Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Nisan 2020) |
Itanium işlemcisi, Intel firmasının 64-bit olup IA-64 mimarisi kullanan işlemcilerinin devamı olarak bilinir. Itanium ve Itanium2 olarak sunulan bu işlemci ilk olarak Ekim 2001'de piyasaya sürülmüştür. Itanium işlemcilerin asıl hedefi yüksek performansa sahip bilgisayarlardı. Bu işlemcinin mimarisinin gelişimi ilk olarak Hewlett-Packard tarafından yapılmıştır ve devamında ise Intel ve Hewlett-Packard ortak olarak birlikte gerçek Itanium mimarisini geliştirmişlerdir.
Itanium, mimari olarak Intel’in eski işlemcilerinden farklı olarak üretilmiştir. Derleyicilerin işlem sürecine etkisi olan ve paralel buyrukların aynı saat vuruşu ile yerine getirilmesi gibi özelliklere sahip bir işlemcidir. Ayrıca donanım yardımı ile boru hattı aracılığıyla paralel işlemlerin süresi kısaltılmıştır.
Itanium kısa sürede gelişimini tamamlamıştır. Hewlett-Packard ile Intel firmasının ortak üretimi olarak Itanium geliştirilerek piyasaya sürülmeye devam etmiştir. Itanium sürümleri ve gelişmişlik seviyesine göre adlandırılmıştır.
Geliştirme Süreci
Hewlett-Packard, RISC mimarisi üzerinden yola çıkarak bir araştırma projesi üzerinde çalışmaktaydı. 1989 yılında üzerinde çalışmakta olduğu EPIC adlı bu mimari ile bir saat vuruşunda birden çok işlem gerçekleştirebilmekteydi. Aynı zamanda bir buyruk kümesi ile birden fazla işlem de yürütebilmekteydi. Bu işlemleri gerçekleştirebilmek için ise derleyici önceden hangi buyrukların birlikte yürütüleceğine karar verir. Böylelikle paralel gönderilecek buyruklar için de ayrı bir mekanizmaya gerek duymazdı.
Hewlett-Packard, araştırma projeleri sürerken şahsi mikroişlemcilerini geliştirmek için kendi gibi bu alanda girişimci şirketler arama kararı aldı. 1994 yılında Intel firmasını ortak olarak IA-64 projesini geliştirmeye başladılar. Intel ve Hewlett-Packardın ortak geliştirdiği bu proje 1998 yılında adını aldı.
Geliştirme süreci esnasında, firma yetkilileri ve sanayi analistleri tarafından IA-64 mimarisinin iş istasyonlarında ve masaüstü bilgisayarlarda egemen olacağını tahmin edilmekteydi. Böylelikle RISC ve CISC mimarilerinin de yerini almaya başlamıştı. IA-64ün bu büyük başarısı sonucunda Compaq ve Silicon Graphics üzerinde çalıştıkları Alfa ve MIPS mimarilerini geliştirmekten vazgeçmiştir.
Bu gelişmeler karşısında Microsoft Windows, Linux ve Solaris işletim sistemlerini geliştiren gruplar IA-64 mimarisine uygun sistemlerde geliştirmeye başladılar. IA-64 mimarisi başlangıçta tahmin edilen başarıya ulaşamadı. Bunun nedeni ise projenin içerisinde yapısal problemlerin olmasıydı. Bu problemlerin aşılması için daha fazla araştırma yapılmaya başlandı.
Sorunların çözülmesinden sonra 4 Ekim 1999 de Intel, işlemcisinin resmi ismini Itanium olarak ilan etti. Ve sonunda Haziran 2001 de Itanium işlemcisini piyasaya sürdü. Ancak bu yeni nesil işlemcinin pazardaki liderliği uzun sürmedi. Aynı zamanda geliştirilen ve piyasaya sürülen yeni RISC ve CISC mimarili işlemciler aradaki farkı kapattı. Yüksek maliyeti ve düşük performansı nedeniyle birkaç bin adet işlemci satıldı. Bu sebeple Itaniumdan istenilen getiri sağlanamadı.
Şirket yetkilileri Itanium un başarısızlığından 1 yıl sonra 2002 de Itanium2 yi piyasaya sundular. Itanium2 McKinley kod adıyla satışa çıktı. 180 nm'de işlem yapabilmekte olan işlemci, bir önceki nesline göre birçok performans problemine sahipti. Bu sebeple pek tutulmadı. 2003 yılında ailenin yeni ferdi olan Madison adlı işlemciyi geliştirdiler. 130 nm'de işlem yapabilen Madisondan sonra aynı kapasite Deerfield, Hondo, Fanwood, Madison 9M adlı işlemciler piyasaya sürüldü. Bu arada Intel Mart 2005'te Tukwila adında bir işlemci ile ilgilendiklerini ve 2007 bitireceklerini duyurdu. Ancak bu açıklamadan kısa süre sonra tekrar bir açıklama ile Tukwila'nın en erken 2008'de bitebileceğini söyledi. Bu uzun aradan sonra Haziran 2006 90 nm'de işlem yeteneği ile Montecito piyasaya duyuruldu. Ve günümüzde kullanılan en yeni Itanium2 işlemcisi olan Montvale Ekim 2007 de ortaya çıktı.Tukwila 8 Şubat 2010 da piyasaya sürüldü.
Itanium İşlemci Ailesi
| İşlemci Adı | İşlem | Çıkış Tarihi | Saat Sıklığı | L2 Ön Belleği | L3 Ön Belleği | Veriyolu | Çekirdek | Voltaj | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Itanium | ||||||||||
| Merced | 180 nm | 2001-06 | 733 MHz | 96 KiB | 2 MiB* | 266 MHz | 1 | 116 | ||
| 180 nm | 2001-06 | 800 MHz | 96 KiB | 4 MiB* | 266 MHz | 1 | 130 | |||
| Itanium 2 | ||||||||||
| McKinley | 180 nm | 2002-07-08 | 900 MHz | 256 KiB | 1.5 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | ||
| 180 nm | 2002-07-08 | 1 GHz | 256 KiB | 3 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | |||
| Madison | 130 nm | 2003-06-30 | 1.3 GHz | 256 KiB | 3 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | ||
| 130 nm | 2003-06-30 | 1.4 GHz | 256 KiB | 4 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | |||
| 130 nm | 2003-06-30 | 1.5 GHz | 256 KiB | 6 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | |||
| 130 nm | 2003-09-08 | 1.4 GHz | 256 KiB | 1.5 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | |||
| 130 nm | 2004-04 | 1.4 GHz | 256 KiB | 3 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | |||
| 130 nm | 2004-04 | 1.6 GHz | 256 KiB | 3 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | |||
| Deerfield | 130 nm | 2003-09-08 | 1.0 GHz | 256 KiB | 1.5 MiB | 400 MHz | 1 | 62 | ||
| Hondo | 130 nm | 2004-Q1 | 1.1 GHz | 256 KiB | 4 MiB | 400 MHz | 1 | 260 | ||
| Fanwood | 130 nm | 2004-11-08 | 1.6 GHz | 256 KiB | 3 MiB | 533 MHz | 1 | 130 | ||
| 130 nm | 2004-11-08 | 1.3 GHz | 256 KiB | 3 MiB | 400 MHz | 1 | 62? | |||
| Madison 9M | 130 nm | 2004-11-08 | 1.6 GHz | 256 KiB | 9 MiB | 400 MHz | 1 | 130 | ||
| 130 nm | 2005-07-05 | 1.67 GHz | 256 KiB | 6 MiB | 667 MHz | 1 | 130 | |||
| 130 nm | 2005-07-18 | 1.67 GHz | 256 KiB | 9 MiB | 667 MHz | 1 | 130 | |||
| Montecito | 90 nm | 2006-07-18 | 1.4 GHz | 256 KiB+ 1 MiB | 12 MiB | 400 MHz | 2 | 104 | ||
| 90 nm | 2006-07-18 | 1.6 GHz | 256 KiB+ 1 MiB | 12 MiB | 533 MHz | 2 | 104 | |||
| Montvale | 90 nm | 2007-10-31 | 1.66 GHz | 256 KiB+ 1 MiB | 4-12 MiB | 400-667 MHz | 1-2 | 75-104 | ||
Itanium Mimarisi
Itanium mimarisi 64-bit paralel yazmaçları bünyesinde bulundurmaktadır. Bu yazmaçlar ile dallanma, yükleme gibi buyrukları yerine getirmektedir. İşlemcide sözcükler 64-bit ile gösterilmektedir. Baytlar adreslenmektedir. Mimarisinde 264 bayt mantık alanı bulunmaktadır. İşlemci kullandığı donanım ve yazmaçları yeniden adlandırarak tekrar kullanabilmektedir. Böylelikle işlemci paralel işlemleri ve atlamaları daha kolay gerçekleştirebilmektedir. Bu özellik ile diğer mimarilerden farkını ortaya koymaktadır.
Yazmaçların yükleme, öngörü ve yeniden adlandırma gibi işlemleri ise derleyici aracılığıyla yapılmaktadır. Ancak bu işlemler için ekstra 1-bit harcanmaktadır. Itanium bu yeni anlayışla işlemci mimarisine yeni bir boyut kazandırmıştır.
Mimari yapısında 128 adet tam sayı yazmacı, 128 adet kayan nokta yazmacı bulundurmaktadır. Buyruk kümesi ise farklı boyutlarda olup 64-bit yükleme buyruğu, 8-bit dallanma buyrukları yer tutmaktadır. Ayrıca mimari kayan nokta işlemleri için özel yazmaçlar ile 82-bitlik işlemlere izin vermektedir.
Kaynakça
- 6 Ağustos 2001 Itanium 14 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 7 Aralık 2005
- 8 Şubat 2010 New Intel Itanium Offers Greater Performance, Memory Capacity[]
- ^ New Intel Itanium Offers Greater Performance, Memory Capacity[], By: Jeffrey Burt, 2010-02-08, eWeek
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Nisan 2020 Itanium islemcisi Intel firmasinin 64 bit olup IA 64 mimarisi kullanan islemcilerinin devami olarak bilinir Itanium ve Itanium2 olarak sunulan bu islemci ilk olarak Ekim 2001 de piyasaya surulmustur Itanium islemcilerin asil hedefi yuksek performansa sahip bilgisayarlardi Bu islemcinin mimarisinin gelisimi ilk olarak Hewlett Packard tarafindan yapilmistir ve devaminda ise Intel ve Hewlett Packard ortak olarak birlikte gercek Itanium mimarisini gelistirmislerdir Intel Itanium logosu Itanium mimari olarak Intel in eski islemcilerinden farkli olarak uretilmistir Derleyicilerin islem surecine etkisi olan ve paralel buyruklarin ayni saat vurusu ile yerine getirilmesi gibi ozelliklere sahip bir islemcidir Ayrica donanim yardimi ile boru hatti araciligiyla paralel islemlerin suresi kisaltilmistir Itanium kisa surede gelisimini tamamlamistir Hewlett Packard ile Intel firmasinin ortak uretimi olarak Itanium gelistirilerek piyasaya surulmeye devam etmistir Itanium surumleri ve gelismislik seviyesine gore adlandirilmistir Gelistirme SureciItanium un eski logosuIntel Itanium 1Intel Itanium 2 Hewlett Packard RISC mimarisi uzerinden yola cikarak bir arastirma projesi uzerinde calismaktaydi 1989 yilinda uzerinde calismakta oldugu EPIC adli bu mimari ile bir saat vurusunda birden cok islem gerceklestirebilmekteydi Ayni zamanda bir buyruk kumesi ile birden fazla islem de yurutebilmekteydi Bu islemleri gerceklestirebilmek icin ise derleyici onceden hangi buyruklarin birlikte yurutulecegine karar verir Boylelikle paralel gonderilecek buyruklar icin de ayri bir mekanizmaya gerek duymazdi Hewlett Packard arastirma projeleri surerken sahsi mikroislemcilerini gelistirmek icin kendi gibi bu alanda girisimci sirketler arama karari aldi 1994 yilinda Intel firmasini ortak olarak IA 64 projesini gelistirmeye basladilar Intel ve Hewlett Packardin ortak gelistirdigi bu proje 1998 yilinda adini aldi Gelistirme sureci esnasinda firma yetkilileri ve sanayi analistleri tarafindan IA 64 mimarisinin is istasyonlarinda ve masaustu bilgisayarlarda egemen olacagini tahmin edilmekteydi Boylelikle RISC ve CISC mimarilerinin de yerini almaya baslamisti IA 64un bu buyuk basarisi sonucunda Compaq ve Silicon Graphics uzerinde calistiklari Alfa ve MIPS mimarilerini gelistirmekten vazgecmistir Bu gelismeler karsisinda Microsoft Windows Linux ve Solaris isletim sistemlerini gelistiren gruplar IA 64 mimarisine uygun sistemlerde gelistirmeye basladilar IA 64 mimarisi baslangicta tahmin edilen basariya ulasamadi Bunun nedeni ise projenin icerisinde yapisal problemlerin olmasiydi Bu problemlerin asilmasi icin daha fazla arastirma yapilmaya baslandi Sorunlarin cozulmesinden sonra 4 Ekim 1999 de Intel islemcisinin resmi ismini Itanium olarak ilan etti Ve sonunda Haziran 2001 de Itanium islemcisini piyasaya surdu Ancak bu yeni nesil islemcinin pazardaki liderligi uzun surmedi Ayni zamanda gelistirilen ve piyasaya surulen yeni RISC ve CISC mimarili islemciler aradaki farki kapatti Yuksek maliyeti ve dusuk performansi nedeniyle birkac bin adet islemci satildi Bu sebeple Itaniumdan istenilen getiri saglanamadi Sirket yetkilileri Itanium un basarisizligindan 1 yil sonra 2002 de Itanium2 yi piyasaya sundular Itanium2 McKinley kod adiyla satisa cikti 180 nm de islem yapabilmekte olan islemci bir onceki nesline gore bircok performans problemine sahipti Bu sebeple pek tutulmadi 2003 yilinda ailenin yeni ferdi olan Madison adli islemciyi gelistirdiler 130 nm de islem yapabilen Madisondan sonra ayni kapasite Deerfield Hondo Fanwood Madison 9M adli islemciler piyasaya suruldu Bu arada Intel Mart 2005 te Tukwila adinda bir islemci ile ilgilendiklerini ve 2007 bitireceklerini duyurdu Ancak bu aciklamadan kisa sure sonra tekrar bir aciklama ile Tukwila nin en erken 2008 de bitebilecegini soyledi Bu uzun aradan sonra Haziran 2006 90 nm de islem yetenegi ile Montecito piyasaya duyuruldu Ve gunumuzde kullanilan en yeni Itanium2 islemcisi olan Montvale Ekim 2007 de ortaya cikti Tukwila 8 Subat 2010 da piyasaya suruldu Itanium Islemci AilesiIslemci Adi Islem Cikis Tarihi Saat Sikligi L2 On Bellegi L3 On Bellegi Veriyolu Cekirdek VoltajItaniumMerced 180 nm 2001 06 733 MHz 96 KiB 2 MiB 266 MHz 1 116180 nm 2001 06 800 MHz 96 KiB 4 MiB 266 MHz 1 130Itanium 2McKinley 180 nm 2002 07 08 900 MHz 256 KiB 1 5 MiB 400 MHz 1 130180 nm 2002 07 08 1 GHz 256 KiB 3 MiB 400 MHz 1 130Madison 130 nm 2003 06 30 1 3 GHz 256 KiB 3 MiB 400 MHz 1 130130 nm 2003 06 30 1 4 GHz 256 KiB 4 MiB 400 MHz 1 130130 nm 2003 06 30 1 5 GHz 256 KiB 6 MiB 400 MHz 1 130130 nm 2003 09 08 1 4 GHz 256 KiB 1 5 MiB 400 MHz 1 130130 nm 2004 04 1 4 GHz 256 KiB 3 MiB 400 MHz 1 130130 nm 2004 04 1 6 GHz 256 KiB 3 MiB 400 MHz 1 130Deerfield 130 nm 2003 09 08 1 0 GHz 256 KiB 1 5 MiB 400 MHz 1 62Hondo 130 nm 2004 Q1 1 1 GHz 256 KiB 4 MiB 400 MHz 1 260Fanwood 130 nm 2004 11 08 1 6 GHz 256 KiB 3 MiB 533 MHz 1 130130 nm 2004 11 08 1 3 GHz 256 KiB 3 MiB 400 MHz 1 62 Madison 9M 130 nm 2004 11 08 1 6 GHz 256 KiB 9 MiB 400 MHz 1 130130 nm 2005 07 05 1 67 GHz 256 KiB 6 MiB 667 MHz 1 130130 nm 2005 07 18 1 67 GHz 256 KiB 9 MiB 667 MHz 1 130Montecito 90 nm 2006 07 18 1 4 GHz 256 KiB 1 MiB 12 MiB 400 MHz 2 10490 nm 2006 07 18 1 6 GHz 256 KiB 1 MiB 12 MiB 533 MHz 2 104Montvale 90 nm 2007 10 31 1 66 GHz 256 KiB 1 MiB 4 12 MiB 400 667 MHz 1 2 75 104Itanium MimarisiItanium mimarisi 64 bit paralel yazmaclari bunyesinde bulundurmaktadir Bu yazmaclar ile dallanma yukleme gibi buyruklari yerine getirmektedir Islemcide sozcukler 64 bit ile gosterilmektedir Baytlar adreslenmektedir Mimarisinde 264 bayt mantik alani bulunmaktadir Islemci kullandigi donanim ve yazmaclari yeniden adlandirarak tekrar kullanabilmektedir Boylelikle islemci paralel islemleri ve atlamalari daha kolay gerceklestirebilmektedir Bu ozellik ile diger mimarilerden farkini ortaya koymaktadir Yazmaclarin yukleme ongoru ve yeniden adlandirma gibi islemleri ise derleyici araciligiyla yapilmaktadir Ancak bu islemler icin ekstra 1 bit harcanmaktadir Itanium bu yeni anlayisla islemci mimarisine yeni bir boyut kazandirmistir Mimari yapisinda 128 adet tam sayi yazmaci 128 adet kayan nokta yazmaci bulundurmaktadir Buyruk kumesi ise farkli boyutlarda olup 64 bit yukleme buyrugu 8 bit dallanma buyruklari yer tutmaktadir Ayrica mimari kayan nokta islemleri icin ozel yazmaclar ile 82 bitlik islemlere izin vermektedir Kaynakca6 Agustos 2001 Itanium 14 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 7 Aralik 2005 8 Subat 2010 New Intel Itanium Offers Greater Performance Memory Capacity olu kirik baglanti New Intel Itanium Offers Greater Performance Memory Capacity olu kirik baglanti By Jeffrey Burt 2010 02 08 eWeek