Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
György Dózsa (1470 - 1514) Macar savaşçı. Transilvanyalıdır ve Macar topraklı asillere karşı köylü ayaklanmasını yönetmiştir. İsyanın sonunda yakalanmış, işkence görmüş ve dava arkadaşlarıyla beraber idam edilmiştir, hem Hristiyan bir şehit hem de tehlikeli bir kanunsuz olarak bilinir.
İsyanın çıkışı
Osmanlı İmparatorluğuna karşı savaşta Macar Ordularında yer almış ve gösterdiği yararlılıktan dolayı dikkat çekmiştir. Macar kardinal Tamás Bakócz, 1514 yılında Osmanlılara karşı bir haçlı seferi için izin istediği ve onay aldığı Papa X. Leo’yu ziyaretinden sonra bu işi örgütlemesi için Dozsa’yı görevlendirir. Birkaç hafta içinde 100.000 kişilik bir köylü ordusu toplanacaktır. Orduda ağırlıklı olarak köylüler, öğrenciler, rahipler gibi Orta Çağda en alt sınıfların üyeleri bulunacaktır. Orduya katılacaklar temel silah eğitimlerini aldıktan sonra yaşam koşullarının zorluklarına dair şikayetlerini dile getirmeye başlar. Hasad vakti yaklaşmasına rağmen yeni ordu mensuplarının yiyecek ve giyim ihtiyaçlarına dair hiçbir şey yapılmaz. Toprak sahipleri de köylülerden tarlalara geri dönerek hasadı tamamlamalarını isteyince köylüler reddedeceklerdir. Bunun üzerine asiller köylülerin ailelerine saldıracak ve silahlı muhafızlarını köylülerin üzerine salacaktır. Bu andan itibaren haçlı seferi olarak başlayan hareketin ekseni değişmiş ve köylüler ile efendileri arasında acımasız bir savaş başlar.
Köylü ordusunun başarıları
Bu sırada Dozsa komutası altındakilerin hakimiyetini kaybetmektedir. Köylüler Lorinc Meszaros adlı bir köy rahibinin etkisine girmektedir. İsyan, bazı köy ve kasabaların da katılmasıyla hızla yayılır. Buda ve diğer şehirlerden isyancıların üzerine gönderilen süvari birlikleri püskürtülür. Macar eyaletlerinde özellikle de kırda yüzlerce malikane ve asillerin evleri yakılır, asiller çarmıha gerilerek, işkence yapılarak öldürülür. Dozsa’nın Cegled’deki kampı merkezi konumdadır ve tüm bu saldırıların kaynağıdır. İsyana karşılık olarak ise papalık tarafından çıkartılan haçlı seferi emri geri alınır ve Kral II. Vladislaus köylülere evlerine dönmelerini emreder, dönmeyenler ölüm cezasına çarptırılacaktır. Ancak bu aşamada isyan artık bir devrim ölçeğine ulaşmıştır. Tüm toprak sahibi asiller krallığı savunmak için çağrılır, tüm paralı askerler seferber edilir ve Venedik, Bohemya ve Kutsal Roma İmparatorluğundan destek istenir. Dozsa ise bu sırada Csanad şehrini kuşatmış ve ele geçirmiştir. Arad şehrinden Hazine Bakanı István Telegdy yakalanır ve işkenceyle öldürülür. Genelde köylüler sadece aç gözlülüğüyle ünlenmiş zenginleri işkenceyle öldürmekte, çoğunlukla öldürmeden salıvermektedir. Dozsa bazı esirlerin kaçmasını sağlamaya çalışıyor ama komutası altındakileri zaptedememektedir.
Yenilgi
Yaz ayları boyunca Arad, Lippa ve Vilagos şehirlerini alacak ve böylelikle emri altında topçu birlikleri olacaktır. Birlikleri başkente 25 km mesafeye kadar ilerlemiş durumdadır. Ancak köylü ordusunun silahları asil ordusunun ağır süvarilerine karşı gelemez. Dozsa, Temeşvar’da János Szapolyai ve István Báthory kuvvetlerine yenilecek ve ele geçirilecekti. Kral olma hevesi yüzünden kızgın demirden bir tahta oturtulacak ve başına da yine kızgın demirden bir taç geçirilecektir. Ölmekte olan Dozsa ise özellikle aç bırakılan köylülerin önüne atılmış ve öldürülerek yenmiştir.
Etkisi
Bugün Dozsa’nın öldürüldüğü yerde 1906 yılında inşa edilen bir Meryem Ana heykeli bulunmaktadır. Efsaneye göre Dozsa işkence altındayken kulağında Meryem Ana silüeti belirmiştir. Budapeşte’de ise Dozsa György isminde bir metro istasyonu, birçok cadde ve sokak bulunmaktadır. Romanya'da da Dozsa, Transilvanyalı olmasından ötürü popülerdir ve özellikle sosyalist rejim tarafından devrimci kimliğinden ötürü sahip çıkılmıştır. Bugün adı Újpest FC olan spor kulübünün önceki ismi Dózsa'dan esinlenerek Újpesti Dózsa olmuştur.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta György Dózsa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gyorgy Dozsa 1470 1514 Macar savasci Transilvanyalidir ve Macar toprakli asillere karsi koylu ayaklanmasini yonetmistir Isyanin sonunda yakalanmis iskence gormus ve dava arkadaslariyla beraber idam edilmistir hem Hristiyan bir sehit hem de tehlikeli bir kanunsuz olarak bilinir Macaristan banknotlarinda Gyorgy DozsaIsyanin cikisiOsmanli Imparatorluguna karsi savasta Macar Ordularinda yer almis ve gosterdigi yararliliktan dolayi dikkat cekmistir Macar kardinal Tamas Bakocz 1514 yilinda Osmanlilara karsi bir hacli seferi icin izin istedigi ve onay aldigi Papa X Leo yu ziyaretinden sonra bu isi orgutlemesi icin Dozsa yi gorevlendirir Birkac hafta icinde 100 000 kisilik bir koylu ordusu toplanacaktir Orduda agirlikli olarak koyluler ogrenciler rahipler gibi Orta Cagda en alt siniflarin uyeleri bulunacaktir Orduya katilacaklar temel silah egitimlerini aldiktan sonra yasam kosullarinin zorluklarina dair sikayetlerini dile getirmeye baslar Hasad vakti yaklasmasina ragmen yeni ordu mensuplarinin yiyecek ve giyim ihtiyaclarina dair hicbir sey yapilmaz Toprak sahipleri de koylulerden tarlalara geri donerek hasadi tamamlamalarini isteyince koyluler reddedeceklerdir Bunun uzerine asiller koylulerin ailelerine saldiracak ve silahli muhafizlarini koylulerin uzerine salacaktir Bu andan itibaren hacli seferi olarak baslayan hareketin ekseni degismis ve koyluler ile efendileri arasinda acimasiz bir savas baslar Koylu ordusunun basarilariBu sirada Dozsa komutasi altindakilerin hakimiyetini kaybetmektedir Koyluler Lorinc Meszaros adli bir koy rahibinin etkisine girmektedir Isyan bazi koy ve kasabalarin da katilmasiyla hizla yayilir Buda ve diger sehirlerden isyancilarin uzerine gonderilen suvari birlikleri puskurtulur Macar eyaletlerinde ozellikle de kirda yuzlerce malikane ve asillerin evleri yakilir asiller carmiha gerilerek iskence yapilarak oldurulur Dozsa nin Cegled deki kampi merkezi konumdadir ve tum bu saldirilarin kaynagidir Isyana karsilik olarak ise papalik tarafindan cikartilan hacli seferi emri geri alinir ve Kral II Vladislaus koylulere evlerine donmelerini emreder donmeyenler olum cezasina carptirilacaktir Ancak bu asamada isyan artik bir devrim olcegine ulasmistir Tum toprak sahibi asiller kralligi savunmak icin cagrilir tum parali askerler seferber edilir ve Venedik Bohemya ve Kutsal Roma Imparatorlugundan destek istenir Dozsa ise bu sirada Csanad sehrini kusatmis ve ele gecirmistir Arad sehrinden Hazine Bakani Istvan Telegdy yakalanir ve iskenceyle oldurulur Genelde koyluler sadece ac gozluluguyle unlenmis zenginleri iskenceyle oldurmekte cogunlukla oldurmeden salivermektedir Dozsa bazi esirlerin kacmasini saglamaya calisiyor ama komutasi altindakileri zaptedememektedir YenilgiYaz aylari boyunca Arad Lippa ve Vilagos sehirlerini alacak ve boylelikle emri altinda topcu birlikleri olacaktir Birlikleri baskente 25 km mesafeye kadar ilerlemis durumdadir Ancak koylu ordusunun silahlari asil ordusunun agir suvarilerine karsi gelemez Dozsa Temesvar da Janos Szapolyai ve Istvan Bathory kuvvetlerine yenilecek ve ele gecirilecekti Kral olma hevesi yuzunden kizgin demirden bir tahta oturtulacak ve basina da yine kizgin demirden bir tac gecirilecektir Olmekte olan Dozsa ise ozellikle ac birakilan koylulerin onune atilmis ve oldurulerek yenmistir EtkisiBugun Dozsa nin olduruldugu yerde 1906 yilinda insa edilen bir Meryem Ana heykeli bulunmaktadir Efsaneye gore Dozsa iskence altindayken kulaginda Meryem Ana silueti belirmistir Budapeste de ise Dozsa Gyorgy isminde bir metro istasyonu bircok cadde ve sokak bulunmaktadir Romanya da da Dozsa Transilvanyali olmasindan oturu populerdir ve ozellikle sosyalist rejim tarafindan devrimci kimliginden oturu sahip cikilmistir Bugun adi Ujpest FC olan spor kulubunun onceki ismi Dozsa dan esinlenerek Ujpesti Dozsa olmustur Ayrica bakinizMacaristan KralligiWikimedia Commons ta Gyorgy Dozsa ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir