Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Grip, influenza veya enflüanza, viral bir hastalıktır. Sağlıklı insanlarda ortalama bir haftada geçmesine rağmen; vücut direncini düşüren kronik hastalığı olan kişilerde (şeker, kalp-akciğer hastalıkları, AIDS vb.) ve yaşlılarda pnömoni (zatürre), meningoensefalit (beyin iltihabı), myokardit (kalp kası iltihabı) gibi ölümle sonuçlanabilecek hastalıklara yol açabilir. Bu tür risk grubundaki kişilere "yüksek risk grubundaki kişiler" denir.
| Grip | |
|---|---|
| Diğer adlar | İnfluenza, enflüanza |
 | |
| Yaklaşık 100.000 kez büyütülen Influenza virüsü | |
| Uzmanlık | Aile hekimliği, Göğüs hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, Acil tıp  |
| Süre | ~1 hafta |
| Korunma | El yıkama, grip aşısı, cerrahi maskeler |
Enfeksiyonun diğer komplikasyonları akut solunum sıkıntısı sendromu, menenjit, ensefalit ve astım ve kardiyovasküler hastalıklar gibi önceden var olan sağlık sorunlarının kötüleşmesidir.
Grip virüsleri A, B, C ve D olarak adlandırılan dört tip grip virüsü vardır. İnsanlar ve domuzlar da dahil olmak üzere çeşitli memelilerde de çok rastlanan İnfluenza A virüsünün (IAV) birincil kaynağı su kuşlarıdır. İnfluenza B virüsü (IBV) ve İnfluenza C virüsü (ICV) öncelikle insanlara bulaşır. İnfluenza D virüsü (IDV) sığır ve domuzlarda bulunur. IAV ve IBV insanlarda dolaşarak mevsimsel salgınlara neden olurken, ICV başta çocuklarda olmak üzere hafif bir enfeksiyona neden olur. IDV insanları enfekte edebilir ancak hastalığa neden olduğu bilinmemektedir. İnsanlarda grip virüsleri öncelikle öksürme ve hapşırma yoluyla çıkan solunum damlacıklarıyla bulaşır. Aerosoller ve virüs tarafından kontamine olmuş ara nesneler ve yüzeyler yoluyla da bulaşır.
Grip virüsü Orthomyxoviridae familyasına mensup örtülü bir RNA virüsüdür. Virüsteki nükleik asit sekiz tane RNA'dan oluşur. RNA'nın kopyalanmasında hata oranı yüksek olduğu için virüs genomu sürekli değişim hâlindedir. Ayrıca aynı hücreyi birden fazla virüsün enfekte etmesi durumunda viral RNA parçaları birbirleriyle karışıp yeni genetik kombinasyonlar oluşturabilirler. Bu nedenlerden dolayı vücudun bir grip türüne karşı kazandığı bağışıklık ertesi yıl ortaya çıkan yeni bir salgına karşı genelde etkisiz olur.
Tedavi ve korunma
Grip, virüs enfeksiyonu olduğu için tedavisi yoktur. Antibiyotikler tedaviye yaramazlar çünkü antibiyotikler yalnızca bakterilere etki ederler. Yaklaşık bir hafta içinde hastalık kendiliğinden iyileşecektir ancak doktora gitmek ve 3-5 gün iyice dinlenmek gereklidir. Bol sıvı tüketilmesi de salgıların rahatça dışarı atılmasını sağladığından iyileşmeyi hızlandırır.
Virüs, öksürük ve hapşırmak ile yayılan damlacıklarla, ayrıca öpüşme ve tokalaşma gibi temaslar yoluyla da bulaşır. Bu nedenle hasta kişilere temas etmekten ve onlarla ortak eşya (havlu gibi) kullanmaktan sakınılmalıdır. Hasta olan kişi çevresindekilere hastalığı bulaştırmamak için eşyalarını ayırmalı, çok zorunlu olmadıkça dışarıya çıkmamalıdır. Neredeyse her virüste ölme olasılığı (Çok düşük olsa da) vardır. Bu yüzden gribi olabildiğince çabuk atlatmaya bakılmalıdır. Binlerce çeşit grip virüsü olduğu için ömür boyu kalıcı bağışıklık kazanılamaz.
Aşı olması önerilen kişiler şunlardır:
- 65 yaş ve üstündeki kişiler
- Kronik hastalığı olan kişiler: kronik kalp, akciğer, karaciğer, böbrek, şeker hastalığı ve benzeri hastalığı olanlar.
- Bağışıklık sistemleri zayıflamış olan kişiler: kanser hastaları, bağışıklık sistemi hastalığı olanlar, organ ve yapılan kişiler
- Uzun süreli aspirin tedavisi alan çocuk ve gençler
- Hastanelerde çalışan doktor, hemşire ve hasta bakıcılar; kreş ve huzurevleri çalışanları
- Yüksek risk grubundaki kişilerle yakın temasta olan kişiler
- İlk üç aydan sonraki hamile kadınlar
- Altıncı ayından itibaren bebekler
- Çevredeki insanlar grip ise grip aşısı olunması kesinlikle önerilmektedir.
Tarihçesi
Hastalığın en maruf ismi olan ''Grip'' kelimesi Galya yerlilerinin dilinde bulaşmak manasına gelen ''gripan'' kelimesinden köken almaktadır. Hastalığın tıbbi literatürdeki adı olan ''influenza'' kelimesi ise İtalyancada ''yıldızlardan gelen gizli kuvvet'' manasına gelen bir kelimeden türemiştir. Hastalığa "flu", "nezle" ve "paçavra hastalığı" gibi isimler de halk tarafından verilmiştir.
Grip hastalığı hakkındaki kayıtlar çok eski zamanlara kadar dayanmaktadır. Hipokrat M.Ö. 5. yüzyılda Sicilya'da ordu içerisindeki bir grip epidemisini kayda geçirmiştir. Kayıtlara geçmiş en eski pandemi ise 1510 yılında olmuştur. Malta'da başlayan bu pandemi Sicilya yoluyla neredeyse tüm Avrupa'yı etkisi altına almıştır. Daha sonra 1580, 1780-1782, 1830-1833, 1847-1850, 1889-1892 pandemileri 20. yüzyıl öncesi büyük grip salgınları olarak tarihe geçmiştir.
20. yüzyılda ise başta 1918 İspanyol gribi olmak üzere birçok pandemi kayıtlara geçti. 1918-1919 pandemisi bilinen en şiddetli grip salgını olarak 20 milyonu aşan insanın ölümüne sebep oldu. Daha sonraki dönemde 1972 yılından 1981 yılına kadar zaman diliminde saptanan altı epidemide ise 200.000'den fazla insan ölmüştür.
20. yüzyılda üç influenza pandemisinin her biri epidemiyolojik açıdan farklılık göstermektedir. Örneğin 1957 pandemisi genellikle çocuk yaş grubunu etkilemiş olup alınan önlemler de genellikle bu gruba yönelik olmuştur. Buna karşın 1968’de tüm yaş grupları etkilenmiştir. 1918’deki pandemi ise özellikle genç erişkin grubu etkilemiştir.
Hastalığın etkeni olan influenza virüsü, ilk defa 1933'te Smith tarafından izole edilebildi. Akabinde influenza B, 1939 yılında Francis ve İnfluenza C virus 1956 yılında Taylor tarafından izole edilmiştir. 1941 yılında virüslerin hemaglutinasyon özelliğinin tanımlanmasıyla geriye dönük bir araştırmaya imkân bulunmuş oldu. Daha önceki pandemilerin canlılarda oluşturduğu antikorların hemaglutinasyon inhibisyonları ile geçmiş pandemilere sebep teşkil eden influenza tipleri aydınlatılmış oldu. Bir nevi serolojik arkeoloji oluşturulmuş oldu. 1940 yılında ilk influenza aşısı, 1960 yılında da tedavi ve profilakside kullanılan amantadin geliştirilmiştir.
İspanyol gribi
İspanyol gribi ya da nezlesi, ilk olarak 11 Mart 1918'de ABD'nin New Mexico eyaletinde tespit edildi.
1918-1920 yılları arasında H1N1 virüsünün bir alt grubunun yol açtığı bir salgındır. 18 ayda 50 ile 100 milyon arasında insanın ölümüne yol açarak dünya tarihinin bilinen en büyük salgını olmuştur. Grip zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok sağlıklı erişkinleri etkilemiştir. İlk başlarda hayvanlardan insanlara geçtiği sanılan hastalık daha sonraları hava yolu ile bulaştığı fark edilmiş ve korunmak için maske takmanın önemi anlaşılmıştır.
Salgın İspanya'da başlamadı. İspanyol gribi olarak adlandırılmasının nedeni İspanya'nın Birinci Dünya Savaşı'nda yer almamış olması ve askeri sansürün olmaması nedeniyle ilk kez gündeme gelmiş olmasıdır.
Kuş gribi
Avian influenza, tavuk vebası ya da kuş gribi olarak da bilinir. İnfluenza, A grubu virüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Virüsün H5N1 adındaki türevi insanları da öldürebilir. Hastalık göçmen kuşların salyaları ve dışkılarıyla temas sonucu bulaşmaktadır.
Ateş, öksürük, boğaz ağrısı ve kas ağrısı gibi belirtileri başlangıç belirtileridir. Hastalık ilerledikçe zatürre, solunum yetmezliği gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Hastalık ilk olarak 2005-2007 yılları arasında ortaya çıkmıştır.
Kaynakça
- ^ a b "Influenza (Seasonal)". World Health Organization (WHO). 6 Kasım 2018. 30 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Kasım 2019.
- ^ Jefferson T, Del Mar CB, Dooley L, Ferroni E, Al-Ansary LA, Bawazeer GA, van Driel ML, Nair S, Jones MA, Thorning S, Conly JM (Temmuz 2011). "Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses" (PDF). Cochrane Database Syst Rev, 7. s. CD006207. doi:10.1002/14651858.CD006207.pub4. (PMC) 6993921 $2. (PMID) 21735402. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ^ a b c INFLUENZA İNFEKSİYONU VE INFLUENZADAN KORUNMA, Caner Çavdar, Aykut Sifil, Taner Çamsan, Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 1999;3:100-107
- ^ İNFLUENZA PANDEMİLERİ, Figen SEZEN, Türk Hij. Den. Biyol. Derg. 2009; 66 (2) Ek 2
- ^ İnfluenza Virüsü ve Domuz Gribi, Kamuran ŞANLI, JOPP Derg 2(1):4-12, 2010
- ^ ^1918 Flu Resulted In Current Lineage Of H1N1 Swine İnfluenza Viruses
- ^ ^SicienceDaily.com
- ^ ^The 1923 Article of Bacteriologist Osman Şerafeddin Related of Spanish Flu^
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mart 2022.
- ^ http://www.İstanbul[] sağlık.gov.tr
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Grip influenza veya enfluanza viral bir hastaliktir Saglikli insanlarda ortalama bir haftada gecmesine ragmen vucut direncini dusuren kronik hastaligi olan kisilerde seker kalp akciger hastaliklari AIDS vb ve yaslilarda pnomoni zaturre meningoensefalit beyin iltihabi myokardit kalp kasi iltihabi gibi olumle sonuclanabilecek hastaliklara yol acabilir Bu tur risk grubundaki kisilere yuksek risk grubundaki kisiler denir GripDiger adlarInfluenza enfluanzaYaklasik 100 000 kez buyutulen Influenza virusuUzmanlikAile hekimligi Gogus hastaliklari enfeksiyon hastaliklari Acil tip Sure 1 haftaKorunmaEl yikama grip asisi cerrahi maskelerHong Kong gribi virusunun elektron mikroskobu fotografi Enfeksiyonun diger komplikasyonlari akut solunum sikintisi sendromu menenjit ensefalit ve astim ve kardiyovaskuler hastaliklar gibi onceden var olan saglik sorunlarinin kotulesmesidir Grip virusleri A B C ve D olarak adlandirilan dort tip grip virusu vardir Insanlar ve domuzlar da dahil olmak uzere cesitli memelilerde de cok rastlanan Influenza A virusunun IAV birincil kaynagi su kuslaridir Influenza B virusu IBV ve Influenza C virusu ICV oncelikle insanlara bulasir Influenza D virusu IDV sigir ve domuzlarda bulunur IAV ve IBV insanlarda dolasarak mevsimsel salginlara neden olurken ICV basta cocuklarda olmak uzere hafif bir enfeksiyona neden olur IDV insanlari enfekte edebilir ancak hastaliga neden oldugu bilinmemektedir Insanlarda grip virusleri oncelikle oksurme ve hapsirma yoluyla cikan solunum damlaciklariyla bulasir Aerosoller ve virus tarafindan kontamine olmus ara nesneler ve yuzeyler yoluyla da bulasir Grip virusu Orthomyxoviridae familyasina mensup ortulu bir RNA virusudur Virusteki nukleik asit sekiz tane RNA dan olusur RNA nin kopyalanmasinda hata orani yuksek oldugu icin virus genomu surekli degisim halindedir Ayrica ayni hucreyi birden fazla virusun enfekte etmesi durumunda viral RNA parcalari birbirleriyle karisip yeni genetik kombinasyonlar olusturabilirler Bu nedenlerden dolayi vucudun bir grip turune karsi kazandigi bagisiklik ertesi yil ortaya cikan yeni bir salgina karsi genelde etkisiz olur Tedavi ve korunmaGrip virus enfeksiyonu oldugu icin tedavisi yoktur Antibiyotikler tedaviye yaramazlar cunku antibiyotikler yalnizca bakterilere etki ederler Yaklasik bir hafta icinde hastalik kendiliginden iyilesecektir ancak doktora gitmek ve 3 5 gun iyice dinlenmek gereklidir Bol sivi tuketilmesi de salgilarin rahatca disari atilmasini sagladigindan iyilesmeyi hizlandirir Virus oksuruk ve hapsirmak ile yayilan damlaciklarla ayrica opusme ve tokalasma gibi temaslar yoluyla da bulasir Bu nedenle hasta kisilere temas etmekten ve onlarla ortak esya havlu gibi kullanmaktan sakinilmalidir Hasta olan kisi cevresindekilere hastaligi bulastirmamak icin esyalarini ayirmali cok zorunlu olmadikca disariya cikmamalidir Neredeyse her viruste olme olasiligi Cok dusuk olsa da vardir Bu yuzden gribi olabildigince cabuk atlatmaya bakilmalidir Binlerce cesit grip virusu oldugu icin omur boyu kalici bagisiklik kazanilamaz Asi olmasi onerilen kisiler sunlardir 65 yas ve ustundeki kisiler Kronik hastaligi olan kisiler kronik kalp akciger karaciger bobrek seker hastaligi ve benzeri hastaligi olanlar Bagisiklik sistemleri zayiflamis olan kisiler kanser hastalari bagisiklik sistemi hastaligi olanlar organ ve yapilan kisiler Uzun sureli aspirin tedavisi alan cocuk ve gencler Hastanelerde calisan doktor hemsire ve hasta bakicilar kres ve huzurevleri calisanlari Yuksek risk grubundaki kisilerle yakin temasta olan kisiler Ilk uc aydan sonraki hamile kadinlar Altinci ayindan itibaren bebekler Cevredeki insanlar grip ise grip asisi olunmasi kesinlikle onerilmektedir TarihcesiHastaligin en maruf ismi olan Grip kelimesi Galya yerlilerinin dilinde bulasmak manasina gelen gripan kelimesinden koken almaktadir Hastaligin tibbi literaturdeki adi olan influenza kelimesi ise Italyancada yildizlardan gelen gizli kuvvet manasina gelen bir kelimeden turemistir Hastaliga flu nezle ve pacavra hastaligi gibi isimler de halk tarafindan verilmistir Grip hastaligi hakkindaki kayitlar cok eski zamanlara kadar dayanmaktadir Hipokrat M O 5 yuzyilda Sicilya da ordu icerisindeki bir grip epidemisini kayda gecirmistir Kayitlara gecmis en eski pandemi ise 1510 yilinda olmustur Malta da baslayan bu pandemi Sicilya yoluyla neredeyse tum Avrupa yi etkisi altina almistir Daha sonra 1580 1780 1782 1830 1833 1847 1850 1889 1892 pandemileri 20 yuzyil oncesi buyuk grip salginlari olarak tarihe gecmistir Influenza pandemilerinde virus tipleri 20 yuzyilda ise basta 1918 Ispanyol gribi olmak uzere bircok pandemi kayitlara gecti 1918 1919 pandemisi bilinen en siddetli grip salgini olarak 20 milyonu asan insanin olumune sebep oldu Daha sonraki donemde 1972 yilindan 1981 yilina kadar zaman diliminde saptanan alti epidemide ise 200 000 den fazla insan olmustur 20 yuzyilda uc influenza pandemisinin her biri epidemiyolojik acidan farklilik gostermektedir Ornegin 1957 pandemisi genellikle cocuk yas grubunu etkilemis olup alinan onlemler de genellikle bu gruba yonelik olmustur Buna karsin 1968 de tum yas gruplari etkilenmistir 1918 deki pandemi ise ozellikle genc eriskin grubu etkilemistir 1976 influenza asilamasi Hastaligin etkeni olan influenza virusu ilk defa 1933 te Smith tarafindan izole edilebildi Akabinde influenza B 1939 yilinda Francis ve Influenza C virus 1956 yilinda Taylor tarafindan izole edilmistir 1941 yilinda viruslerin hemaglutinasyon ozelliginin tanimlanmasiyla geriye donuk bir arastirmaya imkan bulunmus oldu Daha onceki pandemilerin canlilarda olusturdugu antikorlarin hemaglutinasyon inhibisyonlari ile gecmis pandemilere sebep teskil eden influenza tipleri aydinlatilmis oldu Bir nevi serolojik arkeoloji olusturulmus oldu 1940 yilinda ilk influenza asisi 1960 yilinda da tedavi ve profilakside kullanilan amantadin gelistirilmistir Ispanyol gribiIspanyol gribi ya da nezlesi ilk olarak 11 Mart 1918 de ABD nin New Mexico eyaletinde tespit edildi 1918 1920 yillari arasinda H1N1 virusunun bir alt grubunun yol actigi bir salgindir 18 ayda 50 ile 100 milyon arasinda insanin olumune yol acarak dunya tarihinin bilinen en buyuk salgini olmustur Grip zayif yasli ve cocuklardan cok saglikli eriskinleri etkilemistir Ilk baslarda hayvanlardan insanlara gectigi sanilan hastalik daha sonralari hava yolu ile bulastigi fark edilmis ve korunmak icin maske takmanin onemi anlasilmistir Salgin Ispanya da baslamadi Ispanyol gribi olarak adlandirilmasinin nedeni Ispanya nin Birinci Dunya Savasi nda yer almamis olmasi ve askeri sansurun olmamasi nedeniyle ilk kez gundeme gelmis olmasidir Kus gribiAvian influenza tavuk vebasi ya da kus gribi olarak da bilinir Influenza A grubu viruslerin neden oldugu bir hastaliktir Virusun H5N1 adindaki turevi insanlari da oldurebilir Hastalik gocmen kuslarin salyalari ve diskilariyla temas sonucu bulasmaktadir Ates oksuruk bogaz agrisi ve kas agrisi gibi belirtileri baslangic belirtileridir Hastalik ilerledikce zaturre solunum yetmezligi gibi hastaliklar ortaya cikabilir Hastalik ilk olarak 2005 2007 yillari arasinda ortaya cikmistir Kaynakca a b Influenza Seasonal World Health Organization WHO 6 Kasim 2018 30 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Kasim 2019 Jefferson T Del Mar CB Dooley L Ferroni E Al Ansary LA Bawazeer GA van Driel ML Nair S Jones MA Thorning S Conly JM Temmuz 2011 Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses PDF Cochrane Database Syst Rev 7 s CD006207 doi 10 1002 14651858 CD006207 pub4 PMC 6993921 2 PMID 21735402 28 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Haziran 2020 a b c INFLUENZA INFEKSIYONU VE INFLUENZADAN KORUNMA Caner Cavdar Aykut Sifil Taner Camsan Turk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 1999 3 100 107 INFLUENZA PANDEMILERI Figen SEZEN Turk Hij Den Biyol Derg 2009 66 2 Ek 2 Influenza Virusu ve Domuz Gribi Kamuran SANLI JOPP Derg 2 1 4 12 2010 1918 Flu Resulted In Current Lineage Of H1N1 Swine Influenza Viruses SicienceDaily com The 1923 Article of Bacteriologist Osman Serafeddin Related of Spanish Flu Arsivlenmis kopya 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mart 2022 Arsivlenmis kopya 21 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mart 2022 http www Istanbul olu kirik baglanti saglik gov trAyrica bakinizUlusal Grip Merkezleri Grip mevsimi Antijenik sapma Antijenik kayma Kopek gribi Grip pandemisiDis baglantilarSiniflandirmaDICD 10 J10 J11ICD 9 CM 487OMIM 614680MeSH D007251DiseasesDB 6791Dis kaynaklarMedlinePlus 000080eMedicine med 1170 ped 3006Patient UK Grip