Impatiens ɪ m ˈ p eɪ ʃ ə n s Kuzey Yarımküre ve tropik bölgelerde yaygın olarak bulunan 1 000 den fazla çiçek

Impatiens Kuzey Yarımküre ve tropik bölgelerde yaygın olarak bulunan 1.000'den fazla çiçekli bitki türünü içeren bir çiçek cinsidir. Impatiens; cinsi ile birlikte Balsaminaceae familyasını oluştururlar.

Impatiens

, Hindistan

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Ericales
Familya:	Balsaminaceae
Cins:	*Impatiens* L.

Türler

1000 üzerinde

Sinonimler

Balsamina Tourn. ex Scop.
Chrysaea Nieuwl. & Lunell
Impatientella H.Perrier
Petalonema Peter
Semeiocardium Zoll.
Trimorphopetalum Baker

Kuzey Amerika'daki yaygın kullanılan isimler arasında mücevher otu, bana dokunma, kırçıl otu ve sabır bulunur. Pratik bir kural olarak, "mücevher otu" yalnızca Nearktik türler için kullanılır ve balsam genellikle tropikal türlere özgüdür. Britanya Adaları'nda, özellikle Impatiens walleriana'yı içeren birçok çeşit ve melez için en yaygın isimler impatiens ve meşgul kertenkele'dir. "Meşgul kertenkele" Amerikan edebiyatında da bulunur. İstilacı Impatiens glandulifera, Birleşik Krallık'ta genellikle polis kaskı olarak adlandırılır.

Tanım

Himalaya balsamı (I. glandulifera), videoda dokununca fırlayan tohum görülmekte

Çoğu Impatiens türü, etli sapları olan tek yıllık veya çok yıllık otsu bitkilerdir. Sadece birkaç odunsu tür mevcuttur. Bitki boyu, türe bağlı olarak beş santimetre ile 2,5 metre arasında değişir. Gövdeler genellikle toprakla temas ettiklerinde kök oluştururlar. Yapraklar bütündür ve genellikle dişli veya çiçek dışı nektarlarla kıvrımlıdır. Türlere bağlı olarak yapraklar sulu ya da ince olabilir. Özellikle yaprakların alt tarafında yaprak yüzeyinin üzerinde ve altında küçük hava kabarcıkları tutulur ve bitkiye su altında tutulduğunda belirginleşen gümüşi bir parlaklık verir.

Impatiens (Latince "sabırsız") bilimsel adı ve "dokunma bana" genel adı, tohum kapsüllerinin patlayarak açılmasını ifade eder. Olgun kapsüller patlayarak tohumları birkaç metre uzağa fırlatırlar.

Dağılım

Impatiens cinsi Afrika, Avrasya ve Kuzey Amerika'da görülür. İki tür (Impatiens turrialbana ve Impatiens mexicana) Orta Amerika'nın (güney Meksika ve Kosta Rika) izole bölgelerinde bulunur. Çoğu Impatiens türü, Afrika, Madagaskar, Himalayalar, Batı Ghats (güneybatı Hindistan) ve güneydoğu Asya'daki tropikal ve subtropikal dağ ormanlarında bulunur. Avrupa'da yalnızca tek bir Impatiens türü (Impatiens noli-tangere) doğal olarak bulunur. Bununla birlikte birkaç neofitik tür mevcuttur.

Tıbbi kullanımlar ve fitokimya

Impatiens, 'nin bazı formülasyonlarında aktif bir bileşen olan bir anti-inflamatuar ve fungisit naftokinon olan 2-metoksi-1,4-naftokinon içerir.

Kuzey Amerika türleri; arı sokmaları, böcek ısırıkları ve ısırgan otu (Urtica dioica) döküntülerinin tedavisinde bitkisel ilaçlar olarak kullanılmıştır. Zehirli sarmaşık () ile temastan sonra döküntü oluşmasını önlemek için de kullanılırlar. Turuncu mücevher otunun (I. capensis) ve sarı mücevher otunun (I. pallida) zehirli sarmaşık önlemedeki etkinliği çelişkili sonuçları olmakla birlikte incelenmiştir. 1958'de yapılan bir çalışmada, Impatiens biflora'nın sumakla temastan kaynaklanan dermatit için standart tedaviye etkili bir alternatif olduğu bulunmuştur, daha sonraki çalışmalar ise, türün döküntü geliştikten sonra antipruritik etkisinin olmadığını göstermiştir. Bu çelişkileri inceleyen araştırmacılar bunların nedeninin hazırlanma yöntemi ve uygulama zamanlaması olduğunu belirtmektedirler. 2012 yılında yapılan bir araştırma, turuncu mücevher otu ve bahçe mücevher otu (I. balsamina) özünün kontakt dermatiti azaltmada etkili olmadığını, topikal olarak uygulanan bitki püresinin ise bunu azalttığını göstermiştir.

Türler

*

Suksathan & Keerat
Kına çiçeği
Suksathan & Keerat
T. Shimizu
Suksathan & Triboun
Triboun & Sonsupab
Impatiens edgeworthii
Impatiens elianae – Eliane's balsam
– Hong Kong balsam
Triboun & Suksathan
"" Chhabra 2016
– Kilimanjaro impatiens
T. Shimizu
Chhabra 2016
Triboun & Suksathan
T. Shimizu & P. Suksathan
T. Shimizu & P. Suksathan
Gilg
Suksathan & Triboun
Schulze & Launert
T. Shimizu
DC.
Triboun & Suksathan
Engl. & Warb.
Triboun & Suksathan
Chhabra 2016
Chhabra 2016
Suksathan & Triboun
A.Rich.
T. Shimizu & P. Suksathan
Cam Güzeli
Baker

Dipnotlar

^ "Impatiens Riv. ex L". Plants of the World Online. Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. 2017. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
^ Sunset Western Garden Book, 1995:606–607
^ RHS A-Z Encyclopedia of Garden Plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN .
^ "Invasive flower, policeman's helmet, beautiful, but blacklisted". Science Daily. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2018.
^ Impatiens of Africa. A.A.Balkema, Rotterdam. 1980. ISBN . Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
^ Brill & Dean.
^ ^a ^b Benzie, I. F. F. and S. Wachtel-Galor, editors.
^ "The use of Impatiens biflora (jewelweed) in the treatment of rhus dermatitis". Annals of Allergy. 16 (5): 526-7. Sep–Oct 1958. (PMID) 13583762. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
^ Long ve diğerleri. (1997). "Treatment of poison ivy/oak allergic contact dermatitis with an extract of jewelweed". Am. J. Contact. Dermat. 8 (3): 150-3. doi:10.1016/s1046-199x(97)90095-6. (PMID) 9249283.
^ Gibson (1950). "Activity of jewelweed and its enzymes in the treatment of Rhus dermatitis". J. Am. Pharm. Assoc. Am. Pharm. Assoc. 39 (5): 294-6. doi:10.1002/jps.3030390516. (PMID) 15421925.
^ Zink ve diğerleri. (1991). "The effect of jewel weed in preventing poison ivy dermatitis". Journal of Wilderness Medicine. 2 (3): 178-182. doi:10.1580/0953-9859-2.3.178.
^ Motz ve diğerleri. (2012). "The effectiveness of jewelweed, Impatiens capensis, the related cultivar I. balsamina and the component, lawsone in preventing post poison ivy exposure contact dermatitis". Journal of Ethnopharmacology. 143 (1): 314-18. doi:10.1016/j.jep.2012.06.038. (PMID) 22766473.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Suksathan, P.; Triboun, P. (2009). "Ten new species of Impatiens (Balsaminaceae) from Thailand". Gardens' Bulletin Singapore. 61 (1): 159-84.
^ ^a ^b ^c Shimizu, T. 2000. New species of the Thai Impatiens (Balsaminaceae): 2. Bulletin of the National Science Museum, Ser. B (Botany). Tokyo, Vol. 26: 35-42.
^ Moore, G.; Zika, P. F.; Rushworth, C. A. (2012). "Impatiens ecornuta, a new name for Impatiens ecalcarata (Balsaminaceae), a jewelweed from the United States and Canada". Novon: A Journal for Botanical Nomenclature. 22 (1): 60–1. doi:10.3417/2011088. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2023.
^ Abrahamczyk, S. Fischer, E. (2015). "Impatiens elianae (Balsaminaceae), a new species from central Madagascar, with notes on the taxonomic relationship of I. lyallii and I. trichoceras". Phytotaxa. 226: 83-91. doi:10.11646/phytotaxa.226.1.8.
^ Cheek, M.; Fischer, E. (1999). "A tuberous and epiphytic new species of Impatiens (Balsaminaceae) from southwest Cameroon". Kew Bulletin. 54 (2): 471-75. doi:10.2307/4115828. JSTOR 4115828.
^ Janssens, S. B. (2009). "Impatiens msisimwanensis (Balsaminaceae): Description, pollen morphology and phylogenetic position of a new East African species" (PDF). South African Journal of Botany. 75 (1): 104-09. doi:10.1016/j.sajb.2008.08.003 .
^ ^a ^b ^c Shimizu, T. and P. Suksathan. 2004. Three new species of the Thai Impatiens (Balsaminaceae). Part 3. Bulletin of the National Science Museum, Ser. B (Botany). Tokyo, Vol. 30(4): 165-71.
^ "Impatiens scapiflora". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA).
^ Fischer, E.; Rahelivololona, M. E. (2004). (PDF). Adansonia. 25: 93-95. 22 Nisan 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.

Kaynakça

Guin (1980). "Jewelweed treatment of poison ivy dermatitis". Contact Dermatitis. 6 (4): 287-288. doi:10.1111/j.1600-0536.1980.tb04935.x. (PMID) 6447037.
Forest Herbarium (BKF). 2010. The Encyclopedia of Plants in Thailand, Balsaminaceae in Thailand 2 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (เทียน in Thai)
Hepper, J.Nigel (Ed) 1982. Royal Botanic Gardens Kew Gardens for Science & Pleasure. London. Her Majesty's Stationery Office. ISBN

Dış bağlantılar

[1] "Impatiens Riv. ex L". Plants of the World Online. Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. 2017. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.

[2] Sunset Western Garden Book, 1995:606–607

[3] RHS A-Z Encyclopedia of Garden Plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN .

[4] "Invasive flower, policeman's helmet, beautiful, but blacklisted". Science Daily. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2018.

[5] Impatiens of Africa. A.A.Balkema, Rotterdam. 1980. ISBN . Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

[6] Brill & Dean.

[crc-7] Benzie, I. F. F. and S. Wachtel-Galor, editors.

[8] "The use of Impatiens biflora (jewelweed) in the treatment of rhus dermatitis". Annals of Allergy. 16 (5): 526-7. Sep–Oct 1958. (PMID) 13583762. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

[9] Long ve diğerleri. (1997). "Treatment of poison ivy/oak allergic contact dermatitis with an extract of jewelweed". Am. J. Contact. Dermat. 8 (3): 150-3. doi:10.1016/s1046-199x(97)90095-6. (PMID) 9249283.

[10] Gibson (1950). "Activity of jewelweed and its enzymes in the treatment of Rhus dermatitis". J. Am. Pharm. Assoc. Am. Pharm. Assoc. 39 (5): 294-6. doi:10.1002/jps.3030390516. (PMID) 15421925.

[11] Zink ve diğerleri. (1991). "The effect of jewel weed in preventing poison ivy dermatitis". Journal of Wilderness Medicine. 2 (3): 178-182. doi:10.1580/0953-9859-2.3.178.

[12] Motz ve diğerleri. (2012). "The effectiveness of jewelweed, Impatiens capensis, the related cultivar I. balsamina and the component, lawsone in preventing post poison ivy exposure contact dermatitis". Journal of Ethnopharmacology. 143 (1): 314-18. doi:10.1016/j.jep.2012.06.038. (PMID) 22766473.

[ShimizuetTriboun2009-13] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Suksathan, P.; Triboun, P. (2009). "Ten new species of Impatiens (Balsaminaceae) from Thailand". Gardens' Bulletin Singapore. 61 (1): 159-84.

[Shimizu2000-14] Shimizu, T. 2000. New species of the Thai Impatiens (Balsaminaceae): 2. Bulletin of the National Science Museum, Ser. B (Botany). Tokyo, Vol. 26: 35-42.

[ecornuta-15] Moore, G.; Zika, P. F.; Rushworth, C. A. (2012). "Impatiens ecornuta, a new name for Impatiens ecalcarata (Balsaminaceae), a jewelweed from the United States and Canada". Novon: A Journal for Botanical Nomenclature. 22 (1): 60–1. doi:10.3417/2011088. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2023.

[16] Abrahamczyk, S. Fischer, E. (2015). "Impatiens elianae (Balsaminaceae), a new species from central Madagascar, with notes on the taxonomic relationship of I. lyallii and I. trichoceras". Phytotaxa. 226: 83-91. doi:10.11646/phytotaxa.226.1.8.

[etinde-17] Cheek, M.; Fischer, E. (1999). "A tuberous and epiphytic new species of Impatiens (Balsaminaceae) from southwest Cameroon". Kew Bulletin. 54 (2): 471-75. doi:10.2307/4115828. JSTOR 4115828.

[msisi-18] Janssens, S. B. (2009). "Impatiens msisimwanensis (Balsaminaceae): Description, pollen morphology and phylogenetic position of a new East African species" (PDF). South African Journal of Botany. 75 (1): 104-09. doi:10.1016/j.sajb.2008.08.003 .

[ShimizuetP2004-19] Shimizu, T. and P. Suksathan. 2004. Three new species of the Thai Impatiens (Balsaminaceae). Part 3. Bulletin of the National Science Museum, Ser. B (Botany). Tokyo, Vol. 30(4): 165-71.

[scapiflora-20] "Impatiens scapiflora". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA).

[fischer-21] Fischer, E.; Rahelivololona, M. E. (2004). (PDF). Adansonia. 25: 93-95. 22 Nisan 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.