Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hırtsıjıqo Ale Cançat (Adigece: Джанчатэ Хъырцыжъыкъо Алэ, romanize: Cançatə Xhırtsıjjıqo Alə) Çerkes komutan ve asker. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır.
| Hırtsıjıqo Ale Cançat | |
|---|---|
 Rus kaynaklarında Ale olduğu iddia edilen resim | |
| Doğum | Ale Cançat 18. yy Şah, Çerkesya |
| Ölüm | 1836 Çerkesya |
| Bağlılığı |  Çerkesya Konfederasyonu |
| Rütbesi | Dzepaşe |
| Komutası | Abzeh ordusu |
| Çatışma/savaşları | Rus-Çerkes Savaşı |
| Ailesi | |
| Babası | Hırtsıj Cançat |
| Çocukları | Aleqo Hasan Cançat Savaşta ölen ve ismi bilinmeyen 6 erkek evlat |
| Aile adı | Cançat |
Biyografi
İsim
Ale'nin soy adı Cançat olup Hırtsıjıqo "Hırtsıj'ın oğlu" anlamına gelmektedir. Çerkeslerin "-qo" soneki ile biten hem soyadları hem de lakapları vardı. Bu ek Türkçe adlardaki "-oğlu" ekiyle eş anlamlıdır. Edmund Spencer'in kitabında "Hirsiz Sultanoglu" olarak geçmektedir.
İlk yılları
Çerkesler tarihlerini yazmadıkları ve tüm bilgiler dış geldiği için Hırtsıjıqo'nun erken yaşamı hakkında pek bir şey kaydedilmedi. Kaynaklar, Çekesya'nın Abzeh bölgesinin Şah köyünde doğduğunu ve Cançate sülalesinden olduğunu belirtiyor. Doğum tarihi bilinmemektedir ancak 1776 tarihinde Don kazaklarına karşı düzenlenen bir sefere henüz genç bir delikanlı olarak katıldığı kayıtlarda geçmektedir.
Rus-Çerkes Savaşı
Ünlenmesi
Hırtsıjıqo, kısa sürede askerî başarılarıyla ünlendi. Ğış Nuh, onu şu şekilde tarif etmiştir:
Hırtsıjıqo Ale ve yakın arkadaşlarının en belirgin özellikleri kin ve intikam değil, cesur ve şakacı olmalarıdır. Hayatlarında yiğitlik ve şakalar o kadar iç içedir ki, bilmeseniz düşmanla oynuyorlar zannedersiniz. Korku denen şey akıllarına gelmez, hareketlerinde de görülmez. Hedeflerine ulaşmada bir sorunla karşılaştıklarında, arkadaşlarından biri her zaman bir çıkış yolu bulur. Hırtsıjıqo Ale, yönetici ve komutan olarak her zaman ön plandadır. En zor işleri yönetir. Arkadaşları da yanındadır. Onu dikkatle izlerler ve yiğitlik söz konusu olduğunda ondan geri kalmazlar. Ale savaşta askerlerine komuta ederken, arkadaşları da bu arada büyük bir sorunla uğraşır.
Çerkes bayrağını dalgalandırması
1830 yılında Seferbiy Zaneqo tarafından Çerkes bayrağı tasarlandı. Bayrağın ilk kopyası Çerkesya'ya ulaştığında Nur Muhammed Hağur tarafından teslim alınarak günümüzde Soçi'de bulunan Geş vadisine getirildi. Burada tüm Çerkes vilayetlerinin reisleri toplanarak bayrağı kabul ettiler ve komutan Hırtsıjıqo Ale bayrağı ilk defa Çerkes toprağına diken kişi oldu.
Zass ile düşmanlıklar
1833'te Grigori Zass, Rus-Çerkes Savaşı'nın başkomutanı olarak atandı ve tam yetki sahibi olarak Kuban hattına geldi. Zass Çerkeslere olan nefretiyle ünlüydü ve arkadaşlarına gönderdiği mektuplarda Çerkes sivilleri katledişiyle övünüyordu. Zass'ın ana karargahı Prochnyi Okop kalesindeydi. Zass'a darbe vurmak isteyen Hırtsıjıqo Ale, Çerkes ordusundan yoldaşlarıyla birlikte bu üsse saldırarak General Zass'ın kızını kaçırdı. 3 yıl sonra Zass'a kızını iade edeceklerini bildiren bir mektup göndererek teslim yeri ve şartları konusunda anlaştılar. Çerkes arabulucular belirlenen saatte geldiler ve Çerkes kıyafetleri giymiş kızı attan alıp babasına teslim ettiler. Kız, babasını Çerkesleri bağışlaması için ikna etti ve her iki taraf da üslerine döndü.
Rus birliklerince kuşatılması
Hırtsjıqo Ale ile Alceriyeqo Kuşuk, bir gece vakti arazide konaklarken Rus ordusu tarafından çevrildi. Sabah olduğunda, her iki komutan en önde olmak üzere kuşatmayı yardılar. Sayım yapıldığında tüm arkadaşlarının sağ olduğunu gördüler, ancak Alceriyeqo Kuşuk'un hizmetkârı yoktu. Hırtsıjıqo Ale, tek başına Rus birliklerinin içine dalarak hizmetkârı kurtardı ve böylece hiç zayiat vermeden kuşatmadan kurtuldular.
Ölümü
Ale, 1836 yılında bugünkü Çerkessk şehri yakınlarında bir baskından dönerken Grigori Zass'ın birlikleri tarafından pusuya düşürüldü. Kendisiyle birlikte önde gelen savaş arkadaşlarının da bulunduğu 41 kişi hayatını kaybetti ve aynı yerde toprağa verildi.
Kaynakça
- ^ . cherkessia.net. 2021. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ Peneshu, Asker. Khirtsizhiqo Ale
- ^ (Rusça). 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ . Koshvesti. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ "- АДЫГЭ ПСАЛЪЭ - ФИФI ФЫМЫГЪЭПУД, ФИ IЕЙ ФЫМЫГЪЭПЩКIУ" (İngilizce). 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ Spencer (capt.), Edmund (1837). Travels in Circassia, Krim Tartary, &c (İngilizce). 19 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2023.
- ^ Цуекъо, Алый (2012). Адыгэ лъэкъуацIэхэмрэ тэмыгъэхэмрэ (Adigece). Адыгэ лъэкъуацIэхэмрэ тэмыгъэхэмрэ. s. 149. Erişim tarihi: 18 Mart 2023.
- ^ a b c Çetao, İbrahim. Hırtsıjıko Ale. 13 Mayıs 2014.
- ^ ГЪЫЩ, Нухь (2017). "ГъукIэлIым иIашэр гущыI". Adıge Maq dergisi. 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Nisan 2023.
- ^ noname. "ГъукIэлIым иIашэр гущыI — Адыгэ макъ" (Rusça). 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2023.
- ^ Bashqawi, Adel (2017). "The Circassian Flag, the Homeland, the Circassian Identity". Circassia: Born to Be Free. ISBN . Erişim tarihi: 10 Haziran 2019.
- ^ a b c Bashqawi, Adel. Circassia: Born to Be Free. ISBN .
- ^ "ПУТЕШЕСТВИЯ В ЧЕРКЕСИЮ". www.vostlit.info. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2019.
- ^ . Jamestown (İngilizce). 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.
- ^ Richmond, Walter (9 Nisan 2013). The Circassian Genocide. Rutgers University Press. ISBN . 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2023.
- ^ a b Colonel Grigory Zass. Letter to Baron Rosen. 25 February 1834. P. Boutkov, Materials for the New History of the Caucasus – Part I
- ^ a b "General Zass'ın Kızının Adigeler Tarafından Kaçırılışı". ÇERKES-FED. 31 Mayıs 2018. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ a b Shalakho, Abu. "Literaturer, Pıunığer"
- ^ a b "Çetao İbrahim | KAHRAMANLARIMIZI TANIYALIM (2) - HIRTSIJIKO ALE". Cherkessia.net. 13 Mayıs 2014 Saat 23:57. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=()
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hirtsijiqo Ale Cancat Adigece Dzhanchate Hyrcyzhyko Ale romanize Cancate Xhirtsijjiqo Ale Cerkes komutan ve asker Rus Cerkes Savasinda yer almistir Hirtsijiqo Ale CancatRus kaynaklarinda Ale oldugu iddia edilen resimDogumAle Cancat 18 yy Sah CerkesyaOlum1836 CerkesyaBagliligiCerkesya KonfederasyonuRutbesiDzepaseKomutasiAbzeh ordusuCatisma savaslariRus Cerkes SavasiAilesiBabasiHirtsij CancatCocuklariAleqo Hasan Cancat Savasta olen ve ismi bilinmeyen 6 erkek evlatAile adiCancatBiyografiIsim Ale nin soy adi Cancat olup Hirtsijiqo Hirtsij in oglu anlamina gelmektedir Cerkeslerin qo soneki ile biten hem soyadlari hem de lakaplari vardi Bu ek Turkce adlardaki oglu ekiyle es anlamlidir Edmund Spencer in kitabinda Hirsiz Sultanoglu olarak gecmektedir Ilk yillari Komutan Hirtsizjiqo Ale nin uye oldugu Cancate sulalesinin tamgasi Cerkesler tarihlerini yazmadiklari ve tum bilgiler dis geldigi icin Hirtsijiqo nun erken yasami hakkinda pek bir sey kaydedilmedi Kaynaklar Cekesya nin Abzeh bolgesinin Sah koyunde dogdugunu ve Cancate sulalesinden oldugunu belirtiyor Dogum tarihi bilinmemektedir ancak 1776 tarihinde Don kazaklarina karsi duzenlenen bir sefere henuz genc bir delikanli olarak katildigi kayitlarda gecmektedir Rus Cerkes Savasi Unlenmesi Hirtsijiqo kisa surede askeri basarilariyla unlendi Gis Nuh onu su sekilde tarif etmistir Hirtsijiqo Ale ve yakin arkadaslarinin en belirgin ozellikleri kin ve intikam degil cesur ve sakaci olmalaridir Hayatlarinda yigitlik ve sakalar o kadar ic icedir ki bilmeseniz dusmanla oynuyorlar zannedersiniz Korku denen sey akillarina gelmez hareketlerinde de gorulmez Hedeflerine ulasmada bir sorunla karsilastiklarinda arkadaslarindan biri her zaman bir cikis yolu bulur Hirtsijiqo Ale yonetici ve komutan olarak her zaman on plandadir En zor isleri yonetir Arkadaslari da yanindadir Onu dikkatle izlerler ve yigitlik soz konusu oldugunda ondan geri kalmazlar Ale savasta askerlerine komuta ederken arkadaslari da bu arada buyuk bir sorunla ugrasir Cerkes bayragini dalgalandirmasi 1830 yilinda Seferbiy Zaneqo tarafindan Cerkes bayragi tasarlandi Bayragin ilk kopyasi Cerkesya ya ulastiginda Nur Muhammed Hagur tarafindan teslim alinarak gunumuzde Soci de bulunan Ges vadisine getirildi Burada tum Cerkes vilayetlerinin reisleri toplanarak bayragi kabul ettiler ve komutan Hirtsijiqo Ale bayragi ilk defa Cerkes topragina diken kisi oldu Zass ile dusmanliklar 1833 te Grigori Zass Rus Cerkes Savasi nin baskomutani olarak atandi ve tam yetki sahibi olarak Kuban hattina geldi Zass Cerkeslere olan nefretiyle unluydu ve arkadaslarina gonderdigi mektuplarda Cerkes sivilleri katledisiyle ovunuyordu Zass in ana karargahi Prochnyi Okop kalesindeydi Zass a darbe vurmak isteyen Hirtsijiqo Ale Cerkes ordusundan yoldaslariyla birlikte bu usse saldirarak General Zass in kizini kacirdi 3 yil sonra Zass a kizini iade edeceklerini bildiren bir mektup gondererek teslim yeri ve sartlari konusunda anlastilar Cerkes arabulucular belirlenen saatte geldiler ve Cerkes kiyafetleri giymis kizi attan alip babasina teslim ettiler Kiz babasini Cerkesleri bagislamasi icin ikna etti ve her iki taraf da uslerine dondu Rus birliklerince kusatilmasi Hirtsjiqo Ale ile Alceriyeqo Kusuk bir gece vakti arazide konaklarken Rus ordusu tarafindan cevrildi Sabah oldugunda her iki komutan en onde olmak uzere kusatmayi yardilar Sayim yapildiginda tum arkadaslarinin sag oldugunu gorduler ancak Alceriyeqo Kusuk un hizmetkari yoktu Hirtsijiqo Ale tek basina Rus birliklerinin icine dalarak hizmetkari kurtardi ve boylece hic zayiat vermeden kusatmadan kurtuldular Olumu Ale 1836 yilinda bugunku Cerkessk sehri yakinlarinda bir baskindan donerken Grigori Zass in birlikleri tarafindan pusuya dusuruldu Kendisiyle birlikte onde gelen savas arkadaslarinin da bulundugu 41 kisi hayatini kaybetti ve ayni yerde topraga verildi Kaynakca cherkessia net 2021 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Peneshu Asker Khirtsizhiqo Ale Rusca 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Koshvesti 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim ADYGE PSALE FIFI FYMYGEPUD FI IEJ FYMYGEPShKIU Ingilizce 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2021 Spencer capt Edmund 1837 Travels in Circassia Krim Tartary amp c Ingilizce 19 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2023 Cueko Alyj 2012 Adyge lekuacIehemre temygehemre Adigece Adyge lekuacIehemre temygehemre s 149 Erisim tarihi 18 Mart 2023 a b c Cetao Ibrahim Hirtsijiko Ale 13 Mayis 2014 GYSh Nuh 2017 GukIelIym iIasher gushyI Adige Maq dergisi 18 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Nisan 2023 noname GukIelIym iIasher gushyI Adyge mak Rusca 18 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2023 Bashqawi Adel 2017 The Circassian Flag the Homeland the Circassian Identity Circassia Born to Be Free ISBN 9781543447651 Erisim tarihi 10 Haziran 2019 a b c Bashqawi Adel Circassia Born to Be Free ISBN 1543447643 PUTEShESTVIYa V ChERKESIYu www vostlit info 21 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2019 Jamestown Ingilizce 25 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2021 Richmond Walter 9 Nisan 2013 The Circassian Genocide Rutgers University Press ISBN 978 0 8135 6069 4 23 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2023 a b Colonel Grigory Zass Letter to Baron Rosen 25 February 1834 P Boutkov Materials for the New History of the Caucasus Part I a b General Zass in Kizinin Adigeler Tarafindan Kacirilisi CERKES FED 31 Mayis 2018 14 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Agustos 2021 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim a b Shalakho Abu Literaturer Piuniger a b Cetao Ibrahim KAHRAMANLARIMIZI TANIYALIM 2 HIRTSIJIKO ALE Cherkessia net 13 Mayis 2014 Saat 23 57 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Temmuz 2024 Tarih degerini gozden gecirin tarih yardim