Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hepatotoksisite (İngilizce: hepatotoxicity); karaciğerde kimyasal madde kaynaklı (artış göstermiş bir madde, zehir, vb.) oluşmuş hasara verilen addır. Karaciğer hasarı olarak da adlandırılabilir.
Karaciğer, vücutta çeşitli kimyasalların dönüştürülmesinde ve vücuttan çeşitli kimyasalların arındırılmasında önemli bir göreve sahiptir. Karaciğerin bu kimyasalların toksisitesine karşı hassaslığı vardır. Bazı tıbbi maddeler miktar bakımından uygun aralıkta olsa bile karaciğeri hasara uğratabilir. Karaciğer hasarına neden olan öteki maddelere ise doğal kimyasallar, , laboratuvarda ve sanayide kullanılan maddeler örnek gösterilebilir. Karaciğer hasarına neden olan maddelere hepatotoksin denir. Yüzlerce ilacın karaciğer hasarlanmasına neden olduğu belirlenmiştir. İlaçların piyasadan kaldırılmasının en sık nedenlerinden biri de bu ilaçların karaciğer hasarlanmasına neden olmasıdır. İnsan vücudu, hemen hemen tüm ilaçları olarak sayar. Bu nedenle, bu ilaçları vücut için uygun hale getirebilmek veya yok edebilmek amacıyla kimyasal işlemler uygulamaya başlar.
Karaciğer hasarı birçok farmakolojik ve kimyasal maddenin solunması, ağızdan alınması veya damar içine uygulanmasıyla gelişebilir. Endüstride kullanılan maddeler, mantar zehirleri (amanita phalloides) ve tıpta kullanılan bazı ilaçlar karaciğerde hasara neden olabilir.
Genel olarak iki tür kimyasal karaciğer hasarı tanımlanmıştır;
- Direkt toksik tip
- İdiyosinkrazik tip
Birçok ilaç suda çözünmediği için böbreklerden ve safra ile karaciğerden bağırsaklara atılması için bazı işlemlerden geçmesi gerekir. Faz I denilen aşamada önce oksidasyon veya metilasyona uğrar, daha sonra faz II denilen aşamada glukuronidasyon veya sulfasyon ya da glutatyon ile inaktive edilir.
Birçok ilaç faz I aşamasında karaciğerde hasara neden olur. Direkt toksik hepatit doza bağımlı olup ilaç alındığında toksik etkinin ortaya çıkacağı tahmin edilebilir. Etkenin alımıyla karaciğer hasarının ortaya çıkması arasındaki süre genelde kısadır (birkaç saat) ancak klinik bulguların ortaya çıkması 24-48 saat sürebilir.
İdiyosinkrazik ilaç reaksiyonları
İdiyosinkrazik ilaç reaksiyonlarında karaciğer hasarı nadirdir ve tahmin edilemez, doza bağımlı değildir. İlaç alımından hemen sonra ya da herhangi bir zamanda gelişebilir. Karaciğer dışında eklem ağrıları, döküntüler, ateş, kanda beyaz küre ve alerjik hastalıklarda artan hücreler yükselebilir. Bunlara rağmen idiyosinkrozik tipte bir aşırı duyarlılık reaksiyonu olduğu net söylenememektedir.
Tedavi
Tedavide şüpheli ilaç/madde derhal kesilerek destek uygulamaları yapılır. Hafif olgularda iyileşme tam olurken, çok ağır karaciğer hasarları karaciğer transplantasyonu ihtiyacı gösterebilir.
Kaynakça
- ^ Çakalır C, Çöloğlu AS, Yavuz MF, Öztek İ. Mantar zehirlenmeleri (35 olgu üzerinde araştırma), Adli Tıp Dergisi, 7: 3-12, 1991
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hepatotoksisite Ingilizce hepatotoxicity karacigerde kimyasal madde kaynakli artis gostermis bir madde zehir vb olusmus hasara verilen addir Karaciger hasari olarak da adlandirilabilir Karaciger vucutta cesitli kimyasallarin donusturulmesinde ve vucuttan cesitli kimyasallarin arindirilmasinda onemli bir goreve sahiptir Karacigerin bu kimyasallarin toksisitesine karsi hassasligi vardir Bazi tibbi maddeler miktar bakimindan uygun aralikta olsa bile karacigeri hasara ugratabilir Karaciger hasarina neden olan oteki maddelere ise dogal kimyasallar laboratuvarda ve sanayide kullanilan maddeler ornek gosterilebilir Karaciger hasarina neden olan maddelere hepatotoksin denir Yuzlerce ilacin karaciger hasarlanmasina neden oldugu belirlenmistir Ilaclarin piyasadan kaldirilmasinin en sik nedenlerinden biri de bu ilaclarin karaciger hasarlanmasina neden olmasidir Insan vucudu hemen hemen tum ilaclari olarak sayar Bu nedenle bu ilaclari vucut icin uygun hale getirebilmek veya yok edebilmek amaciyla kimyasal islemler uygulamaya baslar Karaciger hasari bircok farmakolojik ve kimyasal maddenin solunmasi agizdan alinmasi veya damar icine uygulanmasiyla gelisebilir Endustride kullanilan maddeler mantar zehirleri amanita phalloides ve tipta kullanilan bazi ilaclar karacigerde hasara neden olabilir Genel olarak iki tur kimyasal karaciger hasari tanimlanmistir Direkt toksik tip Idiyosinkrazik tip Bircok ilac suda cozunmedigi icin bobreklerden ve safra ile karacigerden bagirsaklara atilmasi icin bazi islemlerden gecmesi gerekir Faz I denilen asamada once oksidasyon veya metilasyona ugrar daha sonra faz II denilen asamada glukuronidasyon veya sulfasyon ya da glutatyon ile inaktive edilir Bircok ilac faz I asamasinda karacigerde hasara neden olur Direkt toksik hepatit doza bagimli olup ilac alindiginda toksik etkinin ortaya cikacagi tahmin edilebilir Etkenin alimiyla karaciger hasarinin ortaya cikmasi arasindaki sure genelde kisadir birkac saat ancak klinik bulgularin ortaya cikmasi 24 48 saat surebilir Idiyosinkrazik ilac reaksiyonlariIdiyosinkrazik ilac reaksiyonlarinda karaciger hasari nadirdir ve tahmin edilemez doza bagimli degildir Ilac alimindan hemen sonra ya da herhangi bir zamanda gelisebilir Karaciger disinda eklem agrilari dokuntuler ates kanda beyaz kure ve alerjik hastaliklarda artan hucreler yukselebilir Bunlara ragmen idiyosinkrozik tipte bir asiri duyarlilik reaksiyonu oldugu net soylenememektedir TedaviTedavide supheli ilac madde derhal kesilerek destek uygulamalari yapilir Hafif olgularda iyilesme tam olurken cok agir karaciger hasarlari karaciger transplantasyonu ihtiyaci gosterebilir Kaynakca Cakalir C Cologlu AS Yavuz MF Oztek I Mantar zehirlenmeleri 35 olgu uzerinde arastirma Adli Tip Dergisi 7 3 12 1991