Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Granülasyon dokusu, doku kaybının olduğu ya da geri emilememiş bir eksüdanın bulunduğu olguların iyileşme sürecinde da ortaya çıkan, bazı uzmanlarca “proliferatif (prodüktif) yangı” olarak nitelendirilen olgudur. Granülasyon dokusu ilk kez deri yaralarının iyileşmesi sırasında tanımlanmıştır; yara bölgesini dolduran damardan zengin dokunun yüzeyi granüllü görüldüğü için granülasyon dokusu adı verilmiştir.
Granülasyon dokusuna değişim
Eksüdanın veya doku kaybındaki pıhtının granülasyon dokusuna değişmesi farklı biçimlerde nitelenir:
- Geniş doku yitirilmesinin olduğu defektleri granülasyon dokusunun doldurmasına “onarım (reparasyon) denir.
- Eksüda, trombus, hematom, infarkt gibi doku kaybının olmadığı lezyonların granülasyon dokusuna değişerek iyileşmesine “organizasyon” nitelemesi yapılır.
Her iki olguda kollagen lifler (fiber) arttığı için, bu tablo “fibrozis (fibrosis)” olarak nitelendirilir.
Granülayon dokusunun evreleri
Granülasyon dokusunun gelşmesinde 2 evre vardır:
(1) Granülasyon Dokusu Yapımı
Yangı iyileşmesinde dokudaki eksüda eritilir, kan ve lenf damarlarıyla taşınarak temizlenir (rezolüsyon). Eğer bu rezolüsyon gecikir ya da gerçekleşemezse eksüdadaki proteinden zengin sıvı içinde fibroblast üremesi başlar. Kapiller damarlar tomurcuklanarak yeni damarlar oluşturur(vaskülarizasyon dönemi). Elektron mikroskopuyla yapılan incelemelerde yeni kapillerin endotel hücreleri arasında yarıklar saptanır, bazal membran iyi oluşmamıştır. Bu nedenle proteinler ve lökositler kolayca damar dışına çıkar. Bir süre sonra lenf damarları gelişir. Proteinden zengin sıvı içindeki genç fibroblastlar ekstrasellüler matriks üretmeye başlar. Bu sırada ortamın pH’si alkalendir. Ortaya çıkan bu doku granülasyon dokusu’dur.
Granülasyon dokusunun mikroskopik özellikleri şunlardır: proteinden zengin bol sıvı (plazma), nötrofil polimorflar ve makrofajlar, yeni yapılmış çok sayıda kapiller damar, sayıları gittikçe artan fibroblastlar ve az miktarda bağ dokusu lifleri.
(2) Sikatrisleşme
Eğer etken ve onun doğurduğu zararlar ortadan kaldırılmışsa olay gerilemeye başlar. Kapiller lümenleri kapanır ve zamanla ortadan kalkar (damarsızlanma dönem; devaskülarizasyon). Eksüdasyon durur. Lökositler parçalanır ve erir. Eksüda artıkları rezorbe olur. Fibroblastların yaptıkları lifler giderek artar. Sürecin sonunda ortaya çıkan dokuya nedbe (sikatris; cicatrix; eskar; skar) denir. Sikatris dokusunun mikroskopik özellikleri şunlardır: Damardan ve hücreden fakir, liften zengin bir doku izlenir. Tipik bir fibrozis örneğidir.
Granülasyon dokusu ve Nedbe karşılaştırılması
Granülasyon dokusu damardan zengin olduğu için rengi kırmızıdır ve kolay kanar. Hücre ve sıvı bol olduğundan hacmi normaldir veya biraz fazla olabilir. İçinde çok az lif bulunduğundan yumuşak ve dayanıksızdır, kolay parçalanır. Enfeksiyona karşı dirençlidir.
Sikatris dokusu damardan yoksundur ve rengi soluktur. Yangısal ödem ve hücreler eksilmiş buna karşın ekstrasellüler matriks (kollagen lifler) artmıştır. Kollagen lifler arttıkça lezyon alanı giderek küçülür ve büzüşür. Katı ve dayanıklıdır.
Granülasyon dokusu ve Sikatrisleşmenin sonuçları
Granülasyon dokusu genellikle vücut için yararlıdır. Doku kayıplarının yerini doldurduğunda dokuların sürekliliğini sağlar.
Sikatris dokusu az olduğunda çoğu kez yararlı, aşırı olduğunda az ya da çok zararlıdır.
(1) Metaplazi (metaplasia): Sikatriste yıllarca sonra kemikleşme olabilir.
(2) Keloid: Derideki yara nedberinde görülür. Yüzeyden birkaç cm kabarık, kırmızı, ağrılı bir dokudur. Bazı kişilerde kollagen lif yapımına eğilim fazladır ve granülasyon dokusunda aşırı derecede kollagen meydana gelir. Karaderililerde sıktır.
(3) Nedbeleşmede olası komplikasyonlar (örnekler): Endokardit sonucunda kalp deliklerinde darlık ve/veya yetmezlik meydana gelir. Geniş deri yanıklarından sonra kalan sikatrisler kol ve bacak hareketlerini kısıtlayabilir. Mide ülserindeki nedbeler kanallardaki geçişi zorlaştırır.
(4) Organizasyon sonuçları (örnekler):
Seröz zarların fibrinli yangısında (fibrinli plevra yangısı, fibrinli perikardit, fibrinli peritonit) eğer fibrin eritilemezse organize olur ve nedbeleşir. Seröz zarlar üzerinde beyaz kalınlaşmalar ve zarlar arasında yapışıklıklar meydana gelir.
Pnömonide alveol boşluklarındaki eksüdanın organizasyonu ile alveol yapısı ortadan kalkar veya alveoller içinde saplı kitle şeklinde granülasyon dokusu meydana gelir. Solunum alanı azalır. Plevradaki eksüdanın organizasyonuna bağlı yapışıklıklarda akciğerlerin solunum hareketleri azalır ve kan dolaşımı zorlaşır. Kalp ve damarlardaki yerinden kopmamış veya erimemiş trombuslar organize olur. Bu durum yerlerinden kopmalarını ve embolus halini almalarını önler. Doku içindeki emilemeyen kan kitleleri (hematom) eğer küçükse tümü, büyükse yalnızca çevresi organize olur. Büyük nekrozların yalnız çevresinde organizasyon görülür. Daha küçük nekrozların tümü organize olur.
Onarım olgusu
Kronik yangıda genellikle proliferasyon (granülasyon dokusu yapımı, fibroblastik proliferasyon) ve fibrozis (nedbeleşme) ön plandadır. Yoğun fibrozis organ fonksiyonlarını etkiler. Fibrozis alanlarında önceleri bol fibroblast (beyinde glia hücreleri) vardır. Zamanla ekstrasellüler matrikse özgü liflerin (beyinde glial lifler) egemenliği başlar. Stromal hücre (fibroblast, fibrosit, vb) aktivasyonu ve ekstrasellüler matriks (kollagen, elastik lif, vb) üretimi ile hücresel bağışıklık tepkileri arasında belirgin bir etkileşim vardır.
Fibrozis süreci
Fibrozis olgusunda aşırı fibroblast proliferasyonu ve yoğun ekstrasellüler matriks (kollagen) üretimi vardır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
- ^ a b c d e f g h i j Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c d e f g h i j Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Granulasyon dokusu doku kaybinin oldugu ya da geri emilememis bir eksudanin bulundugu olgularin iyilesme surecinde da ortaya cikan bazi uzmanlarca proliferatif produktif yangi olarak nitelendirilen olgudur Granulasyon dokusu ilk kez deri yaralarinin iyilesmesi sirasinda tanimlanmistir yara bolgesini dolduran damardan zengin dokunun yuzeyi granullu goruldugu icin granulasyon dokusu adi verilmistir Granulasyon dokusuna degisim Eksudanin veya doku kaybindaki pihtinin granulasyon dokusuna degismesi farkli bicimlerde nitelenir Genis doku yitirilmesinin oldugu defektleri granulasyon dokusunun doldurmasina onarim reparasyon denir Eksuda trombus hematom infarkt gibi doku kaybinin olmadigi lezyonlarin granulasyon dokusuna degiserek iyilesmesine organizasyon nitelemesi yapilir Her iki olguda kollagen lifler fiber arttigi icin bu tablo fibrozis fibrosis olarak nitelendirilir Granulayon dokusunun evreleri Granulasyon dokusunun gelsmesinde 2 evre vardir 1 Granulasyon Dokusu Yapimi Yangi iyilesmesinde dokudaki eksuda eriti lir kan ve lenf damarlariyla tasinarak temizlenir rezolusyon Eger bu rezolusyon gecikir ya da gerceklesemezse eksudadaki proteinden zengin sivi icinde fibroblast uremesi baslar Kapiller damarlar tomurcuklanarak yeni da marlar olusturur vaskularizasyon donemi Elektron mikroskopuyla yapilan incelemelerde yeni kapillerin endotel hucreleri arasinda yariklar saptanir bazal membran iyi olusmamistir Bu nedenle proteinler ve lokositler kolayca damar disina cikar Bir sure sonra lenf damarlari gelisir Proteinden zengin sivi icindeki genc fibroblastlar ekstraselluler matriks uretmeye baslar Bu sirada ortamin pH si alkalendir Ortaya cikan bu doku granulasyon dokusu dur Granulasyon dokusunun mikroskopik ozellikleri sunlardir proteinden zengin bol sivi plazma notrofil polimorflar ve makrofajlar yeni yapilmis cok sayida kapiller damar sayilari gittikce artan fibroblastlar ve az miktarda bag dokusu lifleri 2 Sikatrislesme Eger etken ve onun dogurdugu zararlar ortadan kaldirilmissa olay geri lemeye baslar Kapiller lumenleri kapanir ve zamanla ortadan kalkar damarsizlanma donem devaskularizasyon Eksu dasyon durur Lokositler parcalanir ve erir Eksuda artiklari rezorbe olur Fibroblastla rin yaptiklari lifler giderek artar Surecin sonunda ortaya cikan dokuya nedbe sikatris cicatrix eskar skar denir Sikatris dokusunun mikroskopik ozellikleri sunlardir Damardan ve huc reden fakir liften zengin bir doku izlenir Tipik bir fibrozis ornegidir Granulasyon dokusu ve Nedbe karsilastirilmasi Granulasyon dokusu damardan zengin oldugu icin rengi kirmizidir ve kolay kanar Hucre ve sivi bol oldugundan hacmi normaldir veya biraz faz la olabilir Icinde cok az lif bulundugundan yumusak ve dayaniksizdir kolay par calanir Enfeksiyona karsi direnclidir Sikatris dokusu damardan yoksundur ve rengi soluktur Yangisal odem ve hucreler eksilmis buna karsin ekstraselluler matriks kollagen lifler artmistir Kollagen lifler arttikca lezyon alani giderek kuculur ve buzusur Kati ve dayaniklidir Granulasyon dokusu ve Sikatrislesmenin sonuclari Granulasyon dokusu genellikle vucut icin yararlidir Doku kayiplarinin yerini doldurdugunda dokularin surekliligini saglar Sikatris dokusu az oldugunda cogu kez yararli asiri oldugunda az ya da cok zararlidir 1 Metaplazi metaplasia Sikatriste yillarca sonra kemiklesme olabilir 2 Keloid Derideki yara nedberinde gorulur Yuzeyden birkac cm kabarik kirmizi agrili bir dokudur Bazi kisilerde kollagen lif yapimina egilim fazladir ve granulasyon dokusunda asiri derecede kollagen meydana gelir Karaderililerde siktir 3 Nedbelesmede olasi komplikasyonlar ornekler Endokardit sonucunda kalp deliklerinde darlik ve veya yet mezlik meydana gelir Genis deri yaniklarindan sonra kalan sikatrisler kol ve bacak hareketlerini kisitlayabilir Mide ulserindeki nedbeler kanallardaki gecisi zorlastirir 4 Organizasyon sonuclari ornekler Seroz zarlarin fibrinli yangisinda fibrinli plevra yangisi fibrinli perikardit fibrinli peritonit eger fibrin eritilemezse organize olur ve nedbelesir Seroz zarlar uzerinde beyaz kalinlasmalar ve zarlar arasinda yapisikliklar meydana gelir Pnomonide alveol bosluklarindaki eksudanin organizasyonu ile alveol yapisi ortadan kalkar veya alveoller icinde sapli kitle seklinde granulasyon dokusu meydana gelir Solunum alani azalir Plevradaki eksudanin organizasyonuna bagli yapisikliklarda akciger lerin solunum hareketleri azalir ve kan dolasimi zorlasir Kalp ve damarlardaki yerinden kopmamis veya erimemis trombuslar organize olur Bu durum yerlerinden kopmalarini ve embolus halini almalarini onler Doku icindeki emilemeyen kan kitleleri hematom eger kucukse tumu buyukse yalnizca cevresi organize olur Buyuk nekrozlarin yalniz cevresinde organizasyon gorulur Daha kucuk nekrozlarin tumu organize olur Onarim olgusu Kronik yangida genellikle proliferasyon granulasyon dokusu yapimi fibroblastik proliferasyon ve fibrozis nedbelesme on plandadir Yogun fibrozis organ fonksiyonlarini etkiler Fibrozis alanlarinda onceleri bol fibroblast beyinde glia hucreleri vardir Zamanla ekstraselluler matrikse ozgu liflerin beyinde glial lifler egemenligi baslar Stromal hucre fibroblast fibrosit vb aktivasyonu ve ekstraselluler matriks kollagen elastik lif vb uretimi ile hucresel bagisiklik tepkileri arasinda belirgin bir etkilesim vardir Fibrozis sureci Fibrozis olgusunda asiri fibroblast proliferasyonu ve yogun ekstraselluler matriks kollagen uretimi vardir Kaynakca a b c d e f g h i j k Tahsinoglu M Cologlu AS Erseven G Dishekimleri icin Genel Patoloji Altin Matbaacilik Istanbul 1981 a b c d e f g h i j Kumar V Abbas AK Aster JC Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease 9th edt Elsevier Saunders Philadelphia 2015 a b c d e f g h i j Goljan EF Rapid Review Pathology 5th edt Elsevier Philadelphia 2019