Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hilye, hilye-i şerîf, hilye-i saâdet ya da hilye-i nebî, Osmanlı hattatlarca 17. yüzyılda geliştirilen bir süsleme sanatı. Kelime anlamı olarak süs, ziynet, güzellik gibi anlamlara gelen hilye bunların yanında suret, sıfat, hilkat gibi anlamlar da taşımaktadır. Evlere hilye asılmasının ev halkını hastalıktan ve kötülükten koruyacağına dair bir inanış olmasına rağmen bu doğru değildir.
-
Hâfız Osman'ın 1690 yılına tarihlendirilen hilyesi. -
Kazasker Mustafa İzzet Efendi'nin 1848 yılında yazıldığı belirlenen hilyesi.
Gelişimi
Hilye aslen Muhammed bin Abdullah'ı görenlerin göremeyenlere onu anlatımlarıdır. Bu anlatımlar içerisinde Ali ve Enes bin Mâlik gibi ilk müslümanların anlatımları önemli bir yer tutar. İslam adetleri Muhammed'in resminin çizilmesini hoşgörmediğinden dolayı onu sözle tasvir etme yöntemi tercih edilmiş ve hilye geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Osmanlı'da hattatlar bu anlatımları süslü bir biçimde levhalara işleyerek hilyeyi sanat haline getirmişlerdir.
Bilindiği kadarıyla tarihteki levha halindeki ilk hilyenin hattatının Hâfız Osman olduğu görüşü kabul görmektedir. En çok yazılan hilye ise Tirmizi'ye ait olan Şemail'de geçen Ali bin Ebu Talib tasviridir. Büyük ebatlarda ilk büyük hilye yazarının ise Kazasker Mustafa İzzet Efendi olduğu bilinmektedir. Türkiye'de şimdiye dek satılan en yüksek bedelli hilyenin yazarıysa 1.150.000 TL ile yine Kazasker Mustafa İzzet Efendi'dir.
Bölümleri
Toplamda sekiz bölümün bulunduğu hilye dört ana bölümden oluşur. Bunlar "başmakam", "göbek", "kuşak" ve "etek"tir. Diğer dört bölüm ise ana bölümleri tamamlayıcı olarak işlev görürler.
Başmakam
Hilyenin en üst kısmında yer alan bu bölümde besmele yer alır.
Kuşak
Bu bölümde Muhammed ile ilgili kısa bir ayet bulunur. Bu ayet genellikle Enbiya Suresi'nin 107. ayeti yani "biz alemlere ancak rahmet olarak gönderdik" kısmı bulunur. Ancak bazı hilyelerde bu kısma "ey habibim sen olmasaydın kâinatı yaratmazdım" manasına gelen "levlâke levlâk lema halakatu'l-eflâk" hadisi de yazılırdı.
Göbek
Hilye metninin en uzun bölümünün yerleştirildiği bu bölüm yuvarlak veya ovaldir. Muhammed ile ilgili anlatımların yer aldığı bölümde şu bilgiler bulunur:
| “ | Hz. Peygamber ne çok uzun ne de çok kısa idi. Kavminin orta boylusuydu. Saçları ne kıvırcık ne de düz uzun idi, dalgalıydı. Yüzü ne aşırı dolgun ne de yuvarlak idi, hafif değirmi bir çehresi vardı. Pembe beyaz tenli, iri siyah gözlü ve uzun kirpikliydi. Mafsalları iri ve omuzları geniş idi. Göğsünde tüy olarak göbeğine inen ince bir hat vardı. El ve ayak parmakları kalınca idi. Yürüdüğü zaman hafif yokuş iner gibi rahat ve kuvvetli adımlarla ilerlerdi. Birine baktığında ona bütün vücuduyla dönerdi. İki omuzu arasında nübüvvet mührü vardı ve kendisi peygamberlerin sonuncusuydu. İnsanların en cömert gönüllüsü, en doğru sözlüsü, en yumuşak huylusu ve en arkadaş canlısıydı. Onu ansızın görenler heybetine kapılır fakat şahsıyla yakınlık kuranlarda bu hâl sevgiye dönüşürdü. Kendisini tanıyan kimse 'ne ondan önce ne de ondan sonra bir benzerini gördüm' derdi. Allah'ın salât ve selamı onun üzerine olsun. | „ |
Etek
Göbek kısmına sığmayan hilye metninin devamı bu bölüme yazılır. Metnin son satırında ise hilye yazarının adı ve hilyenin yazılış tarihi yer alır.
Diğer bölümler
Ana bölümlerin dışında kalan bu dört bölüm göbeğin etrafında yer alan dört daire şeklindedir. Çoğunlukla dört halifenin yazıldığı bu dört bölümde kimi zaman Muhammed'in dört ismi yer alır.
Ayrıca bazı hattatlar hilyelerinde dört yerine altı daireye yer verir. Bu fazladan iki daireye ise Muhammed'in torunları olan Hasan ile Hüseyin'in ismi yazılır.
Değerlendirmeler
Hilye içeriğinin birkaç yüzyıl sözlü olarak devam eden hadis ve rivayet kültürüne dayalı olması anlatımlardaki içeriğin özgünlüğü ve gerçekliği konusunda hadis ve siyerin içeriği ile aynı sakıncaları taşımaları sonucunu doğurmaktadır.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Hilye ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Özel
- ^ Taşkale, Faruk. . faruktaskale.com. 27 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- ^ . diyanet.gov.tr. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- ^ . fetva.net. 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- ^ a b c Öksüz, Hüseyin. . tefekkurdergisi.com. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- ^ Kaymaz, Rıfkı. "Hilye". bormuftulugu.gov.tr. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.[]
- ^ . sabah.com.tr. 17 Nisan 2011. 23 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- ^ Kaymaz, Rıfkı. . diyanetdergisi.com. 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2011.
- Genel
- Özçay, Mehmet (Ağustos 2011). "Türk hattatların peygamber tablosu". NTV Tarih (Basılı yayım). ss. 100, 101 syf. ISSN 1308-7878.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hilye hilye i serif hilye i saadet ya da hilye i nebi Osmanli hattatlarca 17 yuzyilda gelistirilen bir susleme sanati Kelime anlami olarak sus ziynet guzellik gibi anlamlara gelen hilye bunlarin yaninda suret sifat hilkat gibi anlamlar da tasimaktadir Evlere hilye asilmasinin ev halkini hastaliktan ve kotulukten koruyacagina dair bir inanis olmasina ragmen bu dogru degildir Hafiz Osman in 1690 yilina tarihlendirilen hilyesi Kazasker Mustafa Izzet Efendi nin 1848 yilinda yazildigi belirlenen hilyesi GelisimiHilye aslen Muhammed bin Abdullah i gorenlerin goremeyenlere onu anlatimlaridir Bu anlatimlar icerisinde Ali ve Enes bin Malik gibi ilk muslumanlarin anlatimlari onemli bir yer tutar Islam adetleri Muhammed in resminin cizilmesini hosgormediginden dolayi onu sozle tasvir etme yontemi tercih edilmis ve hilye genis bir kullanim alani bulmustur Osmanli da hattatlar bu anlatimlari suslu bir bicimde levhalara isleyerek hilyeyi sanat haline getirmislerdir Bilindigi kadariyla tarihteki levha halindeki ilk hilyenin hattatinin Hafiz Osman oldugu gorusu kabul gormektedir En cok yazilan hilye ise Tirmizi ye ait olan Semail de gecen Ali bin Ebu Talib tasviridir Buyuk ebatlarda ilk buyuk hilye yazarinin ise Kazasker Mustafa Izzet Efendi oldugu bilinmektedir Turkiye de simdiye dek satilan en yuksek bedelli hilyenin yazariysa 1 150 000 TL ile yine Kazasker Mustafa Izzet Efendi dir BolumleriToplamda sekiz bolumun bulundugu hilye dort ana bolumden olusur Bunlar basmakam gobek kusak ve etek tir Diger dort bolum ise ana bolumleri tamamlayici olarak islev gorurler Basmakam Hilyenin en ust kisminda yer alan bu bolumde besmele yer alir Kusak Bu bolumde Muhammed ile ilgili kisa bir ayet bulunur Bu ayet genellikle Enbiya Suresi nin 107 ayeti yani biz alemlere ancak rahmet olarak gonderdik kismi bulunur Ancak bazi hilyelerde bu kisma ey habibim sen olmasaydin kainati yaratmazdim manasina gelen levlake levlak lema halakatu l eflak hadisi de yazilirdi Gobek Hilye metninin en uzun bolumunun yerlestirildigi bu bolum yuvarlak veya ovaldir Muhammed ile ilgili anlatimlarin yer aldigi bolumde su bilgiler bulunur Hz Peygamber ne cok uzun ne de cok kisa idi Kavminin orta boylusuydu Saclari ne kivircik ne de duz uzun idi dalgaliydi Yuzu ne asiri dolgun ne de yuvarlak idi hafif degirmi bir cehresi vardi Pembe beyaz tenli iri siyah gozlu ve uzun kirpikliydi Mafsallari iri ve omuzlari genis idi Gogsunde tuy olarak gobegine inen ince bir hat vardi El ve ayak parmaklari kalinca idi Yurudugu zaman hafif yokus iner gibi rahat ve kuvvetli adimlarla ilerlerdi Birine baktiginda ona butun vucuduyla donerdi Iki omuzu arasinda nubuvvet muhru vardi ve kendisi peygamberlerin sonuncusuydu Insanlarin en comert gonullusu en dogru sozlusu en yumusak huylusu ve en arkadas canlisiydi Onu ansizin gorenler heybetine kapilir fakat sahsiyla yakinlik kuranlarda bu hal sevgiye donusurdu Kendisini taniyan kimse ne ondan once ne de ondan sonra bir benzerini gordum derdi Allah in salat ve selami onun uzerine olsun Etek Gobek kismina sigmayan hilye metninin devami bu bolume yazilir Metnin son satirinda ise hilye yazarinin adi ve hilyenin yazilis tarihi yer alir Diger bolumler Ana bolumlerin disinda kalan bu dort bolum gobegin etrafinda yer alan dort daire seklindedir Cogunlukla dort halifenin yazildigi bu dort bolumde kimi zaman Muhammed in dort ismi yer alir Ayrica bazi hattatlar hilyelerinde dort yerine alti daireye yer verir Bu fazladan iki daireye ise Muhammed in torunlari olan Hasan ile Huseyin in ismi yazilir DegerlendirmelerHilye iceriginin birkac yuzyil sozlu olarak devam eden hadis ve rivayet kulturune dayali olmasi anlatimlardaki icerigin ozgunlugu ve gercekligi konusunda hadis ve siyerin icerigi ile ayni sakincalari tasimalari sonucunu dogurmaktadir KaynakcaWikimedia Commons ta Hilye ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ozel Taskale Faruk faruktaskale com 27 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 diyanet gov tr 18 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 fetva net 8 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 a b c Oksuz Huseyin tefekkurdergisi com 26 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 Kaymaz Rifki Hilye bormuftulugu gov tr Erisim tarihi 9 Agustos 2011 olu kirik baglanti sabah com tr 17 Nisan 2011 23 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 Kaymaz Rifki diyanetdergisi com 14 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2011 GenelOzcay Mehmet Agustos 2011 Turk hattatlarin peygamber tablosu NTV Tarih Basili yayim bicim kullanmak icin url gerekiyor yardim ss 100 101 syf ISSN 1308 7878