Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gökadaların ortaya çıkma ve evrimlerinin incelenmesi bir bakıma gökadaların nasıl meydana geldikleri ve evren tarihinde nasıl bir evrim yolu izledikleri sorularının yanıtlanması girişimleridir. Bu alandaki bazı teoriler geniş ölçüde kabul görmekle birlikte, bu alan astrofizikte hâlen ilerlemeler bekleyen etkin (araştırmaların sürdüğü) bir alandır.
Gökadaların oluşumu
Evrenin halihazırdaki erken "model"leriBig Bang kuramına dayanmaktadır. Big Bang olayının başlangıcından 300.000 yıl sonra hidrojen ve helyum atomları rekombinasyon denilen bir olayla oluşmaya başladılar. Bu dönemde hemen hemen tüm hidrojen nötrdü (iyonize olmamış), ışığı kolaylıkla soğurabilir haldeydi ve yıldızlar henüz oluşmamışlardı. Dolayısıyla bu döneme "Karanlık Çağlar" adı verilir. Yoğunluk kararsızlıklarının (ya da anizotropik düzensizliklerinin) olduğu bu ilk maddede büyük yapılar belirmeye başladılar. Baryonik madde kütleleri karanlık maddenin soğuk halelerinde (İng. halo) yoğunlaşmaya başladılar. Bu ilk yapılar sonradan, günümüzde gördüğümüz gökadalar haline geleceklerdi.
Gökadaların bu erken durumuna ilişkin kanıt 2006’da IOK-1 gökadasının keşfedilmesiyle elde edildi. Bu gökada 6.96 gibi olağan-dışı yüksek bir kırmızıya kayma içerisindeydi ki, bu da Büyük Patlama başlangıcından 750 milyon yıl sonra meydana geldiğini gösteriyor ve şimdiye dek gözlemlenenler içinde en uzak ve en eski gökada olduğunu ortaya koyuyordu. Her ne kadar bazı bilim insanları Abell 1835 IR1916 gibi başka gök cisimlerinin IOK-1’den daha yüksek bir kırmızıya kayma içerisinde olduğunu ileri sürmüşlerse de, şimdilik genel kabul, yaşı ve bileşimi bakımından IOK-1’e öncelik vermektedir. Böyle öngökadaların (protogalaksi) varlığı, bunların Karanlık Çağlar denilen dönemde oluşmuş olabilecekleri fikrini akla getirmektedir.
Bu tür erken gökada oluşumlarının ortaya çıkış süreci astronomide henüz tartışmaya açık temel meselelerden birini oluşturmaktadır. Bu konuya ilişkin teoriler iki kategoride ele alınabilir:
- “Yukarıdan aşağı teorileri”ne göre, öngökadalar yaklaşık yüz milyon yıl süren büyükölçekli ve eşzamanlı bir çökmeyle oluşmuşlardır. Bu teorilere ilişkin modellerden biri kısa adıyla ELS (Eggen–Lynden-Bell–Sandage) modeli olarak bilinir.
- “Aşağıdan yukarı teorileri”ne göre, önce küresel yıldız kümesi gibi küçük yapılar oluşmuş, bu küçük yapılar da birleşerek gökadaları meydana getirmişlerdir. Bu teorilere ilişkin modellerden biri kısa adıyla SZ (Searle-Zinn) modeli olarak bilinir.
Bu teoriler artık büyük karanlık madde halelerinin muhtemel varlığını da hesaba katarak yeniden düzenlenmek durumundadır. Öngökadalar oluşmaya ve büzülmeye başladıktan sonra, bunlarda ilk “hale yıldızları” (Popülasyon III yıldızları, III. kuşak yıldızlar) ortaya çıkmışlardır. Bu yıldızlar tümüyle hidrojen ve helyumdan meydana gelmiş büyük yıldızlardı. Bu iri yıldızlar yakıt rezervlerini hızla tüketip süpernovalar haline geldiler ve yıldızlararası ortama ağır elementler saldılar. Bu “ilk kuşak yıldızları” çevredeki nötr hidrojeni iyonize ederek, uzayda ışığın yolculuk etmesine olanak veren oluşumlar yarattılar.
Evrim
Bir gökadanın oluşmasını sağlayıcı anahtar yapılar, Big Bang'ın başlangıcına kıyasla, bir milyar yıl içinde ortaya çıkmışlardır. Bunlar küresel yıldız kümeleri, dev kara delikler ve II. kuşak (yaşlı) yıldızlarından oluşan galaktik “karın”dır. Öyle görünüyor ki, dev kara delikler, gökadaların büyümelerinin düzenlenmesinde anahtar bir rol oynamışlardır. Bu erken dönemde gökadalar büyük ölçüde yıldız doğumları yaşamışlardır.
Sonraki iki milyar yıl sırasında, biriken madde "" içine yerleşmiştir. Bir gökada, yaşamı boyunca, kendine “yüksek hız bulutları” ve cüce gökadalardan çektiği maddeleri katar. Bu maddeler çoğunlukla hidrojen ve helyumdur. Yıldızların doğum-ölüm çevrimi, yavaş yavaş ağır elementlerin salınmasını artırır ki, bu, sonradan gezegenlerin oluşmasına imkân sağlayacaktır.
Çarpışmalarının ve kütleçekimsel etkileşimlerinin gökadaların evrimi üzerinde hatırı sayılır bir etkisi vardır. Erken dönemde gökada birleşmeleri daha yaygındı ve gökadaların çoğu, biçimleri bakımından “tuhaf gökadalar” (İng. peculiar galaxy) sınıfındaydılar. Yıldızlar arasındaki uzaklık yeterince büyük olduğundan, çarpışan gökadalardaki yıldızlar bu çarpışmadan etkilenmezler, yani gökadaların kendileri gibi değişikliğe uğramazlar. Bununla birlikte, spiral kolları oluşturan gaz ve tozun kütleçekim etkisiyle sıyrılması, “gelgit kuyruğu” denilen bir yıldız zincirinin meydana gelmesine neden olur. Bu tür oluşumların örnekleri NGC 4676 ve Antenler Gökadası adıyla bilinen çarpışan gökadalarda görülebilir.
Bu tür bir etkileşimin bir örneği de Samanyolu Gökadası ile komşusu Andromeda Gökadası’dır. Her iki gökada birbirlerine 130 km/s hızla yaklaşmaktadır ve hızlarını etkileyen yan hareketler göz ardı edilirse, yaklaşık 5-6 milyar yıl sonra çarpışacaklardır. Samanyolu Gökadası daha önce hiç bu kadar büyük bir gökada ile çarpışmamış olsa da, daha önce cüce gökadalar ile çarpışmış olduğuna ilişkin kanıtlar artmaktadır. Böyle büyük ölçekli çarpışmalar nadirdir ve zaman geçtikçe böyle iki denk gökadanın birleşmesi daha nadir hale gelmektedir. Parlak gökadaların çoğu ömürlerinin son milyar yıllarında böyle kökten bir değişikliğe uğramazlar.
Gelecek
İlkel yıldızın çökmesiyle meydana gelen yıldızlar, evrimleri boyunca kütlelerinin büyük bir kısmını yıldızlararası ortama atarak beyaz cüce, nötron yıldızı veya bir kara delik olarak evrimlerine son verirler. Günümüzde yıldız doğumlarının çoğu serin gazın pek tükenmemiş olduğu küçük gökadalarda meydana gelmektedir. Samanyolu Gökadası gibi sarmal gökadalar, spiral kollarındaki yıldızlararası yoğun hidrojen moleküler bulutlarına sahip oldukları sürece yalnızca yeni kuşak yıldızlar üretirler. Bu gazdan artık yoksun olduklarından eliptik gökadalar ise yeni yıldızlar üretemezler. Mevcut hidrojen rezervleri yıldızlarca tüketilip ağır elementlere dönüştürüldüğünde yeni yıldız doğumları meydana gelemez. Yıldızları yaşlandıkça gökadanın parlaklığı da giderek azalır.
İçinde bulunduğumuz "yıldız oluşum çağı"nın yüz milyar yıl süreceği tahmin edilmektedir. Kızıl cüceler gibi çok daha küçük ve giderek soluklaşan yaşlı yıldızların olacağı sonraki “yıldız çağı”nın 10-100 trilyon yıl süreceği düşünülmektedir. Bu “yıldız çağı”nın sonunda gökadalar şu sıkışık cisimlerden ibaret olacaklardır: Kahverengi cüceler, beyaz cüceler (soğumuş kara cüceler), nötron yıldızları ve kara delikler. Ardından kütleçekimsel gevşemenin sonucu olarak tüm yıldızlar kara deliklere düşecekler ya da çarpışmalar sonucunda galaksilerarası uzaya fırlatılacaklardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Search for Submillimeter Protogalaxies 17 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. 1999-11-18.Retrieved on 2007-01-10.
- ^ McMahon, R. (2006). "Journey to the birth of the Universe". Nature 443: 151. doi:10.1038/443151a 7 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ "[www.harvard.edu/~aas/tenmeter/proto.htm Search for Submillimeter Protogalaxies]". Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. 1999-11-18. http://cfa- 20 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Retrieved on 2007-01-10.
- ^ Eggen, O. J.; Lynden-Bell, D.; Sandage, A. R. (1962). "Evidence from the motions of old stars that the Galaxy collapsed 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Reports on Progress in Physics 136: 748. doi:10.1086/147433. Retrieved on 2008-11-01.
- ^ ^ Searle, L.; Zinn, R. (1978). "Compositions of halo clusters and the formation of the galactic halo 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Astrophysical Journal 225 (1): 357–379. doi:10.1086/156499.
- ^ Heger, A.; Woosley, S. E. (2002). "The Nucleosynthetic Signature of Population III 10 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Astrophysical Journal 567 (1): 532–543. doi:10.1086/338487.
- ^ Barkana, R.; Loeb, A. (1999). "In the beginning: the first sources of light and the reionization of the universe 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Physics Reports 349 (2): 125–238. doi:10.1016/S0370-1573(01)00019-9.
- ^ "Simulations Show How Growing Black Holes Regulate Galaxy Formation 4 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". Carnegie Mellon University. 2005-02-09. Retrieved on 2007-01-07.
- ^ ^ Massey, Robert (2007-04-21). "Caught in the act; forming galaxies captured in the young universe 7 Eylül 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". Royal Astronomical Society. Retrieved on 2007-04-20.
- ^ ^ Noguchi, Masafumi (1999). "Early Evolution of Disk Galaxies: Formation of Bulges in Clumpy Young Galactic Disks 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Astrophysical Journal 514 (1): 77–95. doi:10.1086/306932. Retrieved on 2007-01-16.
- ^ Baugh, C.; Frenk, C. (May 1999). " How are galaxies made? 4 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". Physics Web. Retrieved on 2007-01-16.
- ^ Gonzalez, G. (1998). "The Stellar Metallicity — Planet Connection 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Proceedings of a workshop on brown dwarfs and extrasolar planets: 431. Retrieved on 2007-01-16.
- ^ a b Conselice, Christopher J. (February 2007). "The Universe's Invisible Hand". Scientific American 296 (2): 35–41.
- ^ Ford, H. et al (2002-04-30). "Hubble's New Camera Delivers Breathtaking Views of the Universe 30 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". Hubble News Desk. Retrieved on 2007-05-08.
- ^ Struck, Curtis (1999). "Galaxy Collisions 4 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". Galaxy Collisions 321.
- ^ Wong, Janet (2000-04-14). "Astrophysicist maps out our own galaxy's end 11 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". University of Toronto. Retrieved on 2007-01-11.
- ^ Kennicutt Jr., R. C.; Tamblyn, P.; Congdon, C. E. (1994). "Past and future star formation in disk galaxies 9 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Astrophysical Journal 435 (1): 22–36. doi:10.1086/174790.
- ^ Knapp, G. R. (1999). Star Formation in Early Type Galaxies 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. San Francisco, Calif.: Astronomical Society of the Pacific. . OCLC 41302839.
- ^ a b Adams, Fred; Laughlin, Greg (2006-07-13). "The Great Cosmic Battle 31 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". Astronomical Society of the Pacific.Retrieved on 2007-01-16.
- ^ Pobojewski, Sally (1997-01-21). "Physics offers glimpse into the dark side of the universe 4 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi". University of Michigan. Retrieved on 2007-01-13.
Notlar
- ^ "Scientific modelling". 15 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2009.
- ^ "Timeline of the Big Bang". 19 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2009.
- ^ "Halo star". 15 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2009.
- ^ "Interstellar cloud". 15 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2009.
Dış bağlantılar
- Image of Andromeda galaxy (M31)21 Ekim 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - from:
- NOAO gallery of galaxy images2 Ağustos 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Javascript passive evolution calculator17 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . for early type (elliptical) galaxies
- Video on the evolution of galaxies by Canadian astrophysicist Doctor P27 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gokadalarin ortaya cikma ve evrimlerinin incelenmesi bir bakima gokadalarin nasil meydana geldikleri ve evren tarihinde nasil bir evrim yolu izledikleri sorularinin yanitlanmasi girisimleridir Bu alandaki bazi teoriler genis olcude kabul gormekle birlikte bu alan astrofizikte halen ilerlemeler bekleyen etkin arastirmalarin surdugu bir alandir Gokadalarin olusumuKaranlik maddenin 520 milyon isik yili uzakliktaki ve 100 milyon isik yili kalinliktaki bir uzay dilimindeki dagilimi Kumeler rastgele degil bir yapidaki teller ya da ipliksiler gibi dizilmislerdir Bu koordinat sisteminde Coma Sac Virgo Basak ve Perseus Kahraman kumeleri isaretlenmistir Evrenin halihazirdaki erken model leriBig Bang kuramina dayanmaktadir Big Bang olayinin baslangicindan 300 000 yil sonra hidrojen ve helyum atomlari rekombinasyon denilen bir olayla olusmaya basladilar Bu donemde hemen hemen tum hidrojen notrdu iyonize olmamis isigi kolaylikla sogurabilir haldeydi ve yildizlar henuz olusmamislardi Dolayisiyla bu doneme Karanlik Caglar adi verilir Yogunluk kararsizliklarinin ya da anizotropik duzensizliklerinin oldugu bu ilk maddede buyuk yapilar belirmeye basladilar Baryonik madde kutleleri karanlik maddenin soguk halelerinde Ing halo yogunlasmaya basladilar Bu ilk yapilar sonradan gunumuzde gordugumuz gokadalar haline geleceklerdi Gokadalarin bu erken durumuna iliskin kanit 2006 da IOK 1 gokadasinin kesfedilmesiyle elde edildi Bu gokada 6 96 gibi olagan disi yuksek bir kirmiziya kayma icerisindeydi ki bu da Buyuk Patlama baslangicindan 750 milyon yil sonra meydana geldigini gosteriyor ve simdiye dek gozlemlenenler icinde en uzak ve en eski gokada oldugunu ortaya koyuyordu Her ne kadar bazi bilim insanlari Abell 1835 IR1916 gibi baska gok cisimlerinin IOK 1 den daha yuksek bir kirmiziya kayma icerisinde oldugunu ileri surmuslerse de simdilik genel kabul yasi ve bilesimi bakimindan IOK 1 e oncelik vermektedir Boyle ongokadalarin protogalaksi varligi bunlarin Karanlik Caglar denilen donemde olusmus olabilecekleri fikrini akla getirmektedir Bu tur erken gokada olusumlarinin ortaya cikis sureci astronomide henuz tartismaya acik temel meselelerden birini olusturmaktadir Bu konuya iliskin teoriler iki kategoride ele alinabilir Yukaridan asagi teorileri ne gore ongokadalar yaklasik yuz milyon yil suren buyukolcekli ve eszamanli bir cokmeyle olusmuslardir Bu teorilere iliskin modellerden biri kisa adiyla ELS Eggen Lynden Bell Sandage modeli olarak bilinir Asagidan yukari teorileri ne gore once kuresel yildiz kumesi gibi kucuk yapilar olusmus bu kucuk yapilar da birleserek gokadalari meydana getirmislerdir Bu teorilere iliskin modellerden biri kisa adiyla SZ Searle Zinn modeli olarak bilinir Bu teoriler artik buyuk karanlik madde halelerinin muhtemel varligini da hesaba katarak yeniden duzenlenmek durumundadir Ongokadalar olusmaya ve buzulmeye basladiktan sonra bunlarda ilk hale yildizlari Populasyon III yildizlari III kusak yildizlar ortaya cikmislardir Bu yildizlar tumuyle hidrojen ve helyumdan meydana gelmis buyuk yildizlardi Bu iri yildizlar yakit rezervlerini hizla tuketip supernovalar haline geldiler ve yildizlararasi ortama agir elementler saldilar Bu ilk kusak yildizlari cevredeki notr hidrojeni iyonize ederek uzayda isigin yolculuk etmesine olanak veren olusumlar yarattilar EvrimYeni olusmus bir gokada oldugu dusunulen I Zwicky 18 asagida solda Bir gokadanin olusmasini saglayici anahtar yapilar Big Bang in baslangicina kiyasla bir milyar yil icinde ortaya cikmislardir Bunlar kuresel yildiz kumeleri dev kara delikler ve II kusak yasli yildizlarindan olusan galaktik karin dir Oyle gorunuyor ki dev kara delikler gokadalarin buyumelerinin duzenlenmesinde anahtar bir rol oynamislardir Bu erken donemde gokadalar buyuk olcude yildiz dogumlari yasamislardir Sonraki iki milyar yil sirasinda biriken madde icine yerlesmistir Bir gokada yasami boyunca kendine yuksek hiz bulutlari ve cuce gokadalardan cektigi maddeleri katar Bu maddeler cogunlukla hidrojen ve helyumdur Yildizlarin dogum olum cevrimi yavas yavas agir elementlerin salinmasini artirir ki bu sonradan gezegenlerin olusmasina imkan saglayacaktir Carpismalarinin ve kutlecekimsel etkilesimlerinin gokadalarin evrimi uzerinde hatiri sayilir bir etkisi vardir Erken donemde gokada birlesmeleri daha yaygindi ve gokadalarin cogu bicimleri bakimindan tuhaf gokadalar Ing peculiar galaxy sinifindaydilar Yildizlar arasindaki uzaklik yeterince buyuk oldugundan carpisan gokadalardaki yildizlar bu carpismadan etkilenmezler yani gokadalarin kendileri gibi degisiklige ugramazlar Bununla birlikte spiral kollari olusturan gaz ve tozun kutlecekim etkisiyle siyrilmasi gelgit kuyrugu denilen bir yildiz zincirinin meydana gelmesine neden olur Bu tur olusumlarin ornekleri NGC 4676 ve Antenler Gokadasi adiyla bilinen carpisan gokadalarda gorulebilir NGC 4676 carpismak uzere olan iki gokada Fare Gokadalari Fotograf Hubble Uzay Teleskobu tarafindan cekilmistir Sarimsi gokadalardan olusan Abell 1689 gokada kumesi Hubble Uzay Teleskobu Bu tur bir etkilesimin bir ornegi de Samanyolu Gokadasi ile komsusu Andromeda Gokadasi dir Her iki gokada birbirlerine 130 km s hizla yaklasmaktadir ve hizlarini etkileyen yan hareketler goz ardi edilirse yaklasik 5 6 milyar yil sonra carpisacaklardir Samanyolu Gokadasi daha once hic bu kadar buyuk bir gokada ile carpismamis olsa da daha once cuce gokadalar ile carpismis olduguna iliskin kanitlar artmaktadir Boyle buyuk olcekli carpismalar nadirdir ve zaman gectikce boyle iki denk gokadanin birlesmesi daha nadir hale gelmektedir Parlak gokadalarin cogu omurlerinin son milyar yillarinda boyle kokten bir degisiklige ugramazlar GelecekIlkel yildizin cokmesiyle meydana gelen yildizlar evrimleri boyunca kutlelerinin buyuk bir kismini yildizlararasi ortama atarak beyaz cuce notron yildizi veya bir kara delik olarak evrimlerine son verirler Gunumuzde yildiz dogumlarinin cogu serin gazin pek tukenmemis oldugu kucuk gokadalarda meydana gelmektedir Samanyolu Gokadasi gibi sarmal gokadalar spiral kollarindaki yildizlararasi yogun hidrojen molekuler bulutlarina sahip olduklari surece yalnizca yeni kusak yildizlar uretirler Bu gazdan artik yoksun olduklarindan eliptik gokadalar ise yeni yildizlar uretemezler Mevcut hidrojen rezervleri yildizlarca tuketilip agir elementlere donusturuldugunde yeni yildiz dogumlari meydana gelemez Yildizlari yaslandikca gokadanin parlakligi da giderek azalir Icinde bulundugumuz yildiz olusum cagi nin yuz milyar yil surecegi tahmin edilmektedir Kizil cuceler gibi cok daha kucuk ve giderek soluklasan yasli yildizlarin olacagi sonraki yildiz cagi nin 10 100 trilyon yil surecegi dusunulmektedir Bu yildiz cagi nin sonunda gokadalar su sikisik cisimlerden ibaret olacaklardir Kahverengi cuceler beyaz cuceler sogumus kara cuceler notron yildizlari ve kara delikler Ardindan kutlecekimsel gevsemenin sonucu olarak tum yildizlar kara deliklere dusecekler ya da carpismalar sonucunda galaksilerarasi uzaya firlatilacaklardir Ayrica bakinizSiskin gokada gokbilim Gokada halesiKaynakca Search for Submillimeter Protogalaxies 17 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Harvard Smithsonian Center for Astrophysics 1999 11 18 Retrieved on 2007 01 10 McMahon R 2006 Journey to the birth of the Universe Nature 443 151 doi 10 1038 443151a 7 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde www harvard edu aas tenmeter proto htm Search for Submillimeter Protogalaxies Harvard Smithsonian Center for Astrophysics 1999 11 18 http cfa 20 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Retrieved on 2007 01 10 Eggen O J Lynden Bell D Sandage A R 1962 Evidence from the motions of old stars that the Galaxy collapsed 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reports on Progress in Physics 136 748 doi 10 1086 147433 Retrieved on 2008 11 01 Searle L Zinn R 1978 Compositions of halo clusters and the formation of the galactic halo 13 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Astrophysical Journal 225 1 357 379 doi 10 1086 156499 Heger A Woosley S E 2002 The Nucleosynthetic Signature of Population III 10 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Astrophysical Journal 567 1 532 543 doi 10 1086 338487 Barkana R Loeb A 1999 In the beginning the first sources of light and the reionization of the universe 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Physics Reports 349 2 125 238 doi 10 1016 S0370 1573 01 00019 9 Simulations Show How Growing Black Holes Regulate Galaxy Formation 4 Haziran 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Carnegie Mellon University 2005 02 09 Retrieved on 2007 01 07 Massey Robert 2007 04 21 Caught in the act forming galaxies captured in the young universe 7 Eylul 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Royal Astronomical Society Retrieved on 2007 04 20 Noguchi Masafumi 1999 Early Evolution of Disk Galaxies Formation of Bulges in Clumpy Young Galactic Disks 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Astrophysical Journal 514 1 77 95 doi 10 1086 306932 Retrieved on 2007 01 16 Baugh C Frenk C May 1999 How are galaxies made 4 Haziran 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Physics Web Retrieved on 2007 01 16 Gonzalez G 1998 The Stellar Metallicity Planet Connection 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Proceedings of a workshop on brown dwarfs and extrasolar planets 431 Retrieved on 2007 01 16 a b Conselice Christopher J February 2007 The Universe s Invisible Hand Scientific American 296 2 35 41 Ford H et al 2002 04 30 Hubble s New Camera Delivers Breathtaking Views of the Universe 30 Mayis 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Hubble News Desk Retrieved on 2007 05 08 Struck Curtis 1999 Galaxy Collisions 4 Haziran 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Galaxy Collisions 321 Wong Janet 2000 04 14 Astrophysicist maps out our own galaxy s end 11 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of Toronto Retrieved on 2007 01 11 Kennicutt Jr R C Tamblyn P Congdon C E 1994 Past and future star formation in disk galaxies 9 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Astrophysical Journal 435 1 22 36 doi 10 1086 174790 Knapp G R 1999 Star Formation in Early Type Galaxies 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde San Francisco Calif Astronomical Society of the Pacific ISBN 1 886733 84 8 OCLC 41302839 a b Adams Fred Laughlin Greg 2006 07 13 The Great Cosmic Battle 31 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Astronomical Society of the Pacific Retrieved on 2007 01 16 Pobojewski Sally 1997 01 21 Physics offers glimpse into the dark side of the universe 4 Haziran 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi University of Michigan Retrieved on 2007 01 13 Notlar Scientific modelling 15 Haziran 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2009 Timeline of the Big Bang 19 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2009 Halo star 15 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2009 Interstellar cloud 15 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2009 Dis baglantilarImage of Andromeda galaxy M31 21 Ekim 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde from NOAO gallery of galaxy images2 Agustos 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde Javascript passive evolution calculator17 Subat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde for early type elliptical galaxies Video on the evolution of galaxies by Canadian astrophysicist Doctor P27 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde