Kıbrıs Türk yerleşim bölgelerinde, 1963-64 yıllarındaki toplumlar arası şiddet olayları ile 1974 yılında Türkiye'nin Kıbrıs'a barış harekatı sırasında Kıbrıslı Türkler yaşamıştır.
Enklavların oluşturulmasına yol açan olaylar
Aralık 1963'te Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios, Kıbrıslı Türklerin hükûmetin normal işleyişini engellemeye yönelik taktiklerini gerekçe göstererek 1960 sömürge sonrası anayasasında bazı değişiklikler yapılmasını önerdi. Bu durum Kıbrıslı Rum çoğunluk ile Kıbrıslı Türk azınlık arasında bir krize yol açtı ve Kıbrıslı Türklerin hükûmetteki temsiliyeti sona erdi. Bu olayın niteliği tartışmalıdır. Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs Cumhuriyeti kurumlarından gönüllü olarak çekildiğini iddia ederken, Kıbrıslı Türklerin anlatısına göre Kıbrıslı Türkler zorla dışlanmıştır.
Anayasa değişikliklerinin Kıbrıs Türk toplumu tarafından reddedilmesinin ardından durum ada çapında toplumlar arası şiddete dönüştü. 103 ila 109 Kıbrıslı Türk veya karma köy saldırıya uğradı ve 25,000-30,000 Kıbrıslı Türk mülteci durumuna düştü. Resmi kayıtlara göre 364 Kıbrıslı Türk ve 174 Kıbrıslı Rum öldürüldü. Bunun sonucunda Kıbrıslı Türkler enklavlarda yaşamaya başladı; cumhuriyetin yapısı Makarios tarafından tek taraflı olarak değiştirildi ve UNFICYP birliklerinin konuşlandırılmasıyla Lefkoşa Yeşil Hat ile bölündü.
Enklavlardaki durum
Enklavlar adanın dört bir yanına dağılmıştı. Enklavlar birçok ihtiyaçtan mahrumdu. Enklavlar üzerindeki kısıtlamalar 1967'den sonra hafifletilmeye başlandı ve birçok Kıbrıslı Türk 1963'te terk ettikleri köylerine geri dönmeye başladı.[]
Ürün yasağı
Kıbrıs Rum yönetimindeki Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıslı Türklerin belirli eşyaları bulundurmasını ve bu eşyaların enklavlara girişini yasakladı. Kısıtlamalar sadece Kıbrıslı Türklerin askeri faaliyetlerini kısıtlamayı değil, aynı zamanda ekonomik normale dönüşlerini engellemeyi de amaçlıyordu. Yakıtlara gelince, başlangıçta gazyağı dahil her türlü yakıt yasaklanmıştı, ancak gazyağı yasağı Ekim 1964'te kaldırıldı. Benzin ve mazot yasağı o zamana kadar yürürlükte kalmış ve enklavlara gıda tedarikini engellemiştir. İnşaat malzemelerine getirilen yasak, kış yaklaşırken çatışmalardan zarar gören evlerin onarılmasını engellemiş, yünlü giysilere getirilen yasak ise Kıbrıslı Türklere giysi tedarikini etkilemiş, özellikle de yerlerinden edilenleri endişe verici bir duruma sokmuştur. Çadır malzemelerine getirilen kısıtlama, yerinden edilenler için geçici ikamet yerlerinin inşasını da engellemiştir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından hazırlanan bir rapora göre 7 Ekim 1964 tarihi itibarıyla yasaklanan maddelerin listesi aşağıdadır:
|
|
|
Seyahat kısıtlamaları
Bu dönemde Kıbrıslı Türklerin hareket özgürlüğü kısıtlanmıştır. Kıbrıs Rum polisi, BM Genel Sekreteri tarafından "aşırı kontrol ve aramalar ve görünüşe göre gereksiz engellemeler" olarak adlandırılan ve seyahat etmek zorunda olan Kıbrıslı Türklere korku salan eylemlerde bulundu. Kıbrıslı Türkler kontrol noktalarında, havaalanlarında ve devlet dairelerinde milliyetçi Kıbrıslı Rum memurların tacizine maruz kalmıştır. Genel Sekreter ayrıca keyfi tutuklama ve gözaltılarla ilgili endişelerini de not etmiştir. Kıbrıs Rum polisi, Kıbrıslı Türklerin Kuzey Lefkoşa enklavı dışına seyahatlerine kısıtlamalar getirmiştir. Başlangıçta, Kıbrıslı Türklerin Lefke'ye giriş ve çıkışlarına hiç izin verilmezken, Ekim 1964'te bu kısıtlama gevşetilerek doğuya doğru seyahat etmelerine izin verildi, ancak Limnitis'e doğru batıya seyahat etmelerine izin verilmedi. Kıbrıslı Türk doktorların da mesleklerini icra etmek için serbestçe seyahat etmelerine izin verilmedi, Kıbrıslı Rumlar üzerlerinin aranmasında ısrar ettiler.
Ekonomik durum
1963-74 dönemi, iki toplum arasındaki ekonomik eşitsizliklerin arttığı bir dönem oldu. Kıbrıs Rum ekonomisi gelişen turizm ve finans sektörlerinden faydalanırken, Kıbrıslı Türkler giderek fakirleşti ve işsizlik arttı. Enklavlar Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Kıbrıs Rum yönetimi tarafından ekonomik ambargo altına alındı, toplumlar arası ticaret engellendi. Seyahat kısıtlamaları nedeniyle çok sayıda Kıbrıslı Türk eski işlerinden ayrılmak zorunda kaldı. Bu arada mülteciler de eski gelir kaynaklarından koparılmışlardır. Bu dönem, Türk hükûmetinin yardımlarının başlangıcına tanıklık etti. 1968 yılına gelindiğinde Türkiye, Kıbrıslı Türklere yılda yaklaşık 8.000.000 Sterlin vermeye başlamıştı.
Kıbrıs Türk yerleşim bölgeleri listesi
- Erenköy (Kokkina)
- Yeşilırmak (Limnitis)
- Lefke (Lefka)
- Lefkoşa-Ağırdağ (Lefkoşa-Agirta)
- Serdarlı (Tsatos)
- Kuruova (Galinoporni)
- Geçitkale (Kophinou)
- Akıncılar (Lourojina)
- Gaziveren (Angolemi)
- Beyarmudu (Bergama)
Ana şehirler içinde daha küçük yerleşim bölgeleri:
- Kasaba (Baf)
- İskele (Larnaka)
- Suriçi (Mağusa)
Kaynakça
- ^ "Cyprus Ethnic 1973". 19 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. 2011. ss. 35-6. ISBN .
- ^ John Terence O'Neill, Nicholas Rees. United Nations peacekeeping in the post-Cold War era, p.81 10 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Hoffmeister, Frank (2006). Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession. EMartinus Nijhoff Publishers. ss. 17-20. ISBN . 17 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023.
- ^ Oberling, Pierre. The road to Bellapais (1982), Social Science Monographs, p.120 28 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963-1964 crisis."
- ^ a b c "REPORT BY THE SECRETARY-GENERAL ON THE UNITED NATIONS OPERATION IN CYPRUS (For the period 10 September to 12 December 1964) - Annex II. Doc S/6103" (PDF). United Nations. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2015.
- ^ Asmussen, Jan (2014). "Escaping the Tyranny of History". Ker-Lindsay, James (Ed.). Resolving Cyprus: New Approaches to Conflict Resolution. I.B.Tauris. s. 35. ISBN .
- ^ Ker-Lindsay, James, (Ed.) (2014). Resolving Cyprus: New Approaches to Conflict Resolution. I.B.Tauris. s. 35. ISBN .
Ayrıca bakınız
- (Kıbrıs Tarihi)
- Kıbrıs anlaşmazlığı
- Yerleşim bölgesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kibris Turk yerlesim bolgelerinde 1963 64 yillarindaki toplumlar arasi siddet olaylari ile 1974 yilinda Turkiye nin Kibris a baris harekati sirasinda Kibrisli Turkler yasamistir 1973 te Kibris in etnik haritasi Kibrisli Rumlar Kibris Turk yerlesim bolgeleri Ingiliz askeri usleriEnklavlarin olusturulmasina yol acan olaylarAralik 1963 te Kibris Cumhuriyeti Cumhurbaskani Baspiskopos Makarios Kibrisli Turklerin hukumetin normal isleyisini engellemeye yonelik taktiklerini gerekce gostererek 1960 somurge sonrasi anayasasinda bazi degisiklikler yapilmasini onerdi Bu durum Kibrisli Rum cogunluk ile Kibrisli Turk azinlik arasinda bir krize yol acti ve Kibrisli Turklerin hukumetteki temsiliyeti sona erdi Bu olayin niteligi tartismalidir Kibrisli Rumlar Kibrisli Turklerin Kibris Cumhuriyeti kurumlarindan gonullu olarak cekildigini iddia ederken Kibrisli Turklerin anlatisina gore Kibrisli Turkler zorla dislanmistir Anayasa degisikliklerinin Kibris Turk toplumu tarafindan reddedilmesinin ardindan durum ada capinda toplumlar arasi siddete donustu 103 ila 109 Kibrisli Turk veya karma koy saldiriya ugradi ve 25 000 30 000 Kibrisli Turk multeci durumuna dustu Resmi kayitlara gore 364 Kibrisli Turk ve 174 Kibrisli Rum olduruldu Bunun sonucunda Kibrisli Turkler enklavlarda yasamaya basladi cumhuriyetin yapisi Makarios tarafindan tek tarafli olarak degistirildi ve UNFICYP birliklerinin konuslandirilmasiyla Lefkosa Yesil Hat ile bolundu Enklavlardaki durumEnklavlar adanin dort bir yanina dagilmisti Enklavlar bircok ihtiyactan mahrumdu Enklavlar uzerindeki kisitlamalar 1967 den sonra hafifletilmeye baslandi ve bircok Kibrisli Turk 1963 te terk ettikleri koylerine geri donmeye basladi kaynak belirtilmeli Urun yasagi Kibris Rum yonetimindeki Kibris Cumhuriyeti Kibrisli Turklerin belirli esyalari bulundurmasini ve bu esyalarin enklavlara girisini yasakladi Kisitlamalar sadece Kibrisli Turklerin askeri faaliyetlerini kisitlamayi degil ayni zamanda ekonomik normale donuslerini engellemeyi de amacliyordu Yakitlara gelince baslangicta gazyagi dahil her turlu yakit yasaklanmisti ancak gazyagi yasagi Ekim 1964 te kaldirildi Benzin ve mazot yasagi o zamana kadar yururlukte kalmis ve enklavlara gida tedarikini engellemistir Insaat malzemelerine getirilen yasak kis yaklasirken catismalardan zarar goren evlerin onarilmasini engellemis yunlu giysilere getirilen yasak ise Kibrisli Turklere giysi tedarikini etkilemis ozellikle de yerlerinden edilenleri endise verici bir duruma sokmustur Cadir malzemelerine getirilen kisitlama yerinden edilenler icin gecici ikamet yerlerinin insasini da engellemistir Birlesmis Milletler Genel Sekreteri tarafindan hazirlanan bir rapora gore 7 Ekim 1964 tarihi itibariyla yasaklanan maddelerin listesi asagidadir Amonyum nitrat Otomobil yedek parcalari Cantalar Kablolar Fisekler av tufegi Cimento Ezilmis metal Kirma tas Elektrikli funyeler Patlayicilar ve patlayicilar Yakit buyuk miktarlarda Galvanometreler Demir kaziklar Demir direkler ve cubuklar Haki renkli kumas Mayin dedektorleri Radyo setleri Kum Cizmeler icin civiler Sulfur Telefonlar Cadirlar ve cadir malzemeleri Kalin celik plakalar Kereste Lastikler Tel dikenli tel dahil Tel kesiciler Yunlu giysiler eger askeri olarak kullanilabilecekse Seyahat kisitlamalari Bu donemde Kibrisli Turklerin hareket ozgurlugu kisitlanmistir Kibris Rum polisi BM Genel Sekreteri tarafindan asiri kontrol ve aramalar ve gorunuse gore gereksiz engellemeler olarak adlandirilan ve seyahat etmek zorunda olan Kibrisli Turklere korku salan eylemlerde bulundu Kibrisli Turkler kontrol noktalarinda havaalanlarinda ve devlet dairelerinde milliyetci Kibrisli Rum memurlarin tacizine maruz kalmistir Genel Sekreter ayrica keyfi tutuklama ve gozaltilarla ilgili endiselerini de not etmistir Kibris Rum polisi Kibrisli Turklerin Kuzey Lefkosa enklavi disina seyahatlerine kisitlamalar getirmistir Baslangicta Kibrisli Turklerin Lefke ye giris ve cikislarina hic izin verilmezken Ekim 1964 te bu kisitlama gevsetilerek doguya dogru seyahat etmelerine izin verildi ancak Limnitis e dogru batiya seyahat etmelerine izin verilmedi Kibrisli Turk doktorlarin da mesleklerini icra etmek icin serbestce seyahat etmelerine izin verilmedi Kibrisli Rumlar uzerlerinin aranmasinda israr ettiler Ekonomik durum 1963 74 donemi iki toplum arasindaki ekonomik esitsizliklerin arttigi bir donem oldu Kibris Rum ekonomisi gelisen turizm ve finans sektorlerinden faydalanirken Kibrisli Turkler giderek fakirlesti ve issizlik artti Enklavlar Kibris Cumhuriyeti nin Kibris Rum yonetimi tarafindan ekonomik ambargo altina alindi toplumlar arasi ticaret engellendi Seyahat kisitlamalari nedeniyle cok sayida Kibrisli Turk eski islerinden ayrilmak zorunda kaldi Bu arada multeciler de eski gelir kaynaklarindan koparilmislardir Bu donem Turk hukumetinin yardimlarinin baslangicina taniklik etti 1968 yilina gelindiginde Turkiye Kibrisli Turklere yilda yaklasik 8 000 000 Sterlin vermeye baslamisti Kibris Turk yerlesim bolgeleri listesiErenkoy Kokkina Yesilirmak Limnitis Lefke Lefka Lefkosa Agirdag Lefkosa Agirta Serdarli Tsatos Kuruova Galinoporni Gecitkale Kophinou Akincilar Lourojina Gaziveren Angolemi Beyarmudu Bergama Ana sehirler icinde daha kucuk yerlesim bolgeleri Kasaba Baf Iskele Larnaka Surici Magusa Kaynakca Cyprus Ethnic 1973 19 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Cyprus Problem What Everyone Needs to Know Oxford University Press 2011 ss 35 6 ISBN 9780199757169 John Terence O Neill Nicholas Rees United Nations peacekeeping in the post Cold War era p 81 10 Mayis 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi a b Hoffmeister Frank 2006 Legal aspects of the Cyprus problem Annan Plan and EU accession EMartinus Nijhoff Publishers ss 17 20 ISBN 978 90 04 15223 6 17 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Nisan 2023 Oberling Pierre The road to Bellapais 1982 Social Science Monographs p 120 28 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi According to official records 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963 1964 crisis a b c REPORT BY THE SECRETARY GENERAL ON THE UNITED NATIONS OPERATION IN CYPRUS For the period 10 September to 12 December 1964 Annex II Doc S 6103 PDF United Nations 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2015 Asmussen Jan 2014 Escaping the Tyranny of History Ker Lindsay James Ed Resolving Cyprus New Approaches to Conflict Resolution I B Tauris s 35 ISBN 9781784530006 Ker Lindsay James Ed 2014 Resolving Cyprus New Approaches to Conflict Resolution I B Tauris s 35 ISBN 978 0857736017 Ayrica bakinizKibris Tarihi Kibris anlasmazligi Yerlesim bolgesi