Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hadım Hasan Paşa (ö. Mayıs 1598 İstanbul), III. Mehmed saltanatı döneminde 3 Kasım 1597-9 Nisan 1598 tarihleri arasında beş ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Hadım Hasan Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 3 Kasım 1597 - 9 Nisan 1598 | |
| Hükümdar | III. Mehmed |
| Yerine geldiği | Damat İbrahim Paşa |
| Yerine gelen | Cerrah Mehmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | Mayıs 1598 İstanbul |
Hayatı
Aslının ne olduğu tartışmalıdır. Bazı kaynaklar Arnavut olduğunu bildirirler. Devşirme olarak İstanbul'a saraya getirildi. Enderun'da eğitim görüp, hadım bir ak-ağa olarak görev yaptı. Sonrasında haznedarbaşılığa kadar yükselebildi.
Saraydan çıkması 1580'de Mısır valiliği görevine atanması ile oldu. Ancak Mısır'daki görevi süresince, hakkında İstanbul'a çok şikayet yapıldı. Bu görevde 1 yıl bulunduktan sonra valilikten azledilip, İstanbul'da geri çağrılıp hapse konuldu.
Fakat Valide Sultan'a gönderdiği hediyeler ve paralar nihayetiyle affedildi ve hapisten çıkarıltıldı. Önce 1583'te Şirvan Beylerbeyi sonra da Revan Beylerbeyi görevleri verildi. Sultan III. Mehmed'in de katıldığı sırasında İstanbul'da bulunmakta idi ve "İstanbul Muhafızı" ve "Sedaret Kaymakamı" görevini yaptı.
1597'de Sadrazam ve Serdar olan Damat İbrahim Paşa kuzey Balkanlarda askeri br sefer düzenlemek hedefiyle Davutpaşa'da otağa çıktı. Ama hasta olduğunu ileri süren Sadrazam buradan sefere başlamaktan çekindi. Bu nedenle Damat İbrahim Paşa 3 Kasım 1597'de III. Mehmet tarafından sadrazamlıktan azledildi ve yeni sadrazam olarak sultanın mührü Hadım Hasan Paşa'ya verildi.
İstanbul'da asayiş, Celali isyanlarının getirisi olarak, çiftini bozarak şehre gelen çok sayıda fakir köylü muhacirler nedeniyle bozulmuştu. Sultan III. Mehmet, o kış İstanbul'a dönmekle beraber, Davutpaşa'da yaptırdığı yeni sarayda kalmayı tercih etmişti. Ocak 1598'de annesi "Safiye Sultan" adına yeni bir cami (sonradan Yeni Cami adını alan camii) inşa etmek üzere başkentin merkezlerinden olan Eminönü'nde kamulaştırmaya başlandı. Burada bulunan çoğu kağir taştan yapılmış olan evlerden oluşan Yahudi mahalleleri ve bir Yahudi sinagogu, gayet yüksek bedel ödenerek kamulaştırılıp yıkılmaya başlandı. Mart 1599'da şehir halkı hem ilkbaharı hem de Ramazanı kutlamak için hazırlık yapmaya başladı. Ancak bu dönemde enflasyonun birden şiddetlendi ve fiyatlar konulan narhlara aldırılmadan iki misli arttı. Bu artış bir süre daha devam etti. Çarşı kontrolü ile görevli olan yeniçeriler esnafa karışmaz, vergiler toplanamaz olmuştu. ve darbedilen gümüş akçeler tağyiş edilerek paranın değerinin düşürülmesi stratejisine başvuruldu. Devlet idaresinden herkes şikayet eder oldu.
Hadim Hasan Pasa devletin malî durumunu sıkı kontrole almak istemekteydi. Bu nedenle devletin giderlerini karşılamak için vergi gelirlerini artırma yolunu seçti. "Tüccar Akçesi" adı verilen ve ticaretten alınan bir yeni vergi ihdas etti. Mısır'dan dönüşünde hapsedilmesine sebep olan Kapıağası Gazanfer Ağa'yı elemine etmek için çareler aramaya başladı. Şeyhülislam Sunullah Efendi'nin yerine, Hoca Saadeddin'in getirilmemesi yönünde yaptığı çabalarla da Hoca Saadeddin'i kendine düşman etti. Kapıağası Gazanfer Ağa ile Hoca Saaddedin Efendi birliğe geçip aralarına Yeniçeri Ağası Tırnakcı Hasan Ağa'yı da katarak sadrazam aleyhinde çalışmaya başladılar. Sadrazamın memuriyet tayinlerinden büyük meblaglar topladığı ve bunu Safiye Sultan'a verdiği söylentileri yaygınlaştı. Sonunda düşmanları, Hadım Hasan Paşa'nın rüşvet defterini ele geçirmeyi başarıp bunu III. Mehmet'e sundular. Sultan, halkın şikayetleri doğrultusunda yaşanan karışıklıkların haberini de aldı. III. Mehmed bu konu hakkında Şeyhülislam Bostanzade Mehmed Efendi'ye danıştı. Ramazan ayı içinde Sadrazam Hadım Hasan Paşa, yaklaşık 6 ay sedarette bulunduktan sonra, 9 Nisan 1598'da azledildi. Yerine Sadrazam olarak Cerrah Mehmed Paşa getirildi.
Azli ile birlikte bostancıbaşı tarafından divandan alınıp Yedikule'de tutuklandı. Hapiste birkaç hafta kaldıktan sonra Mayıs 1598 başlarında (Hicri Ramazan 1006'da) Yedikule'de boğularak idam edildi.
İngiliz Elçisi Lalo'ya göre Hadım Hasan Paşa'nın bu akıbetine baş neden Valide Safiye Sultan'ın devlet işlerine devamlı müdahalesinden çok sıkılıp ondan şikayet etmesidir. Bu hatıralarda Hadım Hasan Paşa'nın "Valide Sultan beni takside bağlamıştır" diye açıkça şikayet etmesi sonunda azil edilmesi ve idamı hakkında ayrıntılı bilgi sağlanmaktadır.
Eserleri
İstanbul'da Cağaloğlu semtinde mescit, medrese. çeşme ve sebil yaptırmıştır. Türbesi de bu külliye içindedir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.357-358
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971), Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Damat İbrahim Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 3 Kasım 1597 - 9 Nisan 1598 | Sonra gelen: Cerrah Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hadim Hasan Pasa o Mayis 1598 Istanbul III Mehmed saltanati doneminde 3 Kasim 1597 9 Nisan 1598 tarihleri arasinda bes ay alti gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Hadim Hasan PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 3 Kasim 1597 9 Nisan 1598Hukumdar III MehmedYerine geldigi Damat Ibrahim PasaYerine gelen Cerrah Mehmed PasaKisisel bilgilerOlum Mayis 1598 IstanbulHayatiAslinin ne oldugu tartismalidir Bazi kaynaklar Arnavut oldugunu bildirirler Devsirme olarak Istanbul a saraya getirildi Enderun da egitim gorup hadim bir ak aga olarak gorev yapti Sonrasinda haznedarbasiliga kadar yukselebildi Saraydan cikmasi 1580 de Misir valiligi gorevine atanmasi ile oldu Ancak Misir daki gorevi suresince hakkinda Istanbul a cok sikayet yapildi Bu gorevde 1 yil bulunduktan sonra valilikten azledilip Istanbul da geri cagrilip hapse konuldu Fakat Valide Sultan a gonderdigi hediyeler ve paralar nihayetiyle affedildi ve hapisten cikariltildi Once 1583 te Sirvan Beylerbeyi sonra da Revan Beylerbeyi gorevleri verildi Sultan III Mehmed in de katildigi sirasinda Istanbul da bulunmakta idi ve Istanbul Muhafizi ve Sedaret Kaymakami gorevini yapti 1597 de Sadrazam ve Serdar olan Damat Ibrahim Pasa kuzey Balkanlarda askeri br sefer duzenlemek hedefiyle Davutpasa da otaga cikti Ama hasta oldugunu ileri suren Sadrazam buradan sefere baslamaktan cekindi Bu nedenle Damat Ibrahim Pasa 3 Kasim 1597 de III Mehmet tarafindan sadrazamliktan azledildi ve yeni sadrazam olarak sultanin muhru Hadim Hasan Pasa ya verildi Istanbul da asayis Celali isyanlarinin getirisi olarak ciftini bozarak sehre gelen cok sayida fakir koylu muhacirler nedeniyle bozulmustu Sultan III Mehmet o kis Istanbul a donmekle beraber Davutpasa da yaptirdigi yeni sarayda kalmayi tercih etmisti Ocak 1598 de annesi Safiye Sultan adina yeni bir cami sonradan Yeni Cami adini alan camii insa etmek uzere baskentin merkezlerinden olan Eminonu nde kamulastirmaya baslandi Burada bulunan cogu kagir tastan yapilmis olan evlerden olusan Yahudi mahalleleri ve bir Yahudi sinagogu gayet yuksek bedel odenerek kamulastirilip yikilmaya baslandi Mart 1599 da sehir halki hem ilkbahari hem de Ramazani kutlamak icin hazirlik yapmaya basladi Ancak bu donemde enflasyonun birden siddetlendi ve fiyatlar konulan narhlara aldirilmadan iki misli artti Bu artis bir sure daha devam etti Carsi kontrolu ile gorevli olan yeniceriler esnafa karismaz vergiler toplanamaz olmustu ve darbedilen gumus akceler tagyis edilerek paranin degerinin dusurulmesi stratejisine basvuruldu Devlet idaresinden herkes sikayet eder oldu Hadim Hasan Pasa devletin mali durumunu siki kontrole almak istemekteydi Bu nedenle devletin giderlerini karsilamak icin vergi gelirlerini artirma yolunu secti Tuccar Akcesi adi verilen ve ticaretten alinan bir yeni vergi ihdas etti Misir dan donusunde hapsedilmesine sebep olan Kapiagasi Gazanfer Aga yi elemine etmek icin careler aramaya basladi Seyhulislam Sunullah Efendi nin yerine Hoca Saadeddin in getirilmemesi yonunde yaptigi cabalarla da Hoca Saadeddin i kendine dusman etti Kapiagasi Gazanfer Aga ile Hoca Saaddedin Efendi birlige gecip aralarina Yeniceri Agasi Tirnakci Hasan Aga yi da katarak sadrazam aleyhinde calismaya basladilar Sadrazamin memuriyet tayinlerinden buyuk meblaglar topladigi ve bunu Safiye Sultan a verdigi soylentileri yayginlasti Sonunda dusmanlari Hadim Hasan Pasa nin rusvet defterini ele gecirmeyi basarip bunu III Mehmet e sundular Sultan halkin sikayetleri dogrultusunda yasanan karisikliklarin haberini de aldi III Mehmed bu konu hakkinda Seyhulislam Bostanzade Mehmed Efendi ye danisti Ramazan ayi icinde Sadrazam Hadim Hasan Pasa yaklasik 6 ay sedarette bulunduktan sonra 9 Nisan 1598 da azledildi Yerine Sadrazam olarak Cerrah Mehmed Pasa getirildi Azli ile birlikte bostancibasi tarafindan divandan alinip Yedikule de tutuklandi Hapiste birkac hafta kaldiktan sonra Mayis 1598 baslarinda Hicri Ramazan 1006 da Yedikule de bogularak idam edildi Ingiliz Elcisi Lalo ya gore Hadim Hasan Pasa nin bu akibetine bas neden Valide Safiye Sultan in devlet islerine devamli mudahalesinden cok sikilip ondan sikayet etmesidir Bu hatiralarda Hadim Hasan Pasa nin Valide Sultan beni takside baglamistir diye acikca sikayet etmesi sonunda azil edilmesi ve idami hakkinda ayrintili bilgi saglanmaktadir EserleriIstanbul da Cagaloglu semtinde mescit medrese cesme ve sebil yaptirmistir Turbesi de bu kulliye icindedir Kaynakca a b Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 357 a b Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Ogalak p say 191Dis baglantilarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 357 358 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Tektas Nazim 2009 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Kitaplari ISBN 9789758845000Siyasi goreviOnce gelen Damat Ibrahim Pasa Osmanli Sadrazami 3 Kasim 1597 9 Nisan 1598 Sonra gelen Cerrah Mehmed Pasa