?18 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Richard Stallman tarafından
- Copyleft: Pragmatik İdealizm 20 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Richard Stallman
- Genel Kamu Lisansının önemli farkı: Copyleft 5 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Öğretim Gör. Necdet Yücel
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Copyleft insanlara ozgun calismayi diledikleri gibi kopyalama degistirme ve yeniden dagitma haklari veren bununla birlikte eserin ozgun ve degistirilmis halinin yine ayni haklarla dagitilmasini zorunlu tutan yasal bir tekniktir Bir ozgur yazilimin veya baska bir eserin ozgun hali ve degistirilmis turevlerinin ozel mulke donusmesini onlemek yani daima ozgur kalmasini saglamak icin kullanilir Bu bakimdan copyleft ozgur lisanslar copyleft olmayan ozgur lisanslara gore daha koruyucu niteliktedir Copyleft lisanslar basta bilgisayar yazilimlari olmak uzere belgeler sanat eserleri bilimsel kesifler ve hatta belirli patentlere kadar uzanan calismalar icin kullanilabilir Copyleft sembolu Genel olarak telif hakki copyright hukuku ureticisi tarafindan eserine iliskin yeniden uretme esinlenme ve dagitma haklarinin sinirlandirilmasi icin kullanilir Copyleft ise aksine eser sahibinin eserin bir ornegine ulasan herkesin eseri tekrar uretme degistirme ve dagitma haklarini bu haklari lisans sartlari kapsaminda korunmasi karsiliginda verir Ilk olarak Richard Stallman tarafindan yazilan GNU Genel Kamu Lisansi GPL genel kullanim goren ilk copyleft yazilim lisansidir ve hala bu alandaki yaygin lisans konumundadir Creative Commons lisanslarindan Atif BenzerPaylasim Lisansi BY SA Ozgur Sanat Lisansi yine copyleft birer lisansdir Vikipedi sayfanin alt kisminda belirtildigi gibi Creative Commons Atif BenzerPaylasim Lisansi altinda copyleft tir Tarih Copyleft teriminin erken kullanimi Li Chen Wang in Palo Alti Tiny Basic dagitiminin Haziran 1976 tebliginde COPYLEFT ALL WRONGS RESERVED Copyleft tum yanlislar saklidir gorulmustur fakat Tiny Basic herhangi bir copyleft dagitim kosulu altinda yayinlanmamistir Copyleft kavrami 1985 yilinda Richard Stallman in GNU Manifesto sunda yer almis ve kendisi sunlari yazmistir GNU kamu mali degildir Herkesin GNU yu degistirmesine ve yeniden dagitmasina izin verilir ancak hicbir dagiticinin GNU nun yeniden dagitimina kisitlamalar getirmesine izin verilmeyecektir Yani ozel mulk niteligindeki degisikliklere izin verilmeyecektir GNU nun tum surumlerinin ozgur kaldigindan emin olmak istiyorum Stallman in motivasyonu birkac yil once bir Lisp yorumlayicisi uzerinde calismis olmasiydi Symbolics isimli yazilim sirketi Lisp yorumlayicisini kullanmayi talep ettiginde Stallman onlara calismalarinin kamuya acik bir surumunu saglamasi sartiyla kabul etmistir Symbolics Lisp yorumlayicisini ilerletti ve gelistirdi ancak Stallman Symbolics in kendi yorumlayicisina yaptigi iyilestirmelere erismek istediginde sirket bu istegi reddetmistir Stallman daha sonra 1984 te yazilim istifciligi adini verdigi ve ozel mulk yazilimin ortaya cikardigi bu davranisi ve kulturu ortadan kaldirmak icin calismaya basladi Stallman ilk defa ozel mulk yazilimlarla ugrasiyor degildi ancak bu etkilesimi bir donum noktasi olarak degerlendirmistir Yazilim paylasimina haklilik temeli kazandirarak yazilimlar cevrimici olarak orijinali gibi kayipisiz paylasilabilirken buna engel olunmasini protesto etmistir Bu sekilde bir paylasimdan herkes yararlanmaktadir Stallman mevcut telif hakki hukukunun ve yururlukte oldugunu dusundugu yanlislari ortadan kaldirmanin kisa vadede pratik olmadigini dusundugu icin mevcut yasa cercevesinde hareket etmeye karar verdi 1985 te kendi telif hakki lisansi ve ilk copyleft lisansi olan Emacs Genel Kamu Lisansi ni yazdi Bu lisans daha sonra gunumuzun en yaygin ozgur yazilim lisasnlarindan biri olan GNU Genel Kamu Lisansi na GPL donustu Ilk kez bir telif hakki sahibi geleneksel olarak kendisine ait olan haklarin buyuk bir kismini yazilimin kullanicilarina ileride yazilimda herhangi birinin yapacagi degisiklikler ve amactandan bagimsiz olarak aktarmistir Bu orijinal GPL genel olarak halkin geneline bu haklari vermiyordu sadece yazilimi zaten almis olanlara ilgili haklari tanimaktaydi Var olan hukuki cercevede yapilabilecek en iyi secenek bu idi Yayinlanan bu yeni lisansda henuz copyleft etiketi kullanilmamisti Richard Stallman Copyleft kullaniminin kendisine 1984 veya 1985 te bir mektup gonderen Don Hopkins ten geldigini ve mektubun uzerinde soyle yazdigini soyledi Copyleft tum haklari geri alinmistir Bu telif hakki icin kullanilan tum haklari saklidir beyanina karsi bir kelime oyunuydu Fransa da 2000 yilinda Copyleft Tutumu basligi altinda gerceklestirilen bir dizi toplanti teorik olarak Bern Konvansiyonu na bagli her yargi alaninda gecerli olan ve Ozgur Yazilim Vakfi tarafindan onerilen Ozgur Sanat Lisansini dogurdu Kisa bir sure sonra soz konusu girisimden ayri olarak Amerika Birlesik Devletleri nde Creative Commons girisimi 2001 den bu yana birkac farkli cesidi bulunan yalnizca bazilari copyleft niteliginde olan ve daha spesifik olarak ABD yasalarina gore uyarlanmis Creative Commons lisansini ortaya cikardi Copyleft ilkeleriOzgurluk Telif hakki yasalari calismanin yazarlarina eserlerinin kopyalanmasi dagitilmasi ve degistirilmesi konusunda kontrol verirken copyleft calismanin tum kullanicilarina tum bu faaliyetleri gerceklestirme ozgurlugu verir Bu ozgurlukler Ozgur Yazilim Tanimindan sunlari icerir Ozgurluk 0 yazilimi kullanma ozgurlugu Ozgurluk 1 yazilimi inceleme ozgurlugu Ozgurluk 2 yazilimi kopyalama ve paylasma ozgurlugu Ozgurluk 3 eseri degistirme ozgurlugu ve degistirilmis kopyalarini dagitma ozgurlugu dd Benzer ozgurlukleri iceren ayri bir tanim olan da benzer terimler mevcuttur Copyleft lisanslarinin buyuk cogunlugu hem Ozgur Yazilim Tanimini hem de Acik Kaynak Tanimini karsilar Karsiliklilik Bir onceki baslikta belirtilen ozgurlukler turev calismalarin ayni lisans sartlar ile dagitilmasini garanti etmez Copyleft in getirdigi ana kisitlamalardan biri turetilen eserlerin de yine uyumlu bir copyleft lisansi altinda yayinlanmasini zorunlu tutmasidir Bu ozgur lisansli eserleri ozel mulke donusmekten korur Bunun nedeni copyleft in temel ilkesidir Herkes baskalarinin onceki calismalarindan ozgurce yararlanabilir ancak bu calismadaki herhangi bir degisiklik diger herkese de fayda saglamali ve dolayisiyla benzer kosullar altinda yayinlanmalidir Bu nedenle copyleft lisanslari ayni zamanda karsilikli lisanslar olarak da bilinir copyleft bir calismayi degistirenlerin yazarin yapmis olabilecekleri herhangi bir turevin de copyleft lisansini vererek yazilimi copyleft lisanslama eylemine karsilik vermesi beklenir Cogaltma kisitlamalarina ek olarak copyleft diger olasi engelleri de ele alir Bunlar haklarin daha sonra ihlal edilememesini saglamak ve calismanin ve turevlerinin degistirmeyi kolaylastiracak bir bicimde sunulmasini zorunlu kilmaktir Yazilimda bu turetilmis calismanin kaynak kodunun yazilimin kendisi ile birlikte sunulmasini gerektirir UygulanmasiCopyleft kullanimi icin yaygin uygulama bir eserin kopyalama sartlarini copyleft ilkelerini iceren herhangi bir lisans ile kodlamaktir Bu eseri kullanma inceleme kopyalayip baskalariyla paylasma degistirme ve eserin tam veya degistirilmis versiyonlarini ucretsiz veya ucretsiz olarak dagitma ozgurlugunu icermeli ve ayni zamanda eserin degistirilmis versiyonlarinin da bu ozgurlukleri vermesi gerektigini garanti etmelidir Bu nedenle copyleft lisansi kapsaminda lisanslanan herhangi bir eserdeki degisikliklerin uyumlu bir copyleft lisansi kapsaminda dagitilmasi ve dagitilan degistirilmis calismanin eseri degistirmenin bir yolunu icermesi gerekir Ancak adil kullanim kapsaminda normal telif haklari gibi copyleft lisanslari da gecersiz kilinabilir Bu nedenle icat ettikleri eserler icin copyleft lisansi altinda lisanslanmis bir kaynak kullanan herhangi bir kisi adil kullanim standardini karsilamasi kosuluyla baska bir lisans secmekte veya hic secmemekte ozgurdur Copyleft lisanslar icin dayanak olan bazi yasalar ulkeden ulkeye degisiklik gosterir ve ulkeden ulkeye degisen terimlerle kullanilabilir Ornegin bazi ulkelerde standart GNU Genel Kamu Lisansi tarzinda bir yazilim urununun garantisiz olarak satilmasi kabul edilebilirken bkz GNU GPL surum 2 madde 11 ve 12 cogu Avrupa ulkesinde bir yazilim dagiticisinin satilan bir urunle ilgili tum garantilerden feragat etmesine izin verilmez kaynak belirtilmeli Bu nedenle bu tur garantilerin kapsami cogu Avrupa copyleft lisansinda ornegin Avrupa Birligi Kamu Lisansi EUPL veya lisansi gibi GNU GPL nin sinirli bir garantiyle birlikte kullanilmasina izin veren bir lisansta belirtilir Bir ag uzerinde yurutulecek projeler icin GNU Affero Genel Kamu Lisansi adinda GPL nin bir versiyonu olusturulmustur bu da kaynak kodunun bir ag uzerinden yazilim kullanicilarinin kullanimina sunulmasini saglar Turler ve diger lisanslarla iliskisiOzgur Ozgur olmayanKamu mali ve esdegerleri Copyleft koruyucu lisans Ticari olmayan lisans Ozel mulk yazilim Ticari sirAciklama Tum haklari verir Yeniden lisanslama hakki da dahil olmak uzere kullanim haklari verir ozel mulkiyete gecirme izin verir Kullanim haklari verir ozel mulk kilmayi yasaklar Yalnizca ticari olmayan kullanima yonelik haklar verir Benzer paylasim share alike ile birlestirilebilir Telif hakkinin geleneksel kullanimi genellikle bir hak vermesi beklenmez Hicbir bilgi ozgur degildir Yazilim icin Kamu mali Lisanssiz CC0 BSD MIT Apache GPL AGPL JRL AFPL Ozel mulk yazilim Ozel ic kullanima yonelik yazilimDiger yaratici calismalar icin Kamu mali CC0 CC BY CC BY SA Ozgur Sanat Lisansi CC BY NC Telif hakki CC BY ND YayinlanmamisCopyleft simgesinin bir benzeri olan Creative Commons Benzer paylasim simgesi Copyleft bazi ozgur yazilim lisanslarinin ayirt edici bir ozelligidir Bircok ozgur yazilim lisansi yazilimin kopyasina sahip olanlarin degistirilmis kopyalari benzer lisans kosullari altinda dagitma zorunlulugu getirmedigi icin copyleft sayilmamaktadir Hangi lisansin daha fazla ozgurluk sagladigi konusunda devam eden bir tartisma vardir Bu tartisma ozgurlugun tanimi ve kimin ozgurlugunun daha onemli oldugu gibi karmasik konulara dayanmaktadir bir eserin gelecekteki potansiyel alicilarinin ozgurlugu veya sadece ilk alicinin ozel mulk edinme ozgurlugu ozgurlugu Bununla birlikte mevcut telif hakki hukuku cercevesinde copyleft olan ve olmayan her iki tur lisansin mevcudiyeti yazarlarin icat ettikleri eserleri istedikleri turde bir lisans ile lisanslamalarina imkan vermektedir Creative Commons in benzer paylasim share alike lisansi GNU Ozgur Belgeleme Lisansi GFDL yazarlarin calismalarinin bazi bolumlerine sinirlamalar uygulamalarina izin verir ve eserlerinin bazi kisimlarini tam copyleft korumalarindan muaf tutar GFDL kapsaminda bu sinirlamalar gelecekteki editorler tarafindan degistirilemeyecek bolumlerin kullanimini icerir GFDL nin baslangictaki amaci copyleft yazilimlarin belgelemesini desteklemekti Ancak sonucta her turlu belge icin kullanilabilmektedir Guclu ve zayif copyleft Bir eseri koruyan copyleft lisansinin gucu hukumlerinin her turlu turev esere ne olcude uygulanabilecegine gore belirlenir Zayif copyleft turetilen tum eserlerin copyleft ozelliklerini devralmadigi lisanslari ifade eder turetilmis bir calismanin copyleft ozellikleri miras alip almamasi genellikle turetilme sekline baglidir Zayif copyleft lisanslari genellikle yazilim kutuphanelerinin olusturulmasi diger yazilimlarin kutuphaneye baglanmasina izin vermek ve daha sonra kutuphanenin copyleft lisansi altinda dagitilmasi icin yasal bir engel olmaksizin yeniden dagitilmasinda kullanilir Yalnizca zayif copyleft yazilimlarda yapilan degisiklikler copyleft lisans hukumlerine tabi olur ona baglanan yazilimlar kapsam disinda kalir Bu herhangi bir lisans altindaki yazilimlarin glibc GNU Projesi C standart kitapligini uygulamasi gibi copyleft kutuphanelerine derlenmesini baglanmasini ve daha sonra yeniden lisanslama gerektirmeden yeniden dagitilmasini imkan saglar GNU Genel Kamu Lisansi guclu copyleft uygulayan bir lisans ornegidir Daha da guclu bir copyleft lisansi hizmet olarak yazilim SaaS kullanim durumlari icin ornegin yazilim sunuculara dagitildiginda kaynak kodunun yayinlanmasini gerektiren AGPL dir Sybase Acik Watcom Kamu Lisansi en guclu copyleft lisansi kabul edilir cunku bu lisans GPL nin ozel kullanim istisnasini kullanmaz ve herhangi bir kullanim durumunda kaynak kodunun yayinlanmasini gerektirir Bu nedenle lisans Ozgur Yazilim Vakfi GNU Projesi ve Debian projesi tarafindan ozgur degil olarak degerlendirilmektedir Ancak lisans tarafindan acik kaynak olarak kabul edilmektedir Zayif copyleft kullanan ozgur lisanslar arasinda GNU Kisitli Genel Kamu Lisansi ve Mozilla Kamu Lisansi ornek verilebilir Copyleft olmayan ozgur lisanslara ornek olarak MIT Lisansi Apache Lisansi ve BSD lisanslari verilebilir Guclu ve zayif copyleft in somut etkisi ise henuz mahkemelerde ictihata donusmus degildir Tasarim Bilimi Lisansi yalnizca yazilim veya belgeler icin degil ayni zamanda edebiyat sanat eserleri muzik fotografcilik ve video gibi herhangi bir calisma icin kullanilabilen guclu bir copyleft lisansidir Soz konusu lisans Michael Stutz tarafindan daha sonra Acik icerik olarak adlandirilan yazilim disi calismalara GNU tarzi copyleft uygulamanmasi konusundaki calismasindan yaratilmistir 1990 larda Tasarim Bilimi Lisansi muzik kayitlari gorsel sanatlar ve hatta romanlarda kullanilmistir Ozgur Yazilim Vakfi web sitesinde lisansin ozgur oldugu ancak GPL ile uyumlu olmadigi belirtilmistir Tam ve kismi copyleft Tam ve kismi copyleft baska bir hususa dayali bir konudur Tam copyleft bir eserin tum bolumleri lisansin kendisi haric yalnizca eserin copyleft lisansi kosullari altinda degistirilebilir ve dagitilabilirse bulunur Buna karsilik kismi copyleft calismanin bazi kisimlarini copyleft hukumlerinden muaf tutar boylece bazi degisikliklerin copyleft lisansi disindaki sartlar altinda dagitilmasina izin verir veya baska bir sekilde calismaya copyleft in tum ilkelerini dayatmaz Kismi copyleft ornegi bazi yazilim paketleri icin yapilan GPL baglanti istisnasi Benzer paylasim share alike Benzer paylasim ya da benzer lisansla paylas share alike herhangi bir calismanin orijinal calisma ile ayni veya benzer bir lisans altinda yayinlanmasini zorunlu tutan lisans kosuludur Bu herhangi bir benzer paylasim lisansinin otomatik olarak copyleft lisansi olmasi anlamina gelir ancak bazi benzer paylasim lisanslari ticari kullanimin yasaklanmasi gibi ilave kisitlamalar nedeniyle ozgur lisans olarak kabul edilmediginden copyleft kabul edilmez Diger bir kisitlama herkesin calismalarini paylasmak istememesi ve bazi benzer lisans kosullarinin yazarin iradesine ragmen tum calisma grubunun paylasilmasini gerektirmesidir Kaynak kodun yazarinin yararina kodda yapilan herhangi bir degisikligin sadece sirkete fayda saglamayacagi ayni zamanda yazarin taninacagi ve degistirilen kod uzerinde esit hak talebinde bulunabilmesidir Creative Commons lisanslarinin bazi turleri benzer paylasim ornekleridir Hosgorulu lisans permissive license Bu lisanslar yazilimin kullanicilarina copyleft lisanslarla ayni ozgurlukleri verir ancak yazilimin degistirilmis surumlerinin de bu ozgurlukleri icermesini gerektirmez Yazilimin nasil kullanilabilecegi degistirilebilecegi ve yeniden dagitilabilecegi konusunda minimum kisitlamalara sahiptirler ve bu nedenle copyleft lisans degildirler Bu tur lisanslara ornek olarak Apache lisansi ve cesitli BSD lisanslari verilebilir TartismalarKimileri copyleft in OSI ile Ozgur Yazilim Hareketi FSF arasindaki ideolojik cekismede bolucu bir konu oldugunu ileri surmuslerdir Ancak copyleft in her iki tarafca da kabul edildigine ve onerildigine dair kanitlar vardir Hem OSI hem de FSF nin kendi kabul ettikleri lisans listelerinde copyleft ve copyleft olmayan lisanslar bulunmaktadir OSI nin orijinal hukuk musaviri Lawrence Rosen bir copyleft lisansi olan Acik Yazilim Lisansi ni yazmistir OSI nin lisans kilavuzu GPL i en iyi uygulama lisanslarindan biri olarak gosterir GNU Projesi nin bazi yazilimlari copyleft olmayan lisanslar altinda yayinlanmaktadir Stallman en son Ogg Vorbis de olmak uzere bazi durumlarda copyleft olmayan lisanslarin kullanimini bizzat onaylamistir Viral lisanslama Copyleft lisanslar kendi konumunu devam ettirmesinden dolayi asagilayici bir sekilde viral isimiyle anildiklari olmustur GPLv1 in yayinlanmasindan bir yil sonra 1990 a kadar uzanan Genel Kamu Virusu veya GNU Genel Virus tanimlarindan gelir Bu adlandirma bir copyleft eserden turetilen eserlerin yine copyleft sartlari altinda yayinlanmasi gercegine gonderme yapar Cesitli BSD lisanslarinin bazi savunuculari terimi GPL nin orijinal BSD calismasinin yarari aleyhine BSD lisansli kodlari kendine dahil etme ve ayni zamanda kendisini daha ozgur olarak tanimlama egilimi acisindan alayci bir sekilde kullanirlar Microsoft baskan yardimcisi Craig Mundie bir aciklamasinda GPL nin bu viral yonu onu kullanan herhangi bir kurulusun fikri mulkiyeti icin bir tehdit olusturuyor ifadesini kullanmistir Baska bir baglamda Steve Ballmer GPL altinda yayinlanan kodun ticari sektor icin ise yaramadigini acikladi cunku sonucta ortaya cikan kod yalnizca GPL uyumlu bir lisans altinda lisanslanmissa kullanilabilir oldugunu ve boylece her dokundugu seye fikri mulkiyet duygusu veren kendini icine baglayan bir kanser oldugunu ifade etmistir Microsoft un GPL e yonelik saldirilarina yanit olarak bircok taninmis ozgur yazilim gelistiricisi ve savunucusu lisansi destekleyen ortak bir bildiri yayinlamistir Ozgur Yazilim Vakfi uyum muhendisi David Turner a gore soz konusu aciklama yanlis anlasilma ve copyleft ozelligi iceren ozgur yazilimlari kullanma korkusu yaratmaktadir Bir kisi aktif bir eylemde bulunmadan bir viruse yakalanabilirken lisans kosullari bilincli kullanim veya benimsenme sonrasinda yururluge girer David McGowan GPL in ozel mulk yazilimlari ozgur yazilim olmaya zorlayabilecegine inanmak icin hicbir neden olmadigini belirtmis ancak sirketin GPL koduyla birlestirilmis bir programi ticari olarak dagitmasini engellemeye calisabilecegini yazmistir Eger firma gercekten GPL ile lisanslanmis bir yazilimi lisans kosullarina aykiri olarak kullandiysa lisans kosullarini korumak icin acilacak bir dava siradan bir telif hakki iddiasi olurdu sayet isler tersine olsaydi pek cok sirket bu davayi desteklerdi Richard Stallman bu gorusu bir benzetmeyle soyle aciklamistir GPL yakinlik veya temas yoluyla yayilmaz yalnizca GPL kapsamindaki kodun programiniza kasitli olarak dahil edilmesiyle yayilir Bir gibi yayilir bir virus gibi degil GPL gibi populer lisanslar iletisim soyut oldugu surece bilesenlerin copyleft olmayan ornegin komut satirinda belirli parametrelerle komut calistirmak veya bir Web sunucusu ile isleme girmek gibi bilesenlerle etkilesime girmesine izin veren bir maddeye sahiptir Bunun bir sonucu olarak eger kullanilan herhangi bir modul copyleft olmasa bile GPL ile lisanslanmis bir yazilimda kullanilmasi yasal olabiir Bu iletisim kimi yorumlara gore kutuphanelerin tekrar kullanimi veya dinamik baglanti araciligi ile olabilecegi ifade edilse de Ozgur Yazilim Vakfi bunun mumkun olmadigini belirterek bu amacla Java kutuphanesinin tekrar derlemesi olan GNU CLASSPATH lisansina bir istisna maddesi eklemistir Bu belirsizlik GPL ile LGPL arasinda onemli bir belirsizligi ortaya koymaktadir LGPL de ozellikle baglanti kurmak ile ilgili yazilimi dahil ederek derlemeye izin verilmektedir Sembol c Copyleft semboluUnicode gosterimU 1F12F COPYLEFT SYMBOL Alternatif sembol ɔ FarkliFarkliU 00A9 c TELIF HAKKI SIMGESI Copyleft sembolu bir daire icinde ters C dir telif hakki simgesinin ayna yansimasi olarak Yasal bir karsiligi bulunmamaktadir Sembolun Unicode un gelecekteki bir surumune eklenmesine yonelik 2016 teklifi ile Unicode Teknik Komitesi tarafindan kabul edilmis ve gelecekteki Unicode versiyonlarina eklenmesine karar verilmistir Kod noktasi U 1F12F COPYLEFT SYMBOL Unicode 11 e eklendi 2018 itibari yazi tiplerinin cogunlugunda yer bulamamis olsa da U 2184 ↄ LATIN SMALL LETTER REVERSED C veya daha yaygin olarak bulunan U 0254 ɔ LATIN SMALL LETTER OPEN O karakterinin parantezler arasinda kullanimi ile yazilabilir Eger uygulama tarafindan destekleniyor ise U 20DD ↄ COMBINING ENCLOSING CIRCLE karakteri ile birlestirerek uygun sonuc elde edilebilir Bu glifi iceren yazi tiplerinin listesi icin maddesinde SMP Unicode yazi tipleri listesine ve ardindan Eklenmis Alfanumerik Ek 173 1F100 1F1FF satirina bakiniz bu listenin mevcut bulunmasi garanti edilmez Ayrica bakinizTelif hakki Ozgur icerik Ozgur kultur hareketi Telif hakki elestirisi Kamu maliKaynakca Berkeley Technology Law Journal 25 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2012 Sam Williams 1 Mart 2002 Free as in Freedom Richard Stallman and the Free Ingilizce O Reilly Media Inc ISBN 978 0 596 00287 9 5 Temmuz 2001 12 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2008 About the GNU Project Free Software Foundation 21 Ocak 2008 9 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2017 Ozgur Sanat Lisansi amp Sikca Sorulan Sorular Copyleft Attitude 5 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2021 a b Carver Brian W 5 Nisan 2005 Share and Share Alike Understanding and Enforcing Open Source and Free Software Licenses Berkeley Technology Law Journal doi 10 15779 Z388T19 1586574 2 19 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Ozgur yazilim nedir GNU 14 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024 Kirk St Amant Brian Still 2008 Examining Open Source Software Licenses through the Creative Commons Licensing Model Handbook of Research on Open Source Software Technological Economic and Social Perspectives Information Science Reference s 382 of 728 ISBN 978 1 59140 999 1 The EUPL European Union Public Licence Avrupa Komisyonu 23 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2007 PDF INRIA 8 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 For some of the philosophy behind the term SaaSS see the Server Software section of How to choose a license for your own work GNU Project 20 Aralik 2015 9 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2017 Who does that server really serve GNU Projesi 18 Kasim 2016 27 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2017 Why the Affero GPL GNU Projesi 10 Mayis 2015 24 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2017 List of free software licences on the GNU website 15 Agustos 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde We recommend that developers consider using the GNU AGPL for any software which will commonly be run over a network Various Licenses and Comments about Them Sybase Open Watcom Public License version 1 0 Watcom GNU org 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Aralik 2015 This is not a free software license It requires you to publish the source code publicly whenever you Deploy the covered software and Deploy is defined to include many kinds of private use Joinup 3 Nisan 2015 23 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 a b Various Licenses and Comments about Them GNU Project 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 Choosing an Open Source License Athens University of Economics and Business 15 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2012 ONLamp com 30 Haziran 2005 17 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2008 Licenses by Name 18 Eylul 2006 15 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2008 9 Kasim 2002 5 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2008 Yro slashdot org 8 Mart 2007 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2014 26 Subat 2001 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2008 My agreement with the idea of a lax Ogg Vorbis license in this special case is just as pragmatic as my preference for the GPL in most cases In both cases it is a matter of how we can attain freedom Microsoft license spurns open source CNET CBS Interactive 21 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 Wired UK 5 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 a2knetwork org 26 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 PDF Fried Frank Association of Corporate Counsel Mart 2013 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Haziran 2016 1 Temmuz 2013 21 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Haziran 2016 IETF Namedroppers mailing list 6 Mart 2006 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2007 Jargon File 2 2 1 15 Aralik 1990 9 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2007 Hackvan Eylul 1999 Linux Journal 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2007 Cypherpunks mailing list 8 Ekim 1998 29 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2007 GCC mailing list 10 Ekim 2000 9 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2007 15 Temmuz 2000 9 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2007 Speech Transcript Craig Mundie New York University Stern School of Business 3 Mayis 2001 21 Haziran 2005 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2008 Chicago Sun Times 1 Haziran 2001 15 Haziran 2001 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2020 Internet archive link 29 Agustos 2006 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2008 lu is Ingilizce 16 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2018 Joseph Feller Brian Fitzgerald Lecturer Program on History and Literature Brian Fitzgerald Scott A Hissam Karim R Lakhani Assistant Professor of Business Administration Karim R Lakhani 2005 Perspectives on Free and Open Source Software Ingilizce MIT Press ISBN 978 0 262 06246 6 11 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2020 Poynder Richard 21 Mart 2006 The Basement Interviews Freeing the Code Erisim tarihi 5 Subat 2010 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Brent Hall Michael G Leahy 27 Eylul 2008 Open Source Approaches in Spatial Data Handling Ingilizce Springer Science amp Business Media ISBN 9783540748311 2 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2020 Proposal to add the Copyleft Symbol to Unicode PDF 16 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Subat 2020 Unicode Character Proposals Unicode Consortium 8 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Nisan 2017 blog unicode org 22 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2018 Dis baglantilarCopyleft nedir 18 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Richard Stallman tarafindan Copyleft Pragmatik Idealizm 20 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Richard Stallman Genel Kamu Lisansinin onemli farki Copyleft 5 Nisan 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ogretim Gor Necdet Yucel