Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Principles of Geology: Being an Attempt to Explain the Former Changes of the Earth's Surface, by Reference to Causes Now in Operation (Türkçe: Jeolojinin İlkeleri: Yeryüzünün Geçmişteki Değişimlerini, Günümüzde Etkin Olan Nedenlerle Bir Açıklama Girişimi), İskoç jeolog Charles Lyell tarafından 1830'dan 1833'e kadar üç cilt halinde yayımlanan bir kitap. Lyell, yeryüzünün zamanla nasıl değiştiğini açıklamak için üniformitaryanizm (tek düzencilik) teorisini kullandı. Bu teori, jeolojik katastrofizm teorisinin tam tersidir.
Birçok kişi, dini inançlarına yer verebilmek için katastrofizme inandı. Örneğin Yaratılış Kitabı'ndaki tufan öyküsü gerçek bir jeolojik olay olarak nitelendirilebilirken, katastrofizm, yeryüzünün tek seferde şiddetli olaylarla değişimi ifade eder. Lyell, Sicilya’daki Etna Yanardağı üzerine çalışarak katastrofik teoriye inananlara meydan okudu ve yeryüzünün yapısının sürekli olarak değişmesinin sebebinin yavaş ve aşamalı değişimler olduğunu kanıtlamak için bir katmandan diğerine olan değişimleri ve kayalardaki fosil kayıtlarını açıkladı. Lyell, jeolojik kanıtları kullanarak Dünya'nın yaşının -daha önce zannedilenin aksine- 6.000 yıldan daha fazla olduğunu belirledi. Kitap, dünya üzerinde etkili olan süreçlerin geçmişte de faal olduğunu göstermiştir.
Cephe
Principles of Geology'nin ilk cildinin cephesinde, 'na ait üç sütunun bir çizimi vardır; yumuşakçalar tarafından oyulmuş üzerindeki delikler, bu yapıların bir dönem su altında kaldığını ve deniz canlıları tarafından iskan edildiğini gösteriyordu. Bu durum erken dönem jeologları büyülemişti çünkü sütunlar ayakta durduğu süre boyunca farklı zamanlarda su altında ve üstünde kalmıştı. Daha sonraları anlaşıldı ki Dünya'nın yerkabuğu altındaki magmanın hareketleri zeminin yükselmesine ve inmesine sebep oluyordu ve sonuç olarak sütünlar da yer değiştiriyordu. Lyell bu tasviri, aşamalı ve istikrarlı süreçlerin uzun zaman dilimleri boyunca Dünya'nın çehresini nasıl şekillendirebileceğine dair somut bir kanıt olarak yorumladı.
Kitap
John Murray tarafından 1830–1833 yılları arasında üç cilt halinde yayımlanan kitap, Lyell'ın önemli bir jeoloji kuramcısı olarak tanınmasını sağladı ve üniformitaryanizm doktrinini popülerleştirdi (ilk kez James Hutton tarafından 1795'te yayımlanan 'de ileri sürüldü).Principles'taki ana argüman, "şimdiki zaman geçmişin anahtarıdır" ilkesiydi; yani, uzak geçmişe ait jeolojik kalıntıların, günümüzde işleyişini sürdüren ve doğrudan gözlemlenebilen jeolojik süreçler referans alınarak açıklanabileceği ve açıklanması gerektiğiydi.
Biyolojik türleşme anlamında "evrim" terimini ilk kez kullanan kitaplardan biri olmasıyla meşhurdur.
Lyell'ın çalışmasında, Dünya'nın sürekli olarak değişmesine neden olan üç kuralı açıkladı. İlk kural, jeolojik değişimin uzun bir zaman diliminde meydana gelen yavaş ve sürekli prosedürlerden geldiğidir. Bu kural, Üniformitaryanizmin temel fikridir ve neden bir kural olduğunu anlamak kolaydır. İkinci kural ise, Dünya'nın jeolojisini etkileyen tüm kuvvetler yine Dünya'dan geldiğidir. Son olarak üçüncü kural, Dünya'nın jeolojik kayıtlarının örüntüsünün gök cisimlerinin döngülerinden etkilenmediğidir. İkinci ve üçüncü kural bir arada yürür çünkü Lyell, Dünya'nın jeolojisinde değişikliğe yalnızca Dünya üzerindeki kuvvetlerin neden olduğunu ve başka hiçbir şeyin buna sebep olmadığını düşünüyordu.
İlk ciltte Lyell'in üniformitaryanizm teorisi açıklanır. O, günümüzde gözlemlenen jeolojik süreçlerin geçmişte de aynı şekilde işlediğini ve Dünya’nın bugünkü görünümünü bu süreçlerin oluşturduğunu öne sürer ve savunur. Bu cilt, Darwin'in Beagle yolculuğunda yanına aldığı kitaptır. İkinci cilt, birinci ciltteki üniformitaryanizm teorisinden yola çıkarak oluşturulmuştur ama inorganik maddeden ziyade daha çok organik madde üzerine yoğunlaşılmıştır. Üçüncü ciltte Lyell, Tersiyer'in dört periyodunu tanımlar: Yeni Pliyosen, Eski Pliyosen, Miyosen ve Eosen. Lyell, Tersiyer'deki üniformitaryanizmi savunmak için bu periyotlardan kalan tortulları ve fosilleri kullandı. Bu aynı zamanda, geçmişte meydana gelen süreçlerin, günümüzün bilimsel diliyle nasıl ifade edildiğini de ele alır.
Etkileri
Lyell'ın Principles'ının ana teması olan, muazzam derecede uzun zaman dilimleri boyunca küçük değişikliklerin istikrarlı bir şekilde birikmesiyle meydana gelen jeolojik değişim fikri, ikinci yolculuğuna çıkmak üzere olan (Aralık 1831) HMS Beagle gemisinin kaptanı Robert FitzRoy'un, Lyell'ın kitabının ilk baskısının ilk cildini verdiği 22 yaşındaki Charles Darwin'i etkiledi. İlk kez karaya çıktıkları 'da, Darwin kaya oluşumlarını keşfetti ve bunları "Lyell’in gözleriyle" gördüğünde, adanın jeolojik tarihi hakkında devrim niteliğinde bir içgörü kazandı. Bu içgörüyü, yolculuğu boyunca uyguladı.
Güney Amerika'dayken Darwin, organik evrim fikrini reddeden ve türlerin çeşitliliğini ve dağılımları açıklamak için "Yaratılış Merkezleri"ni ileri süren ikinci cildi edindi. Darwin'in düşünceleri yavaş yavaş bunun ötesine geçti ama jeolojide Lyell'ın talebesi gibi davrandı ve eve, onun üniformitaryanizm fikrini destekleyen kapsamlı kanıtlar ve teoriler gönderdi; bunların arasında Darwin'in mercan adalarının oluşumu hakkındaki fikirleri de vardı.
Bibliyografi
- 1. baskı, Londra: John Murray. 1. Cilt, Ocak 1830 - 2. Cilt, Ocak 1832 - 3. Cilt, Mayıs 1833
- 2. baskı, Londra: John Murray. 1. Cilt, 1832 - 2. Cilt, Ocak 1833
- 3. baskı, 4 cilt halinde, Londra: John Murray. Mayıs 1834
- 4. baskı, 3 cilt halinde, Londra: John Murray, 1835. 1. Cilt - 2. Cilt - 3. Cilt
- 5. baskı, 4 cilt halinde, Londra: John Murray, 1837. 1. Cilt - 2. Cilt - 3. Cilt - 4. Cilt
- 6. baskı, 3 cilt halinde, Haziran 1840
- 7. baskı, 1 cilt halinde, Şubat 1847
- 8. baskı, 1 cilt halinde, Mayıs 1850
- 9. baskı, 1 cilt halinde, 1853
- 10. baskı, 2 cilt halinde, 1866–68
- 11. baskı, 2 cilt halinde, 1872
- 12. baskı, 2 cilt halinde, 1875. 1. Cilt - 2. Cilt (ölümünden sonra yayımlandı)
Kaynakça
- ^ Lyell 1830, ss. ii, xiv
- ^ Rudwick, M. J. S. (2010). Worlds before Adam : the reconstruction of geohistory in the age of reform. Chicago: University of Chicago Press. ss. 106-113, 117. ISBN .
- ^ a b c d e f Bowler, Peter J.; Morus, Iwan Rhys (2005). Making Modern Science: A Historical Survey. Chicago: University of Chicago Press. s. 104. ISBN .
- ^ Lyell, Charles. The Principles of Ecology, London: 1833.
- ^ Rampino, Michael (2017). "Reexamining Lyell's Laws". American Scientist. 105 (4). ss. 224-231.
- ^ Bower, Peter J. (1975). The Changing Meaning of “Evolution”. 36: 95-114.
- ^ Richards, R. J. (1992). Evolution. In Evelyn Fox Keller, Elisabeth Lloyd. Keywords in Evolutionary Biology. Cambridge, Massachusetts. pp. 95-105.
- ^ a b Rampino, Michael (August 2017). "Reexamining Lyell's Laws". American Scientist. 105 (4). ss. 224-231. doi:10.1511/2017.105.4.224.
- ^ Lyell, Charles (1990). Rudwick, Martin (Ed.). Principles of Geology. Chicago: The University of Chicago Press. ISBN .
- ^ Lyell, Charles (1991). Rudwick, Martin (Ed.). Principles of Geology. Chicago: The University of Chicago Press. ISBN .
- ^ Lyell, Charles (1992). Rudwick, Martin (Ed.). Principles of Geology. Chicago: The University of Chicago Press. ISBN .
- ^ "Review of Principles of Geology by Charles Lyell". The Quarterly Review. Cilt 43. October 1830. ss. 411-469.
Dış bağlantılar
- Principles of Geology (7th edition, 1847) - full digital facsimile from Linda Hall Library
- Principles of Geology, Volume 1 Description
- Principles of Geology, Volume 2 Description
- Principles of Geology, Volume 3 Description
Principles of Geology 'ta kamu malı kitap
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Principles of Geology Being an Attempt to Explain the Former Changes of the Earth s Surface by Reference to Causes Now in Operation Turkce Jeolojinin Ilkeleri Yeryuzunun Gecmisteki Degisimlerini Gunumuzde Etkin Olan Nedenlerle Bir Aciklama Girisimi Iskoc jeolog Charles Lyell tarafindan 1830 dan 1833 e kadar uc cilt halinde yayimlanan bir kitap Lyell yeryuzunun zamanla nasil degistigini aciklamak icin uniformitaryanizm tek duzencilik teorisini kullandi Bu teori jeolojik katastrofizm teorisinin tam tersidir ni gosteren cephe Canonico nun Ricerche sul Tempio di Serapide in Puzzuoli Napoli 1820 adli eserinde verdigi gorselden titizlikle kucultulerek alinmistir Bu gorsel in cizimine dayaniyordu Bircok kisi dini inanclarina yer verebilmek icin katastrofizme inandi Ornegin Yaratilis Kitabi ndaki tufan oykusu gercek bir jeolojik olay olarak nitelendirilebilirken katastrofizm yeryuzunun tek seferde siddetli olaylarla degisimi ifade eder Lyell Sicilya daki Etna Yanardagi uzerine calisarak katastrofik teoriye inananlara meydan okudu ve yeryuzunun yapisinin surekli olarak degismesinin sebebinin yavas ve asamali degisimler oldugunu kanitlamak icin bir katmandan digerine olan degisimleri ve kayalardaki fosil kayitlarini acikladi Lyell jeolojik kanitlari kullanarak Dunya nin yasinin daha once zannedilenin aksine 6 000 yildan daha fazla oldugunu belirledi Kitap dunya uzerinde etkili olan sureclerin gecmiste de faal oldugunu gostermistir CephePrinciples of Geology nin ilk cildinin cephesinde na ait uc sutunun bir cizimi vardir yumusakcalar tarafindan oyulmus uzerindeki delikler bu yapilarin bir donem su altinda kaldigini ve deniz canlilari tarafindan iskan edildigini gosteriyordu Bu durum erken donem jeologlari buyulemisti cunku sutunlar ayakta durdugu sure boyunca farkli zamanlarda su altinda ve ustunde kalmisti Daha sonralari anlasildi ki Dunya nin yerkabugu altindaki magmanin hareketleri zeminin yukselmesine ve inmesine sebep oluyordu ve sonuc olarak sutunlar da yer degistiriyordu Lyell bu tasviri asamali ve istikrarli sureclerin uzun zaman dilimleri boyunca Dunya nin cehresini nasil sekillendirebilecegine dair somut bir kanit olarak yorumladi KitapLyell in Principles of Geology 6 baski kitabindan Kuzey Amerika ve Avrupa boyunca gorulebilen izotermal hatlarin haritasi John Murray tarafindan 1830 1833 yillari arasinda uc cilt halinde yayimlanan kitap Lyell in onemli bir jeoloji kuramcisi olarak taninmasini sagladi ve uniformitaryanizm doktrinini populerlestirdi ilk kez James Hutton tarafindan 1795 te yayimlanan de ileri suruldu Principles taki ana arguman simdiki zaman gecmisin anahtaridir ilkesiydi yani uzak gecmise ait jeolojik kalintilarin gunumuzde isleyisini surduren ve dogrudan gozlemlenebilen jeolojik surecler referans alinarak aciklanabilecegi ve aciklanmasi gerektigiydi Biyolojik turlesme anlaminda evrim terimini ilk kez kullanan kitaplardan biri olmasiyla meshurdur Lyell in calismasinda Dunya nin surekli olarak degismesine neden olan uc kurali acikladi Ilk kural jeolojik degisimin uzun bir zaman diliminde meydana gelen yavas ve surekli prosedurlerden geldigidir Bu kural Uniformitaryanizmin temel fikridir ve neden bir kural oldugunu anlamak kolaydir Ikinci kural ise Dunya nin jeolojisini etkileyen tum kuvvetler yine Dunya dan geldigidir Son olarak ucuncu kural Dunya nin jeolojik kayitlarinin oruntusunun gok cisimlerinin dongulerinden etkilenmedigidir Ikinci ve ucuncu kural bir arada yurur cunku Lyell Dunya nin jeolojisinde degisiklige yalnizca Dunya uzerindeki kuvvetlerin neden oldugunu ve baska hicbir seyin buna sebep olmadigini dusunuyordu Ilk ciltte Lyell in uniformitaryanizm teorisi aciklanir O gunumuzde gozlemlenen jeolojik sureclerin gecmiste de ayni sekilde isledigini ve Dunya nin bugunku gorunumunu bu sureclerin olusturdugunu one surer ve savunur Bu cilt Darwin in Beagle yolculugunda yanina aldigi kitaptir Ikinci cilt birinci ciltteki uniformitaryanizm teorisinden yola cikarak olusturulmustur ama inorganik maddeden ziyade daha cok organik madde uzerine yogunlasilmistir Ucuncu ciltte Lyell Tersiyer in dort periyodunu tanimlar Yeni Pliyosen Eski Pliyosen Miyosen ve Eosen Lyell Tersiyer deki uniformitaryanizmi savunmak icin bu periyotlardan kalan tortullari ve fosilleri kullandi Bu ayni zamanda gecmiste meydana gelen sureclerin gunumuzun bilimsel diliyle nasil ifade edildigini de ele alir EtkileriLyell in Principles inin ana temasi olan muazzam derecede uzun zaman dilimleri boyunca kucuk degisikliklerin istikrarli bir sekilde birikmesiyle meydana gelen jeolojik degisim fikri ikinci yolculuguna cikmak uzere olan Aralik 1831 HMS Beagle gemisinin kaptani Robert FitzRoy un Lyell in kitabinin ilk baskisinin ilk cildini verdigi 22 yasindaki Charles Darwin i etkiledi Ilk kez karaya ciktiklari da Darwin kaya olusumlarini kesfetti ve bunlari Lyell in gozleriyle gordugunde adanin jeolojik tarihi hakkinda devrim niteliginde bir icgoru kazandi Bu icgoruyu yolculugu boyunca uyguladi Guney Amerika dayken Darwin organik evrim fikrini reddeden ve turlerin cesitliligini ve dagilimlari aciklamak icin Yaratilis Merkezleri ni ileri suren ikinci cildi edindi Darwin in dusunceleri yavas yavas bunun otesine gecti ama jeolojide Lyell in talebesi gibi davrandi ve eve onun uniformitaryanizm fikrini destekleyen kapsamli kanitlar ve teoriler gonderdi bunlarin arasinda Darwin in mercan adalarinin olusumu hakkindaki fikirleri de vardi Bibliyografi1 baski Londra John Murray 1 Cilt Ocak 1830 2 Cilt Ocak 1832 3 Cilt Mayis 1833 2 baski Londra John Murray 1 Cilt 1832 2 Cilt Ocak 1833 3 baski 4 cilt halinde Londra John Murray Mayis 1834 4 baski 3 cilt halinde Londra John Murray 1835 1 Cilt 2 Cilt 3 Cilt 5 baski 4 cilt halinde Londra John Murray 1837 1 Cilt 2 Cilt 3 Cilt 4 Cilt 6 baski 3 cilt halinde Haziran 1840 7 baski 1 cilt halinde Subat 1847 8 baski 1 cilt halinde Mayis 1850 9 baski 1 cilt halinde 1853 10 baski 2 cilt halinde 1866 68 11 baski 2 cilt halinde 1872 12 baski 2 cilt halinde 1875 1 Cilt 2 Cilt olumunden sonra yayimlandi Kaynakca Lyell 1830 ss ii xiv Rudwick M J S 2010 Worlds before Adam the reconstruction of geohistory in the age of reform Chicago University of Chicago Press ss 106 113 117 ISBN 978 0 226 73129 2 a b c d e f Bowler Peter J Morus Iwan Rhys 2005 Making Modern Science A Historical Survey Chicago University of Chicago Press s 104 ISBN 9780226068619 Lyell Charles The Principles of Ecology London 1833 Rampino Michael 2017 Reexamining Lyell s Laws American Scientist 105 4 ss 224 231 Bower Peter J 1975 The Changing Meaning of Evolution 36 95 114 Richards R J 1992 Evolution In Evelyn Fox Keller Elisabeth Lloyd Keywords in Evolutionary Biology Cambridge Massachusetts pp 95 105 978 0674503137 a b Rampino Michael August 2017 Reexamining Lyell s Laws American Scientist 105 4 ss 224 231 doi 10 1511 2017 105 4 224 Lyell Charles 1990 Rudwick Martin Ed Principles of Geology Chicago The University of Chicago Press ISBN 9780226497945 Lyell Charles 1991 Rudwick Martin Ed Principles of Geology Chicago The University of Chicago Press ISBN 9780226497976 Lyell Charles 1992 Rudwick Martin Ed Principles of Geology Chicago The University of Chicago Press ISBN 9780226497990 Review of Principles of Geology by Charles Lyell The Quarterly Review Cilt 43 October 1830 ss 411 469 Dis baglantilarPrinciples of Geology 7th edition 1847 full digital facsimile from Linda Hall Library Principles of Geology Volume 1 Description Principles of Geology Volume 2 Description Principles of Geology Volume 3 Description Principles of Geology ta kamu mali kitap