Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Höömey (Tuvaca: хөөмей / höömey), Tıva Türklerinin ve dolaydaki Türk ve Moğol toplumlarının boğazdan söyledikleri müzik tarzı. Türkçede uluslararası literatürdeki yaygın kullanımla "Hömey" olarak da söylenir.
Tuva Türklerindeki bu söz başka dillere de geçmiştir. (İngilizce: Kömey) (Moğolca: Хөөмэй) adı verilen gırtlak şarkıları Altay ve Sayan dağları dolayında yaşayan Türk halklarında söylenir.
"Höömey" terimi hem Tuva boğaz şarkılarının ortak adı olarak hem de ana stillerinden birine atıfta bulunmak için kullanılır.
Sözkökü
Höömey sözcüğüne Kumay, Hömeylemek (yani "Hömey söylemek") fiiline ise Kumaylamak (Rusça: кумайлер) biçimleri ile de rastlanır. 19. asırdan sonra tanınmaya başlamıştır. Hömey/Kömey kavramı farklı Türk dillerinde gırtlak, boğaz manasına gelir.
Sıgıt-höömey stilleri
- kargıraa 28 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- höömey 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- sıgıt 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ezengileer 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- borbanadır 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- dumçuktaarı
- hörekteeri
- hovu kargıraazı
Höömey araştırmacıları
Tıva hömeyinin tarihi 20. yüzyılda başlamıştır. Bunun hakkında etnograf araştırmacısı Y. K. Yakovlev, Y.G. Grumm-Grjimaylo “Batı Moğolistan ve Uranhay yöresi” adlı kitabında höömey hakkında ilk açıklamalar yer alır.
Önemli hömeyciler
Eski feodal dönem Tıva'da höömey kültürel bir aktarım olarak devam etmiştir. A. Aksenov'un “Tıva halkının türküleri ” adlı kitabında bilinen hömeyci Soruktu Kırgızkızı çok etkili bir höömey yaptığını anlatır. Tuva Cumhuriyetinde Möngün Tayga bölgesinde yaşayan hömeyci Angırool Hertek, anası hömeyi doşpuluur ile birlikte daha güzel bir müziğe bürümüştür. Bütün bunları kendisi “Hömeycinin yaşamı” adlı kitabına yazmıştır.
Günümüzde Valentina Çüldüm (yurt dışı ve özellikle Avrupa ülkelerinde tanınan önemli hömeyci),Tıva ulusal orkestrasının üyelerinden Damıran Aylan, Şonçalay Oorjak ve “Tıva kızı” bölüğünün (grubu) üyelerinden Çoduraa Tumat ve başka hömeyciler ilk akla gelenlerdir.
Tuva Cumhuriyetinin ünlü hömeyci bölükleri (grupları) dünyaca da tanınmış olan “Hün-Hürtü”, “Çirgilçin”, “Tıva”, “Alaş”, “Çangı-Haya”, “Tıva kızı”.
Müziklerini höömeylendiren müzik grupları
- Hün-hürtü
- Alaş14 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tıva Ulusluk Orkestrası 23 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tıva kızı 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Çirgilçin 7 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kongar-ool Ondar 6 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yat-Ha 29 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- Badırgı M. Tıva höömey./Sübedey. №1.-Mayıs, 2010.
- Kırgıs Z. K., «Hооmеy — jеmçujinа Tuvı», Kızıl, 1992 g.
- Kırgıs Z. K., «Tuvinskое gоrlоvое pеniе», Nоvоsibirsk, 2002 g.
Dipnotlar
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2015.
Ayrıca bakınız
- Kay: Altayeli edebiyatında göğüs üstünden başlayıp gırtlaktan boğazdan çıkarılan seslerle okunan destan.
- Üliger
- Sözlü gelenek
Dış bağlantılar
- Höömey ile ilgili bir internet sayfası 7 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Höömey ile ilgili Şın gazetesinin haberi 8 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tıva milli hömeyci akademisi hakkında 8 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hoomey Tuvaca hoomej hoomey Tiva Turklerinin ve dolaydaki Turk ve Mogol toplumlarinin bogazdan soyledikleri muzik tarzi Turkcede uluslararasi literaturdeki yaygin kullanimla Homey olarak da soylenir Alas grubu Tuva dan bir hoomey sarki grubu Tuva Turklerindeki bu soz baska dillere de gecmistir Ingilizce Komey Mogolca Hoomej adi verilen girtlak sarkilari Altay ve Sayan daglari dolayinda yasayan Turk halklarinda soylenir Hoomey terimi hem Tuva bogaz sarkilarinin ortak adi olarak hem de ana stillerinden birine atifta bulunmak icin kullanilir SozkokuHoomey sozcugune Kumay Homeylemek yani Homey soylemek fiiline ise Kumaylamak Rusca kumajler bicimleri ile de rastlanir 19 asirdan sonra taninmaya baslamistir Homey Komey kavrami farkli Turk dillerinde girtlak bogaz manasina gelir Sigit hoomey stillerikargiraa 28 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde hoomey 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde sigit 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ezengileer 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde borbanadir 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde dumcuktaari horekteeri hovu kargiraaziHoomey arastirmacilariTiva homeyinin tarihi 20 yuzyilda baslamistir Bunun hakkinda etnograf arastirmacisi Y K Yakovlev Y G Grumm Grjimaylo Bati Mogolistan ve Uranhay yoresi adli kitabinda hoomey hakkinda ilk aciklamalar yer alir Onemli homeycilerEski feodal donem Tiva da hoomey kulturel bir aktarim olarak devam etmistir A Aksenov un Tiva halkinin turkuleri adli kitabinda bilinen homeyci Soruktu Kirgizkizi cok etkili bir hoomey yaptigini anlatir Tuva Cumhuriyetinde Mongun Tayga bolgesinde yasayan homeyci Angirool Hertek anasi homeyi dospuluur ile birlikte daha guzel bir muzige burumustur Butun bunlari kendisi Homeycinin yasami adli kitabina yazmistir Gunumuzde Valentina Culdum yurt disi ve ozellikle Avrupa ulkelerinde taninan onemli homeyci Tiva ulusal orkestrasinin uyelerinden Damiran Aylan Soncalay Oorjak ve Tiva kizi bolugunun grubu uyelerinden Coduraa Tumat ve baska homeyciler ilk akla gelenlerdir Tuva Cumhuriyetinin unlu homeyci bolukleri gruplari dunyaca da taninmis olan Hun Hurtu Cirgilcin Tiva Alas Cangi Haya Tiva kizi Muziklerini hoomeylendiren muzik gruplariHun hurtu Alas14 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tiva Ulusluk Orkestrasi 23 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tiva kizi 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cirgilcin 7 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kongar ool Ondar 6 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yat Ha 29 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaBadirgi M Tiva hoomey Subedey 1 Mayis 2010 Kirgis Z K Hoomey jemcujina Tuvi Kizil 1992 g Kirgis Z K Tuvinskoe gorlovoe penie Novosibirsk 2002 g Dipnotlar Arsivlenmis kopya 24 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2015 Ayrica bakinizKay Altayeli edebiyatinda gogus ustunden baslayip girtlaktan bogazdan cikarilan seslerle okunan destan Uliger Sozlu gelenekDis baglantilarHoomey ile ilgili bir internet sayfasi 7 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hoomey ile ilgili Sin gazetesinin haberi 8 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tiva milli homeyci akademisi hakkinda 8 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde