Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gaius Iulius Phaedrus (Grekçe: Φαῖδρος), Ezop Masallarını Latinceye aktaran ilk kişi olarak bilinen Romalı fabl yazarı.
| Gaius Iulius Phaedrus | |
|---|---|
| Meslek | Yazar |
| Dönem | Gümüş Çağ |
| Tür | Fabl |
Hayatı
Augustus'un kölesi olarak Roma'ya gelmiş olan Makedonialı Phaedrus, Tiberius zamanında yazmıştır ve ilk kez Ezop'un bu türünü altılı ölçüyle ele almıştır. Bu tür Roma döneminin sonuna dek, daha sonra da Orta Çağ ve 'da kendini göstermiştir.
Phaedrus'un yaşam öyküsünde hiçbir şey kesin değildir. Adı, vatanı, ait olduğu toplumsal sınıf, yaşamındaki olaylar belirsizdir. Çocukluğunu Latin soyundan bir aile yanında geçirmiş ve Latin edebiyatı eğitimi almıştır.
Edebî kişiliği
Yazdığı masallar beş kitaptan oluşur. Her kitabın bir önsözü ve sonsözü vardır. Hoşuna gitmeyen bir mahkeme olayından, başına gelen haksız bir felaketten üçüncü kitabının önsözünde yakınır ama bunun tam olarak ne olduğunu söylemez. Bunun hakkında sadece Tiberius'un çok güçlü yandaşı Sejanus'un ona acı çektirdiği bilinmektedir.
Tiberius zamanında iki masal kitabı yayınlamıştır. Birincisinin önsözünde elindeki malzemenin Ezop'a ait olduğunu söyler, kendisi bunu altılı ölçüyle şiir haline getirmiştir, insanların gülmesini sağlayan ve onlara dikkatli olmaları konusunda uyarıda bulunan masalların simgesel içeriğini açıklar. İkinci kitabın önsözünde malzemenin Ezop'a özgü olarak kaldığını onayladıktan sonra değişiklik yapmak amacıyla araya kendisinden bir şeyler ekleyeceğini açıklar. 'ı sayesinde okuyucunun bunu iyi karşılamasını ister, sonsözde ise Ezop'tan sonra masalın ikinci adamı olarak tanınır ve masal türünün nasıl ortaya çıktığını anlatır. Onun ününü kıskanmadığını ama onunla yarıştığını söyler. Üçüncü kitabın önsözünde Ezop'un biçemiyle yazacağını söyler. Dördüncü kitabın önsözünde Ezop'un çok az örnek verdiğini, oysa kendisinin eski türden yararlanarak daha çok masal yarattığını anlatır. Beşinci kitabın önsözünde Yunan bir masalcıya hak ettiğini, yapıtında ondan söz ederek verdiğini anlatır.
Birinci kitabın önsözünde masallarında bitkileri de konuşturacağını söyler. Konuşan ağaçların tek örneği olan oduncu ve balta hakkındaki Phaedrus masalı Orta Çağ'dan kalma açıklayıcı bir parçada ortaya çıkmaktadır:
| “ | İnsanoğlu balta yaptığı zaman, ağaçlardan sağlam bir sap istedi; insanoğlu sapı aldı, baltaya taktı ve ağaçları, dalları ve canının istediği her şeyi kesmeye başladı. Meşe, dişbudağa şöyle dedi: 'Düşmanımıza sap vererek biz bunu hak ettik, düşmana hiçbir şey vermemek gerekiyor.' | „ |
Bu masal birinci kitaba aitti ve bu türden başka masalların olduğunu düşünmemek gerekir çünkü bir tek örnek önsözdeki açıklamayı temize çıkarmak için yeterlidir. Birinci kitabın neredeyse tüm malzemesini oluşturan hayvan masallarından hareketle geleneksel ve tarihî kısa öyküyü, küçük romanı, duygusal ve komik nükte niteliğindeki kısa sahne oyununu, sembolik tabloyu içine alacak kadar planını genişletmiştir.
Antik Çağ masal türünde bizzat kendini ifade etmek için hayvan biçimine girmek zorunda olan insanlığın kararlı bir açıklamasına sahip olmuştur. Hayvanların yerine insanlar olsaydı insan yaşamının bir alışkanlığını değil, bir olayı ifade etmeye yarardı. Tüm bu eğlendirici hayvan manzaraları insan huyunun çeşitliliğinden kaynaklanmaktadır. Bu hayvan manzaralarında kurbağaların vraklayan basitliği, şanssız geyiğin kendini beğenmişliği, iyi huylu ineğin uyuşuk cüssesi, keçinin aptallığı, sineğin umursamazlığı, karıncanın can sıkıcı çalışkanlığı, kartalın aldatıcı olmayan gücü, çaylağın açgözlülüğü vardır. Ama Phaedrus Ezop gibi değildir, Ezop insanın desteklemek zorunda kaldığı kötü yanlarına karşın hayvanları tanır, onları görür ve sever. Latin ozanda basit bir biçimde gerçeği gözlemleme alışkanlığı ve hayal etme kavramı eksiktir. Masalında sadece insan sesi duyulur, hareket ve hayvanın canlı profili görülmez. Masalcı ozan tamamen ahlaka ve simgeselliğe yönelmiştir.
İlk iki kitapta özellikle şiirin başına yerleştirilmiş ahlak duyuruları hem gururlu hem de aşırı anlatımla zaman zaman iyi bir uyum içinde değildir, bunun nedeni hiç ahlak dersi çıkarılmayacak konulardan zorla ahlak dersi çıkartmaya çalışmasıdır. Ahlak önerilerine karşın Phaedrus'ta değişmez gerçeğin melankolik duygusu vardır, bazen anlatının aşırı iyimser içeriğinin tersini söyler ya da onu düzeltir. Yaşam ona olduğu gibi gözükür yani yaşam onun için acının ve sevincin bir karışımıdır. İnsanlar da ozana oldukları gibi görünürler. Güçlüler sık sık güçlerini gösterirler, zayıflar her zaman ezilirler, kötüler hep kötüdür. Biçeminin özellikleri kısalık ve inceliktir, yani bir masalda olması gereken sadelik ve açıklık.
Kaynakça
- Conte, Gian Bagio (1994). Latin Literature: A History (İngilizce). Joseph B. Solodow, çev. Londra: Johns Hopkins University Press.
- Erim, Müzehher (1987). Latin Edebiyatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- (1969). La Letteratura Latina dell'Eta Imperiale (İtalyanca). Milano: Sansoni/Academia.
- (1973). Storia della Letteratura Latina (İtalyanca). Roma: Societa Editrice Dante Aligieri.
- (1966). A Handbook of Latin Literature (University Paperbacks) (İngilizce). Londra: Methuen & Co.
- (1997). A History of Roman Literature (İngilizce). 2. New York: E. J. Brill.
- Masallar, Latinceden çeviren: Güngör Varınlıoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998
- Masallar, Latinceden çeviren: Güngör Varınlıoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Yapı Kredi Yayınları, baskılar: 2007 ve 2022.
İşbu madde Fatma Gül Özaktürk tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gaius Iulius Phaedrus Grekce Faῖdros Ezop Masallarini Latinceye aktaran ilk kisi olarak bilinen Romali fabl yazari Gaius Iulius PhaedrusMeslekYazarDonemGumus CagTurFablHayatiAugustus un kolesi olarak Roma ya gelmis olan Makedoniali Phaedrus Tiberius zamaninda yazmistir ve ilk kez Ezop un bu turunu altili olcuyle ele almistir Bu tur Roma doneminin sonuna dek daha sonra da Orta Cag ve da kendini gostermistir Phaedrus un yasam oykusunde hicbir sey kesin degildir Adi vatani ait oldugu toplumsal sinif yasamindaki olaylar belirsizdir Cocuklugunu Latin soyundan bir aile yaninda gecirmis ve Latin edebiyati egitimi almistir Edebi kisiligiYazdigi masallar bes kitaptan olusur Her kitabin bir onsozu ve sonsozu vardir Hosuna gitmeyen bir mahkeme olayindan basina gelen haksiz bir felaketten ucuncu kitabinin onsozunde yakinir ama bunun tam olarak ne oldugunu soylemez Bunun hakkinda sadece Tiberius un cok guclu yandasi Sejanus un ona aci cektirdigi bilinmektedir Tiberius zamaninda iki masal kitabi yayinlamistir Birincisinin onsozunde elindeki malzemenin Ezop a ait oldugunu soyler kendisi bunu altili olcuyle siir haline getirmistir insanlarin gulmesini saglayan ve onlara dikkatli olmalari konusunda uyarida bulunan masallarin simgesel icerigini aciklar Ikinci kitabin onsozunde malzemenin Ezop a ozgu olarak kaldigini onayladiktan sonra degisiklik yapmak amaciyla araya kendisinden bir seyler ekleyecegini aciklar i sayesinde okuyucunun bunu iyi karsilamasini ister sonsozde ise Ezop tan sonra masalin ikinci adami olarak taninir ve masal turunun nasil ortaya ciktigini anlatir Onun ununu kiskanmadigini ama onunla yaristigini soyler Ucuncu kitabin onsozunde Ezop un bicemiyle yazacagini soyler Dorduncu kitabin onsozunde Ezop un cok az ornek verdigini oysa kendisinin eski turden yararlanarak daha cok masal yarattigini anlatir Besinci kitabin onsozunde Yunan bir masalciya hak ettigini yapitinda ondan soz ederek verdigini anlatir Birinci kitabin onsozunde masallarinda bitkileri de konusturacagini soyler Konusan agaclarin tek ornegi olan oduncu ve balta hakkindaki Phaedrus masali Orta Cag dan kalma aciklayici bir parcada ortaya cikmaktadir Insanoglu balta yaptigi zaman agaclardan saglam bir sap istedi insanoglu sapi aldi baltaya takti ve agaclari dallari ve caninin istedigi her seyi kesmeye basladi Mese disbudaga soyle dedi Dusmanimiza sap vererek biz bunu hak ettik dusmana hicbir sey vermemek gerekiyor Bu masal birinci kitaba aitti ve bu turden baska masallarin oldugunu dusunmemek gerekir cunku bir tek ornek onsozdeki aciklamayi temize cikarmak icin yeterlidir Birinci kitabin neredeyse tum malzemesini olusturan hayvan masallarindan hareketle geleneksel ve tarihi kisa oykuyu kucuk romani duygusal ve komik nukte niteligindeki kisa sahne oyununu sembolik tabloyu icine alacak kadar planini genisletmistir Antik Cag masal turunde bizzat kendini ifade etmek icin hayvan bicimine girmek zorunda olan insanligin kararli bir aciklamasina sahip olmustur Hayvanlarin yerine insanlar olsaydi insan yasaminin bir aliskanligini degil bir olayi ifade etmeye yarardi Tum bu eglendirici hayvan manzaralari insan huyunun cesitliliginden kaynaklanmaktadir Bu hayvan manzaralarinda kurbagalarin vraklayan basitligi sanssiz geyigin kendini begenmisligi iyi huylu inegin uyusuk cussesi kecinin aptalligi sinegin umursamazligi karincanin can sikici caliskanligi kartalin aldatici olmayan gucu caylagin acgozlulugu vardir Ama Phaedrus Ezop gibi degildir Ezop insanin desteklemek zorunda kaldigi kotu yanlarina karsin hayvanlari tanir onlari gorur ve sever Latin ozanda basit bir bicimde gercegi gozlemleme aliskanligi ve hayal etme kavrami eksiktir Masalinda sadece insan sesi duyulur hareket ve hayvanin canli profili gorulmez Masalci ozan tamamen ahlaka ve simgesellige yonelmistir Ilk iki kitapta ozellikle siirin basina yerlestirilmis ahlak duyurulari hem gururlu hem de asiri anlatimla zaman zaman iyi bir uyum icinde degildir bunun nedeni hic ahlak dersi cikarilmayacak konulardan zorla ahlak dersi cikartmaya calismasidir Ahlak onerilerine karsin Phaedrus ta degismez gercegin melankolik duygusu vardir bazen anlatinin asiri iyimser iceriginin tersini soyler ya da onu duzeltir Yasam ona oldugu gibi gozukur yani yasam onun icin acinin ve sevincin bir karisimidir Insanlar da ozana olduklari gibi gorunurler Gucluler sik sik guclerini gosterirler zayiflar her zaman ezilirler kotuler hep kotudur Biceminin ozellikleri kisalik ve inceliktir yani bir masalda olmasi gereken sadelik ve aciklik KaynakcaConte Gian Bagio 1994 Latin Literature A History Ingilizce Joseph B Solodow cev Londra Johns Hopkins University Press Erim Muzehher 1987 Latin Edebiyati Istanbul Remzi Kitabevi 1969 La Letteratura Latina dell Eta Imperiale Italyanca Milano Sansoni Academia 1973 Storia della Letteratura Latina Italyanca Roma Societa Editrice Dante Aligieri 1966 A Handbook of Latin Literature University Paperbacks Ingilizce Londra Methuen amp Co 1997 A History of Roman Literature Ingilizce 2 New York E J Brill Masallar Latinceden ceviren Gungor Varinlioglu Kultur Bakanligi Yayinlari 1998 Masallar Latinceden ceviren Gungor Varinlioglu Kultur Bakanligi Yayinlari Yapi Kredi Yayinlari baskilar 2007 ve 2022 Isbu madde Fatma Gul Ozakturk tarafindan CC BY SA 3 0 lisansi altinda yayimlanan metin icermektedir