Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hayvanlarda acı, onların sağlığını ve refahını olumsuz yönde etkileyen bir meseledir. Acı, Uluslararası Ağrı Araştırmaları Derneği tarafından "Gerçek veya potansiyel doku zararı ile ilişkili veya bu tür bir tahribat ile açıklanabilen rahatsız edici algısal ve duygusal tecrübe." olarak tanımlanır. Sadece ağrıyı yaşayan hayvan, onun niteliğini ve şiddetini bilebilir. Bir gözlemcinin bu tür bir duygusal tecrübenin yaşandığını bilmesi, özellikle ağrıyı tecrübe eden birey bunu ifade edemiyorsa güç hatta imkansız olabilir. İnsan dışı hayvanlar hislerini, konuşabilen insanlar gibi ifade edemezler fakat davranışsal gözlemler yapmak, yaşadıkları acının boyutuna dair bir ipucu verebilir. Tıpkı hastalarıyla aynı dili konuşamayan hekimlerin ve sağlık görevlilerinin yaptığı gibi, acıya dair belirtiler anlaşılabilir.
ABD Ulusal Araştırma Konseyi, Acının Laboratuvar Hayvanlarında Tespiti ve Hafifletilmesi Komitesi'ne göre acı, memeliler ve belki tüm omurgalılar dahil olmak üzere birçok hayvan türü tarafından hissedilir.
Acı tecrübesi
Acının birçok tanımı olsa da, bunların neredeyse hepsi iki kilit bileşen içerir. Öncelikle nosisepsiyon gereklidir. Bu, hayvanın tüm vücudunu veya etkilenen bölümünü uyarıcıdan kaçıracak şekilde refleks yanıtı uyandıran, zararlı uyaranı tespit etme yeteneğidir. Nosisepsiyon kavramı, herhangi bir olumsuz, subjektif bir his anlamına gelmez, bir refleks hareketidir. Bunun insanlardaki bir örneği, sıcak bir şeye temas eden parmağın aniden geri çekilmesidir. Geri çekilme eylemi herhangi bir acı duygusunu hissetmeden önce gerçekleşir.
İkinci bileşen, acı hissinin -nosisepsiyonun içsel, duygusal karşılığının- tecrübe edilmesidir. İnsanlarda bu, parmağımızı sıcak yüzeyden refleks olarak hızla geri çektikten birkaç saniye sonra oluşan histir. Bu yüzden acı, kişiye özel, subjektif bir tecrübedir. Başka hayvanların acısını doğrudan ölçmek imkansızdır. Bireyin tecrübe ettiğini düşündüğümüz acıya verdiği yanıt ölçülebilir ama acı tecrübesinin kendisi ölçülemez. Bu sorunu çözmek için benzer davranış argümanı kullanılır. Yani bir hayvan uyarı karşısında biz insanların verdiğine benzer tepkiler veriyorsa onun da bize benzer şekilde acı çektiğini söyleyebiliriz.
Adaptasyon avantajı
Nosisepsiyonun adaptasyon avantajı çok barizdir. Zararlı uyaranı tespit eden organizma aniden uzvunu veya tüm vücudunu zararlı uyarandan geri çeker ve daha ileri düzeyde bir (potansiyel) tahribata maruz kalmaktan kaçınmış olur. Ancak acı, hiperaljezi (zararlı uyarana karşı yüksek bir hassasiyet) ve allodiniya (zararlı olmayan uyarana karşı yüksek bir hassasiyet) biçimlerinde ortaya çıkabilir (en azından memelilerde). Bu yüksek hassasiyetin adaptasyon avantajı net değildir. Hissedilen acı, var olan doku tahribatına göre çok büyük olabilir ve kronikleşerek doku iyileştikten sonra da devam edebilir. Böylece hayvan için acının kendisi yaralanmadan daha büyük bir sorun haline gelir. Bu durumun bir evrimsel uyumsuzluk () olduğu düşünülmektedir. Bu hassasiyetin, hayvan iyileşirken tehlikeden uzak durmasını sağladığı iddia edilse de henüz deneysel olarak kanıtlanmamıştır.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ Mathews, Karol; Kronen, Peter W; Lascelles, Duncan; Nolan, Andrea; Robertson, Sheilah; Steagall, Paulo VM; Wright, Bonnie; Yamashita, Kazuto (20 Mayıs 2014). . Journal of Small Animal Practice. ss. 55 (6): E10-E68. ISSN 0022-4510. (PMID) 24841489. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . iasp-pain.org. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Wright, Andrew. "A Criticism of the IASP's Definition of Pain". 31 Ekim 2018 tarihinde kaynağından .
- ^ National Research Council (US) Committee on Recognition and Alleviation of Pain in Laboratory Animals (2009). "Recognition and Alleviation of Pain in Laboratory Animals". 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından .
- ^ Sneddon, L.U. (2014). . Brain Research Reviews. (PMID) 15464201. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Maladaptive Pain". Oxford Reference. 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından .
- ^ Price, T.J.; Dussor, G. (2014). "Evolution: the advantage of 'maladaptive'pain plasticity". Current Biology. 24 (10): R384-R386. doi:10.1016/j.cub.2014.04.011. (PMC) 4295114 $2. (PMID) 24845663.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hayvanlarda aci onlarin sagligini ve refahini olumsuz yonde etkileyen bir meseledir Aci Uluslararasi Agri Arastirmalari Dernegi tarafindan Gercek veya potansiyel doku zarari ile iliskili veya bu tur bir tahribat ile aciklanabilen rahatsiz edici algisal ve duygusal tecrube olarak tanimlanir Sadece agriyi yasayan hayvan onun niteligini ve siddetini bilebilir Bir gozlemcinin bu tur bir duygusal tecrubenin yasandigini bilmesi ozellikle agriyi tecrube eden birey bunu ifade edemiyorsa guc hatta imkansiz olabilir Insan disi hayvanlar hislerini konusabilen insanlar gibi ifade edemezler fakat davranissal gozlemler yapmak yasadiklari acinin boyutuna dair bir ipucu verebilir Tipki hastalariyla ayni dili konusamayan hekimlerin ve saglik gorevlilerinin yaptigi gibi aciya dair belirtiler anlasilabilir Galapagos kopekbaligi bir balikci teknesinin oltasina takilir ABD Ulusal Arastirma Konseyi Acinin Laboratuvar Hayvanlarinda Tespiti ve Hafifletilmesi Komitesi ne gore aci memeliler ve belki tum omurgalilar dahil olmak uzere bircok hayvan turu tarafindan hissedilir Aci tecrubesiAcinin bircok tanimi olsa da bunlarin neredeyse hepsi iki kilit bilesen icerir Oncelikle nosisepsiyon gereklidir Bu hayvanin tum vucudunu veya etkilenen bolumunu uyaricidan kaciracak sekilde refleks yaniti uyandiran zararli uyarani tespit etme yetenegidir Nosisepsiyon kavrami herhangi bir olumsuz subjektif bir his anlamina gelmez bir refleks hareketidir Bunun insanlardaki bir ornegi sicak bir seye temas eden parmagin aniden geri cekilmesidir Geri cekilme eylemi herhangi bir aci duygusunu hissetmeden once gerceklesir Ikinci bilesen aci hissinin nosisepsiyonun icsel duygusal karsiliginin tecrube edilmesidir Insanlarda bu parmagimizi sicak yuzeyden refleks olarak hizla geri cektikten birkac saniye sonra olusan histir Bu yuzden aci kisiye ozel subjektif bir tecrubedir Baska hayvanlarin acisini dogrudan olcmek imkansizdir Bireyin tecrube ettigini dusundugumuz aciya verdigi yanit olculebilir ama aci tecrubesinin kendisi olculemez Bu sorunu cozmek icin benzer davranis argumani kullanilir Yani bir hayvan uyari karsisinda biz insanlarin verdigine benzer tepkiler veriyorsa onun da bize benzer sekilde aci cektigini soyleyebiliriz Adaptasyon avantajiNosisepsiyonun adaptasyon avantaji cok barizdir Zararli uyarani tespit eden organizma aniden uzvunu veya tum vucudunu zararli uyarandan geri ceker ve daha ileri duzeyde bir potansiyel tahribata maruz kalmaktan kacinmis olur Ancak aci hiperaljezi zararli uyarana karsi yuksek bir hassasiyet ve allodiniya zararli olmayan uyarana karsi yuksek bir hassasiyet bicimlerinde ortaya cikabilir en azindan memelilerde Bu yuksek hassasiyetin adaptasyon avantaji net degildir Hissedilen aci var olan doku tahribatina gore cok buyuk olabilir ve kronikleserek doku iyilestikten sonra da devam edebilir Boylece hayvan icin acinin kendisi yaralanmadan daha buyuk bir sorun haline gelir Bu durumun bir evrimsel uyumsuzluk oldugu dusunulmektedir Bu hassasiyetin hayvan iyilesirken tehlikeden uzak durmasini sagladigi iddia edilse de henuz deneysel olarak kanitlanmamistir Ayrica BakinizHayvan refahi Yaban hayvani izdirabiKaynakca Mathews Karol Kronen Peter W Lascelles Duncan Nolan Andrea Robertson Sheilah Steagall Paulo VM Wright Bonnie Yamashita Kazuto 20 Mayis 2014 Journal of Small Animal Practice ss 55 6 E10 E68 ISSN 0022 4510 PMID 24841489 23 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi iasp pain org 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Wright Andrew A Criticism of the IASP s Definition of Pain 31 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan National Research Council US Committee on Recognition and Alleviation of Pain in Laboratory Animals 2009 Recognition and Alleviation of Pain in Laboratory Animals 8 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Sneddon L U 2014 Brain Research Reviews PMID 15464201 3 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Maladaptive Pain Oxford Reference 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Price T J Dussor G 2014 Evolution the advantage of maladaptive pain plasticity Current Biology 24 10 R384 R386 doi 10 1016 j cub 2014 04 011 PMC 4295114 2 PMID 24845663