Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hasan Paşa Hanı, Diyarbakır'da Ulu Camii'nin doğu girişinin karşısında, Gazi Caddesi'nin üzerinde yer alan tarihî han. Hanın iki kitabesinden öğrenildiğine göre, Diyarbakır'ın Osmanlılar tarafından alınmasından sonra üçüncü vali olan Sokollu Mehmet Paşa'nın oğlu Hasan Paşa tarafından 1572 ve 1575 yılları arasında yaptırılmıştır.
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Han |
| Konum | Dabanoğlu, Sur, Diyarbakır |
| Koordinatlar | 37°54′46″K 40°14′14″D / 37.91278°K 40.23722°D |
| Başlama | 1572 |
| Tamamlanma | 1575 |
Tarihçe
Diyarbakır valilerinden Vezirzade Hasan Paşa tarafından 1572 ve 1575 yılları arasında inşa ettirilmiş olan bu han tarih boyunca Diyarbakır'ı ziyaret eden seyyahların da hemen dikkatini çekmiş ve han hakkında seyyahlar önemli bilgiler vermişlerdir.
1612 yılında Diyarbakır'ı ziyaret eden Leh Simeon, şehre geldiği zaman indiği Hasan Paşa Hanı'nı şu şekilde tasvir etmiştir:
| “ | ...Muazzam kârgir bir bina olan bu hanın 500 beygiri barındırabilecek yer altında iki ahırı, rengarenk demir parmaklıklarla çevrilmiş çok güzel havuzu, üç kat üzerine birçok kârgir odaları vardı... | ” |
Yine daha sonraki tarihlerde Diyarbakır'a gelen Evliya Çelebi, ve Hasan Paşa Han'ından önemle bahsetmişlerdir. Bunlardan Buckingam'ın 1815 yılı için verdiği bilgiler arasında hububat piyasasının burada toplandığı hakkındaki kaydı, 19. yüzyılda da bu hanın büyük bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Hasan Paşa Hanı'nın 19. yüzyılın ilk yarısında da Diyarbakır'ın en önemli hanlarından birisi olduğu görülmektedir. 3 Ekim 1792 tarihinde Diyarbakır valilerinden Abdi Paşa'nın kethüdası Nuh Beğ zimmetinde olan 54.000 kuruşu ödemediğinden bütün malları bu handa haciz edilmiştir. 25 Aralık 1802 tarihli bir fermandan, Diyarbakır'da eceliyle ölen Diyarbakır valisi Zühtü İsmail Paşa'nın eşyalarının yine Hasan Paşa Hanı'nda toplandığı anlaşılmaktadır. 5 Ağustos 1843 tarihli bir arzda da muhtemelen 1833 yılında Diyarbakır'da vuku bulan yangın esnasında Fransız rahiplerinden birinin eşyalarının kurtarılarak burada saklandığı görülmektedir. Bütün bu belgeler, Hasan Paşa Hanı'nın incelenen dönemdeki önemini ortaya koyduğu gibi Diyarbakır'a dışarıdan gelip bu handa ölen tüccarların tereke kayıtları da Hasan Paşa Hanı'nın önemli bir tüccar hanı olduğunu göstermektedir.
Temmuz 1724 tarihli bir hüccetten Şehit Mehmed Paşa evkafından olduğu tespit edilen hanın, 19. yüzyılda yan hasılatının 'ne ait olduğu görülmektedir. Diyarbakır ulemasından Küçük Ahmed ve Hacı Mehmed Ragıb Efendi 1840 tarihli arzlarında, söz konusu hanın yan hasılatının Rağibiyye Medresesi'ne ait olduğunu ancak 1833 yılından beri askere kışla ittihaz edildiğini belirterek, 7 senelik icarın yarısı olan 3.000 kuruşun ödenmesini ve hanın askerden tahliyesini istemişlerdir. Bununla birlikte 11 Nisan 1842 ve 7 Eylül 1842 tarihli vilayet masraf defterinden anlaşıldığı üzere, Hasan Paşa Hanı'ndaki askerler buradan tahliye edilmemiş ve ikamet etmeye devam etmişlerdir. Ancak söz konusu defterlerden 6 ay için 400 kuruş olmak üzere hanın icarının ödendiği anlaşılmaktadır.
Restorasyon
Restorasyonda Muğla’dan getirtilen çeşitli malzemelerin karışımından özenle hazırladıkları Horasan Harcı da denilen bir harç kullanılmıştır. Bu harç hem yapının orijinal dokusuna uygunluğu hem de binlerce yılı bulan ömrü ile sağlamlığından dolayı tercih edilmiştir. Yapının kimi bölümleri de yalnızca silme denilen bir zımparalama işlemine tabi tutulmuştur.
Handa günümüzde telkari işi süs eşyasından antikaya kadar çeşitli eşya satan dükkânların yanı sıra lokanta ve kafelerle bir kitabevi de mevcuttur. Hemen her yaştan insanın uğradığı han Diyarbakır'ın tarihi ve turistik yapıları arasında yer almaktadır.
Özellik
Hasan Paşa Hanı’nın en çok dikkat çeken yerlerinin başında batı cephesi gelmektedir. Üzerinde kare bir çerçeve içerisine alınmış olan kufi yazılı batı kapısı dışarıya taşkınlık yapmamakta içeriye dönük bir eyvana benzemektedir. Basık kemerli bir kapıdan geçildikten sonra beşik tonozlu bir kısma oradan da avluya çıkılmaktadır. Avlunun ortasında altı sütunlu, bezemesiz bir şadırvan bulunmaktadır ve buradaki alt kat odaları sivri kemerlerle avluya açılmaktadır. Buradaki revakların üzeri beşik tonozlarla örtülmüştür. Altı beşik tonozlu dükkânların ikinci katından taşan iki süslü pencereyle dışarıya açılan orta kısım yapıyı tamamlamaktadır. İki renkli taş sıralarının yatay olarak cephelerde kullanılması yapıyı olduğundan da uzun göstermektedir. Handa dikkat çeken diğer bir yanı da iki katın revaklarında yer alan sütunların birbiri üzerine oturmasına karşılık ikinci katta avluya doğru taşan taş konsolların yer almasıdır. Hasan Paşa Hanı günümüzde çeşitli amaçlarla kullanıldığından özelliğini kısmen olsa yitirmiştir.
Dış bağlantılar
- Hasan Paşa Hanı | Diyarbakır Valiliği Kültür Turizm Proje Birimi 21 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasan Pasa Hani Diyarbakir da Ulu Camii nin dogu girisinin karsisinda Gazi Caddesi nin uzerinde yer alan tarihi han Hanin iki kitabesinden ogrenildigine gore Diyarbakir in Osmanlilar tarafindan alinmasindan sonra ucuncu vali olan Sokollu Mehmet Pasa nin oglu Hasan Pasa tarafindan 1572 ve 1575 yillari arasinda yaptirilmistir Hasan Pasa HaniGenel bilgilerTurHanKonumDabanoglu Sur DiyarbakirKoordinatlar37 54 46 K 40 14 14 D 37 91278 K 40 23722 D 37 91278 40 23722Baslama1572Tamamlanma1575TarihceDiyarbakir valilerinden Vezirzade Hasan Pasa tarafindan 1572 ve 1575 yillari arasinda insa etti rilmis olan bu han tarih boyunca Diyarbakir i ziyaret eden seyyahlarin da hemen dikkatini cekmis ve han hakkinda seyyahlar onemli bilgiler vermislerdir 1612 yilinda Diyarbakir i ziyaret eden Leh Simeon sehre geldigi zaman indigi Hasan Pasa Hani ni su sekilde tasvir etmistir Muazzam kargir bir bina olan bu hanin 500 beygiri barindirabilecek yer altinda iki ahiri renga renk demir parmakliklarla cevrilmis cok guzel havuzu uc kat uzerine bircok kargir odalari vardi Yine daha sonraki tarihlerde Diyarbakir a gelen Evliya Celebi ve Hasan Pasa Han indan onemle bahsetmislerdir Bunlardan Buckingam in 1815 yili icin verdigi bilgiler arasinda hububat piyasasinin burada toplan digi hakkindaki kaydi 19 yuzyilda da bu hanin buyuk bir oneme sahip oldugunu gostermektedir Hasan Pasa Hani nin 19 yuzyilin ilk yarisinda da Diyarbakir in en onemli hanlarindan birisi oldugu gorulmektedir 3 Ekim 1792 tarihinde Diyarbakir valilerinden Abdi Pasa nin kethudasi Nuh Beg zimmetinde olan 54 000 kurusu odemediginden butun mallari bu handa haciz edilmistir 25 Aralik 1802 tarihli bir fermandan Diyarbakir da eceliyle olen Diyarbakir valisi Zuhtu Ismail Pasa nin esyalarinin yine Hasan Pasa Hani nda toplandigi anlasilmaktadir 5 Agustos 1843 tarihli bir arzda da muhtemelen 1833 yilinda Diyarbakir da vuku bulan yangin esnasinda Fransiz rahiplerinden birinin esyalarinin kurtarilarak burada saklandigi gorulmektedir Butun bu belgeler Hasan Pasa Hani nin incelenen donemdeki one mini ortaya koydugu gibi Diyarbakir a disaridan gelip bu handa olen tuccarlarin tereke kayitlari da Hasan Pasa Hani nin onemli bir tuccar hani oldugunu gostermektedir Temmuz 1724 tarihli bir huccetten Sehit Mehmed Pasa evkafindan oldugu tespit edilen hanin 19 yuzyilda yan hasilatinin ne ait oldugu gorulmektedir Diyarbakir ulemasindan Kucuk Ahmed ve Haci Mehmed Ragib Efendi 1840 tarihli arzlarinda soz konusu hanin yan hasilatinin Ragibiyye Medresesi ne ait oldugunu ancak 1833 yilindan beri askere kisla ittihaz edildigini belirterek 7 senelik icarin yarisi olan 3 000 kurusun odenmesini ve hanin askerden tahliyesini istemisler dir Bununla birlikte 11 Nisan 1842 ve 7 Eylul 1842 tarihli vilayet masraf defterinden anlasildigi uzere Hasan Pasa Hani ndaki askerler buradan tahliye edilmemis ve ikamet etmeye devam etmislerdir Ancak soz konusu defterlerden 6 ay icin 400 kurus olmak uzere hanin icarinin odendigi anlasilmaktadir RestorasyonRestorasyonda Mugla dan getirtilen cesitli malzemelerin karisimindan ozenle hazirladiklari Horasan Harci da denilen bir harc kullanilmistir Bu harc hem yapinin orijinal dokusuna uygunlugu hem de binlerce yili bulan omru ile saglamligindan dolayi tercih edilmistir Yapinin kimi bolumleri de yalnizca silme denilen bir zimparalama islemine tabi tutulmustur Handa gunumuzde telkari isi sus esyasindan antikaya kadar cesitli esya satan dukkanlarin yani sira lokanta ve kafelerle bir kitabevi de mevcuttur Hemen her yastan insanin ugradigi han Diyarbakir in tarihi ve turistik yapilari arasinda yer almaktadir OzellikHasan Pasa Hani nin en cok dikkat ceken yerlerinin basinda bati cephesi gelmektedir Uzerinde kare bir cerceve icerisine alinmis olan kufi yazili bati kapisi disariya taskinlik yapmamakta iceriye donuk bir eyvana benzemektedir Basik kemerli bir kapidan gecildikten sonra besik tonozlu bir kisma oradan da avluya cikilmaktadir Avlunun ortasinda alti sutunlu bezemesiz bir sadirvan bulunmaktadir ve buradaki alt kat odalari sivri kemerlerle avluya acilmaktadir Buradaki revaklarin uzeri besik tonozlarla ortulmustur Alti besik tonozlu dukkanlarin ikinci katindan tasan iki suslu pencereyle disariya acilan orta kisim yapiyi tamamlamaktadir Iki renkli tas siralarinin yatay olarak cephelerde kullanilmasi yapiyi oldugundan da uzun gostermektedir Handa dikkat ceken diger bir yani da iki katin revaklarinda yer alan sutunlarin birbiri uzerine oturmasina karsilik ikinci katta avluya dogru tasan tas konsollarin yer almasidir Hasan Pasa Hani gunumuzde cesitli amaclarla kullanildigindan ozelligini kismen olsa yitirmistir Dis baglantilarHasan Pasa Hani Diyarbakir Valiligi Kultur Turizm Proje Birimi 21 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde