Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karaciğer, sadece omurgalılarda bulunan, detoksifikasyon, protein sentezi ve sindirim için gerekli olan enzimlerin üretimi de dahil olmak üzere pek çok işleve sahip bir organdır. İnsanlarda karaciğer karın bölgesinde, diyaframın altında bulunur. Karaciğerle ilgili terimler, tıbbi literatürde genellikle Grekçe karaciğer anlamına gelen ἧπᾰρ (hêpar) sözcüğünden türeyen hepat- kökü ile başlar.
| karaciğer | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | hepar |
| Prekürsor | Ön bağırsak |
| Sistem | İnsan sindirim sistemi |
| Arter | |
| Toplardamar | |
| Sinir | Çölyak ganglion, Vagus siniri |
| Lenf | |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | liver |
| Microsoft Academic | 2776418720 |
| MeSH | D008099 |
| TA | 3023 |
| FMA | 7197 |
Karaciğer yaşam için gerekli olan hayati bir organdır. Karaciğer yokluğunda veya işlev yitiminde, diyalizle kısa bir süre fonksiyonları devam ettirilebilir fakat karaciğerin fonksiyonunun uzun süreli yokluğunda tek tedavi karaciğer naklidir.
Etimoloji
Türkçede karaciğer ve ciğer kelimeleri, Farsça kökenli "karaciğer" anlamına gelen cigar veya cīgar (جگر/جيگر) sözcüklerinden alıntıdır.Orta Farsça'da yer alan yakar veya cagar kelimesinden evrilmiş bu sözcük aynı zamanda Avestaca yākarə, Sanskritçe yákr̥t (यकृत्) ile kökteştir. Tıbbi literatürde çoğunlukla kullanılan hepar (ἡπαρ) ve hepato terimleri Grekçe kökenli olup bu dilde de karaciğer anlamına gelir. Tüm bu kelimelerin ortak atasının Proto-Hint-Avrupa dilinde bulunduğu tahmin edilen *Hi̯ékʷr̥ (*i̯ékʷr̥) kelimesi olduğu varsayılır.
Embriyoloji
Embriyolojik olarak karaciğer, germ tabakalarından biri olan endodermden gelişen ön bağırsak ile mezenşimden gelişir. İnsan embriyosunda hepatik divertikül ön bağırsağın mezenşime genişlemiş endodermal bir tüpü olup dallanarak karaciğerin temellerini oluşturur. Bu divertikülün sindirim tüplerine yakın kısmı da dallanarak safra kesesini oluşturur.
Hepatoblastların bölgeye varması ile safra kanalcıkları ve karaciğer sinüsoidleri oluşarak karaciğerin ilkel mimarisi gelişmeye başlar. Karaciğer tomurcuğu kendi içinde loblara ayrılır ve umbilikal ven ductus venosus'a, vitelin ven ise portal vene dönüşür. Bunu hepatoblastların hepatositler ile safra sistemini oluşturacak epitel hücrelere farklılaşması takip eder.
Doğumda karaciğer toplam vücut ağırlığının yaklaşık %4'üne tekabül eder ve ortalama olarak 120 g ağırlığındadır. Erişkinlik döneminde karaciğer, doğumdakinin 12 ile 13 katı ağırlığına ulaşır, tekabül ettiği bu ağırlık toplam vücut ağırlığının yaklaşık %2.5 - %3,5'unu oluşturur.
İşlev
Karaciğer metabolizmada önemli bir rol oynar. Glikojen depolanması, kırmızı kan hücrelerinin üretimi, plazma ve protein sentezi, hormon üretimi ve detoksifikasyon da dahil olmak üzere vücutta daha birçok alanda işlevi vardır. Karaciğer ayrıca yağ sindirimine yardımcı alkali bir sıvı olan safrayı ve safra asitlerini üretir ve bu salgıyı hepatik kanallar yoluyla safra kesesi ve oniki parmak bağırsağına yollar. Bu yüzden bu organ safra sisteminin bir parçası kabul edilir.
Organ ayrıca doku sentezi ve normal yaşamsal işlevler için gerekli olan küçük ve karmaşık moleküller de dahil olmak üzere yüksek hacimli biyokimyasal reaksiyonları düzenleyen hepatositleri içinde barındırır. Sayı farklı kaynaklarda çeşitlilik gösterse de, karaciğerin yaklaşık 500 tane işlevi olduğu düşünülmektedir.
Anatomi
Karaciğer, insanlarda simetrik olmayan ve dört lobu bulunan kırmızımsı kahverengi renkli bir organdır. Organ diyaframın hemen altında, karın boşluğunun sağ üst kısmında bulunur ve midenin sağ tarafını ve safra kesesini örter. Bir insan karaciğeri normalde 1,4-1,7 kg ağırlığında olup yumuşak ve üçgen şeklindedir. Karaciğer insanlarda hem en ağır iç organ, hem de en büyük bezdir. Lobüller karaciğerin fonksyonel birimleridir ve her lobül temelde milyonlarca hepatositten oluşur.
Karaciğer segmentleri, yaygın olarak kullanılan Couinaud sisteminde, fonksiyonel loblar, ana portal venin çatallanma yoluyla çapraz bir düzleme dayalı toplam sekiz segmenti kapsamaktadır.
Kan akışı
Karaciğere, ve portal ven adı verilen iki büyük kan damarı bağlıdır. Karaciğerin kan arzının yaklaşık %75'i hepatik portal ven, geriye kalan %25'i ise hepatik arter ile sağlanır. Oksijen açısından ise ihtiyacının yaklaşık yarısı hepatik portal venden, diğer yarısı ise hepatik arterler tarafından karşılanmaktadır.
Portal ven kanı organlar ile dalak ve pankreastan karaciğere taşır ve sindirilmiş besin yönünden zengindir. Hepatik arter ise abdominal aortta yer alan çölyak arterden dallanır ve oksijen yönünden zengin kanı karaciğerlere iletir.
Bu damarlar kanı, daha sonra içine dallanacak karaciğer sinüzoidleine taşırlar. Kılcal damarlardan sonra oksijen açısından fakirleşmiş kan, alt ana toplardamara yolu ile drene edilir.
Galeri
-
![image]()
Safra sistemi ve karaciğer -
![image]()
İnsan karaciğeri kesiti; görülen açık renkli bölgeler tümördür. -
![image]()
Couinaud sınıflandırmasına göre karaciğer segmentleri
Kaynakça
- ^ Elias, H.; Bengelsdorf, H. (1 Temmuz 1952). "The Structure of the Liver in Vertebrates". Cells Tissues Organs. 14 (4). ss. 297-337. doi:10.1159/000140715.
- ^ Abdel-Misih, Sherif R.Z.; Bloomston, Mark (2010). "Liver Anatomy". Surgical Clinics of North America. 90 (4). ss. 643-653. doi:10.1016/j.suc.2010.04.017. (PMC) 4038911 $2. (PMID) 20637938.
- ^ a b eMedicine'de Liver Anatomy
- ^ a b . Nişanyan Sözlük. 13 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2019.
- ^ . 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2013.
- ^ Clemente, Carmin D. (2011). Anatomy a Regional Atlas of the Human Body. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. s. 243. ISBN .
- ^ . Cancer.ca. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.
- ^ Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. ISBN . OCLC 32308337.
- ^ {{Kitap kaynağı|isbn=9780721690513|soyadı=Zakim|ad=David|soyadı2=Boyer|ad2=Thomas D.|yıl=2002|başlık=Hepatology: A Textbook of Liver Disease|basım=4.4
- ^ Tortora, Gerard J.; Derrickson, Bryan H. (2008). Principles of Anatomy and Physiology (12.12yayıncı=John Wiley & Sons bas.). s. 945. ISBN .
- ^ {{Kitap kaynağı|isbn=978-0-7216-0187-8|yazar1=Cotran, Ramzi S.|yazar2=Kumar, Vinay|yazar3=Fausto, Nelson|yazar4=Nelso Fausto|yazar5=Robbins, Stanley L.|yazar6=Abbas, Abul K.|başlık=Robbins and Cotran pathologic basis of disease|url=https://archive.org/details/robbinscotranpat00kuma%7Cyayıncı=Elsevier Saunders|yer=St. Louis, MO|yıl=2005|sayfa=878|basım=7.7
- ^ . Radiopaedia.org. 24 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.
- ^ Shneider, Benjamin L.; Sherman, Philip M. (2008). Pediatric Gastrointestinal Disease. Connecticut: PMPH-USA. s. 751. ISBN .
- ^ Human Anatomy & Physiology + New Masteringa&p With Pearson Etext. Benjamin-Cummings Pub Co. 2012. s. 881. ISBN .
Dış bağlantılar
- Liver[] at the Open Directory Project.
- VIRTUAL Liver - online learning resource6 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Liver enzymes5 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Liver & various pathologies CAT Scans27 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - CT Cases.net
 | İnsan sindirim sistemi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Wikimedia Commons'ta Karaciğer ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karaciger sadece omurgalilarda bulunan detoksifikasyon protein sentezi ve sindirim icin gerekli olan enzimlerin uretimi de dahil olmak uzere pek cok isleve sahip bir organdir Insanlarda karaciger karin bolgesinde diyaframin altinda bulunur Karacigerle ilgili terimler tibbi literaturde genellikle Grekce karaciger anlamina gelen ἧpᾰr hepar sozcugunden tureyen hepat koku ile baslar karacigerLatince isimheparPrekursorOn bagirsakSistemInsan sindirim sistemiArterToplardamarSinirColyak ganglion Vagus siniriLenfTanimlayicilarJSTORliverMicrosoft Academic2776418720MeSHD008099TA3023FMA7197 Karaciger yasam icin gerekli olan hayati bir organdir Karaciger yoklugunda veya islev yitiminde diyalizle kisa bir sure fonksiyonlari devam ettirilebilir fakat karacigerin fonksiyonunun uzun sureli yoklugunda tek tedavi karaciger naklidir EtimolojiTurkcede karaciger ve ciger kelimeleri Farsca kokenli karaciger anlamina gelen cigar veya cigar جگر جيگر sozcuklerinden alintidir Orta Farsca da yer alan yakar veya cagar kelimesinden evrilmis bu sozcuk ayni zamanda Avestaca yakare Sanskritce yakr t यक त ile koktestir Tibbi literaturde cogunlukla kullanilan hepar ἡpar ve hepato terimleri Grekce kokenli olup bu dilde de karaciger anlamina gelir Tum bu kelimelerin ortak atasinin Proto Hint Avrupa dilinde bulundugu tahmin edilen Hi ekʷr i ekʷr kelimesi oldugu varsayilir EmbriyolojiHepatik divertikulden karaciger safra sistemi ve ventral pankreas olusur Embriyolojik olarak karaciger germ tabakalarindan biri olan endodermden gelisen on bagirsak ile mezensimden gelisir Insan embriyosunda hepatik divertikul on bagirsagin mezensime genislemis endodermal bir tupu olup dallanarak karacigerin temellerini olusturur Bu divertikulun sindirim tuplerine yakin kismi da dallanarak safra kesesini olusturur Fare embriyosunda karaciger ve safra sistemi gelisimi Hepatoblastlarin bolgeye varmasi ile safra kanalciklari ve karaciger sinusoidleri olusarak karacigerin ilkel mimarisi gelismeye baslar Karaciger tomurcugu kendi icinde loblara ayrilir ve umbilikal ven ductus venosus a vitelin ven ise portal vene donusur Bunu hepatoblastlarin hepatositler ile safra sistemini olusturacak epitel hucrelere farklilasmasi takip eder Dogumda karaciger toplam vucut agirliginin yaklasik 4 une tekabul eder ve ortalama olarak 120 g agirligindadir Eriskinlik doneminde karaciger dogumdakinin 12 ile 13 kati agirligina ulasir tekabul ettigi bu agirlik toplam vucut agirliginin yaklasik 2 5 3 5 unu olusturur IslevKaraciger metabolizmada onemli bir rol oynar Glikojen depolanmasi kirmizi kan hucrelerinin uretimi plazma ve protein sentezi hormon uretimi ve detoksifikasyon da dahil olmak uzere vucutta daha bircok alanda islevi vardir Karaciger ayrica yag sindirimine yardimci alkali bir sivi olan safrayi ve safra asitlerini uretir ve bu salgiyi hepatik kanallar yoluyla safra kesesi ve oniki parmak bagirsagina yollar Bu yuzden bu organ safra sisteminin bir parcasi kabul edilir Organ ayrica doku sentezi ve normal yasamsal islevler icin gerekli olan kucuk ve karmasik molekuller de dahil olmak uzere yuksek hacimli biyokimyasal reaksiyonlari duzenleyen hepatositleri icinde barindirir Sayi farkli kaynaklarda cesitlilik gosterse de karacigerin yaklasik 500 tane islevi oldugu dusunulmektedir AnatomiBir kuzu karacigeri 1 lobus dexter 2 lobus sinister 3 lobus caudatus 4 lobus quadratus 5 arteria hepatica ve vena portae 6 hepatik lenf dugumu 7 vesica fellae safra kesesi Karaciger insanlarda simetrik olmayan ve dort lobu bulunan kirmizimsi kahverengi renkli bir organdir Organ diyaframin hemen altinda karin boslugunun sag ust kisminda bulunur ve midenin sag tarafini ve safra kesesini orter Bir insan karacigeri normalde 1 4 1 7 kg agirliginda olup yumusak ve ucgen seklindedir Karaciger insanlarda hem en agir ic organ hem de en buyuk bezdir Lobuller karacigerin fonksyonel birimleridir ve her lobul temelde milyonlarca hepatositten olusur Karaciger segmentleri yaygin olarak kullanilan Couinaud sisteminde fonksiyonel loblar ana portal venin catallanma yoluyla capraz bir duzleme dayali toplam sekiz segmenti kapsamaktadir Kan akisi Karacigere giden ven ve arterler Karacigere ve portal ven adi verilen iki buyuk kan damari baglidir Karacigerin kan arzinin yaklasik 75 i hepatik portal ven geriye kalan 25 i ise hepatik arter ile saglanir Oksijen acisindan ise ihtiyacinin yaklasik yarisi hepatik portal venden diger yarisi ise hepatik arterler tarafindan karsilanmaktadir Portal ven kani organlar ile dalak ve pankreastan karacigere tasir ve sindirilmis besin yonunden zengindir Hepatik arter ise abdominal aortta yer alan colyak arterden dallanir ve oksijen yonunden zengin kani karacigerlere iletir Bu damarlar kani daha sonra icine dallanacak karaciger sinuzoidleine tasirlar Kilcal damarlardan sonra oksijen acisindan fakirlesmis kan alt ana toplardamara yolu ile drene edilir GaleriSafra sistemi ve karaciger Insan karacigeri kesiti gorulen acik renkli bolgeler tumordur Couinaud siniflandirmasina gore karaciger segmentleriKaynakca Elias H Bengelsdorf H 1 Temmuz 1952 The Structure of the Liver in Vertebrates Cells Tissues Organs 14 4 ss 297 337 doi 10 1159 000140715 Abdel Misih Sherif R Z Bloomston Mark 2010 Liver Anatomy Surgical Clinics of North America 90 4 ss 643 653 doi 10 1016 j suc 2010 04 017 PMC 4038911 2 PMID 20637938 a b eMedicine de Liver Anatomy a b Nisanyan Sozluk 13 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2019 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2013 Clemente Carmin D 2011 Anatomy a Regional Atlas of the Human Body Philadelphia Lippincott Williams amp Wilkins s 243 ISBN 978 1 58255 889 9 Cancer ca 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2015 Maton Anthea Jean Hopkins Charles William McLaughlin Susan Johnson Maryanna Quon Warner David LaHart Jill D Wright 1993 Human Biology and Health Englewood Cliffs New Jersey USA Prentice Hall ISBN 978 0 13 981176 0 OCLC 32308337 Kitap kaynagi isbn 9780721690513 soyadi Zakim ad David soyadi2 Boyer ad2 Thomas D yil 2002 baslik Hepatology A Textbook of Liver Disease basim 4 4 Tortora Gerard J Derrickson Bryan H 2008 Principles of Anatomy and Physiology 12 12yayinci John Wiley amp Sons bas s 945 ISBN 978 0 470 08471 7 Kitap kaynagi isbn 978 0 7216 0187 8 yazar1 Cotran Ramzi S yazar2 Kumar Vinay yazar3 Fausto Nelson yazar4 Nelso Fausto yazar5 Robbins Stanley L yazar6 Abbas Abul K baslik Robbins and Cotran pathologic basis of disease url https archive org details robbinscotranpat00kuma 7Cyayinci Elsevier Saunders yer St Louis MO yil 2005 sayfa 878 basim 7 7 Radiopaedia org 24 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Haziran 2015 Shneider Benjamin L Sherman Philip M 2008 Pediatric Gastrointestinal Disease Connecticut PMPH USA s 751 ISBN 978 1 55009 364 3 Human Anatomy amp Physiology New Masteringa amp p With Pearson Etext Benjamin Cummings Pub Co 2012 s 881 ISBN 9780321852120 Dis baglantilarLiver olu kirik baglanti at the Open Directory Project VIRTUAL Liver online learning resource6 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Liver enzymes5 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Liver amp various pathologies CAT Scans27 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde CT Cases netInsan sindirim sistemi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Wikimedia Commons ta Karaciger ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir