Gastrulasyon Blastula evresinden sonra çokhücrelilerin hemen hepsinde görülen evredir Bu evrede ektoderm ve endoderm

Gastrulasyon. Blastula evresinden sonra, çokhücrelilerin hemen hepsinde görülen evredir. Bu evrede, ektoderm ve endoderm oluşur. Ektoderm, vücudu örten yapıları oluştururken, endoderm; bağırsağı ve onunla ilgili yapıları meydana getirir. Blastulanın üzerindeki kural olarak ektoderme karşılık gelir. Üçüncü embriyonik tabaka olan mezoderm, ektodermin ve endodermin arasında ve yanlarda meydana gelir. Gastrulanın başlangıcında, yumurtalardaki denk olan kısımda, bazı blastomerler blastosöl içerisinde doğru çökmeye başlar. Çökmeden dolayı meydana gelen açıklığa blastopor (ilkin ağız), çöküntünün tüp şeklindeki devamına da arkenteron (ilkin bağırsak) denir. Blastoporun yaşam boyunca ağız olarak kalıp kalmamasına göre bilateral simetrili hayvanlar iki gruba ayrılırlar :

Protostomia = blastoporu ileride esas ağza dönüşen hayvanlar, bunlarda anüs arka kısımdaki ektodermin içeri doğru çökmesiyle oluşur, örnek : yumuşakçalar.)
Deuterostomia = blastoporu anüs ya da kloak a dönüşen, ağzı yeniden açılan hayvanlar, bunlarda ağız, ön kutupta ilk olarak ektoderm kesesi şeklinde oluşur).

1-blastula, 2-Gastrula; **turuncu**: ektoderm, **kırmızı**: endoderm

Gastrulasyonun başlamasıyla ve ilkel bağırsağın doğru ilerlemesiyle ilk Bilateral (Bakışımlı) Simetri oluşur. Blastomerlerin içeri doğru çökmesiyle Invagination (İnvaginasyon); meydana gelen ilk bağırsak boşluğuna da Archentron denir.

Gastrulada dış örtü, ileride epidermis ve benzerlerini (kıllar, tüyler, bezler, ...), sinir sistemi, duyu epiteli, sindirim sisteminin bir kısmını oluşturacak ektodermi oluşturur. İlkel bağırsağın orta kısmını meydana getirecek tabakada, ileride sindirim sistemine bağlı olacak birçok organı, (pankreas, karaciğer,...), akciğer ve önceden belirlenmiş notokordun yapısına katılacak olan endodermi oluşturur. Endodermden meydana gelen mezoderm ise, kasları, iskeleti, damar sistemini, boşaltım organlarını ve oluşturur.

,görülen gastrulasyon karışık bir olaydır ki, burada meydana gelen , embriyonun orta kısmından ilerye doğru uzayarak, saydam alanın ortasında ilkin iz (primitif iz), denilen bir kalınlaşmayı oluştururken, bu izin ortasında bir çöküntü oluşarak ilkin oluku meydana getirir. İlkin izin ön ucunda, hücrelerin yumru şeklinde yığılarak Hensen Düğümünü yaptığı görülür.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Yaşamın Temel Kuralları Cilt-I/Kısım-I/Prof.Dr. A. DEMİRSOY

Gelişim biyolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.