Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. İbrahim — Şirvanşahlar devleti'nin 34. şahı ve Derbendi Hanedanı'ndan çıkan ilk şahtır. Mezyedi ve Kesrani Hanedanları ile akraba olan Derbendiler arap asıllı bir aile olup, daha sonradan türkleşmiştir.
| I. İbrahim | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Şirvanşah | |||||
 | |||||
| 34. Şirvan şahı | |||||
| Hüküm süresi | 1382 — 15 Eylül 1417 | ||||
| Önce gelen | |||||
| Sonra gelen | |||||
| Doğum | ? Derbent | ||||
| Ölüm | 15 Eylül 1417 Şamahı | ||||
| Eş(ler)i | Bike Hatun | ||||
| Çocuk(lar)ı | , Kayumers (Gövherşah), Qazanfer, Esadullah, Manuçehr, Abdurrahman, Nesretullah, Haşim, Farruhzat | ||||
| |||||
| Hanedan | Derbendi Hanedanı | ||||
| Babası | |||||
| Dini | İslam | ||||
Tahta çıkışı
1382'deki vefatı üzerine Şirvan ayanları merhum şahın amcasının oğlu olan Şeyh İbrahimi şah ilan etti. Saray müneccimine göre Şeyh İbrahim Mezyedi Hanedanına akraba olan Derbendi ailesinin ilk mensubu idi. O ve babası Şah Huşengten kaçarak şimdiki Şeki bölgesinde saklandı. Ahmet Gaffariye göre, İbrahimin babası buraya varır-varmaz ölmüş, Şeyh İbrahim ise tahta çıkacağı günedek burada saklanarak tarımla uğraşmıştır. Taht için gelen Şirvan ayanları karşılarında toprak sürdükten sonra yorgun düşen ve bir ağacın altında uyuya kalan Şeyh İbrahimi buldular. Apar-topar Şamahı'ya getirilen İbrahim şah ilan edildi.
Saltanatı
Şeyh İbrahim devlet adamı zekasına sahip bilge bir kişiliğe sahipti. Şirvanşah İbrahim tahta çıktığı zaman Ortadoğu'da Timur'un işgal savaşları ile ilgili ağır dış siyasi olaylar meydana gelmekteydi. Bu dönemde Güney Azerbaycan ve diğer vilayetlere Celayiri hükümdarlarından olan hakimdi. Kuzeyden gelen Altın Ordalı Toktamış ve güneyden gelen Timur işgalleri, yerli hakimlerin taht davası devam ederken Şeyh İbrahim durumu kendi lehine çevirdi. Karşısına çıkan her şeyi yerle bir eden Timura karşı çıkmanın manasızlığını anlayan Şeyh İbrahim Timura itaat göstererek ona tabi oldu ve böylelikle Şirvan Timur zulmünden kurtuldu.
Timur ile ilişkiler
Kaynaklarda 1386 yılında Karabağ'a, Şirvan bölgelerine giren, Derbent'ten geçerek Deşt-i Kıpçağa giden Emir Timur'un görüşüne gelen İbrahim'in davranışı konusunda bilgi verilir. Arapşah ve Cennabiye göre, İbrahim bundan önce kendisinin en güvenilir adamı - büyük vezir Gazi Ebu Yezid'le istişare etmiş ve o, şaha kaçıp dağlarda gizlenmeyi tavsiye etmişti. Fakat Şeyh İbrahim tehlikeye karşı gitmeye karar verdi. O, Timur'un adına hutbe okunmasını ve sikke kesilmesini emretti ve itaatini göstermek için pahalı hediyelerle istilaçının karargâhına gitti. O Moğol adetlerinde olduğu gibi, her hediyeden dokuz adet sundu. Fakat sadece sekiz köle bağışladı ve söyledi, "dokuzuncu da benim". Bu, Timur'un çok hoşuna gitti, İbrahimi oğlu olarak kabul etdi ve hilat giydirerek Şirvan ve Şamahı hakimi olarak tayin etti. İbrahim'e aşırı iltifat gösteren Timur bazı mülkleri de onun topraklarına kattı ve kendi haleflerine Şirvanşahın evlatlarının emniyetinin temin olunmasını vasiyet eden ferman verdi. İbrahim'in bilge siyaseti Şirvanı viran olmaktan ve felaketten kurtardı.
Timur'un vassalı olan İbrahim onun adına sikke kestirdi. XIV yüzyılın sonlarında Şirvanın çeşitli şehirlerinin - Bakü'nün, Derbent'in, Şamahı'nın, Güştasb'ın darphanelerinde Timur'un adına sikke darp ediliyordu.
Şeyh İbrahim türkmenlerin, Celayirilerin, Cucilerin ve Timurilerin Azerbaycan - Arran ve Şirvan uğruna şiddetli mücadele yürüttükleri dönemde hakimiyet sürmüştür. O, esnek siyaset yürüterek, bu hükümdarlar arasında manevra yapıyor, kah gerçek, bazen de nominal olarak onlardan kendisi için en kötüye tabi oluyordu. Bu sebepten, onun zamanında - 1389-1390 yıllarında ve daha sonra, XIV yüzyılın sonlarında Bakü, Şamahı, Derbent, Mahmudabad, Güştasbı şehirlerinde kesilen Şirvan sikkeleri kah Timur'un, kah da Toktamışın adına darp ediliyordu. Saldırılardan kurtulduktan sonra İbrahim XV yüzyılın başlarında kendi adını göstermeden anonim paralar kesdirmeye başlar.
Kaynaklarda Timur Şirvan üzerinden geçip giderken İbrahim Timur'a değerli mücevher, güzel cariye ve oğlan çocukları, altın zırh ve kemerler, değerli kumaşlar, silah ve binlerce at hediye etmişti. Fakat kaynaklarda İbrahim'in başka vassallar gibi Timur'un hazinesine verdiği haraç hakkında bilgi yoktur. Muhtemelen o, hiç haraç vermemiş, değerli hediyeler vermekle yetinmiştir. İbrahim aslında, zengin ve gelişmiş ülkenin bağımsız hakimi olmuş ve Timur'a tabi olan feodallar arasında özel konumda tutulmuştur. Onun esnek politikası ve güçlü Timur'a eğilim sayesinde Şirvan bu işgalcinin birlikleri tarafından yıkıma maruz kalmamış ve önceki gibi gelişmiş. Şirvan nüfusunun Şirvanşahın hazinesine verdiği vergi komşu ülkelerdeki kadar ağır değildi.
Şirvanın kuzey taraftan güvenliği Toktamışın darmadağın edilmesi ve Timur'un 1395 yılında Derbent'ten geçerek Altın Orda topraklarına saldırması ile ilgili uzun süreliğine temin edilmişti. 1403 yılına kadar Timur birkaç kez Karabağ ve Şirvan'dan geçerek Gürcistan'a ve Derbent arkasına gidip gelmiş ve çoğu zaman Karabağ'da ve Mugan ovasındaki Mahmudabad'da kışlamıştır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Ibrahim Sirvansahlar devleti nin 34 sahi ve Derbendi Hanedani ndan cikan ilk sahtir Mezyedi ve Kesrani Hanedanlari ile akraba olan Derbendiler arap asilli bir aile olup daha sonradan turklesmistir I IbrahimSirvansah34 Sirvan sahiHukum suresi1382 15 Eylul 1417Once gelenSonra gelenDogum DerbentOlum15 Eylul 1417 SamahiEs ler iBike HatunCocuk lar i Kayumers Govhersah Qazanfer Esadullah Manucehr Abdurrahman Nesretullah Hasim FarruhzatTam adiIbrahim ibn Sultan Muhammed ibn KeykubadHanedanDerbendi HanedaniBabasiDiniIslamTahta cikisi1382 deki vefati uzerine Sirvan ayanlari merhum sahin amcasinin oglu olan Seyh Ibrahimi sah ilan etti Saray muneccimine gore Seyh Ibrahim Mezyedi Hanedanina akraba olan Derbendi ailesinin ilk mensubu idi O ve babasi Sah Husengten kacarak simdiki Seki bolgesinde saklandi Ahmet Gaffariye gore Ibrahimin babasi buraya varir varmaz olmus Seyh Ibrahim ise tahta cikacagi gunedek burada saklanarak tarimla ugrasmistir Taht icin gelen Sirvan ayanlari karsilarinda toprak surdukten sonra yorgun dusen ve bir agacin altinda uyuya kalan Seyh Ibrahimi buldular Apar topar Samahi ya getirilen Ibrahim sah ilan edildi SaltanatiSeyh Ibrahim devlet adami zekasina sahip bilge bir kisilige sahipti Sirvansah Ibrahim tahta ciktigi zaman Ortadogu da Timur un isgal savaslari ile ilgili agir dis siyasi olaylar meydana gelmekteydi Bu donemde Guney Azerbaycan ve diger vilayetlere Celayiri hukumdarlarindan olan hakimdi Kuzeyden gelen Altin Ordali Toktamis ve guneyden gelen Timur isgalleri yerli hakimlerin taht davasi devam ederken Seyh Ibrahim durumu kendi lehine cevirdi Karsisina cikan her seyi yerle bir eden Timura karsi cikmanin manasizligini anlayan Seyh Ibrahim Timura itaat gostererek ona tabi oldu ve boylelikle Sirvan Timur zulmunden kurtuldu Timur ile iliskiler Kaynaklarda 1386 yilinda Karabag a Sirvan bolgelerine giren Derbent ten gecerek Dest i Kipcaga giden Emir Timur un gorusune gelen Ibrahim in davranisi konusunda bilgi verilir Arapsah ve Cennabiye gore Ibrahim bundan once kendisinin en guvenilir adami buyuk vezir Gazi Ebu Yezid le istisare etmis ve o saha kacip daglarda gizlenmeyi tavsiye etmisti Fakat Seyh Ibrahim tehlikeye karsi gitmeye karar verdi O Timur un adina hutbe okunmasini ve sikke kesilmesini emretti ve itaatini gostermek icin pahali hediyelerle istilacinin karargahina gitti O Mogol adetlerinde oldugu gibi her hediyeden dokuz adet sundu Fakat sadece sekiz kole bagisladi ve soyledi dokuzuncu da benim Bu Timur un cok hosuna gitti Ibrahimi oglu olarak kabul etdi ve hilat giydirerek Sirvan ve Samahi hakimi olarak tayin etti Ibrahim e asiri iltifat gosteren Timur bazi mulkleri de onun topraklarina katti ve kendi haleflerine Sirvansahin evlatlarinin emniyetinin temin olunmasini vasiyet eden ferman verdi Ibrahim in bilge siyaseti Sirvani viran olmaktan ve felaketten kurtardi Timur un vassali olan Ibrahim onun adina sikke kestirdi XIV yuzyilin sonlarinda Sirvanin cesitli sehirlerinin Baku nun Derbent in Samahi nin Gustasb in darphanelerinde Timur un adina sikke darp ediliyordu Seyh Ibrahim turkmenlerin Celayirilerin Cucilerin ve Timurilerin Azerbaycan Arran ve Sirvan ugruna siddetli mucadele yuruttukleri donemde hakimiyet surmustur O esnek siyaset yuruterek bu hukumdarlar arasinda manevra yapiyor kah gercek bazen de nominal olarak onlardan kendisi icin en kotuye tabi oluyordu Bu sebepten onun zamaninda 1389 1390 yillarinda ve daha sonra XIV yuzyilin sonlarinda Baku Samahi Derbent Mahmudabad Gustasbi sehirlerinde kesilen Sirvan sikkeleri kah Timur un kah da Toktamisin adina darp ediliyordu Saldirilardan kurtulduktan sonra Ibrahim XV yuzyilin baslarinda kendi adini gostermeden anonim paralar kesdirmeye baslar Kaynaklarda Timur Sirvan uzerinden gecip giderken Ibrahim Timur a degerli mucevher guzel cariye ve oglan cocuklari altin zirh ve kemerler degerli kumaslar silah ve binlerce at hediye etmisti Fakat kaynaklarda Ibrahim in baska vassallar gibi Timur un hazinesine verdigi harac hakkinda bilgi yoktur Muhtemelen o hic harac vermemis degerli hediyeler vermekle yetinmistir Ibrahim aslinda zengin ve gelismis ulkenin bagimsiz hakimi olmus ve Timur a tabi olan feodallar arasinda ozel konumda tutulmustur Onun esnek politikasi ve guclu Timur a egilim sayesinde Sirvan bu isgalcinin birlikleri tarafindan yikima maruz kalmamis ve onceki gibi gelismis Sirvan nufusunun Sirvansahin hazinesine verdigi vergi komsu ulkelerdeki kadar agir degildi Sirvanin kuzey taraftan guvenligi Toktamisin darmadagin edilmesi ve Timur un 1395 yilinda Derbent ten gecerek Altin Orda topraklarina saldirmasi ile ilgili uzun sureligine temin edilmisti 1403 yilina kadar Timur birkac kez Karabag ve Sirvan dan gecerek Gurcistan a ve Derbent arkasina gidip gelmis ve cogu zaman Karabag da ve Mugan ovasindaki Mahmudabad da kislamistir Kaynakca Galandar Ismayilova Khalida 5 Temmuz 2020 XETAI IRSI DOVLETCILIK ISININ TARIXI ESASLARI SCIENTIFIC WORK 55 06 42 46 doi 10 36719 aem 2007 2020 55 42 46 ISSN 2663 4619