Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Iraksak evrim, gruplar arasında farklılıklar oluşması sonucu yeni türlerin oluşmasıdır, bu genelde bir türün iki farklı ortamda uğradığı mutasyonlara adaptasyonunun bir sonucu olarak meydana gelir. Omurgalıların uzuv yapısı ıraksak evrimin bir örneğidir, farklı türlerdeki uzuv yapısının ortak bir kökeni vardır ama yapı ve işlev bakımından farklılaşmışlardır.
"Iraksak evrim" kavramı moleküler biyoloji bağlamında da kullanılır. Bu durumda, birbirine benzer (homolog) iki gen ve onlardan üretilen proteinler veya bunlar dizileri söz konusudur. Hem genlerin (türleşme olayı sonunda ortaya çıkan genler) hem genlerin (bir topluluk içinde gen ikilenmesi sonucu meydana gelen genler) ıraksak evrim gösterdiği söylenebilir. Aynı canlı türündeki iki gen arasında ıraksak evrim olması mümkündür. Daha karmaşık sistemler, örneğin iki metabolik yolak, için de ıraksak evrim kavramı uygulanabilir.
Iraksak evrimde benzerlik ortak kökenden kaynaklanır, ortak atasal bir yapıda meydana gelen değişiklikler altta yatan benzerliği daha örtememiştir. Buna karşın yakınsak evrimde, değişime uğrayan yapı veya işlevler farklı kökenlere sahiptir, ama ekolojik veya fiziksel baskılar bunları birbirlerine benzer hale doğru değişmelerine neden olur. Anatomide görülen bunun bir örneğidir.
Örnekler
(Rhagoletis pomonella) eskiden Avustralya'daki alıç meyvesine yumurtlardı. 1860'larda bu sineklerin bazıları elmaların içine yumurtlamaya başladı. Bu gıda kaynağının bolluğundan dolayı hızla çoğaldılar. Günümüzde iki ayrık tür vardır, biri olgun elmalar içinde üremektedir, öbürü ise yerli alıç meyvesinde. Bu iki sinek, geçirdikleri farklı evrimleşme süreçleri sonucu farklı üreme zamanları ve ayırdedici fizisel özellikler edinmişlerdir.
Kullanım
Bu terimin kullanımı 'e dayanır ama bu ve ilgili terimlerin anlamı araştırıcıdan araştırıcıya biraz fark etmektedir. "Iraksak evrim" genelde evrimsel ilişkilerden sözedilirken kullanılan bir terimdir, "yakınsak evrim" ise benzer yapı ve işlevlerin evrim yoluyla birbirlerinden bağımsız olarak oluşması için kullanılır. Paralel evrim terimi birbiriyle yakın ilişkili türlerde benzer yapıların oluşması için kullanılır, buna karşın yakınsak evrim birbirlerine çok daha uzak sayılan kladlarda görülen yapılar için kullanılır. Örneğin, omurgalılardaki önayak yapısının kuşlar ve yarasalarda kanada dönüşmesi bazılarınca paralel evrime örnek olarak sayılır. Omurgalıların önayak yapısının ortak bir kökeni vardır ve dolayısıyla ıraksak evrim gösterirler. Ancak, bu önayak yapısının değişime uğrayarak kanada dönüşmesi birkaç omurgalı kladında bağımsız ve paralel olarak meydana gelmiştir.
Karmaşık yapılarda yapının bazı özellikleri ıraksak bazıları ise yakınsak evrimden dolayı olabilir. Göz durumunda, farklı kladlarda gözün farklı kökeni olduğu zannedilirdi ama bunun böyle olmayabileceği öne sürülmüştür. Işığa duyarlı bir gözün oluşması pek çok kladda ıraksıyor olabilir ama gözün yapısının ayrıntıları (sefalopodlar ve omurgalılarda ışığı odaklama mekanizmaları, örneğin) bazı yakınsak veya paralel unsurlar içerebilir.
Iraksak evrimin bir diğer örneği Darwin'in ispinozlarıdır, bunların orijinal bir ispinoz türüden evrimleşmiş 80 çeşidi vardır. Bir diğer örnek, insan, yarasa ve balinanın uzuvlarının 5 parmakla sonlanmasıdır. Bu canlılar ortak bir atadan evrimleşmişler ama çevresel baskılar gösterdikleri adaptasyonlar sonucu bu iskelet yapısına yükledikleri işlevde farklılaşmışlardır.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Feder, J. L. (1998) The apple maggot fly, Rhagoletis pomonella: flies in the face of conventional wisdom about speciation? In Howard, D. J. & Berlocher, S. H. (Eds.) Endless Forms: Species and Speciation. New York, Oxford University Press.
- ^ Gehring WJ. Historical perspective on the development and evolution of eyes and photoreceptors. Int J Dev Biol. 2004;48(8-9):707-17.
Kaynakça
- Schneider RA. Developmental mechanisms facilitating the evolution of bills and quills. Journal of Anatomy 2005 Nov;207(5):563-73.
- Murphy WJ, Pevzner PA, O'Brien SJ. Mammalian phylogenomics comes of age. Trends Genet. 2004 Dec;20(12):631-9.
- Good JM, Hayden CA, Wheeler TJ. Adaptive Protein Evolution and Regulatory Divergence in Drosophila. Mol Biol Evol. 2006 Mar 14
- Yoshikuni Y, Ferrin TE, Keasling JD. Designed divergent evolution of enzyme function. Nature. 2006 Feb 22
- Rosenblum EB. Convergent evolution and divergent selection: lizards at the white sands ecotone. Am Nat. 2006 Jan;167(1):1-15.
- De Grassi A, Lanave C, Saccone C. Evolution of ATP synthase subunit c and cytochrome c gene families in selected Metazoan classes. Gene. 2006 Feb 3;
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iraksak evrim gruplar arasinda farkliliklar olusmasi sonucu yeni turlerin olusmasidir bu genelde bir turun iki farkli ortamda ugradigi mutasyonlara adaptasyonunun bir sonucu olarak meydana gelir Omurgalilarin uzuv yapisi iraksak evrimin bir ornegidir farkli turlerdeki uzuv yapisinin ortak bir kokeni vardir ama yapi ve islev bakimindan farklilasmislardir Iraksak evrim kavrami molekuler biyoloji baglaminda da kullanilir Bu durumda birbirine benzer homolog iki gen ve onlardan uretilen proteinler veya bunlar dizileri soz konusudur Hem genlerin turlesme olayi sonunda ortaya cikan genler hem genlerin bir topluluk icinde gen ikilenmesi sonucu meydana gelen genler iraksak evrim gosterdigi soylenebilir Ayni canli turundeki iki gen arasinda iraksak evrim olmasi mumkundur Daha karmasik sistemler ornegin iki metabolik yolak icin de iraksak evrim kavrami uygulanabilir Iraksak evrimde benzerlik ortak kokenden kaynaklanir ortak atasal bir yapida meydana gelen degisiklikler altta yatan benzerligi daha ortememistir Buna karsin yakinsak evrimde degisime ugrayan yapi veya islevler farkli kokenlere sahiptir ama ekolojik veya fiziksel baskilar bunlari birbirlerine benzer hale dogru degismelerine neden olur Anatomide gorulen bunun bir ornegidir Ornekler Rhagoletis pomonella eskiden Avustralya daki alic meyvesine yumurtlardi 1860 larda bu sineklerin bazilari elmalarin icine yumurtlamaya basladi Bu gida kaynaginin bollugundan dolayi hizla cogaldilar Gunumuzde iki ayrik tur vardir biri olgun elmalar icinde uremektedir oburu ise yerli alic meyvesinde Bu iki sinek gecirdikleri farkli evrimlesme surecleri sonucu farkli ureme zamanlari ve ayirdedici fizisel ozellikler edinmislerdir KullanimBu terimin kullanimi e dayanir ama bu ve ilgili terimlerin anlami arastiricidan arastiriciya biraz fark etmektedir Iraksak evrim genelde evrimsel iliskilerden sozedilirken kullanilan bir terimdir yakinsak evrim ise benzer yapi ve islevlerin evrim yoluyla birbirlerinden bagimsiz olarak olusmasi icin kullanilir Paralel evrim terimi birbiriyle yakin iliskili turlerde benzer yapilarin olusmasi icin kullanilir buna karsin yakinsak evrim birbirlerine cok daha uzak sayilan kladlarda gorulen yapilar icin kullanilir Ornegin omurgalilardaki onayak yapisinin kuslar ve yarasalarda kanada donusmesi bazilarinca paralel evrime ornek olarak sayilir Omurgalilarin onayak yapisinin ortak bir kokeni vardir ve dolayisiyla iraksak evrim gosterirler Ancak bu onayak yapisinin degisime ugrayarak kanada donusmesi birkac omurgali kladinda bagimsiz ve paralel olarak meydana gelmistir Karmasik yapilarda yapinin bazi ozellikleri iraksak bazilari ise yakinsak evrimden dolayi olabilir Goz durumunda farkli kladlarda gozun farkli kokeni oldugu zannedilirdi ama bunun boyle olmayabilecegi one surulmustur Isiga duyarli bir gozun olusmasi pek cok kladda iraksiyor olabilir ama gozun yapisinin ayrintilari sefalopodlar ve omurgalilarda isigi odaklama mekanizmalari ornegin bazi yakinsak veya paralel unsurlar icerebilir Iraksak evrimin bir diger ornegi Darwin in ispinozlaridir bunlarin orijinal bir ispinoz turuden evrimlesmis 80 cesidi vardir Bir diger ornek insan yarasa ve balinanin uzuvlarinin 5 parmakla sonlanmasidir Bu canlilar ortak bir atadan evrimlesmisler ama cevresel baskilar gosterdikleri adaptasyonlar sonucu bu iskelet yapisina yukledikleri islevde farklilasmislardir Ayrica bakinizAdaptif radyasyon Kladistik Yakinsak evrim Evrim Molekuler evrimNotlar Feder J L 1998 The apple maggot fly Rhagoletis pomonella flies in the face of conventional wisdom about speciation In Howard D J amp Berlocher S H Eds Endless Forms Species and Speciation New York Oxford University Press Gehring WJ Historical perspective on the development and evolution of eyes and photoreceptors Int J Dev Biol 2004 48 8 9 707 17 KaynakcaSchneider RA Developmental mechanisms facilitating the evolution of bills and quills Journal of Anatomy 2005 Nov 207 5 563 73 Murphy WJ Pevzner PA O Brien SJ Mammalian phylogenomics comes of age Trends Genet 2004 Dec 20 12 631 9 Good JM Hayden CA Wheeler TJ Adaptive Protein Evolution and Regulatory Divergence in Drosophila Mol Biol Evol 2006 Mar 14 Yoshikuni Y Ferrin TE Keasling JD Designed divergent evolution of enzyme function Nature 2006 Feb 22 Rosenblum EB Convergent evolution and divergent selection lizards at the white sands ecotone Am Nat 2006 Jan 167 1 1 15 De Grassi A Lanave C Saccone C Evolution of ATP synthase subunit c and cytochrome c gene families in selected Metazoan classes Gene 2006 Feb 3