Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Otto von Guericke (d. 20 Kasım 1602 - ö. 11 Mayıs 1686), Alman bilim insanı, mucit ve politikacı. Vakum fiziğinin kurucusudur. 1650'de vakum pompasını bulmuş ve doğduğu kent olan Magdeburg'un 1646 - 1676 yılları arasında belediye başkanlığını yapmıştır.
Hayatı
Otta von Guericke bir amatör bilgindi. Ama, Almanya’nin Magdeburg şehrinin belediye başkanı olarak ancak küçük bir yerel ünü vardı. Bununla beraber, bilim tarihinin başlangıcındaki en büyük deneylerden birinin yaratıcısı olarak çok büyük ün kazandı.
Guericke (1602-1686), hava basıncı ve vakuma karşı ilginin arttığı bir devirde yaşadı. Ondan önce, büyük İtalyan Galilei, bilimin bu yolunda yürümüştü. Galilei‘nin izcisi ve vatandaşı Evangelista Toriçelli de öyleydi. Toriçelli, cıvayla doldurulmuş ve bir ucu kapalı bir tüpü ters çevirerek üst kapalı ucundaki (tepe) yerde bir vakum elde etti. Bu vakumun, tüp içindeki cıvayı yüksekte tuttuğunu gösterdi. 1650 sıralarında Guericke, kapalı bir kaptaki havayı alarak yaklaşık bir vakum yaratabilen, ilk pratik hava boşaltma tulumbasını buldu.
Sonra, 1684’te, Guericke’in en büyük deneyi geldi. iki metal yarımküre -içi boş yarım toparlaklar- yaptı, bunları birbirlerine değdirdi ve aralarındaki havanın hepsini tulumbayla çekti. Dışarıdan bastıran havanın kuvveti içerideki yaklaşık vakumun pek küçük basınçlarını çok aşıyordu. Bilgin, yarımküreleri bir arada tutan ve dışarıdaki havanın basıncından ileri gelen kuvvetin ne derecede büyük olduğunu kanıtlamak için, on altı beygir bularak bunları iki gruba ayırdı ve gruplardan her birini yarımkürelerden birine bağladı. Atlar, bütün kuvvetleriyle çektikleri halde, on altı atın kombine kuvveti, yarım küreleri ayırmaya ancak yetecek kadar büyüktü. Bu deney Regensburg’da, imparator Üçüncü Ferdinand ve saray büyükleri önünde yapıldığı zaman, öneminden hiçbir şey kaybetmedi. «Magdeburg yarım küreleri» deneyinin bir sonucu olarak, bilginler atmosfer basıncının önemini çok daha iyi anladılar.
Otto von Guericke’in araştırıcı zekası, sadece basınç üzerindeki incelemelerle yetinmedi; ilk elektrik makinesini ve çeşitli bilim alanlarında deneyler yaptı.
Magdeburg Küreleri
Magdeburg kentinin belediye başkanı Otto von Guericke, 1654 yılında şu iddiada bulunur: "Karpuz büyüklüğündeki bir cismin yüzeyine açık havanın uyguladığı basınç kuvveti, sekiz atın çekme kuvvetinden büyüktür."
İnsanlar bu iddiaya inanmazlar. Otto von Guericke iddiasını ispatlamak için kalın metalden içi boş ve kulplu iki yarım küre yaptırır. Bu yarım küreleri karşılıklı olarak hava sızdırmayacak biçimde üst üste kapatır. Kendi icat ettiği hava boşaltma pompası ile kürelerin içindeki havayı boşaltır. Küreyi 4 çift at bir tarafta 4 çift at diğer tarafta olacak şekilde zıt yönde çekmelerine rağmen küreler birbirinden ayrılmaz. Sonra Otto von Guericke hava musluğunu açarak kürenin içine hava pompalayınca küreler birbirinden ayrılıverir. Yapılan gösteriyi izleyenler hayretler içinde kalırlar.
Magdeburg küreleri, hava basıncının varlığını kanıtlamak için tasarlanmış iki yarım küredir.
Durağan elektrik üreten makineler
1660 yılında ilk statik (durağan) elektrik makinasını yaptı. Bu makine, kayışlı bir makara düzeneği ile döndürülen kükürt bir küreden oluşmaktaydı. Dönen kükürt topa çeşitli cisimlerin sürtülmesi ile o zamana göre büyük ölçülerde durağan elektrik üretilebilmekteydi.
Guericke'nin makinası çok kısa bir süre içinde büyük bir üne kavuştu. Avrupa'nın birçok kentinde bu makinaların benzerleri yapıldı ve durağan elektrikli cisimlerin tüy ve benzeri hafif cisimleri çekmesi ve elektriğin yol açtığı çatırtılar ve kıvılcımlar gözlendi. Ünlü bilim insanı Isaac Newton'un da durağan elektrik üreten makinalarla ilgilendiği ve 1629 yılında camdan bir küreyi elektriklendiren bir makinanın yapımı ile bizzat ilgilendiği bilinmektedir.
Kaynakça
Literatürde Otto von Guericke
(İlk kitap hariç, diğer kitapların tümü Almanca veya Latincedir.)
- Conlon, Thomas E. (27 Eylül 2011). Thinking About Nothing: Otto von Guericke and the Magdeburg Experiments on the Vacuum. The Saint Austin Press. ISBN . 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2012.
- Puhle, Matthias, (Ed.) (2002). (Almanca). München: Deutscher Kunstverlag. ISBN . 20 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2012.
- Schneider, Ditmar (2002). Otto von Guericke: ein Leben für die alte Stadt Magdeburg (Almanca) (3., bearb. und erw. Aufl. bas.). Stuttgart: Teubner: Teubner. ISBN .
- Neue 'Magdeburgische' Versuche über den leeren Raum
- Otto von Guericke,
- Reihe Ostwalds Klassiker, Bd. 59: Übersetzung von Guerickes "Experimenta nova Magdeburgica de vacuo spatio", 1672. (Magdeburger Halbkugeln) 1996,
- Guericke, Otto von: Gesamtausgabe, 24 Bde.
- Bd.2/1/1 Guericke, Otto von: Otto von Guerickes Neue (so genannte) Magdeburger Versuche über den leeren Raum. Ottonis de Guericke Experimenta Nova (ut vocantur) Magdeburgica de Vacuo Spatio. Faksimile d. latein. Ausg., 1672. 2002.
- ,
- Otto von Guericke, Burgermeister der Stadt Magdeburg: Ein Lebensbild aus dem Deutschen Geschichte des Siebzehnten Jahrhunderts
- Hoffman, Friedrich Wilhelm (Verlag von Emil Baensch) (1874)
- ISBN 9 781145 081925
- Otto von Guericke: Burgermeister von Magdeburg. Ein deutscher Staatsman, Denker und Forscher
- Schimank, Hans (Herausgegeben von der Stadt Magdeburg) (1936)
- Otto von Guericke Ertrage der Forschung
- Krafft, Fritz (Wissenschaftliche Buchgesellschaft Darmstadt) (1978)
- Otto von Guericke Philosophisches uber den leeren Raum
- Kauffeldt, Alfons (Akademie-Verlag Berlin) (1968)
- Philosophia Magnetica
- Cabeo, Nicolo S.J. (Johannes Kinckius) (1629) (Dijital platforma 2010 yılında , Wolfenbuettel tarafından aktarılmıştır.)
- Mechanica Hydraulico-pneumatica
- Schott, Gaspar S.J. (Heinricus Pigin of Wurzburg) (1657) (aynı zamanda Googlebooks'ta)
- Technica Curiosa
- Schott, Gaspar S.J. (Jobus Hertz of Wurzburg) (1664) (aynı zamanda Googlebooks'ta)
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Otto von Guericke d 20 Kasim 1602 o 11 Mayis 1686 Alman bilim insani mucit ve politikaci Vakum fiziginin kurucusudur 1650 de vakum pompasini bulmus ve dogdugu kent olan Magdeburg un 1646 1676 yillari arasinda belediye baskanligini yapmistir Otto von GuerickeHayatiOtta von Guericke bir amator bilgindi Ama Almanya nin Magdeburg sehrinin belediye baskani olarak ancak kucuk bir yerel unu vardi Bununla beraber bilim tarihinin baslangicindaki en buyuk deneylerden birinin yaraticisi olarak cok buyuk un kazandi Guericke 1602 1686 hava basinci ve vakuma karsi ilginin arttigi bir devirde yasadi Ondan once buyuk Italyan Galilei bilimin bu yolunda yurumustu Galilei nin izcisi ve vatandasi Evangelista Toricelli de oyleydi Toricelli civayla doldurulmus ve bir ucu kapali bir tupu ters cevirerek ust kapali ucundaki tepe yerde bir vakum elde etti Bu vakumun tup icindeki civayi yuksekte tuttugunu gosterdi 1650 siralarinda Guericke kapali bir kaptaki havayi alarak yaklasik bir vakum yaratabilen ilk pratik hava bosaltma tulumbasini buldu Sonra 1684 te Guericke in en buyuk deneyi geldi iki metal yarimkure ici bos yarim toparlaklar yapti bunlari birbirlerine degdirdi ve aralarindaki havanin hepsini tulumbayla cekti Disaridan bastiran havanin kuvveti icerideki yaklasik vakumun pek kucuk basinclarini cok asiyordu Bilgin yarimkureleri bir arada tutan ve disaridaki havanin basincindan ileri gelen kuvvetin ne derecede buyuk oldugunu kanitlamak icin on alti beygir bularak bunlari iki gruba ayirdi ve gruplardan her birini yarimkurelerden birine bagladi Atlar butun kuvvetleriyle cektikleri halde on alti atin kombine kuvveti yarim kureleri ayirmaya ancak yetecek kadar buyuktu Bu deney Regensburg da imparator Ucuncu Ferdinand ve saray buyukleri onunde yapildigi zaman oneminden hicbir sey kaybetmedi Magdeburg yarim kureleri deneyinin bir sonucu olarak bilginler atmosfer basincinin onemini cok daha iyi anladilar Otto von Guericke in arastirici zekasi sadece basinc uzerindeki incelemelerle yetinmedi ilk elektrik makinesini ve cesitli bilim alanlarinda deneyler yapti Magdeburg KureleriMagdeburg kentinin belediye baskani Otto von Guericke 1654 yilinda su iddiada bulunur Karpuz buyuklugundeki bir cismin yuzeyine acik havanin uyguladigi basinc kuvveti sekiz atin cekme kuvvetinden buyuktur Insanlar bu iddiaya inanmazlar Otto von Guericke iddiasini ispatlamak icin kalin metalden ici bos ve kulplu iki yarim kure yaptirir Bu yarim kureleri karsilikli olarak hava sizdirmayacak bicimde ust uste kapatir Kendi icat ettigi hava bosaltma pompasi ile kurelerin icindeki havayi bosaltir Kureyi 4 cift at bir tarafta 4 cift at diger tarafta olacak sekilde zit yonde cekmelerine ragmen kureler birbirinden ayrilmaz Sonra Otto von Guericke hava muslugunu acarak kurenin icine hava pompalayinca kureler birbirinden ayriliverir Yapilan gosteriyi izleyenler hayretler icinde kalirlar Magdeburg kureleri hava basincinin varligini kanitlamak icin tasarlanmis iki yarim kuredir Duragan elektrik ureten makineler1660 yilinda ilk statik duragan elektrik makinasini yapti Bu makine kayisli bir makara duzenegi ile dondurulen kukurt bir kureden olusmaktaydi Donen kukurt topa cesitli cisimlerin surtulmesi ile o zamana gore buyuk olculerde duragan elektrik uretilebilmekteydi Guericke nin makinasi cok kisa bir sure icinde buyuk bir une kavustu Avrupa nin bircok kentinde bu makinalarin benzerleri yapildi ve duragan elektrikli cisimlerin tuy ve benzeri hafif cisimleri cekmesi ve elektrigin yol actigi catirtilar ve kivilcimlar gozlendi Unlu bilim insani Isaac Newton un da duragan elektrik ureten makinalarla ilgilendigi ve 1629 yilinda camdan bir kureyi elektriklendiren bir makinanin yapimi ile bizzat ilgilendigi bilinmektedir Kaynakca Buchwald Jed Z 2013 The Oxford handbook of the history of physics 1 bas Oxford Birlesik Krallik Oxford University Press ISBN 978 0198805328 Literaturde Otto von Guericke Ilk kitap haric diger kitaplarin tumu Almanca veya Latincedir Conlon Thomas E 27 Eylul 2011 Thinking About Nothing Otto von Guericke and the Magdeburg Experiments on the Vacuum The Saint Austin Press ISBN 978 14478 3916 3 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2012 Puhle Matthias Ed 2002 Almanca Munchen Deutscher Kunstverlag ISBN 978 3 422 06374 7 20 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2012 Schneider Ditmar 2002 Otto von Guericke ein Leben fur die alte Stadt Magdeburg Almanca 3 bearb und erw Aufl bas Stuttgart Teubner Teubner ISBN 3 519 25153 1 Neue Magdeburgische Versuche uber den leeren Raum Otto von Guericke Reihe Ostwalds Klassiker Bd 59 Ubersetzung von Guerickes Experimenta nova Magdeburgica de vacuo spatio 1672 Magdeburger Halbkugeln 1996 ISBN 3 8171 3059 7 Guericke Otto von Gesamtausgabe 24 Bde Bd 2 1 1 Guericke Otto von Otto von Guerickes Neue so genannte Magdeburger Versuche uber den leeren Raum Ottonis de Guericke Experimenta Nova ut vocantur Magdeburgica de Vacuo Spatio Faksimile d latein Ausg 1672 2002 ISBN 3 89923 015 9 Otto von Guericke Burgermeister der Stadt Magdeburg Ein Lebensbild aus dem Deutschen Geschichte des Siebzehnten Jahrhunderts Hoffman Friedrich Wilhelm Verlag von Emil Baensch 1874 ISBN 9 781145 081925 Otto von Guericke Burgermeister von Magdeburg Ein deutscher Staatsman Denker und Forscher Schimank Hans Herausgegeben von der Stadt Magdeburg 1936 Otto von Guericke Ertrage der Forschung Krafft Fritz Wissenschaftliche Buchgesellschaft Darmstadt 1978 Otto von Guericke Philosophisches uber den leeren Raum Kauffeldt Alfons Akademie Verlag Berlin 1968 Philosophia Magnetica Cabeo Nicolo S J Johannes Kinckius 1629 Dijital platforma 2010 yilinda Wolfenbuettel tarafindan aktarilmistir Mechanica Hydraulico pneumatica Schott Gaspar S J Heinricus Pigin of Wurzburg 1657 ayni zamanda Googlebooks ta Technica Curiosa Schott Gaspar S J Jobus Hertz of Wurzburg 1664 ayni zamanda Googlebooks ta Ayrica bakinizElektrik tarihi Elektrigin tarihsel gelisimi