Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi (RTOS), verileri ve önemli zaman kısıtlamalı olayları işleyen gerçek zamanlı uygulamalar için işletim sistemi'dir.
RTOS, çoklu görev veya çoklu programlama ortamında sistem kaynaklarının zamanlayıcı, veri arabellekler veya sabit görev önceliği ile paylaşımını yöneten Unix gibi bir zaman paylaşımlı işletim sisteminden farklıdır. İşleme süresi gereksiniminin enaz tutulması yerine tam olarak anlaşılması ve sınırlandırılması gerekir. Tüm işlemler tanımlanan kısıtlamalar dahilinde gerçekleşmelidir. Gerçek zamanlı işletim sistemleri olay güdümlü ve 'dir yani işletim sistemi rekabet eden görevlerin ilgili önceliğini izleyebilir ve görev önceliğinde değişiklik yapabilir. Olaya dayalı sistemler önceliklerine göre görevler arasında geçiş yaparken, zaman paylaşımlı sistemler saat kesintilerine göre görevler arasında geçiş yapar.
Özellikler
RTOS'un önemli bir özelliği uygulamanın görevi kabul etme ve bitirmesi için gereken süreye ilişkin tutarlılık seviyesidir; değişkenlik bir çeşit 'titreşim'dir. (ing: jitter)
"Sert" gerçek zamanlı işletim sisteminin (sert RTOS), "yumuşak" gerçek zamanlı işletim sisteminden (yumuşak RTOS) daha az titreşimi vardır. Geç cevap sert RTOS'ta yanlış cevap iken, yumuşak RTOS'da geç cevap olarak kabul edilebilir. Başlıca tasarım hedefi yüksek miktarda çıktı değil, yumuşak veya sert performans kategorisinin garantisidir. Genellikle veya genel olarak bir son teslim tarihini karşılayabilen bir RTOS, yumuşak bir gerçek zamanlı işletim sistemidir, ancak bir son teslim tarihini deterministik olarak karşılayabilirse, bu sert gerçek zamanlı bir işletim sistemidir.
RTOS'un zaman programlaması için gelişmiş algoritması vardır. Zamanlayıcı esnekliği, işlem önceliklerinin daha geniş bir bilgisayar sistemi düzenlemesine olanak tanır, ancak gerçek zamanlı bir işletim sistemi daha çok dar bir uygulama grubuna ayrılmıştır. Gerçek zamanlı bir işletim sistemindeki temel faktörler minimum kesme gecikmesi ve minimum iş parçacığı değiştirme gecikmesidir; gerçek zamanlı bir işletim sistemi belirli bir sürede gerçekleştirebileceği iş miktarından çok, ne kadar hızlı veya ne kadar tahmin edilebilir şekilde tepki verebileceğine göre daha değerlendirilir.
Tüm işletim sistemi türleri için işletim sistemleri listesi'ne bakın.
Tasarım felsefeleri
RTOS, bir girdi uyaranını işlemek için geçen sürenin, aynı türden bir sonraki girdi uyaranına kadar geçen süreden daha kısa olduğu bir işletim sistemidir.
En yaygın tasarımlar şunlardır:
- Olaya dayalı – yalnızca daha yüksek öncelikli bir olayın hizmete ihtiyacı olduğunda görevler arasında geçiş yapar; önleyici öncelik veya öncelik planlaması denilir.
- Zaman paylaşımı – görevleri normal saatli bir kesintide ve olaylarda değiştirir; denilir.
Zaman paylaşımı tasarımları, görevleri kesinlikle gerekenden daha sık değiştirir ama daha sorunsuz çoklu görev sağlayarak, işlemin veya kullanıcının bir makineyi tek başına kullandığı yanılsamasını verir.
İlk CPU tasarımları, görevleri değiştirmek için CPU'nun yararlı başka hiçbir şey yapamadığı birçok döngüye ihtiyaç duyuyordu. Geçiş çok uzun sürdüğü için, ilk işletim sistemleri gereksiz görev geçişlerinden kaçınarak boşa harcanan CPU zamanını en aza indirmeye çalıştı.
Planlama
Tipik tasarımlarda, bir görevin üç durumu vardır:
- Çalışıyor (CPU üzerinde yürütülüyor);
- Hazır (yürütülmeye hazır);
- Engellendi (örneğin I/O gibi bir olay bekleniyor).
CPU başına aynı anda yalnızca bir görev çalışabileceğinden çoğu görev çoğu zaman engellenir veya hazırdır. Hazır kuyruğundaki öğe sayısı, sistemin gerçekleştirmesi gereken görev sayısına ve sistemin kullandığı zamanlayıcı türüne bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Daha basit, önleyici olmayan ancak yine de çok görevli sistemlerde, bir görevin CPU'daki zamanını diğer görevlere vermesi gerekir; bu da hazır kuyruğunun yürütülmeye hazır durumda daha fazla sayıda genel göreve sahip olmasına neden olabilir (kaynak açlığı).
Genellikle, programlayıcıdaki hazır listenin veri yapısı, önalımın engellendiği süre boyunca, programlayıcının kritik bölümünde harcanan en kötü durum süresini en aza indirecek şekilde tasarlanır ve bazı durumlarda tüm kesintiler devre dışı bırakılır ama veri yapısının seçimi aynı zamanda hazır listede olabilecek maksimum görev sayısına da bağlıdır.
Hazır listesinde hiçbir zaman birkaç görevden fazlası yoksa, hazır görevlerden oluşan çift bağlantılı liste muhtemelen en uygunudur. Hazır listesi genellikle yalnızca birkaç görev içeriyorsa, ancak bazen daha fazlasını içeriyorsa, liste önceliğe göre sıralanmalıdır. Bu şekilde, çalıştırılacak en yüksek öncelikli görevi bulmak, tüm listeyi yinelemeyi gerektirmez. Bir görev eklemek, listenin sonuna veya eklenen görevden daha düşük önceliğe sahip bir göreve ulaşana kadar hazır listede yürümeyi gerektirir.
Bu arama sırasında önalımı engellememeye özen gösterilmelidir. Daha uzun kritik bölümler küçük parçalara bölünmelidir. Düşük öncelikli bir görevin eklenmesi sırasında yüksek öncelikli bir görevi hazır hale getiren bir kesinti meydana gelirse, bu yüksek öncelikli görev eklenebilir ve düşük öncelikli görev eklenmeden hemen önce çalıştırılabilir.
Bazen geri dönüş süresi olarak adlandırılan kritik yanıt süresi, yeni bir hazır görevi kuyruğa almak ve en yüksek öncelikli görevin durumunu çalışır duruma getirmek için geçen süredir. İyi tasarlanmış bir RTOS'ta, yeni bir görevin hazırlanması her hazır kuyruk girişi için 3 ila 20 talimat alacaktır ve en yüksek önceliğe sahip hazır görevin geri yüklenmesi 5 ila 30 talimat alacaktır.
Daha gelişmiş sistemlerde gerçek zamanlı görevler, bilgi işlem kaynaklarını gerçek zamanlı olmayan birçok görevle paylaşır ve hazır liste keyfi olarak uzun olabilir. Bu tür sistemlerde, bağlantılı bir liste olarak uygulanan bir planlayıcı hazır listesi yetersiz kalacaktır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gercek Zamanli Isletim Sistemi RTOS verileri ve onemli zaman kisitlamali olaylari isleyen gercek zamanli uygulamalar icin isletim sistemi dir RTOS coklu gorev veya coklu programlama ortaminda sistem kaynaklarinin zamanlayici veri arabellekler veya sabit gorev onceligi ile paylasimini yoneten Unix gibi bir zaman paylasimli isletim sisteminden farklidir Isleme suresi gereksiniminin enaz tutulmasi yerine tam olarak anlasilmasi ve sinirlandirilmasi gerekir Tum islemler tanimlanan kisitlamalar dahilinde gerceklesmelidir Gercek zamanli isletim sistemleri olay gudumlu ve dir yani isletim sistemi rekabet eden gorevlerin ilgili onceligini izleyebilir ve gorev onceliginde degisiklik yapabilir Olaya dayali sistemler onceliklerine gore gorevler arasinda gecis yaparken zaman paylasimli sistemler saat kesintilerine gore gorevler arasinda gecis yapar OzelliklerRTOS un onemli bir ozelligi uygulamanin gorevi kabul etme ve bitirmesi icin gereken sureye iliskin tutarlilik seviyesidir degiskenlik bir cesit titresim dir ing jitter Sert gercek zamanli isletim sisteminin sert RTOS yumusak gercek zamanli isletim sisteminden yumusak RTOS daha az titresimi vardir Gec cevap sert RTOS ta yanlis cevap iken yumusak RTOS da gec cevap olarak kabul edilebilir Baslica tasarim hedefi yuksek miktarda cikti degil yumusak veya sert performans kategorisinin garantisidir Genellikle veya genel olarak bir son teslim tarihini karsilayabilen bir RTOS yumusak bir gercek zamanli isletim sistemidir ancak bir son teslim tarihini deterministik olarak karsilayabilirse bu sert gercek zamanli bir isletim sistemidir RTOS un zaman programlamasi icin gelismis algoritmasi vardir Zamanlayici esnekligi islem onceliklerinin daha genis bir bilgisayar sistemi duzenlemesine olanak tanir ancak gercek zamanli bir isletim sistemi daha cok dar bir uygulama grubuna ayrilmistir Gercek zamanli bir isletim sistemindeki temel faktorler minimum kesme gecikmesi ve minimum is parcacigi degistirme gecikmesidir gercek zamanli bir isletim sistemi belirli bir surede gerceklestirebilecegi is miktarindan cok ne kadar hizli veya ne kadar tahmin edilebilir sekilde tepki verebilecegine gore daha degerlendirilir Tum isletim sistemi turleri icin isletim sistemleri listesi ne bakin Tasarim felsefeleriRTOS bir girdi uyaranini islemek icin gecen surenin ayni turden bir sonraki girdi uyaranina kadar gecen sureden daha kisa oldugu bir isletim sistemidir En yaygin tasarimlar sunlardir Olaya dayali yalnizca daha yuksek oncelikli bir olayin hizmete ihtiyaci oldugunda gorevler arasinda gecis yapar onleyici oncelik veya oncelik planlamasi denilir Zaman paylasimi gorevleri normal saatli bir kesintide ve olaylarda degistirir denilir Zaman paylasimi tasarimlari gorevleri kesinlikle gerekenden daha sik degistirir ama daha sorunsuz coklu gorev saglayarak islemin veya kullanicinin bir makineyi tek basina kullandigi yanilsamasini verir Ilk CPU tasarimlari gorevleri degistirmek icin CPU nun yararli baska hicbir sey yapamadigi bircok donguye ihtiyac duyuyordu Gecis cok uzun surdugu icin ilk isletim sistemleri gereksiz gorev gecislerinden kacinarak bosa harcanan CPU zamanini en aza indirmeye calisti PlanlamaTipik tasarimlarda bir gorevin uc durumu vardir Calisiyor CPU uzerinde yurutuluyor Hazir yurutulmeye hazir Engellendi ornegin I O gibi bir olay bekleniyor CPU basina ayni anda yalnizca bir gorev calisabileceginden cogu gorev cogu zaman engellenir veya hazirdir Hazir kuyrugundaki oge sayisi sistemin gerceklestirmesi gereken gorev sayisina ve sistemin kullandigi zamanlayici turune bagli olarak buyuk olcude degisebilir Daha basit onleyici olmayan ancak yine de cok gorevli sistemlerde bir gorevin CPU daki zamanini diger gorevlere vermesi gerekir bu da hazir kuyrugunun yurutulmeye hazir durumda daha fazla sayida genel goreve sahip olmasina neden olabilir kaynak acligi Genellikle programlayicidaki hazir listenin veri yapisi onalimin engellendigi sure boyunca programlayicinin kritik bolumunde harcanan en kotu durum suresini en aza indirecek sekilde tasarlanir ve bazi durumlarda tum kesintiler devre disi birakilir ama veri yapisinin secimi ayni zamanda hazir listede olabilecek maksimum gorev sayisina da baglidir Hazir listesinde hicbir zaman birkac gorevden fazlasi yoksa hazir gorevlerden olusan cift baglantili liste muhtemelen en uygunudur Hazir listesi genellikle yalnizca birkac gorev iceriyorsa ancak bazen daha fazlasini iceriyorsa liste oncelige gore siralanmalidir Bu sekilde calistirilacak en yuksek oncelikli gorevi bulmak tum listeyi yinelemeyi gerektirmez Bir gorev eklemek listenin sonuna veya eklenen gorevden daha dusuk oncelige sahip bir goreve ulasana kadar hazir listede yurumeyi gerektirir Bu arama sirasinda onalimi engellememeye ozen gosterilmelidir Daha uzun kritik bolumler kucuk parcalara bolunmelidir Dusuk oncelikli bir gorevin eklenmesi sirasinda yuksek oncelikli bir gorevi hazir hale getiren bir kesinti meydana gelirse bu yuksek oncelikli gorev eklenebilir ve dusuk oncelikli gorev eklenmeden hemen once calistirilabilir Bazen geri donus suresi olarak adlandirilan kritik yanit suresi yeni bir hazir gorevi kuyruga almak ve en yuksek oncelikli gorevin durumunu calisir duruma getirmek icin gecen suredir Iyi tasarlanmis bir RTOS ta yeni bir gorevin hazirlanmasi her hazir kuyruk girisi icin 3 ila 20 talimat alacaktir ve en yuksek oncelige sahip hazir gorevin geri yuklenmesi 5 ila 30 talimat alacaktir Daha gelismis sistemlerde gercek zamanli gorevler bilgi islem kaynaklarini gercek zamanli olmayan bircok gorevle paylasir ve hazir liste keyfi olarak uzun olabilir Bu tur sistemlerde baglantili bir liste olarak uygulanan bir planlayici hazir listesi yetersiz kalacaktir Kaynakca 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Tanenbaum Andrew 2008 Modern Operating Systems Upper Saddle River NJ Pearson Prentice Hall s 160 ISBN 978 0 13 600663 3 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi