Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hayır Bey (Gerçek adı Hayrabay'dır.) (d. 1464 veya 1465 - ö. 5 Ekim 1522), Memlük Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu'nda görev yapmış Çerkes asıllı asker ve devlet adamı.
| Hayır Bay | |
|---|---|
 | |
| I. Selim'e takdim edilirken (sol önde). Kolundan çekiştiren de Yunus Paşa. | |
| Mısır Beylerbeyi | |
| Görev süresi 29 Ağustos 1517 - 5 Ekim 1522 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturulmadı |
| Yerine gelen | Çoban Mustafa Paşa |
 Köstendil Sancakbeyi | |
| Görev süresi 27 Ağustos 1516 - 29 Ağustos 1517 | |
 Halep Valisi | |
| Görev süresi Eylül 1504 - 27 Ağustos 1516 | |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | Şehir ilhak edildi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Malbay oğlu Hayrabay 1464-1465 Kerç, Kırım Hanlığı |
| Ölüm | 5 Ekim 1522 Mısır Eyaleti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Bitirdiği okul | Memlük sarayı |
| Mesleği | Asker |
| Dini | İslam |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | Memlük Devleti(1516'ya kadar)Osmanlı İmparatorluğu(1516'dan sonra) |
| Branşı | Memlük ordusu Osmanlı ordusu |
| Rütbesi | Vezir |
| Çatışma/savaşları | Büyük Mısır Seferi |
Erken dönem hayatı
1464 veya 1465'te, Malbay adındaki bir Çerkes'in oğlu olarak Kerç yakınlarındaki Samsun köyünde doğdu. Babası, onun da kardeşleri gibi iyi bir eğitim alması için Sultan Kayıtbay'ın yanına, Memlük sarayına verdi. Eğitiminden sonra Memlük olarak orduya girdi.
Çeşitli rütbelerde görev yaptıktan sonra 1496'da Emir oldu. 1497'de de II. Bayezid'e elçi olarak gönderildi. 1502'de ise Kansu Gavri'nin tahta çıkışıyla Hacibü’l-Hüccablık (Baş Hacib) görevine getirildi. 1504'te Şam Valisi olan kardeşi öldü ve yerine Halep Valisi atandı. Kendisi de boş kalan Halep Valiliği ile görevlendirildi. Muhtelif rivayetlere göre Halep Valiliği sırasında Yavuz Sultan Selim ile irtibat halindeydi ve Osmanlı için casusluk yapıyordu.
Mercidabık
24 Ağustos 1516'da gerçekleşen Mercidâbık Muharebesi'nde Memlük ordusunun sol kanadına kumanda ediyordu. Muharebe boyunca Anadolu ordusuna karşı yaptığı taarruzlar başarısız oldu ve sağ kanat kumandanı Emir Sibay'ın ölmesi üzerine geri çekildi. Geri çekilmesi de Osmanlı zaferini garantiledi ve Sultan Kansu Gavri'nin de öldüğü muharebede, Memlük ordusu feci bir hezimete uğradı. Hayır Bey de önce Halep'e oradan da Şam'a çekildi.
Osmanlı safına geçmesi
Şam taraflarına kaçan Hayır Bey'in takip görevi Yunus Paşa'ya verildi. Bir süre aralarında iletişim kuruldu ve bunların sonucunda Hayır Bey, Yavuz Sultan Selim'in huzuruna çıkarak af diledi ve bağlılığını bildirdi. Hayır Bey'in sözlerine güvenen padişah da onun itaatini kabul etti ve Köstendil Sancakbeyi olarak tayin etti. Bundan sonra da Arap çöllerinde Osmanlı ordusuna refakat etti ve Ridaniye Muharebesi'nde de çarpıştı.
Mısır Beylerbeyliği
29 Ağustos 1517'de, geçici olarak idarede bulunan Yunus Paşa'nın yerine Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk Mısır Valisi olarak atandı. Osmanlı ilk defa bu kadar sorun potansiyeli olan bir bölge ele geçiriyordu. Bu yüzden de isyan çıkmasını istemeyen Yavuz Sultan Selim, Mısır'ı bilen ve sadık biri olan Hayır Bey'e görevi verdi. Hayır Bey de görevlere ekseriyetle eski adamlarını getirdi. Osmanlı İmparatorluğu'na sadakatle hizmet etti ve I. Selim'in ölümü ardına eski bir Memlük komutanının çıkardığı Canberdi Gazali İsyanı'na katılmadı ve katılmak isteyen Mısır ümerasını da engelledi. 5 Ekim 1522'de de görev başında olduğu sırada, 57-58 yaşlarındayken hayata gözlerini yumdu ve yaptırdığı caminin civarına defnedildi.
Kişiliği ve ailesi
Halk arasında Melükü'l Ümera olarak bilinen Hayır Bey, toplantılar düzenletip herkese danıştıktan sonra karar veren bir devlet adamıydı. Ayrıca içki ile müziğe düşkündü. Aynı zamanda Sert ve inatçıydı. Ölümünden sonra da 600.000 altın malvarlığı bulundu.
Bilinen kardeşleri
- Kesbay
- Hızır Bey
- Canbolat
- Kansu
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Aksun, Ziya Nur (Ocak 2011). Cihan Pahişahı: "Muhteşem" Süleyman[] Sh.: 13
- ^ Murat Tan, Osmanlı Tarihi (Ahmet Rasim) C.1 Metin-Tahlil-İndeks (Yüksek lisans tezi) Sh.: 73
- ^ Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1983). Osmanlı Tarihi, II. cilt. Ankara. ss. sf. 316. ISBN .
- ^ a b Seyyid Muhammed (1998). . TDV İslam Ansiklopedisi. 28 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Danişmend, İsmail Hami (1971). I. Selim dönemi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi. ISBN .
- ^ Hammer, Josepf. Mercidabık Muharebesi. s. 207. ISBN .
- ^ Hoca Sadeddin Efendi (1585). Cilt IV. ss. 288-289. ISBN .
- ^ Çelik, K., Mısır Beylerbeyi Hayır Bey’in Muhallefâtı (1517-1522)., Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt:33, Sayı:55, Sayfaː166-168, Yıl:2014. URL:http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/1900/19966.pdf 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 2017-03-09
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hayir Bey Gercek adi Hayrabay dir d 1464 veya 1465 o 5 Ekim 1522 Memluk Devleti ve Osmanli Imparatorlugu nda gorev yapmis Cerkes asilli asker ve devlet adami Hayir BayI Selim e takdim edilirken sol onde Kolundan cekistiren de Yunus Pasa Misir BeylerbeyiGorev suresi 29 Agustos 1517 5 Ekim 1522Yerine geldigi Makam olusturulmadiYerine gelen Coban Mustafa PasaKostendil SancakbeyiGorev suresi 27 Agustos 1516 29 Agustos 1517Halep ValisiGorev suresi Eylul 1504 27 Agustos 1516Yerine geldigiYerine gelen Sehir ilhak edildiKisisel bilgilerDogum Malbay oglu Hayrabay 1464 1465 Kerc Kirim HanligiOlum 5 Ekim 1522 Misir Eyaleti Osmanli ImparatorluguBitirdigi okul Memluk sarayiMeslegi AskerDini IslamAskeri hizmetiBagliligi Memluk Devleti 1516 ya kadar Osmanli Imparatorlugu 1516 dan sonra Bransi Memluk ordusu Osmanli ordusuRutbesi VezirCatisma savaslari Buyuk Misir Seferi Mercidabik Muharebesi Ridaniye MuharebesiErken donem hayati1464 veya 1465 te Malbay adindaki bir Cerkes in oglu olarak Kerc yakinlarindaki Samsun koyunde dogdu Babasi onun da kardesleri gibi iyi bir egitim almasi icin Sultan Kayitbay in yanina Memluk sarayina verdi Egitiminden sonra Memluk olarak orduya girdi Cesitli rutbelerde gorev yaptiktan sonra 1496 da Emir oldu 1497 de de II Bayezid e elci olarak gonderildi 1502 de ise Kansu Gavri nin tahta cikisiyla Hacibu l Huccablik Bas Hacib gorevine getirildi 1504 te Sam Valisi olan kardesi oldu ve yerine Halep Valisi atandi Kendisi de bos kalan Halep Valiligi ile gorevlendirildi Muhtelif rivayetlere gore Halep Valiligi sirasinda Yavuz Sultan Selim ile irtibat halindeydi ve Osmanli icin casusluk yapiyordu Bir Memluk gravuruBuyuk Misir SeferiMercidabik 24 Agustos 1516 da gerceklesen Mercidabik Muharebesi nde Memluk ordusunun sol kanadina kumanda ediyordu Muharebe boyunca Anadolu ordusuna karsi yaptigi taarruzlar basarisiz oldu ve sag kanat kumandani Emir Sibay in olmesi uzerine geri cekildi Geri cekilmesi de Osmanli zaferini garantiledi ve Sultan Kansu Gavri nin de oldugu muharebede Memluk ordusu feci bir hezimete ugradi Hayir Bey de once Halep e oradan da Sam a cekildi Osmanli safina gecmesi Sam taraflarina kacan Hayir Bey in takip gorevi Yunus Pasa ya verildi Bir sure aralarinda iletisim kuruldu ve bunlarin sonucunda Hayir Bey Yavuz Sultan Selim in huzuruna cikarak af diledi ve bagliligini bildirdi Hayir Bey in sozlerine guvenen padisah da onun itaatini kabul etti ve Kostendil Sancakbeyi olarak tayin etti Bundan sonra da Arap collerinde Osmanli ordusuna refakat etti ve Ridaniye Muharebesi nde de carpisti I Selim Buyuk Misir Seferi ndeMisir Beylerbeyligi29 Agustos 1517 de gecici olarak idarede bulunan Yunus Pasa nin yerine Osmanli Imparatorlugu nun ilk Misir Valisi olarak atandi Osmanli ilk defa bu kadar sorun potansiyeli olan bir bolge ele geciriyordu Bu yuzden de isyan cikmasini istemeyen Yavuz Sultan Selim Misir i bilen ve sadik biri olan Hayir Bey e gorevi verdi Hayir Bey de gorevlere ekseriyetle eski adamlarini getirdi Osmanli Imparatorlugu na sadakatle hizmet etti ve I Selim in olumu ardina eski bir Memluk komutaninin cikardigi Canberdi Gazali Isyani na katilmadi ve katilmak isteyen Misir umerasini da engelledi 5 Ekim 1522 de de gorev basinda oldugu sirada 57 58 yaslarindayken hayata gozlerini yumdu ve yaptirdigi caminin civarina defnedildi Kisiligi ve ailesiHalk arasinda Meluku l Umera olarak bilinen Hayir Bey toplantilar duzenletip herkese danistiktan sonra karar veren bir devlet adamiydi Ayrica icki ile muzige duskundu Ayni zamanda Sert ve inatciydi Olumunden sonra da 600 000 altin malvarligi bulundu Bilinen kardesleri Kesbay Hizir Bey Canbolat KansuAyrica bakinizBuyuk Misir Seferi Mercidabik Muharebesi Ridaniye Muharebesi Misir EyaletiKaynakca Aksun Ziya Nur Ocak 2011 Cihan Pahisahi Muhtesem Suleyman olu kirik baglanti Sh 13 Murat Tan Osmanli Tarihi Ahmet Rasim C 1 Metin Tahlil Indeks Yuksek lisans tezi Sh 73 Uzuncarsili Ismail Hakki 1983 Osmanli Tarihi II cilt Ankara ss sf 316 ISBN 975 16 0012 X a b Seyyid Muhammed 1998 TDV Islam Ansiklopedisi 28 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Danismend Ismail Hami 1971 I Selim donemi Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 978 9944 397 70 4 Hammer Josepf Mercidabik Muharebesi s 207 ISBN 9786051804217 Hoca Sadeddin Efendi 1585 Cilt IV ss 288 289 ISBN 9789751710949 Celik K Misir Beylerbeyi Hayir Bey in Muhallefati 1517 1522 Tarih Arastirmalari Dergisi Cilt 33 Sayi 55 Sayfaː166 168 Yil 2014 URL http dergiler ankara edu tr dergiler 18 1900 19966 pdf 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 2017 03 09