Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
- Farklı kişi ve kavramlar için bakınız: Yakov Pavlov ve Pavlov'un Evi
İvan Petroviç Pavlov (d. 14 Eylül 1849, Ryazan – ö. 27 Şubat 1936, Leningrad), klasik koşullanma üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen Rus fizyologdur.
İvan Pavlov | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 14 Eylül 1849 Rus İmparatorluğu / Ryazan |
| Ölüm | 27 Şubat 1936 (86 yaşında) Sovyetler Birliği / Leningrad |
| Ödüller | Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü |
Fizyoloji ve psikoloji alanındaki çalışmaları ile psikofizyoloji ve deneysel psikoloji alanlarını derinden etkilemiş bir bilim insanıdır. Her iki bilim dalının kurucularından sayılır. 1904 yılında fizyoloji ve tıp alanında Nobel Ödülü’nü kazanmıştır.
Hayatı
Kalabalık bir ailenin çocuğu olarak Rusya’nın Ryazan kentinde dünyaya geldi. 1860 yılında papazlığa hazırlanmak için, Ryazan İlahiyat Okulu’na gitti. 1864 yılında bu okuldan mezun oldu ve Ryazan İlahiyat Yüksek Okulu’na başladı. Kilise tarihi ve öğretisi, Rus ve dünya tarihi, edebiyat, mantık, doğabilimleri, dil ve felsefe ile ilgili birkaç dersten oluşan bir eğitimi tamamladı. Teoloji eğitiminden fizyoloji bilimine yönelmesinde Claude Bernard etkili oldu. Refleksler üzerine çalıştı. 1870 yılında St. Petersburg Üniversitesi’ne girdi. Burada Mendeleyev, Beketov ve Seçenov’dan ders aldı. Uzmanlık olarak hayvan psikolojisini seçti. St. Petersburg’da aldığı eğitimden sonra Askeri Tıp Akademisine girdi. 1879 yılında ortak arkadaşları aracılığı ile tanıştığı Serafima ile 1881 yılında evlendi. 1883 yılında tezini yayınladı. Yayınladığı tezinde, kalbin merkezden dağılan sinirleri üzerine yaptığı çalışmalarla zamanın bilim insanlarının ilgisini çekti. 1890 yılında St. Petersburg’da Askeri Tıp Akademisinde farmakoloji profesörlüğü görevine getirilene dek yoksulluk içinde yaşadı. Hayvan terbiyesi üzerinde çalıştı. Bundan sonra cerrahi usulü geliştirdi. 1886’da hazım cihazını inceledi. 1889 yılında bir hayvan yemek yediğinde, midedeki salgı bezlerinin mide sıvısı üretmesine neyin neden olduğunu araştırdı. Köpeklerin yedikleri midelerine ulaşmasa da midelerindeki salgı bezlerinin çok miktarda ‘iştah sıvısı’ ürettiğini keşfetti. Fizyoloji bilimine kronik deney metodunu tanıttı. 1890 yılında Askeri Tıp Akademisi kurucular komisyonuna atandı ve bundan beş yıl sonra da fizyoloji kürsüsü başkanlığına getirildi. ‘Küçük mide’ ya da ‘ayrılmış mide’ ameliyatı çok dikkat çekti. Deneylerinde hayvanın rahatsızlığını ortadan kaldırmak için anestezi ve birçok teknik geliştirdi. 1935’te Pavlov’un isteği ile St. Petersburg’daki Deneysel Tıp Enstitüsü’nün yakınlarına deneyde kullanılanların anısına bir köpek anıtı inşa edildi.
Pavlov, yanında çalışanların disiplinli olmalarına ve yaptıkları işe kendilerini adamalarına son derece önem verirdi. Gerçekleştirdiği deneyler sırasında kendisine yardım eden asistanların hatasız çalışmalarını isterdi. O dönem birçok kişi Pavlov'un yanında çalışmak istemiştir. Bunun nedeni olarak özel bir hükûmet teşviki gösterilir.Ülkede 5 yaş altındaki çocukların ölüm oranı %50'lere varıyordu. Ayrıca tifüs, çiçek ve difteri gibi bulaşıcı hastalıklarda Rusya, Avrupa'da başı çekiyordu. Hükûmet, bu durumla başa çıkabilmek için hekimlerin yurt dışına gidip kendilerini geliştirmelerini teşvik etti. Yurt dışına gidip orada öğrenim gören hekimlerin birçoğu ülkelerine döndüğünde doktora için Pavlov'un laboratuvarına başvurdu. Dinamiti icat etmesiyle büyük bir servet kazanmış olan Alfred Nobel,1893'te Pavlov'a laboratuvarını büyütmesine imkân verecek miktarda (10.000 ruble) bağışta bulundu. Gerçekten de söz konusu bağış laboratuvar için harcandı. Pavlov, Nobel'in bağışını kendi istediği tarzda bir laboratuvar kurmak için kullandı. Bu iki katlı taş binanın bodrum katında köpek kulübeleri,1. katında üç deney salonu,2. katında da deney hayvanlarına cerrahi müdahalede bulunulan ameliyathaneler ve hayvanların ameliyattan sonra iyileşebilmeleri için bakıma alındığı odalar vardı. Pavlov özellikle binanın "dünyadaki ilk fizyoloji laboratuvarı özel ameliyat bölümü" dediği ikinci katıyla gurur duyuyordu. Pavlov, burada yaptığı ameliyatla ilk kez "bölünmüş mide" operasyonunu gerçekleştirdi. Bu olağanüstü metot, Pavlov ve asistanlarına midedeki sindirim sürecini ilk kez bütün detaylarıyla inceleme fırsatı vermişti. Bölünmüş mide Pavlov'un midedeki sindirimin iki aşamasını da incelmesini sağlamıştı Dönemin 'zeitgeist'ine uygun olarak Pavlov sindirim sistemini karmaşık bir fabrikaya benzetmiştir. O dönem İngiltere'de başlayan Sanayi Devrimi dönemin zeitgeistini de değiştirmiş ve dönen çarklar, işleyen makinalar ve fabrikalar tüm alanları olduğu gibi bilim alanını da etkilemiştir. Bu noktada Pavlov'un böyle bir benzetme yapması da şaşılacak bir şey değildir. 1900'lü yıllarda Pavlov bilim dünyasında hatırı sayılır bir üne kavuşmuştu. Laboratuvarında çalışanlar Pavlov'un araştırmalarını kulaktan kulağa yaymışlardı. Dünyanın çeşitli yerlerinden bilim insanları Pavlov'un gerçekleştirdiği ameliyatların nasıl yapılacağını öğrenmek için laboratuvarını ziyaret ediyordu. Laboratuvarında çalışanlardan biri, 1898'de Pavlov'un kitabını Almancaya çevirdi. Birkaç yıl içinde kitabın Fransızca ve İngilizce baskıları da yapıldı. Böylece Rusça bilmeyen birçok kişi de Pavlov'un eserlerine kolayca ulaşabilme olanağı buldu. Yapmış olduğu cömert yardımlarla Pavlov'un istediği tarzda bir laboratuvar kurmasını sağlayan Nobel, bir kez daha Pavlov'un hayatında dönüm noktası olacaktı. 1904 yılında ilk nobel ödüllerinin dağıtılmasından üç yıl sonra, Pavlov fizyoloji-tıp alanında nobele aday gösterildi ve yapılan incelemeler sonucunda ödülü almaya hak kazandı. Fizyoloji-tıp dalında Nobel ödülü alan ilk fizyolog -ve ilk Rus- olan Pavlov, ödülünü İsveç kralı 2. Oscar'ın elinden aldı. Pavlov, konuşmasının ilk cümlesinde insanın en temel ve en güçlü içgüdüsünün "yiyecek bulmak" olduğunu söyledi. Ardından da ona sindirim sistemiyle ilgili çalışmalarından daha fazla ün kazandıracak olan "koşullu refleks" ve "koşulsuz refleks"ten bahsetti. Salondaki pek çok kişi bu sözleri ilk kez duyuyordu. Pavlov, konuşmasıyla herkesi şaşırttı. Dinleyiciler onun sindirim sistemiyle ilgili keşifleri hakkında konuşmasını bekliyordu.Fizyoloji ve psikoloji alanındaki çalışmaları ile psikofizyoloji ve deneysel psikoloji alanlarını derinden etkiledi. Bu nedenle her iki bilim dalının kurucularından sayılır. 'nün başında bulunarak çalışmalarını sürdürdü. Şartlı reflekslerin doğası ve işleyişi konusundaki buluşu, tüm araştırmaları öğrenme alanına yöneltti. Pavlov, laboratuvarda mide üzerine bir çalışma yaparken bir şeyi fark etmiştir. Köpek daha et verilmeden önce ayak seslerini duyduğunda salya akıtmaya başlamıştır. Bu olaydan sonra Pavlov çalışmalarını bu yöne doğru geliştirmiştir.
Pavlov’un gerçekleştirdiği koşullanma deneylerinin temelinde, psikolojik olayların da deneysel olarak incelenebileceği görüşü vardı. Bu yüzden onun asıl amacı, zihinsel aktiviteleri fizyolojik terimlerle açıklamaktı.
Pavlov, köpeklerde salgı bezlerini incelemiş, bu bulgulardan elde ettiği sonuçlarla insan ve hayvan davranışlarıyla ilgili genel yasalara ulaşmıştır. Pavlov, köpeğe uyguladığı deney sonucunda, köpeğin doğal uyaranların dışında zil, lamba gibi uyaranlara da tepki verip, salgı salgılama durumunu inceledi. Normal şartlarda et gören köpeğin salya salgılaması bir şart gerektirmeyen doğal bir durum olduğu için bu tepkiye şartsız tepki denir. Organizmanın dengesini ve bütünlüğünü şartsız refleksler sağlar. Köpeğe et ile beraber zil sesi sunulmasıyla, köpek zile koşullanır ve bundan sonraki denemelerde köpeğin zil sesine salya salgılamasına şartlı tepki denir. Şartlı refleks, çoğu zaman ortadan kaybolur, çatışma halinde olan hayvan sürekli olarak uyku halindedir.
Pavlov, köpeklerle yaptığı çalışmalar sonucunda, temel tepkileri üç şekilde açıkladı: Birincisi, çevreden gelen her uyaran harekete geçirme veya engellemeye sebep oluyordu. İkincisi, harekete geçirme ve engellemeyle ilgili sinirlerle alakalı olan süreçler, beyinde bazı kurallara göre etkileşime giriyordu. Üçüncüsü, sinir sistemlerinde doğuştan bireysel farklılık olduğuydu.
Pavlov, refleks kavramıyla içgüdüyü açıklamış, içgüdülerin karmaşık reflekslerden oluştuğunu savunmuştur. Ayrıca Pavlov'a göre, şartlı refleksin incelenmesi, hayvan fizyolojisinde yeni bir inceleme alanı doğmasına neden olmuştur. Pavlov, insanlardaki gurur, terbiye gibi olguları da şartlı reflekslerle açıklamıştır.
Pavlov'un deneylerinde, aşırı stres altında kalan deneklerde deneysel nevroz oluştuğu görülmüştür.
1904'te Amerikalı Edwin Burket Twitmyer'in sunduğu diz refleksi hakkındaki doktora tezi ilgi görmeyince, sonraki yıllarda Pavlov'un fikirleri dikkat çekmeye başladı. Daha sonra Watson'un yaptığı deneylerle, Pavlov'un refleks fikirleri Batı'ya yayıldı.
Pavlov, yaptığı çalışmalardan ötürü 1904 yılında Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü'nü kazandı.
Pavlov belirli 'ulusal tipler'in (Almanlar vs.) sinir sistemlerinin dengeli olduğunu, bu sayede bu kişilerin bilime, sanayiye, edebiyata çok önemli katkılarda bulunduklarını düşünüyordu. Rusların ise sinir sinir sistemi genelde dengesizdi. Pavlov'a göre Rusya'daki toplumsal yavaşlamanın altında da bu sebep yatmaktaydı. Fakat bununla birlikte, laboratuvar deneylerinin, zayıf ve dengesiz sinir sistemlerinin uygun bir eğitim ve ortamla iyileştirilebilir olduğunu gösterdiğini düşünüyordu. Bundan hareketle Pavlov insanların sinir sistemlerini iyileştirmeye yönelik proje başlatacaktı.
Deneyler sırasında aldığı titiz ve dikkatli önlemlere rağmen konuyla ilgisi olmayan değişkenlerin deneyindeki hayvanlara etki edebileceğini düşünüyordu. Pavlov buna engel olmak için, sonradan 'Sessizlik Kuleleri' adı verilen ve olağanüstü önlemlerle donatılmış her şeyden izole 3 katlı bir laboratuvar tasarladı. Deneylerine burada devam etti. Deney odalarına Pavlov dahil kimse girmiyordu. Her şey makinalarla yapılıyordu. Pavlov 1910 yılında bir toplantıda yaptığı konuşmada Sessizlik Kuleleri 'nin neden gerekli olduğunu ayrıntılarıyla anlattı. Yine bu konuşmada köpeklerin, sesin şiddet farkını ayırt etmede insanlardan çok daha başarılı olduğunu ifade etti.
Pavlov aldığı Nobel Ödülü sayesinde 1900'lerin başında büyük bir refaha kavuştu ve dünya çapında ün yaptı. Rusya Bilimler Akademisi de dahil birçok ülkede derneklere seçildi.3 laboratuvarı birden yönetmeye başladı. Çocukları da çok başarılıydılar; Vera da babası gibi koşullu reflekslerle ilgili çalışıyordu.
Pavlov hep bir programa göre yaşardı.8 ay durmadan çalışırdı. Cuma akşamları ise arkadaşlarıyla evde iskambil oynardı. Dakik ve mükemmeliyetçiydi. Yazları bisiklet sürer, yüzer, roman okurdu. Dinlenirken bile fiziksel egzersiz yapardı.
Pavlov; araştırmalarının sonucunda, 'savunma ve yiyecek refleksleri' nin yanı sıra 'hürriyet ve esirlik refleksleri'ni de literatüre kazandırdı ve 'Hürriyet Refleksi' bildirisini yayınladı. Aynı yıl Petersburg Felsefe Kurulundan konuşma daveti aldı.
O hayvan incelemelerinin kendimizi anlamada en etkili yöntem olduğu kanaatindeydi. Hayvan psikolojisinde olduğu gibi insanlarda da bilimsel bilgiler edinmenin mümkün olduğunu düşünüyordu. Deney hayvanlarının davranış farklarına dayanarak bozuk ve normal davranışları içine alan 'Şahsiyet Tipleri Teorisi'ni ortaya attı. Sonra da 'Sinir Sistemi Tipleri Teorisi'ni geliştirdi. Vygotsky bir kitabında, Pavlov'un bilimsel olmadığı gerekçesiyle bilinç ve ruh konularına değer vermediğini ifade etmektedir.
1914 yılı ve sonrasında ülkesinde yaşananlar Pavlov'un hayatını da etkiledi. Rusya'daki millî felaketten, kıtlıktan o da fazlasıyla etkilendi. Yeni Bolşevik yönetimi, ona ödül olarak verilen paraya dahi el koydu. Çocuklarının biri öldü biri sürgün edildi. Savaş dolayısıyla çalışma arkadaşlarını ve köpeklerini kaybetti. Bu yaşananlardan dolayı hükûmete, çalışmalarını yapmak için fazla zamanı kalmadığını, ekonomik sıkıntılarını ve yurt dışına çıkmak istediğini anlattığı bir mektup yazdı. Mektubu alan Lenin ona her türlü imkânın sağlanması talimatını verdi ve böylece Pavlov için rahat bir dönem başlamış oldu.
Leningrad'daki Neva Nehrinin taşmasıyla oluşan ve laboratuvarını da sular altında bırakan sel sonunda köpeklerinin koşullu reflekslerinin değiştiğini fark etmesi Pavlov için bir diğer dönüm noktası oldu.
Pavlov Marksizm'i hiçbir zaman kabul etmedi ancak Sovyet psikologlar O'nun görüşleriyle Marx arasında köprü kurmaya çalıştılar. Rejim kendisine muhalif olan Pavlov'a olan desteğini hiçbir zaman çekmedi; Lenin'den sonra Stalin de yardımı sürdürdü. Fakat Pavlov hükûmet baskısından uzak kaldı, temel amaçları hep aynı kaldı. Çalışmalarını daha da genişleterek ilerledi.1929 yılında hükûmet, Koltuşi'de bilim köyü kurarak ona hediye etti. Pavlov ve arkadaşları çalışmalarına burada devam etti. Burası 'şartlı reflekslerin başkenti 'unvanını kazandı. Zaman ilerledikçe Pavlov ve rejim arasındaki ilişki de daha ılımlı bir hal aldı. Birçok kongrenin Rusya'da yapılmasını sağlayan Pavlov, bir kongre esnasında rejime minnettarlığını ifade etti ve 'sosyalizm deneyi'nde başarılar diledi.
Pavlov 'mükemmelleştirilmiş sinir sistemine sahip yüksek tip' üretmek amacındaki öjeni konusuna bilimsel zemin sağlamak amacıyla çalışmalar yaptı ve bu onun şiddetle eleştirilmesine sebep oldu. Fakat 55 yaşında yaptığı sinir sistemi çalışmasıyla bir kez daha bilim hayatında zirveye yerleşti. Çalışma arzusunu ve dinamizmini hiç kaybetmedi.
Ne var ki 27 şubat 1936'da yakalandığı zatürre nöbetini atlatamayarak öldü. Deney ve gözleme önem veren Pavlov, ölümü sırasında da kendi beyin faaliyetlerini inceledi ve yardım için bir sinir uzmanı çağırdı.
Ölümünden sonra, 2004 yılında, Nobel Ödülü'nü alışının 100. yıl dönümünde, Fizyoloji Enstitüsü'nün bulunduğu yere Pavlov' un anısına bir anıt yapıldı. Çalışmalarının devamı sağlamak için yeni enstitüler kuruldu ve buralarda birçok bilim insanı yetişti.
Ölümünün ardından 1900’lü yıllarda Pavlov’un çalışmaları sonuçlanarak tüm dünyaya yayıldı. W. Horsley Gantt, 1955 yılında Pavlov Derneğini kurdu.
O, laboratuvarda ekip halinde çalışmaya büyük önem veren bir insandı. O, gözleme çok önem verirdi. O; Tsion, Ludwig, Heidenhair isimlerindeki fizyologlarla da çalıştı. Edebi dergi ve kitaplara da ilgisi vardı. Ayrıca farmakoloji, zihin bozuklukları, sinir sistemi fizyolojisi, beyin fizyolojisi üzerine de çalışmıştır.
Pavlov, ‘Çarşamba Toplantıları’ yapardı. Bu toplantılar, laboratuvarda çalışmaları yürüten herkesin katılımıyla gerçekleşirdi. O, öğretmen kimliğiyle de öne çıkardı.
Pavlov’un çalışmaları film ile gösterildi. ‘Koşulsuz tepkinin, koşullu bir tepkiye dönüşme süreci Mechanincs of the Brain adlı filmde izleyicilere sunuldu. Sinir Sistemi adlı film Pavlov'un yönetiminde çekilmiştir.
Nişan ve Ödülleri
- Rusya Bilimler Akademisi'ne üye olarak seçildi. (1901)
- Fizyoloji ve Tıp alanında Nobel ödülü kazandı. (1904)
- Rusya Bilimler Akademisi'ne akademisyen olarak seçildi. (1907)
- Cambridge Üniversitesi tarafından fahri doktorayla onurlandırıldı. (1912)
- Paris Tıp Akademisi'nde 'Légion d'honneur' nişanı kazandı. (1915)
- 1856 - Geçirdiği bir kaza sonucu kafasından darbe aldı ve 11 yaşına kadar okula devam edemedi.
- 1859 - Charles Darwin, The Origin of Species (Türlerin Kökeni) adlı eserini yayınladı.
- 1860 - Papazlığa hazırlanma düşüncesiyle mahalli teoloji-kilise okuluna gitti.
- 1863 - I.M.Seçenov, Reflexes of the Brain (Beynin Refleksleri) adlı yapıtını yayınladı.
- 1869 - Francis Galton zekanın kalıtsal olduğunu öne sürdü. Hereditary Genius (Kalıtsal Deha) adlı eserini yayınladı.
- 1870 - St. Petersburg Üniversitesi’ne girerek burada kimyanın yanı sıra fizyoloji eğitimi aldı. Uzmanlık alanı olarak hayvan psikolojisini seçti.
- 1875 - St. Petersburg Üniversitesi’nden mezun oldu ve Askeri Tıp Akademisin’nde Profesör Tsion’un laboratuvarında asistan olarak çalışmaya başladı.
- 1876 - Francis Galton kalıtsal ve çevresel kavramlarını açıklamak için ‘doğa ve yetişme’ (nature and nurture) terimlerini kullandı.
- 1876-1878 - Ustimoviç’in laboratuvarında asistan oldu.
- 1879 - Wilhelm Wundt insan davranışı çalışmalarına yönelik bir laboratuvar kurdu.
- 1880 - 13 Haziran, Serafima Karçevskaya’ya evlilik teklifinde bulundu.
- 1881 - Serafima ile evlendi.
- 1884-1886 - Kazandığı bursla Almanya’ya giderek Rudolf Heiden-hain ve Karl Ludwig ile birlikte çalıştı.
- 1886 - Rusya’ya geri döndü.
- 1887 - Alfred Binet ve C. Fere, hipnoz üzerine bir çalışma olan Animal Magnetism’i (Hayvan Manyetizması) yayınladılar.
- 1890 - William James Principles of Psychology (Psikolojinin Prensipleri) adlı yapıtını yayınladı.
- 1891-1900 - Deneysel Tıp Enstitüsünde fizyoloji alanında en önemli araştırmalarını gerçekleştirdi.
- 1892 - Amerikan Psikoloji Birliği (Amerikan Psychological Association) kuruldu.
- 1897 - Derslerini, Sindirim Bezlerinin Temel Fonksiyonları Üzerine Çalışmalar adıyla yayınladı.
- 1898 - Edward L. Thorndike bilmece kutusunu tanımladı.
- 1899 - Bayer firması aspirini piyasaya sürdü.
- 1900 - Sigmund Freud, The Interpretation of Dreams, (Rüyaların Yorumlanması) adlı eserini yayınladı.
- 1903 - Şartlı refleks tanımını kullandı.
- 1908 - Vladimir Bekterev, Denge sinirinin üst kısmındaki çekirdeğini (Bekterev çekirdeği) tanımladı.
- 1910 - Sessizlik kulelerinin yapımına başlandı.
- 1912 - Cambridge Üniversitesi tarafından şeref doktorası unvanı verildi.
- 1917 - Çar II. Nikolay devrildi; Bolşevikler ülke yönetimini ele geçirdi.
- 1921 - 24 Ocak, Lenin imzalı hükûmet kararnamesiyle ödüllendirildi.
- 1924 - Askeri Tıp Akademisindeki profesörlük görevinden istifa etti.
- 1935 - Küçük oğlu, Vsevolod, öldü.
- 1935 - Sovyet Hükûmeti tarafından inşa edilip şartlı refleks çalışmalarını sürdürebilmesi için kendisine tahsis edilen büyük bir laboratuvar kuruldu.
- 1936 - Şubat 27, Leningrad’da öldü.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta İvan Pavlov ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- Özel
- Genel
- Alıcı, T., (2012). Öğrenmenin bilimsel temelleri. Ankara: Palme yayıncılık.
- Akpur, U., (2011). Ivan pavlov. İstanbul: Say yayınları.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Farkli kisi ve kavramlar icin bakiniz Yakov Pavlov ve Pavlov un Evi Ivan Petrovic Pavlov d 14 Eylul 1849 Ryazan o 27 Subat 1936 Leningrad klasik kosullanma uzerine yaptigi calismalarla bilinen Rus fizyologdur Ivan PavlovRus fizyolog psikolog ve fizikci HekimDogum14 Eylul 1849 Rus Imparatorlugu RyazanOlum27 Subat 1936 86 yasinda Sovyetler Birligi LeningradOdullerNobel Fizyoloji ve Tip Odulu Fizyoloji ve psikoloji alanindaki calismalari ile psikofizyoloji ve deneysel psikoloji alanlarini derinden etkilemis bir bilim insanidir Her iki bilim dalinin kurucularindan sayilir 1904 yilinda fizyoloji ve tip alaninda Nobel Odulu nu kazanmistir HayatiKalabalik bir ailenin cocugu olarak Rusya nin Ryazan kentinde dunyaya geldi 1860 yilinda papazliga hazirlanmak icin Ryazan Ilahiyat Okulu na gitti 1864 yilinda bu okuldan mezun oldu ve Ryazan Ilahiyat Yuksek Okulu na basladi Kilise tarihi ve ogretisi Rus ve dunya tarihi edebiyat mantik dogabilimleri dil ve felsefe ile ilgili birkac dersten olusan bir egitimi tamamladi Teoloji egitiminden fizyoloji bilimine yonelmesinde Claude Bernard etkili oldu Refleksler uzerine calisti 1870 yilinda St Petersburg Universitesi ne girdi Burada Mendeleyev Beketov ve Secenov dan ders aldi Uzmanlik olarak hayvan psikolojisini secti St Petersburg da aldigi egitimden sonra Askeri Tip Akademisine girdi 1879 yilinda ortak arkadaslari araciligi ile tanistigi Serafima ile 1881 yilinda evlendi 1883 yilinda tezini yayinladi Yayinladigi tezinde kalbin merkezden dagilan sinirleri uzerine yaptigi calismalarla zamanin bilim insanlarinin ilgisini cekti 1890 yilinda St Petersburg da Askeri Tip Akademisinde farmakoloji profesorlugu gorevine getirilene dek yoksulluk icinde yasadi Hayvan terbiyesi uzerinde calisti Bundan sonra cerrahi usulu gelistirdi 1886 da hazim cihazini inceledi 1889 yilinda bir hayvan yemek yediginde midedeki salgi bezlerinin mide sivisi uretmesine neyin neden oldugunu arastirdi Kopeklerin yedikleri midelerine ulasmasa da midelerindeki salgi bezlerinin cok miktarda istah sivisi urettigini kesfetti Fizyoloji bilimine kronik deney metodunu tanitti 1890 yilinda Askeri Tip Akademisi kurucular komisyonuna atandi ve bundan bes yil sonra da fizyoloji kursusu baskanligina getirildi Kucuk mide ya da ayrilmis mide ameliyati cok dikkat cekti Deneylerinde hayvanin rahatsizligini ortadan kaldirmak icin anestezi ve bircok teknik gelistirdi 1935 te Pavlov un istegi ile St Petersburg daki Deneysel Tip Enstitusu nun yakinlarina deneyde kullanilanlarin anisina bir kopek aniti insa edildi Pavlov yaninda calisanlarin disiplinli olmalarina ve yaptiklari ise kendilerini adamalarina son derece onem verirdi Gerceklestirdigi deneyler sirasinda kendisine yardim eden asistanlarin hatasiz calismalarini isterdi O donem bircok kisi Pavlov un yaninda calismak istemistir Bunun nedeni olarak ozel bir hukumet tesviki gosterilir Ulkede 5 yas altindaki cocuklarin olum orani 50 lere variyordu Ayrica tifus cicek ve difteri gibi bulasici hastaliklarda Rusya Avrupa da basi cekiyordu Hukumet bu durumla basa cikabilmek icin hekimlerin yurt disina gidip kendilerini gelistirmelerini tesvik etti Yurt disina gidip orada ogrenim goren hekimlerin bircogu ulkelerine dondugunde doktora icin Pavlov un laboratuvarina basvurdu Dinamiti icat etmesiyle buyuk bir servet kazanmis olan Alfred Nobel 1893 te Pavlov a laboratuvarini buyutmesine imkan verecek miktarda 10 000 ruble bagista bulundu Gercekten de soz konusu bagis laboratuvar icin harcandi Pavlov Nobel in bagisini kendi istedigi tarzda bir laboratuvar kurmak icin kullandi Bu iki katli tas binanin bodrum katinda kopek kulubeleri 1 katinda uc deney salonu 2 katinda da deney hayvanlarina cerrahi mudahalede bulunulan ameliyathaneler ve hayvanlarin ameliyattan sonra iyilesebilmeleri icin bakima alindigi odalar vardi Pavlov ozellikle binanin dunyadaki ilk fizyoloji laboratuvari ozel ameliyat bolumu dedigi ikinci katiyla gurur duyuyordu Pavlov burada yaptigi ameliyatla ilk kez bolunmus mide operasyonunu gerceklestirdi Bu olaganustu metot Pavlov ve asistanlarina midedeki sindirim surecini ilk kez butun detaylariyla inceleme firsati vermisti Bolunmus mide Pavlov un midedeki sindirimin iki asamasini da incelmesini saglamisti Donemin zeitgeist ine uygun olarak Pavlov sindirim sistemini karmasik bir fabrikaya benzetmistir O donem Ingiltere de baslayan Sanayi Devrimi donemin zeitgeistini de degistirmis ve donen carklar isleyen makinalar ve fabrikalar tum alanlari oldugu gibi bilim alanini da etkilemistir Bu noktada Pavlov un boyle bir benzetme yapmasi da sasilacak bir sey degildir 1900 lu yillarda Pavlov bilim dunyasinda hatiri sayilir bir une kavusmustu Laboratuvarinda calisanlar Pavlov un arastirmalarini kulaktan kulaga yaymislardi Dunyanin cesitli yerlerinden bilim insanlari Pavlov un gerceklestirdigi ameliyatlarin nasil yapilacagini ogrenmek icin laboratuvarini ziyaret ediyordu Laboratuvarinda calisanlardan biri 1898 de Pavlov un kitabini Almancaya cevirdi Birkac yil icinde kitabin Fransizca ve Ingilizce baskilari da yapildi Boylece Rusca bilmeyen bircok kisi de Pavlov un eserlerine kolayca ulasabilme olanagi buldu Yapmis oldugu comert yardimlarla Pavlov un istedigi tarzda bir laboratuvar kurmasini saglayan Nobel bir kez daha Pavlov un hayatinda donum noktasi olacakti 1904 yilinda ilk nobel odullerinin dagitilmasindan uc yil sonra Pavlov fizyoloji tip alaninda nobele aday gosterildi ve yapilan incelemeler sonucunda odulu almaya hak kazandi Fizyoloji tip dalinda Nobel odulu alan ilk fizyolog ve ilk Rus olan Pavlov odulunu Isvec krali 2 Oscar in elinden aldi Pavlov konusmasinin ilk cumlesinde insanin en temel ve en guclu icgudusunun yiyecek bulmak oldugunu soyledi Ardindan da ona sindirim sistemiyle ilgili calismalarindan daha fazla un kazandiracak olan kosullu refleks ve kosulsuz refleks ten bahsetti Salondaki pek cok kisi bu sozleri ilk kez duyuyordu Pavlov konusmasiyla herkesi sasirtti Dinleyiciler onun sindirim sistemiyle ilgili kesifleri hakkinda konusmasini bekliyordu Fizyoloji ve psikoloji alanindaki calismalari ile psikofizyoloji ve deneysel psikoloji alanlarini derinden etkiledi Bu nedenle her iki bilim dalinin kurucularindan sayilir nun basinda bulunarak calismalarini surdurdu Sartli reflekslerin dogasi ve isleyisi konusundaki bulusu tum arastirmalari ogrenme alanina yoneltti Pavlov laboratuvarda mide uzerine bir calisma yaparken bir seyi fark etmistir Kopek daha et verilmeden once ayak seslerini duydugunda salya akitmaya baslamistir Bu olaydan sonra Pavlov calismalarini bu yone dogru gelistirmistir Pavlov un gerceklestirdigi kosullanma deneylerinin temelinde psikolojik olaylarin da deneysel olarak incelenebilecegi gorusu vardi Bu yuzden onun asil amaci zihinsel aktiviteleri fizyolojik terimlerle aciklamakti Pavlov kopeklerde salgi bezlerini incelemis bu bulgulardan elde ettigi sonuclarla insan ve hayvan davranislariyla ilgili genel yasalara ulasmistir Pavlov kopege uyguladigi deney sonucunda kopegin dogal uyaranlarin disinda zil lamba gibi uyaranlara da tepki verip salgi salgilama durumunu inceledi Normal sartlarda et goren kopegin salya salgilamasi bir sart gerektirmeyen dogal bir durum oldugu icin bu tepkiye sartsiz tepki denir Organizmanin dengesini ve butunlugunu sartsiz refleksler saglar Kopege et ile beraber zil sesi sunulmasiyla kopek zile kosullanir ve bundan sonraki denemelerde kopegin zil sesine salya salgilamasina sartli tepki denir Sartli refleks cogu zaman ortadan kaybolur catisma halinde olan hayvan surekli olarak uyku halindedir Pavlov kopeklerle yaptigi calismalar sonucunda temel tepkileri uc sekilde acikladi Birincisi cevreden gelen her uyaran harekete gecirme veya engellemeye sebep oluyordu Ikincisi harekete gecirme ve engellemeyle ilgili sinirlerle alakali olan surecler beyinde bazi kurallara gore etkilesime giriyordu Ucuncusu sinir sistemlerinde dogustan bireysel farklilik olduguydu Pavlov refleks kavramiyla icguduyu aciklamis icgudulerin karmasik reflekslerden olustugunu savunmustur Ayrica Pavlov a gore sartli refleksin incelenmesi hayvan fizyolojisinde yeni bir inceleme alani dogmasina neden olmustur Pavlov insanlardaki gurur terbiye gibi olgulari da sartli reflekslerle aciklamistir Pavlov un deneylerinde asiri stres altinda kalan deneklerde deneysel nevroz olustugu gorulmustur 1904 te Amerikali Edwin Burket Twitmyer in sundugu diz refleksi hakkindaki doktora tezi ilgi gormeyince sonraki yillarda Pavlov un fikirleri dikkat cekmeye basladi Daha sonra Watson un yaptigi deneylerle Pavlov un refleks fikirleri Bati ya yayildi Pavlov yaptigi calismalardan oturu 1904 yilinda Nobel Fizyoloji ve Tip Odulu nu kazandi Pavlov belirli ulusal tipler in Almanlar vs sinir sistemlerinin dengeli oldugunu bu sayede bu kisilerin bilime sanayiye edebiyata cok onemli katkilarda bulunduklarini dusunuyordu Ruslarin ise sinir sinir sistemi genelde dengesizdi Pavlov a gore Rusya daki toplumsal yavaslamanin altinda da bu sebep yatmaktaydi Fakat bununla birlikte laboratuvar deneylerinin zayif ve dengesiz sinir sistemlerinin uygun bir egitim ve ortamla iyilestirilebilir oldugunu gosterdigini dusunuyordu Bundan hareketle Pavlov insanlarin sinir sistemlerini iyilestirmeye yonelik proje baslatacakti Deneyler sirasinda aldigi titiz ve dikkatli onlemlere ragmen konuyla ilgisi olmayan degiskenlerin deneyindeki hayvanlara etki edebilecegini dusunuyordu Pavlov buna engel olmak icin sonradan Sessizlik Kuleleri adi verilen ve olaganustu onlemlerle donatilmis her seyden izole 3 katli bir laboratuvar tasarladi Deneylerine burada devam etti Deney odalarina Pavlov dahil kimse girmiyordu Her sey makinalarla yapiliyordu Pavlov 1910 yilinda bir toplantida yaptigi konusmada Sessizlik Kuleleri nin neden gerekli oldugunu ayrintilariyla anlatti Yine bu konusmada kopeklerin sesin siddet farkini ayirt etmede insanlardan cok daha basarili oldugunu ifade etti Pavlov aldigi Nobel Odulu sayesinde 1900 lerin basinda buyuk bir refaha kavustu ve dunya capinda un yapti Rusya Bilimler Akademisi de dahil bircok ulkede derneklere secildi 3 laboratuvari birden yonetmeye basladi Cocuklari da cok basariliydilar Vera da babasi gibi kosullu reflekslerle ilgili calisiyordu Pavlov hep bir programa gore yasardi 8 ay durmadan calisirdi Cuma aksamlari ise arkadaslariyla evde iskambil oynardi Dakik ve mukemmeliyetciydi Yazlari bisiklet surer yuzer roman okurdu Dinlenirken bile fiziksel egzersiz yapardi Pavlov arastirmalarinin sonucunda savunma ve yiyecek refleksleri nin yani sira hurriyet ve esirlik refleksleri ni de literature kazandirdi ve Hurriyet Refleksi bildirisini yayinladi Ayni yil Petersburg Felsefe Kurulundan konusma daveti aldi O hayvan incelemelerinin kendimizi anlamada en etkili yontem oldugu kanaatindeydi Hayvan psikolojisinde oldugu gibi insanlarda da bilimsel bilgiler edinmenin mumkun oldugunu dusunuyordu Deney hayvanlarinin davranis farklarina dayanarak bozuk ve normal davranislari icine alan Sahsiyet Tipleri Teorisi ni ortaya atti Sonra da Sinir Sistemi Tipleri Teorisi ni gelistirdi Vygotsky bir kitabinda Pavlov un bilimsel olmadigi gerekcesiyle bilinc ve ruh konularina deger vermedigini ifade etmektedir 1914 yili ve sonrasinda ulkesinde yasananlar Pavlov un hayatini da etkiledi Rusya daki milli felaketten kitliktan o da fazlasiyla etkilendi Yeni Bolsevik yonetimi ona odul olarak verilen paraya dahi el koydu Cocuklarinin biri oldu biri surgun edildi Savas dolayisiyla calisma arkadaslarini ve kopeklerini kaybetti Bu yasananlardan dolayi hukumete calismalarini yapmak icin fazla zamani kalmadigini ekonomik sikintilarini ve yurt disina cikmak istedigini anlattigi bir mektup yazdi Mektubu alan Lenin ona her turlu imkanin saglanmasi talimatini verdi ve boylece Pavlov icin rahat bir donem baslamis oldu Leningrad daki Neva Nehrinin tasmasiyla olusan ve laboratuvarini da sular altinda birakan sel sonunda kopeklerinin kosullu reflekslerinin degistigini fark etmesi Pavlov icin bir diger donum noktasi oldu Pavlov Marksizm i hicbir zaman kabul etmedi ancak Sovyet psikologlar O nun gorusleriyle Marx arasinda kopru kurmaya calistilar Rejim kendisine muhalif olan Pavlov a olan destegini hicbir zaman cekmedi Lenin den sonra Stalin de yardimi surdurdu Fakat Pavlov hukumet baskisindan uzak kaldi temel amaclari hep ayni kaldi Calismalarini daha da genisleterek ilerledi 1929 yilinda hukumet Koltusi de bilim koyu kurarak ona hediye etti Pavlov ve arkadaslari calismalarina burada devam etti Burasi sartli reflekslerin baskenti unvanini kazandi Zaman ilerledikce Pavlov ve rejim arasindaki iliski de daha ilimli bir hal aldi Bircok kongrenin Rusya da yapilmasini saglayan Pavlov bir kongre esnasinda rejime minnettarligini ifade etti ve sosyalizm deneyi nde basarilar diledi Pavlov mukemmellestirilmis sinir sistemine sahip yuksek tip uretmek amacindaki ojeni konusuna bilimsel zemin saglamak amaciyla calismalar yapti ve bu onun siddetle elestirilmesine sebep oldu Fakat 55 yasinda yaptigi sinir sistemi calismasiyla bir kez daha bilim hayatinda zirveye yerlesti Calisma arzusunu ve dinamizmini hic kaybetmedi Ne var ki 27 subat 1936 da yakalandigi zaturre nobetini atlatamayarak oldu Deney ve gozleme onem veren Pavlov olumu sirasinda da kendi beyin faaliyetlerini inceledi ve yardim icin bir sinir uzmani cagirdi Olumunden sonra 2004 yilinda Nobel Odulu nu alisinin 100 yil donumunde Fizyoloji Enstitusu nun bulundugu yere Pavlov un anisina bir anit yapildi Calismalarinin devami saglamak icin yeni enstituler kuruldu ve buralarda bircok bilim insani yetisti Olumunun ardindan 1900 lu yillarda Pavlov un calismalari sonuclanarak tum dunyaya yayildi W Horsley Gantt 1955 yilinda Pavlov Dernegini kurdu O laboratuvarda ekip halinde calismaya buyuk onem veren bir insandi O gozleme cok onem verirdi O Tsion Ludwig Heidenhair isimlerindeki fizyologlarla da calisti Edebi dergi ve kitaplara da ilgisi vardi Ayrica farmakoloji zihin bozukluklari sinir sistemi fizyolojisi beyin fizyolojisi uzerine de calismistir Pavlov Carsamba Toplantilari yapardi Bu toplantilar laboratuvarda calismalari yuruten herkesin katilimiyla gerceklesirdi O ogretmen kimligiyle de one cikardi Pavlov un calismalari film ile gosterildi Kosulsuz tepkinin kosullu bir tepkiye donusme sureci Mechanincs of the Brain adli filmde izleyicilere sunuldu Sinir Sistemi adli film Pavlov un yonetiminde cekilmistir Nisan ve OdulleriRusya Bilimler Akademisi ne uye olarak secildi 1901 Fizyoloji ve Tip alaninda Nobel odulu kazandi 1904 Rusya Bilimler Akademisi ne akademisyen olarak secildi 1907 Cambridge Universitesi tarafindan fahri doktorayla onurlandirildi 1912 Paris Tip Akademisi nde Legion d honneur nisani kazandi 1915 1856 Gecirdigi bir kaza sonucu kafasindan darbe aldi ve 11 yasina kadar okula devam edemedi 1859 Charles Darwin The Origin of Species Turlerin Kokeni adli eserini yayinladi 1860 Papazliga hazirlanma dusuncesiyle mahalli teoloji kilise okuluna gitti 1863 I M Secenov Reflexes of the Brain Beynin Refleksleri adli yapitini yayinladi 1869 Francis Galton zekanin kalitsal oldugunu one surdu Hereditary Genius Kalitsal Deha adli eserini yayinladi 1870 St Petersburg Universitesi ne girerek burada kimyanin yani sira fizyoloji egitimi aldi Uzmanlik alani olarak hayvan psikolojisini secti 1875 St Petersburg Universitesi nden mezun oldu ve Askeri Tip Akademisin nde Profesor Tsion un laboratuvarinda asistan olarak calismaya basladi 1876 Francis Galton kalitsal ve cevresel kavramlarini aciklamak icin doga ve yetisme nature and nurture terimlerini kullandi 1876 1878 Ustimovic in laboratuvarinda asistan oldu 1879 Wilhelm Wundt insan davranisi calismalarina yonelik bir laboratuvar kurdu 1880 13 Haziran Serafima Karcevskaya ya evlilik teklifinde bulundu 1881 Serafima ile evlendi 1884 1886 Kazandigi bursla Almanya ya giderek Rudolf Heiden hain ve Karl Ludwig ile birlikte calisti 1886 Rusya ya geri dondu 1887 Alfred Binet ve C Fere hipnoz uzerine bir calisma olan Animal Magnetism i Hayvan Manyetizmasi yayinladilar 1890 William James Principles of Psychology Psikolojinin Prensipleri adli yapitini yayinladi 1891 1900 Deneysel Tip Enstitusunde fizyoloji alaninda en onemli arastirmalarini gerceklestirdi 1892 Amerikan Psikoloji Birligi Amerikan Psychological Association kuruldu 1897 Derslerini Sindirim Bezlerinin Temel Fonksiyonlari Uzerine Calismalar adiyla yayinladi 1898 Edward L Thorndike bilmece kutusunu tanimladi 1899 Bayer firmasi aspirini piyasaya surdu 1900 Sigmund Freud The Interpretation of Dreams Ruyalarin Yorumlanmasi adli eserini yayinladi 1903 Sartli refleks tanimini kullandi 1908 Vladimir Bekterev Denge sinirinin ust kismindaki cekirdegini Bekterev cekirdegi tanimladi 1910 Sessizlik kulelerinin yapimina baslandi 1912 Cambridge Universitesi tarafindan seref doktorasi unvani verildi 1917 Car II Nikolay devrildi Bolsevikler ulke yonetimini ele gecirdi 1921 24 Ocak Lenin imzali hukumet kararnamesiyle odullendirildi 1924 Askeri Tip Akademisindeki profesorluk gorevinden istifa etti 1935 Kucuk oglu Vsevolod oldu 1935 Sovyet Hukumeti tarafindan insa edilip sartli refleks calismalarini surdurebilmesi icin kendisine tahsis edilen buyuk bir laboratuvar kuruldu 1936 Subat 27 Leningrad da oldu Ayrica bakinizDavraniscilik Klasik kosullanmaWikimedia Commons ta Ivan Pavlov ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir KaynakcaOzel Schultz D P amp Schultz S E 2007 Modern psikoloji tarihi Istanbul Kaknus yayinlari Kleinman Paul Psiko 101 1 Baski Istanbul Okuyan Us Yayinlari 2013 s 14 ISBN 978 605 5134 22 8 GenelAlici T 2012 Ogrenmenin bilimsel temelleri Ankara Palme yayincilik Akpur U 2011 Ivan pavlov Istanbul Say yayinlari ISBN 978 975 468 682 1