Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcistan Olayı (Rusça: Грузинское дело), Rus İmparatorluğu'nda gerçekleşen Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı'nın ardından 1922 yılında Gürcistan topraklarında sosyalizmin gerektirdiği sosyal ve siyasi değişikliklerin nasıl gerçekleştirileceğine dair Bolşevik önder kadro arasında çıkan siyasi anlaşmazlık ve bunu izleyen olayları kapsar.
Gürcü topraklarının Kızıl Ordu tarafından zorla Sovyet yönetimine dahil edilmesinden sonra yerel Gürcü önderler ve Polikarpe Mdivani ile onların merkez yöneticileri konumundaki Josef Stalin ve Grigol Orconikidze arasında fikir ayrılıkları yaşanmıştır. Görüş ayrılığının kökenleri karmaşıktı. Gürcü Bolşevikler, Moskova’dan özerk olmak isterken, merkez yönetim Gürcü, Azeri ve Ermeni topraklarını bir araya alacak olan Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurmak istemekteydiler.
Gürcistan Olayı, aynı zamanda ölmek üzere olan Bolşevik lider Vladimir Lenin’in konuya dâhil olmasıyla karmaşık hale gelmiştir. Sonunda Stalin-Orconikidze hattı partide kabul görse de Lenin ile Stalinʼin arası açılacak, bu durum Lenin'in Vasiyeti ile son yazılarına yansıyacaktır.
Arka plânı
Gürcistan topraklarında Sovyet hâkimiyeti Kızılordu’nun Şubat-Mart 1921 dönemindeki askerî harekâtı sonucunda sağlanır. Bu askerî sefer esas olarak, o dönem Sovnarkom Milliyetler Halk Komiseri olan Josef Stalin ile Bolşevik Parti Transkafkasya Bölge Komitesi başkanı Grigol Orconikidze tarafından yürütülür. Kızılordunun bölgeye gelişinden önce Bolşevikler arasında Gürcistan başlığında nasıl hareket edilmesi gerektiğine dair anlaşmazlık vardı. Stalin ve Orconikidze Menşeviklerin hâkimiyetindeki bağımsız Gürcistan’ın derhâl Sovyetleştirilmesini savunurken, Leon Troçki Gürcistan içinde bir hazırlık döneminin ardından yapılacak ayaklanmayla burasının Sovyetler Birliği'ne dâhil edilmesini savunmaktaydı. Lenin ise Gürcistan’a yapılacak olası bir askerî müdahalenin uluslararası etkilerinden ve özellikle Mustafa Kemal önderliğinde kurulmakta olan Türkiye’nin tepkisinden çekinir. Sonunda parti tarafından onay verilen harekât 13 Şubat 1921 günü başlar. Gürcü topraklarında Sovyet yönetimine karşı var olan muhalefetten haberdar olduğu için süren askerî harekât ile ilgili güvenilir bilgi alamamaktan şikayet eder. Ayrıca sovyet karşıtı Gürcü aydınlarıyla köylülüğünün kazanılmasına çalışılmasını salık verir. Ancak iç savaş koşulları bu politikanın uygulanmasını engelleyecektir. Gürcü topraklarındaki uygulanması istenen Menşeviklerle uzlaşma girişimleri özellikle Stalin tarafından uygulanan uzlaşmaz siyaset nedeniyle gerçekleşmeyecektir.
Ulusal sapma mı? Büyük Rus milliyetçiliği mi?
Sonunda Menşeviklere uzlaşılmasını isteyen orta yolcularla, doğrudan ülkenin sovyet egemenliğine geçirilmesini savunanlar arasında gerilim başlar. Tartışmalar sürerken Stalin aldığı kararla Gürcistan’daki tüm yerel işçi örgütlerinin ve sendikaların Bolşevik parti örgütüne bağlanmasını sağlar. Ayrıca Gürcüler arasındaki Moskova’ya bağlanmamak ve bir tür özerklik isteğinin bastırılması için 1921 yılı Temmuz ayında Tiflis’e geçer. Stalin yerel işçilerle yapılan toplantıda yerel milliyetçiliğe karşı konuşunca eleştirilecektir. Stalin izleyen günlerde milliyetçilik akımının tasifye edilmesi için parti lideri Maharadze’yi görevden alarak yerine Budu Mdivani’yi geçirir. Çeka içindeki Makharadze yanlıları da tasfiye edilir. Bunların yerine atananlar arasında geleceğin ünlü Bolşevik lideri Lavrentiy Beria da bulunur. Ne var ki, bir yıl bile geçmeden Stalin Mdivani ile sorunlar yaşamaya başlar. Konu Gürcistan’ın Sovyetler Birliği içindeki konumudur. Stalin ve Orconikidze tarafından önerilen ve Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’ın birleşmesinden kurulan Transkafkasya Cumhuriyeti tepki çeker. Gürcü komünistler Gürcistan’ın ayrı bir cumhuriyet olmasında ısrarcıdır. Stalin bu eğilimi ulusal sapma olarak adlandırırken, Gürcüler de Stalin’in politikalarını Büyük Rus milliyetçiliği olarak tanımlarlar. Bolşevik Parti yönetimi ve Lenin bölgenin birliğe ekonomik ve siyasi olarak bütünleşmesi için Transkafkasya modelini benimser. Ancak iki grup arasında yaşanan gerilim 1922 yılı Kasım ayında Orconikidze’nin de karıştığı bir kavgaya evrilince Lenin olaya dahil olur.
Lenin dâhil oluyor
Lenin bölgeden gelen şikâyetleri inceler ve tüm eleştirisini Orconikidze’ye yöneltir. 1922 yılı Kasım ayında Çeka lideri Feliks Dzerjinski’yi bölgeye araştırma yapması için gönderir. Stalin ve uygulamalarını doğru bulan Dzerjinski durumun ciddi olmadığı yönünde bir rapor hazırlar. Ancak Lenin benzer sorunların diğer Sovyet cumhuriyetlerinde patlak vermesinden çekindiği için endişelidir. 1922 yılı Aralık ayında Lenin, artık Stalin ve Orconikidze’yi Büyük Rus milliyetçiliğinden dolayı eleştirmeye başlamıştır. Ancak Lenin’in sağlık durumu şiddetle bozulacak ve partinin kararı gereği Gürcistan plânlanan şekilde Transkafkasya cumhuriyeti içinde yer alacaktır. 25 Ocak 1923 tarihli Politbüro kararı gereğince ise Mdivani tasfiye edilecektir.
Sonu
Çeşitli sebeplerden dolayı 5 Mart 1923 günü Stalin ile tüm ilişkilerini kesen Lenin yaklaşan parti kongresinde Stalin’in parti genel sekreterliği görevinden alınmasını planlayıp konuyu vasiyetinde dile getirse de 9 Mart günü geçirdiği beyin kanaması yüzünden bilincini kaybedecek ve yatağa bağlı kalacak, 1924 yılı Ocak ayında da hayata veda edecektir. Troçki Gürcistan Olayı ile ilgili olarak Stalin ile yüzleşmek istemeyecek ve 1923 yılı Nisan ayında yapılan 12. Kongrede Gürcistan ve Ukrayna milliyetçiliği mahkûm edilecektir. Olay yüzünden geri plana atılan Orconikidze, partide Stalin’in yükselmesiyle beraber yeniden yönetime girecektir. Tasfiye edilen Gürcü komünistler ise 1930’lu yıllardaki Büyük Temizlik dönemine kadar varlıklarını sürdürecek, bu dönemde tasfiye edileceklerdir.
Kaynakça
- ^ Smith, Jeremy, The Georgian Affair of 1922. Policy Failure, Personality Clash or Power Struggle? Europe-Asia Studies, Mayıs 1998 Cilt. 50, No. 3, s.519-544
- ^ İç savaş döneminde Menşeviklerin siyasi tutumları için Bakınız Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar
- ^ Stalin’in de Gürcü olduğu hatırlanmalıdır.
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Jones, Stephen F., The Establishment of Soviet Power in Transcaucasia: The Case of Georgia 1921-1928, Ekim 1988, Soviet Studies 40, No. 4 s.616–639. [1] (İngilizce), 7 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
- Ogden, Dennis George, National Communism in Georgia: 1921-1923, The University of Michigan, 1978 (Doktora tezi)
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gurcistan Olayi Rusca Gruzinskoe delo Rus Imparatorlugu nda gerceklesen Ekim Devrimi ve Rus Ic Savasi nin ardindan 1922 yilinda Gurcistan topraklarinda sosyalizmin gerektirdigi sosyal ve siyasi degisikliklerin nasil gerceklestirilecegine dair Bolsevik onder kadro arasinda cikan siyasi anlasmazlik ve bunu izleyen olaylari kapsar Anastas Mikoyan Sergo Orconikidze ve Josef Stalin Gurcu topraklarinin Kizil Ordu tarafindan zorla Sovyet yonetimine dahil edilmesinden sonra yerel Gurcu onderler ve Polikarpe Mdivani ile onlarin merkez yoneticileri konumundaki Josef Stalin ve Grigol Orconikidze arasinda fikir ayriliklari yasanmistir Gorus ayriliginin kokenleri karmasikti Gurcu Bolsevikler Moskova dan ozerk olmak isterken merkez yonetim Gurcu Azeri ve Ermeni topraklarini bir araya alacak olan Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ni kurmak istemekteydiler Gurcistan Olayi ayni zamanda olmek uzere olan Bolsevik lider Vladimir Lenin in konuya dahil olmasiyla karmasik hale gelmistir Sonunda Stalin Orconikidze hatti partide kabul gorse de Lenin ile Stalinʼin arasi acilacak bu durum Lenin in Vasiyeti ile son yazilarina yansiyacaktir Arka planiGurcistan topraklarinda Sovyet hakimiyeti Kizilordu nun Subat Mart 1921 donemindeki askeri harekati sonucunda saglanir Bu askeri sefer esas olarak o donem Sovnarkom Milliyetler Halk Komiseri olan Josef Stalin ile Bolsevik Parti Transkafkasya Bolge Komitesi baskani Grigol Orconikidze tarafindan yurutulur Kizilordunun bolgeye gelisinden once Bolsevikler arasinda Gurcistan basliginda nasil hareket edilmesi gerektigine dair anlasmazlik vardi Stalin ve Orconikidze Menseviklerin hakimiyetindeki bagimsiz Gurcistan in derhal Sovyetlestirilmesini savunurken Leon Trocki Gurcistan icinde bir hazirlik doneminin ardindan yapilacak ayaklanmayla burasinin Sovyetler Birligi ne dahil edilmesini savunmaktaydi Lenin ise Gurcistan a yapilacak olasi bir askeri mudahalenin uluslararasi etkilerinden ve ozellikle Mustafa Kemal onderliginde kurulmakta olan Turkiye nin tepkisinden cekinir Sonunda parti tarafindan onay verilen harekat 13 Subat 1921 gunu baslar Gurcu topraklarinda Sovyet yonetimine karsi var olan muhalefetten haberdar oldugu icin suren askeri harekat ile ilgili guvenilir bilgi alamamaktan sikayet eder Ayrica sovyet karsiti Gurcu aydinlariyla koylulugunun kazanilmasina calisilmasini salik verir Ancak ic savas kosullari bu politikanin uygulanmasini engelleyecektir Gurcu topraklarindaki uygulanmasi istenen Menseviklerle uzlasma girisimleri ozellikle Stalin tarafindan uygulanan uzlasmaz siyaset nedeniyle gerceklesmeyecektir Ulusal sapma mi Buyuk Rus milliyetciligi mi Sonunda Menseviklere uzlasilmasini isteyen orta yolcularla dogrudan ulkenin sovyet egemenligine gecirilmesini savunanlar arasinda gerilim baslar Tartismalar surerken Stalin aldigi kararla Gurcistan daki tum yerel isci orgutlerinin ve sendikalarin Bolsevik parti orgutune baglanmasini saglar Ayrica Gurculer arasindaki Moskova ya baglanmamak ve bir tur ozerklik isteginin bastirilmasi icin 1921 yili Temmuz ayinda Tiflis e gecer Stalin yerel iscilerle yapilan toplantida yerel milliyetcilige karsi konusunca elestirilecektir Stalin izleyen gunlerde milliyetcilik akiminin tasifye edilmesi icin parti lideri Maharadze yi gorevden alarak yerine Budu Mdivani yi gecirir Ceka icindeki Makharadze yanlilari da tasfiye edilir Bunlarin yerine atananlar arasinda gelecegin unlu Bolsevik lideri Lavrentiy Beria da bulunur Ne var ki bir yil bile gecmeden Stalin Mdivani ile sorunlar yasamaya baslar Konu Gurcistan in Sovyetler Birligi icindeki konumudur Stalin ve Orconikidze tarafindan onerilen ve Azerbaycan Ermenistan ve Gurcistan in birlesmesinden kurulan Transkafkasya Cumhuriyeti tepki ceker Gurcu komunistler Gurcistan in ayri bir cumhuriyet olmasinda israrcidir Stalin bu egilimi ulusal sapma olarak adlandirirken Gurculer de Stalin in politikalarini Buyuk Rus milliyetciligi olarak tanimlarlar Bolsevik Parti yonetimi ve Lenin bolgenin birlige ekonomik ve siyasi olarak butunlesmesi icin Transkafkasya modelini benimser Ancak iki grup arasinda yasanan gerilim 1922 yili Kasim ayinda Orconikidze nin de karistigi bir kavgaya evrilince Lenin olaya dahil olur Lenin dahil oluyorLenin bolgeden gelen sikayetleri inceler ve tum elestirisini Orconikidze ye yoneltir 1922 yili Kasim ayinda Ceka lideri Feliks Dzerjinski yi bolgeye arastirma yapmasi icin gonderir Stalin ve uygulamalarini dogru bulan Dzerjinski durumun ciddi olmadigi yonunde bir rapor hazirlar Ancak Lenin benzer sorunlarin diger Sovyet cumhuriyetlerinde patlak vermesinden cekindigi icin endiselidir 1922 yili Aralik ayinda Lenin artik Stalin ve Orconikidze yi Buyuk Rus milliyetciliginden dolayi elestirmeye baslamistir Ancak Lenin in saglik durumu siddetle bozulacak ve partinin karari geregi Gurcistan planlanan sekilde Transkafkasya cumhuriyeti icinde yer alacaktir 25 Ocak 1923 tarihli Politburo karari geregince ise Mdivani tasfiye edilecektir SonuCesitli sebeplerden dolayi 5 Mart 1923 gunu Stalin ile tum iliskilerini kesen Lenin yaklasan parti kongresinde Stalin in parti genel sekreterligi gorevinden alinmasini planlayip konuyu vasiyetinde dile getirse de 9 Mart gunu gecirdigi beyin kanamasi yuzunden bilincini kaybedecek ve yataga bagli kalacak 1924 yili Ocak ayinda da hayata veda edecektir Trocki Gurcistan Olayi ile ilgili olarak Stalin ile yuzlesmek istemeyecek ve 1923 yili Nisan ayinda yapilan 12 Kongrede Gurcistan ve Ukrayna milliyetciligi mahkum edilecektir Olay yuzunden geri plana atilan Orconikidze partide Stalin in yukselmesiyle beraber yeniden yonetime girecektir Tasfiye edilen Gurcu komunistler ise 1930 lu yillardaki Buyuk Temizlik donemine kadar varliklarini surdurecek bu donemde tasfiye edileceklerdir Kaynakca Smith Jeremy The Georgian Affair of 1922 Policy Failure Personality Clash or Power Struggle Europe Asia Studies Mayis 1998 Cilt 50 No 3 s 519 544 Ic savas doneminde Menseviklerin siyasi tutumlari icin Bakiniz Bolseviklere karsi sol ayaklanmalar Stalin in de Gurcu oldugu hatirlanmalidir Konuyla ilgili yazilan eserlerJones Stephen F The Establishment of Soviet Power in Transcaucasia The Case of Georgia 1921 1928 Ekim 1988 Soviet Studies 40 No 4 s 616 639 1 Ingilizce 7 Temmuz 2010 tarihinde erisilmistir Ogden Dennis George National Communism in Georgia 1921 1923 The University of Michigan 1978 Doktora tezi Ayrica bakinizTranskafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti