Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Japon balığı, (Carassius auratus), Sazangiller familyasına ait Sazansılar takımındaki tatlı su balıklarıdır. Genellikle kapalı alan akvaryumlarında evcil hayvan olarak beslenir ve en popüler akvaryum balıklarından biridir. Doğaya salınan Japon balıkları, Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerinde istilacı ve zararlı tür haline gelmiştir.
| Carassius auratus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
| Değerlendirilmedi (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Carassius auratus Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||
Japon balıklarının ilk renkli türleri yaklaşık 1000 yıl önce Çin'de yetiştirilmiştir. 1000 yıl önce gri ve gümüşi renkleri baskın olan bu balıklar doğal bir mutasyonla sarımsı ve turuncu, altını anımsatan renkler üretmeye başladılar. Japon balığı, İngilizcede Goldfish olarak isimlendirilip altın kök adını taşır.
Tarihi
Sazan türü balıklar binlerce yıl boyunca Doğu Asya'da gıda kaynağı olarak yetiştirilmiştir. Genellikle gri ve gümüşi renkte olan bu balıkların, doğal olarak kırmızı, turuncu ve sarı renk mutasyonu üretme eğilimi vardır. Bunun ilk örnekleri MS 200-400 arasında Çin'deki antik Jin Hanedanlığında kayıt altına alınmıştır.
Gri ve gümüşi renkleriyle yaygın olan bu balıklar doğal bir mutasyonla sarımsı ve turuncu renkler oluşturdu. İnsanlar, gümüş çeşidi yerine renkli çeşidini seçici olarak göletlerde yetiştirmeye başladılar. MS 600-900 yılları arasında Tang Hanedanlığında Japon balıklarını akvaryum ve süs havuzlarında yetiştirmek popülerleşti. Özel günlerde akvaryumlarda sergilendi.
MS 960-1279 arasında Song Hanedanlığı tarafından bu renkli balıkların üretilmesi için sıkı teşvikler yapıldı. 1162 yılında, Song Hanedanlığı'nın imparatoriçesi, kırmızı ve altın çeşidini toplamak için bir göletin inşasını emretti. Bu zamana kadar, saray dışındaki insanlara altın (sarı) renkteki altın balığı bulundurmak yasaktı, çünkü sarı, imparatorluk rengini simgeliyordu.
MS 1368–1644 arasında Ming Hanedanlığı döneminde, Japon balıkları kapalı mekanlarda da yetiştirilmeye başlandı, bu da açık havada göletlerde hayatta kalamayacak mutasyonların üremesine olanak sağladı. Kuyruklu Japon balığının ilk örnekleri Ming Hanedanlığı'nda kayıt alına alındı. 1603 yılında Japon balıkları Çin coğrafyasından Japonya'ya ithal edildi. 1611 yılında ise Portekiz'e ve oradan Avrupa'nın diğer bölgelerine pazarlandı.
1620'lerde Japon balığı, metalik pullarından dolayı Güney Avrupa'da büyük saygı görüp iyi şans ve serveti simgeliyordu. Evli erkeklerin, eşlerine birinci yıldönümlerinde, refah yılların sembolü olarak bir Japon balığı hediye etmeleri bir gelenek haline geldi. Japon balıkları daha ulaşılabilir hale geldikçe ve statülerini kaybettikçe bu gelenek hızla öldü. Japon balığı ilk kez 1850 civarında Kuzey Amerika'ya pazarlandı ve hızla Amerika Birleşik Devletleri'nde popüler oldu.
Biyolojisi
Taksonomi (sınıflandırma)
Japon balıklarının taksonomisi hakkında önemli tartışmalar yaşanmaktadır. Daha önce Japon balığının havuz sazanının (Carassius carassius) veya Prusya sazanının (Carassius gibelio) bir alt türü olduğuna inanılıyordu. Ancak modern genetik dizileme modern Japon balıklarının Güney Çin'e özgü Carassius auratus'un evcilleştirilmiş çeşitleri olduğunu öne sürdü. Carassius auratus diğer Carassius türlerinden çeşitli özellikleriyle ayrılmaktadır. C. auratus'un daha sivri bir burnu varken C. carassius'un burnu daha yuvarlaktır. C. gibelio genellikle grimsi/yeşilimsi bir renge sahiptir, havuz sazanı ise her zaman altın bronz renktedir.
Japon balığı diğer bazı Carassius sazan türleri ile melezleşebilir. Koi ve sazan balığı da Japon balıklarıyla çiftleşerek steril melezler oluşturabilir.
Boyut
Yabani Japon balığı tipik olarak 12 cm ile 22 cm arasında büyür ancak 41 cm boyuta da ulaşabilir. Japon balıkları, küçük kapalı akvaryumlarda tutulduğunda yaklaşık 2,5 cm ila 5,1 cm uzunluğunda kalma eğilimindedir. Japon balığı, daha büyük akvaryumlara taşınırsa daha da büyüyebilir, ancak genellikle 15 cm'den daha uzun büyümezler.
Görme
Sazan balıklarında dört tür koni hücresi bulunur ve bu hücreler kırmızı, yeşil, mavi ve ultraviyole renklere duyarlıdır. Dört farklı temel rengi ayırt etme yetenekleri, onları tetrakromatlar olarak sınıflandırır.
Duyma
Japon balıklarının ses parçacığının hareketinin tespit edilmesine izin veren iki otolitleri ve yüzme kesesini otolitlere bağlayan, ses basıncının tespitini kolaylaştıran Weber kemikçikleri vardır.
Üreme
Japon balıkları yeterli su ve uygun beslenme ile cinsel olgunluğa ulaşabilirler. Çoğu Japon balığı genellikle gölet ortamlarında ürer. Üreme önemli bir sıcaklık değişikliği sonrasında, genellikle ilkbaharda gerçekleşir. Erkek Japon balıkları dişileri yumurtalarını bırakmaya teşvik etmek için onları itekleyerek ve dürterek takip ederler.
Japon balıkları, tüm sazan balıkları gibi, yumurta bırakan balıklardır. Yumurtaları yapışkandır ve genellikle yoğun bitkiler arasına, tipik olarak Cabomba veya Elodea gibi yoğun bitkilere yapışır. Yumurtalar, genellikle 48 ila 72 saat içinde çatlar.
Bir hafta veya daha az bir süre içinde yavru, nihai şeklini almaya başlar, ancak olgun Japon balığı rengini geliştirmeleri bir yılı bulabilir; o zamana kadar vahşi ataları gibi gümüşümsü gri bir renge sahiptirler. Yaşamlarının ilk haftalarında yavrular hızla büyür. Bu durum, çevrelerindeki yetişkin Japon balıkları tarafından yenme riskinin yüksek olduğu bir adaptasyonun bir sonucudur.
Çaprazlama ile üretilen bazı Japon balıkları doğal üreyemez hale gelmişlerdir. "Elle çekme/sıyırma" adı verilen yapay üreme yöntemi, üremeye yardımcı olabilir, ancak doğru yapılmazsa balıklara zarar verebilir.
Solunum
Japon balığı, kısa süreliğine tamamen oksijensiz koşullarda hayatta kalabilir. Hayatta kalma süresi yüksek sıcaklıklarda daha kısadır, bu da bunun soğuk hava adaptasyonu olduğunu düşündürmektedir. Araştırmacılar bunun özellikle kışın donmuş su kütlelerinde hayatta kalmaya yönelik bir adaptasyon olduğunu ileri sürmektedir. Enerjiyi, karaciğer glikojeninden elde ederler.
Tuzluluk
Japon balığı tatlı su balığı olmasına rağmen tuzluluğu 17 olan acı sularda da bulunmuştur.
Davranış
Japon balıkları sürü davranışları sergileyen, aynı zamanda aynı türde beslenme davranışları gösteren sosyal balıklardır. Japon balıkları hem grup hem de birey olarak yerli sazanın davranışlarından kaynaklanan öğrenilmiş davranışlara sahiptir. Çeşitli beslenme, üreme ve avdan kaçınma davranışlarına sahip genelci bir türdür. Bu davranışlar, hem yabanıl hem de akvaryum ortamında yaşam olarak başarılı olmalarına katkıda bulunur. Japon balıkları hem kendi hem de farklı türdeki balıklara karşı "dost canlısı" olarak nitelendirilebilirler. Çok nadiren bir Japon balığı başka bir Japon balığına zarar verir. Üreme sırasında erkekler dişilere zarar vermez. Japon balıklarının birbirlerine gerçek tehdit oluşturduğu tek durum, besin için rekabet etmeleridir. Japon balıklarındaki farklı vücut tipolojisi yüzme hızlarını etkilemektedir. Bu da aynı ortamdaki farklı vücut biçimine sahip balıkların beslenmesini etkiler. Yetersiz beslenen balıklar ya bodur kalır ya da yetersiz beslenmeden ölür.
Bilişsel yetenekler
Japon balıklarının en az üç ay süren bir hafıza süreçleri vardır ve farklı şekiller, renkler ve sesler arasında ayrım yapabilirler. Pozitif güçlendirme kullanılarak, Japon balıkları farklı renklerdeki ışık sinyallerini tanımak ve tepki göstermek ya da numaralar yapmak için eğitilebilir. Balıklar, özellikle besleme ile ilgili olarak belli renklere en açık şekilde tepki verirler. Balıklar, her gün aynı saatlerde gerçekleşirse, beslemeleri beklemeyi öğrenirler. Beslenmenin her gün yaklaşık aynı saatte gerçekleşmesi koşuluyla, beslenmeyi önceden tahmin etmeyi öğrenebilirler.
Çeşitleri
Diğer birçok hayvan örneğinde olduğu gibi, Japon Balığı'nın yüzyıllar boyunca seçici olarak yetiştirilmesi, orijinal renginden çok uzak olan çeşitli renk varyasyonları üretmesini sağlamıştır. Ayrıca farklı vücut şekilleri, yüzgeç ve göz konfigürasyonları da vardır. Japon balıklarının bazı aşırı versiyonları yalnızca akvaryumlarda yaşar; yabani doğa ortamda daha az dayanıklıdırlar. Türkiye'de Japon balığı adıyla popüler olsa da Çin'e özgü bir balık türüdür.
Şu anda Çin'de tanınan yaklaşık 300 tür bulunmaktadır. Günümüzde Japon balığı türlerinin büyük çoğunluğu Çin kökenlidir. Ana çeşitlerden bazıları şunlardır:
Not: Tür tablosu maddenin İngilizce Vikipedisinden alıntıdır. Tür isimlerinin İngilizceden Türkçeye birebir çevirisinde zorlama terimler çıktığından dolayı, bazı türlerin Türkçe isimlendirilmesi yapılmayıp parantez içinde İngilizce adlı haliyle bırakılmıştır. Türlerin Türkçe karşılığı için güvenilir Türkçe kaynaklara ihtiyaç vardır.
| (Common Goldfish) | Siyah Teleskop (Black Telescope) | Balon Göz (Bubble Eye) | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Sık rastlanan Japon balığı türü olup; kırmızı, turuncu, "altınımsı", beyaz, siyah ve sarı renklerde birçok çeşide sahiptir. |  | Siyah Teleskop, karakteristik bir çift çıkıntılı göze sahip, siyah renkli bir akvaryum balığı çeşididir. Aynı zamanda Japonya'da popeye, moor, kuro-demekin ve Çin'de dragon-eye olarak da anılır. |  | Balon Göz'ün sırt yüzgeci yoktur ve sıvı dolu iki büyük kesenin olduğu yukarı bakan gözleri vardır. |  |
| (Celestial Eye) | Kuyruklu Yıldız (Comet) | (Fantail) | |||
| Celestial Eye Japon balığının çift kuyruğu ve türünü belirleyen yukarı dönük teleskop gözbebekleri vardır. |  | Kuyruklu Yıldız Japon balığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde tek kuyruklu bir çeşittir. Biraz daha küçük ve daha ince olması dışında yaygın Japon balıklarına Common Goldfish türüne benzer ve esas olarak uzun, derin çatallı kuyruğuyla ayırt edilir. |  | Fantail Japon balığı, Ryukin türünün batı formudur ve yumurta şeklinde bir gövdeye, yüksek bir sırt yüzgecine, uzun bir dörtlü kuyruk yüzgecine sahiptir ve omuz tümseği yoktur. |  |
| Aslanbaş (Lionhead) | (Oranda) | İncitanesi (Pearlscale) | |||
| Aslanbaş, kafasında bir örtü olan bir Japon balığıdır. Bu balık, Ranchu türünün öncülü olarak kabul edilir. |  | Oranda, tüm başı ve bazıları için yüzün tamamını saran belirgin bir ahududu benzeri kafa örtüsü ile karakterizedir. |  | Pearlscale veya Japonca adıyla chinshurin, yuvarlak gövdeli ve fantail ile veiltail'e benzer yüzgeçlere sahip bir Japon balığıdır. Pulları, incilere benzeyen beyaz kubbeler halinde dışa çıkar. |  |
| (Pompom) | (Ryukin) | (Shubunkin) | |||
| Pompom veya hanafusa olarak da bilinen bu Japon balığı, başın her iki tarafında, burun delikleri arasında bulunan, nazal buketler adı verilen gevşek etli uzantı demetlerine sahiptir. |  | Ryukin, belirgin bir omuz hörgücüne sahip kısa ve derin bir vücuda sahip olan bir Japon balığı türüdür. |  | Japon shubunkin tek bir kuyruğa ve pullara sahip desenli Japon balığı türüdür. |  |
| Teleskop (Telescope) | (Ranchu) | (Panda Telescope) | |||
| Teleskop, dışa doğru çıkan gözleriyle karakterizedir. Aynı zamanda globe eye veya dragon eye Japon balığı olarak da bilinir. |  | Japon Ranchu'nun başında belirgin bir et kitlesi bulunur. Japonlar ona "Japon balıklarının kralı" olarak atıfta bulunurlar. |  | Panda Teleskop, teleskop Japon balığı türünün başka bir renk varyantıdır. |  |
| (Veiltail) | Kelebek Kuyruk (Butterfly tail) | (Meteor goldfish) | |||
| Veyltail, ekstra uzun ve akıcı çift kuyruğu ile bilinip, gelin duvağı gibi bir görünüme sahiptir. |  | Kelebek Kuyruk, Moor veya Kelebek Teleskop, teleskop gözlü soyundan gelen bir Japon balığıdır. Yüzgeçlerin açılması, su altında kelebeklere benzemektedir. |  | Meteor Japon balığı, uzman Japon balığı yetiştiricileri tarafından geliştirilen garip bir görünümlü bir çeşittir. Kuyruk yüzgeci olmadığı için adını bu şekilde almıştır. |  |
| (Lionchu) | (Egg-fish goldfish) | (Shukin) | |||
| Lionchu veya lionhead-ranchu, lionhead ve ranchu türlerinin çiftleştirilmesi sonucu elde edilen melez bir Japon balığıdır. |  | Egg-fish goldfish, sırt yüzgeci olmayan belirgin yumurta formuyla bilinen Japon balığıdır. |  | Shukin, 19. yüzyılın sonlarında Japonya'da Ranchu ve Oranda türlerinin çiftleştirilmesiyle geliştirilen Ranchu benzeri bir Japon balığıdır. | |
| (Curled-gill goldfish) | (Tamasaba) | (Tosakin) | |||
| Curled-gill veya Reversed-gill Japon balığı, uzmanlar tarafından geliştirilen nadir bir Japon balığı çeşididir. İsmini, solungaç kapaklarının dışa dönük görünümünden alır. |  | Tamasaba veya Sabao, Japonya'ya özgü nadir bir Japon balığı çeşididir. Vücut şekli Ryukin'e benzer ve kuyruğu çok uzun, akıcı ve tek bir kuyruk olup, bu nedenle diğer adıyla Comet kuyruklu Ryukin olarak bilinir. |  | Tosakin, geniş bir kuyruk yüzgeci ile çok belirgin bir Japon balığı türüdür. Bu kuyruk yüzgeci balığın arkasında yatay bir şekilde (bir vantilatör gibi) yayılır ve ardından alt uçları kaudal yüzgecinin arkasına katlanır. |  |
Kaynakça
- ^ Helmore, Edward (12 Temmuz 2021). "Goldfish dumped in lakes growing to more than 1ft, threatening ecosystems". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ a b "Ocean Park Hong Kong". Ocean Park Hong Kong (İngilizce). 24 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ "Goldfish history, colour and finnage, diseases, how to keep them, and how to breed them". www.bristol-aquarists.org.uk. 18 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ Smartt, Joseph (2001). Goldfish varieties and genetics: A handbook for breeders. Oxford: Blackwell Science. s. 21. ISBN .
- ^ a b c Roots, Clive (2007). Domestication. Westport: Greenwood Press. ss. 20-21. ISBN .
- ^ "Background information about goldfish". Bristol Aquarists' Society. 15 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2006.
- ^ Brunner, Bernd (2003). The Ocean at Home
![image]()
. New York: Princeton Architectural Press. ISBN . - ^ Mulertt, Hugo (1883). The Goldfish And Its Systematic Culture With A View To Profit. Cincinnati [McDonald & Eick, print.] Erişim tarihi: 7 Temmuz 2009.
- ^ Laboratory, NOAA Great Lakes Environmental Research. "NOAA National Center for Research on Aquatic Invasive Species (NCRAIS)". nas.er.usgs.gov. 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ Wang, Shu-Yan; Jing Luo; Robert W. Murphy; Shi-Fang Wu; Chu-Ling Zhu; Yun Gao; Ya-Ping Zhang (19 Mart 2013). "Origin of Chinese Goldfish and Sequential Loss of Genetic Diversity Accompanies New Breeds". PLOS ONE. 430 (3): e59571. Bibcode:2013PLoSO...859571W. doi:10.1371/journal.pone.0059571
![image]()
. (PMC) 3602300 $2. (PMID) 23527220. - ^ Page, Lawrence M.; Burr, Brooks M. (1991). A field guide to freshwater fishes: North America north of Mexico. The Peterson field guide series. National Audubon Society, National Wildlife Foundation, Roger Tory Peterson Institute. Boston: Houghton Mifflin. ISBN .
- ^ Neumeyer, Christa (1988). Das Farbensehen des Goldfisches: Eine verhaltensphysiologische Analyse. G. Thieme. ISBN .
- ^ Fay, R. R., & Popper, A. N. (1974).
- ^ Loh, Richmond. (PDF). The Fish Vet.com. 27 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2013.
- ^ Walker, R. M.; Johansen, P. H. (1977). "Walker, R. M., & Johansen, P. H. (1977). Anaerobic metabolism in goldfish (Carassius auratus). Canadian Journal of Zoology, 55(8), 1304–1311. doi:10.1139/z77-170". Canadian Journal of Zoology. 55 (8): 1304-11. doi:10.1139/z77-170. (PMID) 902178.
- ^ Tweedley, James R.; Hallett, Chris S.; Beatty, Stephen J. (September 2017). "Tweedley, J.R., Hallett, C.S. & Beatty, S.J. Baseline survey of the fish fauna of a highly eutrophic estuary and evidence for its colonisation by Goldfish (Carassius auratus). Int Aquat Res 9, 259–270 (2017). DOI: 10.1007/s40071-017-0174-1". International Aquatic Research. 9 (3): 259-270. doi:10.1007/s40071-017-0174-1
![image]()
. - ^ Research by the School of Psychology at the University of Plymouth in 1994.
- ^ Demonstrated in a 1994 public experiment at the science museum.
- ^ "Send Your Fish to School". ABC News. 7 Mayıs 2008. 30 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2012.
- ^ Fancy Goldfish Varieties, Bristol Aquarists' Society, Bristol-Aquarists.org 14 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., retrieved on: June 20, 2007
- ^ a b Andrews, Dr. Chris. "An Interpet Guide to Fancy Goldfish", Interpet Publishing, 2002 -
- ^ (PDF). 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF). 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Andrews, Chris, Dr. An Interpet Guide to Fancy Goldfish, Interpet Publishing, 2002. -
- ^ . Hagen.com. 21 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2011.
- ^ Johnson, Dr. Erik L., D.V.M. and Richard E. Hess. Fancy Goldfish: A Complete Guide to Care and Collecting, Shambhala Publications, Inc., 2001 -
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Japon baligi Carassius auratus Sazangiller familyasina ait Sazansilar takimindaki tatli su baliklaridir Genellikle kapali alan akvaryumlarinda evcil hayvan olarak beslenir ve en populer akvaryum baliklarindan biridir Dogaya salinan Japon baliklari Kuzey Amerika nin bazi bolgelerinde istilaci ve zararli tur haline gelmistir Carassius auratusKorunma durumuDegerlendirilmedi IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif TeleosteiTakim CypriniformesFamilya CyprinidaeCins CarassiusTur C auratusIkili adlandirmaCarassius auratusLinnaeus 1758 Japon baliklarinin ilk renkli turleri yaklasik 1000 yil once Cin de yetistirilmistir 1000 yil once gri ve gumusi renkleri baskin olan bu baliklar dogal bir mutasyonla sarimsi ve turuncu altini animsatan renkler uretmeye basladilar Japon baligi Ingilizcede Goldfish olarak isimlendirilip altin kok adini tasir TarihiSazan turu baliklar binlerce yil boyunca Dogu Asya da gida kaynagi olarak yetistirilmistir Genellikle gri ve gumusi renkte olan bu baliklarin dogal olarak kirmizi turuncu ve sari renk mutasyonu uretme egilimi vardir Bunun ilk ornekleri MS 200 400 arasinda Cin deki antik Jin Hanedanliginda kayit altina alinmistir Gri ve gumusi renkleriyle yaygin olan bu baliklar dogal bir mutasyonla sarimsi ve turuncu renkler olusturdu Insanlar gumus cesidi yerine renkli cesidini secici olarak goletlerde yetistirmeye basladilar MS 600 900 yillari arasinda Tang Hanedanliginda Japon baliklarini akvaryum ve sus havuzlarinda yetistirmek populerlesti Ozel gunlerde akvaryumlarda sergilendi MS 960 1279 arasinda Song Hanedanligi tarafindan bu renkli baliklarin uretilmesi icin siki tesvikler yapildi 1162 yilinda Song Hanedanligi nin imparatoricesi kirmizi ve altin cesidini toplamak icin bir goletin insasini emretti Bu zamana kadar saray disindaki insanlara altin sari renkteki altin baligi bulundurmak yasakti cunku sari imparatorluk rengini simgeliyordu MS 1368 1644 arasinda Ming Hanedanligi doneminde Japon baliklari kapali mekanlarda da yetistirilmeye baslandi bu da acik havada goletlerde hayatta kalamayacak mutasyonlarin uremesine olanak sagladi Kuyruklu Japon baliginin ilk ornekleri Ming Hanedanligi nda kayit alina alindi 1603 yilinda Japon baliklari Cin cografyasindan Japonya ya ithal edildi 1611 yilinda ise Portekiz e ve oradan Avrupa nin diger bolgelerine pazarlandi 1620 lerde Japon baligi metalik pullarindan dolayi Guney Avrupa da buyuk saygi gorup iyi sans ve serveti simgeliyordu Evli erkeklerin eslerine birinci yildonumlerinde refah yillarin sembolu olarak bir Japon baligi hediye etmeleri bir gelenek haline geldi Japon baliklari daha ulasilabilir hale geldikce ve statulerini kaybettikce bu gelenek hizla oldu Japon baligi ilk kez 1850 civarinda Kuzey Amerika ya pazarlandi ve hizla Amerika Birlesik Devletleri nde populer oldu BiyolojisiTaksonomi siniflandirma Japon baliklarinin taksonomisi hakkinda onemli tartismalar yasanmaktadir Daha once Japon baliginin havuz sazaninin Carassius carassius veya Prusya sazaninin Carassius gibelio bir alt turu olduguna inaniliyordu Ancak modern genetik dizileme modern Japon baliklarinin Guney Cin e ozgu Carassius auratus un evcillestirilmis cesitleri oldugunu one surdu Carassius auratus diger Carassius turlerinden cesitli ozellikleriyle ayrilmaktadir C auratus un daha sivri bir burnu varken C carassius un burnu daha yuvarlaktir C gibelio genellikle grimsi yesilimsi bir renge sahiptir havuz sazani ise her zaman altin bronz renktedir Japon baligi diger bazi Carassius sazan turleri ile melezlesebilir Koi ve sazan baligi da Japon baliklariyla ciftleserek steril melezler olusturabilir Boyut Yabani Japon baligi tipik olarak 12 cm ile 22 cm arasinda buyur ancak 41 cm boyuta da ulasabilir Japon baliklari kucuk kapali akvaryumlarda tutuldugunda yaklasik 2 5 cm ila 5 1 cm uzunlugunda kalma egilimindedir Japon baligi daha buyuk akvaryumlara tasinirsa daha da buyuyebilir ancak genellikle 15 cm den daha uzun buyumezler Gorme Sazan baliklarinda dort tur koni hucresi bulunur ve bu hucreler kirmizi yesil mavi ve ultraviyole renklere duyarlidir Dort farkli temel rengi ayirt etme yetenekleri onlari tetrakromatlar olarak siniflandirir Duyma Japon baliklarinin ses parcaciginin hareketinin tespit edilmesine izin veren iki otolitleri ve yuzme kesesini otolitlere baglayan ses basincinin tespitini kolaylastiran Weber kemikcikleri vardir Ureme Japon baligi yumurtalari Yumurtadan yeni cikan Japon baligi yavrulari Japon baliklari yeterli su ve uygun beslenme ile cinsel olgunluga ulasabilirler Cogu Japon baligi genellikle golet ortamlarinda urer Ureme onemli bir sicaklik degisikligi sonrasinda genellikle ilkbaharda gerceklesir Erkek Japon baliklari disileri yumurtalarini birakmaya tesvik etmek icin onlari itekleyerek ve durterek takip ederler Japon baliklari tum sazan baliklari gibi yumurta birakan baliklardir Yumurtalari yapiskandir ve genellikle yogun bitkiler arasina tipik olarak Cabomba veya Elodea gibi yogun bitkilere yapisir Yumurtalar genellikle 48 ila 72 saat icinde catlar Bir hafta veya daha az bir sure icinde yavru nihai seklini almaya baslar ancak olgun Japon baligi rengini gelistirmeleri bir yili bulabilir o zamana kadar vahsi atalari gibi gumusumsu gri bir renge sahiptirler Yasamlarinin ilk haftalarinda yavrular hizla buyur Bu durum cevrelerindeki yetiskin Japon baliklari tarafindan yenme riskinin yuksek oldugu bir adaptasyonun bir sonucudur Caprazlama ile uretilen bazi Japon baliklari dogal ureyemez hale gelmislerdir Elle cekme siyirma adi verilen yapay ureme yontemi uremeye yardimci olabilir ancak dogru yapilmazsa baliklara zarar verebilir Solunum Japon baligi kisa sureligine tamamen oksijensiz kosullarda hayatta kalabilir Hayatta kalma suresi yuksek sicakliklarda daha kisadir bu da bunun soguk hava adaptasyonu oldugunu dusundurmektedir Arastirmacilar bunun ozellikle kisin donmus su kutlelerinde hayatta kalmaya yonelik bir adaptasyon oldugunu ileri surmektedir Enerjiyi karaciger glikojeninden elde ederler Tuzluluk Japon baligi tatli su baligi olmasina ragmen tuzlulugu 17 olan aci sularda da bulunmustur DavranisJapon baliklari suru davranislari sergileyen ayni zamanda ayni turde beslenme davranislari gosteren sosyal baliklardir Japon baliklari hem grup hem de birey olarak yerli sazanin davranislarindan kaynaklanan ogrenilmis davranislara sahiptir Cesitli beslenme ureme ve avdan kacinma davranislarina sahip genelci bir turdur Bu davranislar hem yabanil hem de akvaryum ortaminda yasam olarak basarili olmalarina katkida bulunur Japon baliklari hem kendi hem de farkli turdeki baliklara karsi dost canlisi olarak nitelendirilebilirler Cok nadiren bir Japon baligi baska bir Japon baligina zarar verir Ureme sirasinda erkekler disilere zarar vermez Japon baliklarinin birbirlerine gercek tehdit olusturdugu tek durum besin icin rekabet etmeleridir Japon baliklarindaki farkli vucut tipolojisi yuzme hizlarini etkilemektedir Bu da ayni ortamdaki farkli vucut bicimine sahip baliklarin beslenmesini etkiler Yetersiz beslenen baliklar ya bodur kalir ya da yetersiz beslenmeden olur Bilissel yetenekler Japon baliklarinin en az uc ay suren bir hafiza surecleri vardir ve farkli sekiller renkler ve sesler arasinda ayrim yapabilirler Pozitif guclendirme kullanilarak Japon baliklari farkli renklerdeki isik sinyallerini tanimak ve tepki gostermek ya da numaralar yapmak icin egitilebilir Baliklar ozellikle besleme ile ilgili olarak belli renklere en acik sekilde tepki verirler Baliklar her gun ayni saatlerde gerceklesirse beslemeleri beklemeyi ogrenirler Beslenmenin her gun yaklasik ayni saatte gerceklesmesi kosuluyla beslenmeyi onceden tahmin etmeyi ogrenebilirler CesitleriDiger bircok hayvan orneginde oldugu gibi Japon Baligi nin yuzyillar boyunca secici olarak yetistirilmesi orijinal renginden cok uzak olan cesitli renk varyasyonlari uretmesini saglamistir Ayrica farkli vucut sekilleri yuzgec ve goz konfigurasyonlari da vardir Japon baliklarinin bazi asiri versiyonlari yalnizca akvaryumlarda yasar yabani doga ortamda daha az dayaniklidirlar Turkiye de Japon baligi adiyla populer olsa da Cin e ozgu bir balik turudur Su anda Cin de taninan yaklasik 300 tur bulunmaktadir Gunumuzde Japon baligi turlerinin buyuk cogunlugu Cin kokenlidir Ana cesitlerden bazilari sunlardir Not Tur tablosu maddenin Ingilizce Vikipedisinden alintidir Tur isimlerinin Ingilizceden Turkceye birebir cevirisinde zorlama terimler ciktigindan dolayi bazi turlerin Turkce isimlendirilmesi yapilmayip parantez icinde Ingilizce adli haliyle birakilmistir Turlerin Turkce karsiligi icin guvenilir Turkce kaynaklara ihtiyac vardir Common Goldfish Siyah Teleskop Black Telescope Balon Goz Bubble Eye Sik rastlanan Japon baligi turu olup kirmizi turuncu altinimsi beyaz siyah ve sari renklerde bircok ceside sahiptir Siyah Teleskop karakteristik bir cift cikintili goze sahip siyah renkli bir akvaryum baligi cesididir Ayni zamanda Japonya da popeye moor kuro demekin ve Cin de dragon eye olarak da anilir Balon Goz un sirt yuzgeci yoktur ve sivi dolu iki buyuk kesenin oldugu yukari bakan gozleri vardir Celestial Eye Kuyruklu Yildiz Comet Fantail Celestial Eye Japon baliginin cift kuyrugu ve turunu belirleyen yukari donuk teleskop gozbebekleri vardir Kuyruklu Yildiz Japon baligi Amerika Birlesik Devletleri nde tek kuyruklu bir cesittir Biraz daha kucuk ve daha ince olmasi disinda yaygin Japon baliklarina Common Goldfish turune benzer ve esas olarak uzun derin catalli kuyruguyla ayirt edilir Fantail Japon baligi Ryukin turunun bati formudur ve yumurta seklinde bir govdeye yuksek bir sirt yuzgecine uzun bir dortlu kuyruk yuzgecine sahiptir ve omuz tumsegi yoktur Aslanbas Lionhead Oranda Incitanesi Pearlscale Aslanbas kafasinda bir ortu olan bir Japon baligidir Bu balik Ranchu turunun onculu olarak kabul edilir Oranda tum basi ve bazilari icin yuzun tamamini saran belirgin bir ahududu benzeri kafa ortusu ile karakterizedir Pearlscale veya Japonca adiyla chinshurin yuvarlak govdeli ve fantail ile veiltail e benzer yuzgeclere sahip bir Japon baligidir Pullari incilere benzeyen beyaz kubbeler halinde disa cikar Pompom Ryukin Shubunkin Pompom veya hanafusa olarak da bilinen bu Japon baligi basin her iki tarafinda burun delikleri arasinda bulunan nazal buketler adi verilen gevsek etli uzanti demetlerine sahiptir Ryukin belirgin bir omuz horgucune sahip kisa ve derin bir vucuda sahip olan bir Japon baligi turudur Japon shubunkin tek bir kuyruga ve pullara sahip desenli Japon baligi turudur Teleskop Telescope Ranchu Panda Telescope Teleskop disa dogru cikan gozleriyle karakterizedir Ayni zamanda globe eye veya dragon eye Japon baligi olarak da bilinir Japon Ranchu nun basinda belirgin bir et kitlesi bulunur Japonlar ona Japon baliklarinin krali olarak atifta bulunurlar Panda Teleskop teleskop Japon baligi turunun baska bir renk varyantidir Veiltail Kelebek Kuyruk Butterfly tail Meteor goldfish Veyltail ekstra uzun ve akici cift kuyrugu ile bilinip gelin duvagi gibi bir gorunume sahiptir Kelebek Kuyruk Moor veya Kelebek Teleskop teleskop gozlu soyundan gelen bir Japon baligidir Yuzgeclerin acilmasi su altinda kelebeklere benzemektedir Meteor Japon baligi uzman Japon baligi yetistiricileri tarafindan gelistirilen garip bir gorunumlu bir cesittir Kuyruk yuzgeci olmadigi icin adini bu sekilde almistir Lionchu Egg fish goldfish Shukin Lionchu veya lionhead ranchu lionhead ve ranchu turlerinin ciftlestirilmesi sonucu elde edilen melez bir Japon baligidir Egg fish goldfish sirt yuzgeci olmayan belirgin yumurta formuyla bilinen Japon baligidir Shukin 19 yuzyilin sonlarinda Japonya da Ranchu ve Oranda turlerinin ciftlestirilmesiyle gelistirilen Ranchu benzeri bir Japon baligidir Curled gill goldfish Tamasaba Tosakin Curled gill veya Reversed gill Japon baligi uzmanlar tarafindan gelistirilen nadir bir Japon baligi cesididir Ismini solungac kapaklarinin disa donuk gorunumunden alir Tamasaba veya Sabao Japonya ya ozgu nadir bir Japon baligi cesididir Vucut sekli Ryukin e benzer ve kuyrugu cok uzun akici ve tek bir kuyruk olup bu nedenle diger adiyla Comet kuyruklu Ryukin olarak bilinir Tosakin genis bir kuyruk yuzgeci ile cok belirgin bir Japon baligi turudur Bu kuyruk yuzgeci baligin arkasinda yatay bir sekilde bir vantilator gibi yayilir ve ardindan alt uclari kaudal yuzgecinin arkasina katlanir Kaynakca Helmore Edward 12 Temmuz 2021 Goldfish dumped in lakes growing to more than 1ft threatening ecosystems The Guardian Ingilizce ISSN 0261 3077 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2023 a b Ocean Park Hong Kong Ocean Park Hong Kong Ingilizce 24 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2023 Goldfish history colour and finnage diseases how to keep them and how to breed them www bristol aquarists org uk 18 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2023 Smartt Joseph 2001 Goldfish varieties and genetics A handbook for breeders Oxford Blackwell Science s 21 ISBN 978 0 85238 265 3 a b c Roots Clive 2007 Domestication Westport Greenwood Press ss 20 21 ISBN 978 0 313 33987 5 Background information about goldfish Bristol Aquarists Society 15 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2006 Brunner Bernd 2003 The Ocean at Home New York Princeton Architectural Press ISBN 978 1 56898 502 2 Mulertt Hugo 1883 The Goldfish And Its Systematic Culture With A View To Profit Cincinnati McDonald amp Eick print Erisim tarihi 7 Temmuz 2009 Laboratory NOAA Great Lakes Environmental Research NOAA National Center for Research on Aquatic Invasive Species NCRAIS nas er usgs gov 23 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2020 Wang Shu Yan Jing Luo Robert W Murphy Shi Fang Wu Chu Ling Zhu Yun Gao Ya Ping Zhang 19 Mart 2013 Origin of Chinese Goldfish and Sequential Loss of Genetic Diversity Accompanies New Breeds PLOS ONE 430 3 e59571 Bibcode 2013PLoSO 859571W doi 10 1371 journal pone 0059571 PMC 3602300 2 PMID 23527220 Page Lawrence M Burr Brooks M 1991 A field guide to freshwater fishes North America north of Mexico The Peterson field guide series National Audubon Society National Wildlife Foundation Roger Tory Peterson Institute Boston Houghton Mifflin ISBN 978 0 395 35307 3 Neumeyer Christa 1988 Das Farbensehen des Goldfisches Eine verhaltensphysiologische Analyse G Thieme ISBN 978 3137187011 Fay R R amp Popper A N 1974 Loh Richmond PDF The Fish Vet com 27 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2013 Walker R M Johansen P H 1977 Walker R M amp Johansen P H 1977 Anaerobic metabolism in goldfish Carassius auratus Canadian Journal of Zoology 55 8 1304 1311 doi 10 1139 z77 170 Canadian Journal of Zoology 55 8 1304 11 doi 10 1139 z77 170 PMID 902178 Tweedley James R Hallett Chris S Beatty Stephen J September 2017 Tweedley J R Hallett C S amp Beatty S J Baseline survey of the fish fauna of a highly eutrophic estuary and evidence for its colonisation by Goldfish Carassius auratus Int Aquat Res 9 259 270 2017 DOI 10 1007 s40071 017 0174 1 International Aquatic Research 9 3 259 270 doi 10 1007 s40071 017 0174 1 Research by the School of Psychology at the University of Plymouth in 1994 Demonstrated in a 1994 public experiment at the science museum Send Your Fish to School ABC News 7 Mayis 2008 30 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2012 Fancy Goldfish Varieties Bristol Aquarists Society Bristol Aquarists org 14 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde retrieved on June 20 2007 a b Andrews Dr Chris An Interpet Guide to Fancy Goldfish Interpet Publishing 2002 1 902389 64 6 PDF 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi PDF 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Andrews Chris Dr An Interpet Guide to Fancy Goldfish Interpet Publishing 2002 1 902389 64 6 Hagen com 21 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Kasim 2011 Johnson Dr Erik L D V M and Richard E Hess Fancy Goldfish A Complete Guide to Care and Collecting Shambhala Publications Inc 2001 0 8348 0448 4