Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jeopolitik, siyasi coğrafyadan doğan bir bilim dalıdır. Bu bilim siyasi coğrafyanın devletlere sağladığı avantaj ve dezavantajları inceler.
Devletlerin ulusal güçlerini ve dış politikadaki tutumlarını yönlendiren temel faktörlerden biri olan Jeopolitik kavramı, ülkelerin coğrafi konumları, nüfus özelikleri, doğal kaynaklar ve topoğrafya özellikleri ile ilişkilendirilebilir. Jeopolitik kavramı üzerinde uzlaşılmış bir kısa tanım yoktur. Jeopolitik, devletlerin coğrafi özellikleriyle siyasetleri arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır denilebilir. Kavramın isim babası İsveçli (1864-1922)'dir. Jeo ve Politik sözcükleri ayrıştırıldığında Jeopolitik sözcüğü yer-siyaseti anlamını akla getirir. K. Haushofer jeopolitiği içinde yaşadığı coğrafi bölgenin ve tarihî gelişmelerin etkisi altında değişen siyasal hayat şekli olan devletin, üzerinde yaşadığı yer ile ilişkisi olarak tanımlar.
Jeopolitik bilimi, coğrafyacı ve siyasi coğrafyacıların öncülüğünde ortaya çıkmış ve onların çalışmalarıyla kurumsallaşmıştır. Öte yandan siyaset bilimciler de bu bilimin gelişmesini sağlamışlardır. Askeri stratejistler için de, jeopolitik önemli bir rehberdir. Dünyanın dört bir yanındaki karar alıcılar 20. yüzyılın başından itibaren jeopolitikten yararlanmıştır.
Jeopolitik kelimesini kelime olarak incelersek “ jeo ” kelime olarak coğrafyada yer anlamına gelirken politik kelimesi politikadan gelmektedir. Jeopolitik ülkelerin bulunduğu konum ile ülkenin toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasal durumunu ve bunların getirisi olarak askeri, iç ve dış politikasını inceleyen bilim dalıdır. Bu kavram ilk kez İsveçli Coğrafyacı “ Rudolf Kjellen “ tarafından kullanılmıştır. Halk arasında Jeopolitik kavramı, Coğrafi konum ile çok karıştırılmaktadır. Devletlerin uluslararası olarak izlediği yola dış politika adı verilir ve bunda coğrafı konumun önemli bir yeri vardır. Jeopolitik kavramında diğer kavramlar gibi incelendiği farklı başlıklar vardır.
Bunlardan birincisi jeokültür kavramıdır. Jeokültür kavramı, Coğrafyanın kültürel etkilerinden yola çıkar. Her millet ister istemez kültüründen izler taşır ve kültürler arasında ancak benzerlikler olabilir. Kültür milletin kimliğidir, bu kimlik avantaja çevirilebildiği gibi dezavantaja da çevirilebilir. Bunlara örnek verecek olursak Türk devletlerinin yaşadığı herhangi bir olay bizim de politikamızı etkiler, bunun yanında bir örnek daha verecek olursak Birinci Dünya Savaşı’nda Türkler’in savaşa katılması ile boğazlarımızın değeri tekrar gözler önündeydi. Bunlar Jeokültür için çok güzel örneklerdir. Bir diğer başlık ise Jeoekonomidir. Bu bilim dalı ülkelerin coğrafi konumu ve gücü ile ekonomik gücü arasındaki bağı inceler. Bunun yanında teknoloji ve doğal kaynakların siyasi olarak küresel bir güç şeklinde nasıl kullanıldığını inceler. Buna bir örnek verecek olursak Asya ile Avrupa’nın ticaretini kolaylaştıran Türkiye Boğazları diyebiliriz. Başlıklardan sonuncusu olan jeostrateji dalı ise ülkelerin coğrafi stratejilerini inceler (askeri strateji, politika stratejileri vb.). Buna ise en güzel örnek Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı’nın Boğazları kapatması olabilir. Jeopolitik başlığı incelediğinde değişebilen ve değişemeyen şeyler olmak üzere iki başlık altında inceleniyor. Değişemeyenlerden başlayacak olursak ülkelerin paralaller ve meridyenler cinsinden bulunduğu konum (aldığı yağış, nem oranı, yükselti, sıcaklık vb. için önemli.), coğrafi şekil, yüzölçümü, ulaşım bunlara örnek olabilir. Değişebilenler ise dış politika gibi dönemine, teknolojiye bağlı değişiklik gösteren şeyler örnek verilebilir.
'ye göre, 20. yüzyılın başında dünyada jeopolitik güç merkezleri Birleşik Krallık, Fransa, ABD, Almanya ve Rusya idi. Oysa 21. yüzyılın başında, bu güç merkezleri ABD, AB, Çin, Rusya ve İslam dünyası olabilecektir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jeopolitik siyasi cografyadan dogan bir bilim dalidir Bu bilim siyasi cografyanin devletlere sagladigi avantaj ve dezavantajlari inceler Devletlerin ulusal guclerini ve dis politikadaki tutumlarini yonlendiren temel faktorlerden biri olan Jeopolitik kavrami ulkelerin cografi konumlari nufus ozelikleri dogal kaynaklar ve topografya ozellikleri ile iliskilendirilebilir Jeopolitik kavrami uzerinde uzlasilmis bir kisa tanim yoktur Jeopolitik devletlerin cografi ozellikleriyle siyasetleri arasindaki iliskileri inceleyen bilim dalidir denilebilir Kavramin isim babasi Isvecli 1864 1922 dir Jeo ve Politik sozcukleri ayristirildiginda Jeopolitik sozcugu yer siyaseti anlamini akla getirir K Haushofer jeopolitigi icinde yasadigi cografi bolgenin ve tarihi gelismelerin etkisi altinda degisen siyasal hayat sekli olan devletin uzerinde yasadigi yer ile iliskisi olarak tanimlar Jeopolitik bilimi cografyaci ve siyasi cografyacilarin onculugunde ortaya cikmis ve onlarin calismalariyla kurumsallasmistir Ote yandan siyaset bilimciler de bu bilimin gelismesini saglamislardir Askeri stratejistler icin de jeopolitik onemli bir rehberdir Dunyanin dort bir yanindaki karar alicilar 20 yuzyilin basindan itibaren jeopolitikten yararlanmistir Jeopolitik kelimesini kelime olarak incelersek jeo kelime olarak cografyada yer anlamina gelirken politik kelimesi politikadan gelmektedir Jeopolitik ulkelerin bulundugu konum ile ulkenin toplumsal kulturel ekonomik ve siyasal durumunu ve bunlarin getirisi olarak askeri ic ve dis politikasini inceleyen bilim dalidir Bu kavram ilk kez Isvecli Cografyaci Rudolf Kjellen tarafindan kullanilmistir Halk arasinda Jeopolitik kavrami Cografi konum ile cok karistirilmaktadir Devletlerin uluslararasi olarak izledigi yola dis politika adi verilir ve bunda cografi konumun onemli bir yeri vardir Jeopolitik kavraminda diger kavramlar gibi incelendigi farkli basliklar vardir Bunlardan birincisi jeokultur kavramidir Jeokultur kavrami Cografyanin kulturel etkilerinden yola cikar Her millet ister istemez kulturunden izler tasir ve kulturler arasinda ancak benzerlikler olabilir Kultur milletin kimligidir bu kimlik avantaja cevirilebildigi gibi dezavantaja da cevirilebilir Bunlara ornek verecek olursak Turk devletlerinin yasadigi herhangi bir olay bizim de politikamizi etkiler bunun yaninda bir ornek daha verecek olursak Birinci Dunya Savasi nda Turkler in savasa katilmasi ile bogazlarimizin degeri tekrar gozler onundeydi Bunlar Jeokultur icin cok guzel orneklerdir Bir diger baslik ise Jeoekonomidir Bu bilim dali ulkelerin cografi konumu ve gucu ile ekonomik gucu arasindaki bagi inceler Bunun yaninda teknoloji ve dogal kaynaklarin siyasi olarak kuresel bir guc seklinde nasil kullanildigini inceler Buna bir ornek verecek olursak Asya ile Avrupa nin ticaretini kolaylastiran Turkiye Bogazlari diyebiliriz Basliklardan sonuncusu olan jeostrateji dali ise ulkelerin cografi stratejilerini inceler askeri strateji politika stratejileri vb Buna ise en guzel ornek Birinci Dunya Savasi nda Osmanli nin Bogazlari kapatmasi olabilir Jeopolitik basligi incelediginde degisebilen ve degisemeyen seyler olmak uzere iki baslik altinda inceleniyor Degisemeyenlerden baslayacak olursak ulkelerin paralaller ve meridyenler cinsinden bulundugu konum aldigi yagis nem orani yukselti sicaklik vb icin onemli cografi sekil yuzolcumu ulasim bunlara ornek olabilir Degisebilenler ise dis politika gibi donemine teknolojiye bagli degisiklik gosteren seyler ornek verilebilir ye gore 20 yuzyilin basinda dunyada jeopolitik guc merkezleri Birlesik Krallik Fransa ABD Almanya ve Rusya idi Oysa 21 yuzyilin basinda bu guc merkezleri ABD AB Cin Rusya ve Islam dunyasi olabilecektir Ayrica bakinizArabolgeKaynakca Dumlupinar Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi Sn Muhittin DEMIRAY Sn Ismail Hakki ISCAN Dumlupinar Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi Arsivlenmis kopya 4 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2019