Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Umumî Müfettişlik, Türkiye'nin eski umumi müfettişliklerinden biriydi. Müfettişlik, 1927-1952 yılları arasında varlığını sürdürmüş olup Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Hakkâri, Mardin, Siirt, Urfa ve Van illerini kapsamaktaydı. Merkezi Diyarbakır'da yer almaktaydı.
| I. Umumî Müfettişlik | |
|---|---|
| Ülke |  Türkiye |
| Kuruluş | 1 Ocak 1928 |
| Lağvedilmesi | 19 Haziran 1952 |
| Merkez | Diyarbakır |
| İl | 9 |
Tarihçe
1925 baharında Şeyh Said İsyanı'nın bastırılmasından sonra bölgede bir umumi müfettişliğin kurulmasını teşvik eden Şark Islahat Raporu hazırlayan Şark Islahat Encümeni kuruldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 25 Haziran 1927 tarihinde 1164 sayılı umumî müfettişlik teşkiline dair kanunu kabul etti.Abidin Özmen'in deyimiyle hükümet, idare makinesinden tam randıman almak için Birinci Umum Müfettişlik bölgesi 25 Haziran 1927 günlü ve 1164 sayılı kanunla merkezi Diyarbakır olmak üzere Elazığ, Urfa, Bitlis, Van, Hakkâri, Siirt ve Mardin vilayetlerini kapsayarak kuruldu. 27 Kasım 1927 tarihinde 5858 sayılı kanun tasarısının kararnamesi kabul edildi ve İbrahim Talî Öngören Birinci Umumî Müfettişi olarak atandı. 1928 yılında Diyarbakır'da işe başlayan Birinci Umumî Müfettişlik'e Ağrı İsyanı'ndan sonra Ağrı vilayeti de eklendi. Bölge için demiryolları, okullar ve toprak reformunu içeren bir altyapı programı hazırlandı ve toprak reformunun bir sonucu olarak toprak ağalarının mülkleri bölündü. 1929 yılında 1509 numaralı kanunla Bitlis vilayeti yerine Muş vilayeti kurularak Bitlis kaza olarak Muş'a bağlandı. Nisan 1932'de, bölgede bir ayaklanma çıkması ihtimaline karşı 7. Kolordu askerlerinin dahil olduğu yeni bir Beş Yıllık Güvenlik ve Silahsızlanma planı açıklandı. Yıl sonuna kadar binlerce silaha el konulduğunu bildirdi. İçişleri Bakanlığı, Eylül ayına kadar Siverek, Derik ve Viranşehir kazalarının silahsızlandırıldığını bildirdi. Dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, ele geçirilen silahlarla ilgili ayrıntılı raporlar hazırladı.
Ocak 1933 tarihinde İbrahim Tali Bey'in istifa etmesiyleAhmet Hilmi Ergeneli Birinci Umumi Müfettişi olarak atandı.1934 İskân Kanunu ile özellikle Türk soyundan gelenler bölgeye yerleşmeye teşvik edilirken isyanlara katılan aşiret liderleriyle akraba olanlar bölgeden sınır dışı edildi. 11 Haziran 1935 tarihinde Birinci Umumi Müfettişliğe ataması yapılan Abidin Özmen, Aydın milletvekilliğinden istifa ederek başladığı bu görevi sekiz yıl boyunca, 18 Haziran 1943 tarihine kadar sürdürdü. 1936 yılında IV. Umumî Müfettişlik'in kurulmasıyla Elâzığ buraya bağlandı.
19 Haziran 1952 tarihinde Genel Müfettişlik Teşkiline Dair Kanun ile ekleri tamamen yürürlükten kaldırılmasıyla I. Umumî Müfettişlik lağvedildi.
Umumî müfettişler
- İbrahim Talî Öngören (1927-1933)
- Ahmet Hilmi Ergeneli (1933-1935)
- Zeynel Abidin Özmen (1935-1943)
Kaynakça
- ^ Bayır, Derya (22 Nisan 2016). Minorities and Nationalism in Turkish Law. Routledge. ss. 139-141. ISBN .
- ^ "Umumî müfettişlik teşkiline dair kanun, TBMM" (PDF). 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ a b Çağaptay (2006), p.23
- ^ Üngör, Uğur (2011), The Making of Modern Turkey: Nation and State in Eastern Anatolia, 1913–1950. Oxford: Oxford University Press, p. 182. .
- ^ Çağaptay (2006), p.24
- ^ Koçak, Cemil (2003). Umumi müfettişlikler: (1927-1952). İletişim. s. 83. ISBN .
- ^ Çağaptay, Soner (2 Mayıs 2006). Islam, Secularism and Nationalism in Modern Turkey: Who is a Turk? (İngilizce). Routledge. s. 110. ISBN . 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ (PDF). 5 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Umumi Mufettislik Turkiye nin eski umumi mufettisliklerinden biriydi Mufettislik 1927 1952 yillari arasinda varligini surdurmus olup Bitlis Diyarbakir Elazig Hakkari Mardin Siirt Urfa ve Van illerini kapsamaktaydi Merkezi Diyarbakir da yer almaktaydi I Umumi MufettislikUmumi mufettislikUlke TurkiyeKurulus1 Ocak 1928Lagvedilmesi19 Haziran 1952MerkezDiyarbakirIl9Tarihce1925 baharinda Seyh Said Isyani nin bastirilmasindan sonra bolgede bir umumi mufettisligin kurulmasini tesvik eden Sark Islahat Raporu hazirlayan Sark Islahat Encumeni kuruldu Turkiye Buyuk Millet Meclisi 25 Haziran 1927 tarihinde 1164 sayili umumi mufettislik teskiline dair kanunu kabul etti Abidin Ozmen in deyimiyle hukumet idare makinesinden tam randiman almak icin Birinci Umum Mufettislik bolgesi 25 Haziran 1927 gunlu ve 1164 sayili kanunla merkezi Diyarbakir olmak uzere Elazig Urfa Bitlis Van Hakkari Siirt ve Mardin vilayetlerini kapsayarak kuruldu 27 Kasim 1927 tarihinde 5858 sayili kanun tasarisinin kararnamesi kabul edildi ve Ibrahim Tali Ongoren Birinci Umumi Mufettisi olarak atandi 1928 yilinda Diyarbakir da ise baslayan Birinci Umumi Mufettislik e Agri Isyani ndan sonra Agri vilayeti de eklendi Bolge icin demiryollari okullar ve toprak reformunu iceren bir altyapi programi hazirlandi ve toprak reformunun bir sonucu olarak toprak agalarinin mulkleri bolundu 1929 yilinda 1509 numarali kanunla Bitlis vilayeti yerine Mus vilayeti kurularak Bitlis kaza olarak Mus a baglandi Nisan 1932 de bolgede bir ayaklanma cikmasi ihtimaline karsi 7 Kolordu askerlerinin dahil oldugu yeni bir Bes Yillik Guvenlik ve Silahsizlanma plani aciklandi Yil sonuna kadar binlerce silaha el konuldugunu bildirdi Icisleri Bakanligi Eylul ayina kadar Siverek Derik ve Viransehir kazalarinin silahsizlandirildigini bildirdi Donemin Icisleri Bakani Sukru Kaya ele gecirilen silahlarla ilgili ayrintili raporlar hazirladi Ocak 1933 tarihinde Ibrahim Tali Bey in istifa etmesiyleAhmet Hilmi Ergeneli Birinci Umumi Mufettisi olarak atandi 1934 Iskan Kanunu ile ozellikle Turk soyundan gelenler bolgeye yerlesmeye tesvik edilirken isyanlara katilan asiret liderleriyle akraba olanlar bolgeden sinir disi edildi 11 Haziran 1935 tarihinde Birinci Umumi Mufettislige atamasi yapilan Abidin Ozmen Aydin milletvekilliginden istifa ederek basladigi bu gorevi sekiz yil boyunca 18 Haziran 1943 tarihine kadar surdurdu 1936 yilinda IV Umumi Mufettislik in kurulmasiyla Elazig buraya baglandi 19 Haziran 1952 tarihinde Genel Mufettislik Teskiline Dair Kanun ile ekleri tamamen yururlukten kaldirilmasiyla I Umumi Mufettislik lagvedildi Umumi mufettislerIbrahim Tali Ongoren 1927 1933 Ahmet Hilmi Ergeneli 1933 1935 Zeynel Abidin Ozmen 1935 1943 Kaynakca Bayir Derya 22 Nisan 2016 Minorities and Nationalism in Turkish Law Routledge ss 139 141 ISBN 978 1 317 09579 8 Umumi mufettislik teskiline dair kanun TBMM PDF 5 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Haziran 2021 a b Cagaptay 2006 p 23 Ungor Ugur 2011 The Making of Modern Turkey Nation and State in Eastern Anatolia 1913 1950 Oxford Oxford University Press p 182 0 19 960360 X Cagaptay 2006 p 24 Kocak Cemil 2003 Umumi mufettislikler 1927 1952 Iletisim s 83 ISBN 978 975 05 0129 6 Cagaptay Soner 2 Mayis 2006 Islam Secularism and Nationalism in Modern Turkey Who is a Turk Ingilizce Routledge s 110 ISBN 978 1 134 17448 5 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Haziran 2021 PDF 5 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2014