Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırım-Rus Savaşı (1571-1572), Rusya'ya karşı Kırım Hanlığı'nın yaptığı bir savaştır.
1551 senesinde I. Devlet Geray Kırım hanı olarak tayin edildi. Taht kavgalarını sonlandırmak için Devlet Geray Han, amcası Sahib Geray'ı (1532-1551) ve onun ailesini öldürdü. Kırımdaki bu kanlı olaylardan faydalanarak IV. "Korkunç" İvan (1533-1584) çok uzun süren bir kuşatmadan sonra 1552 yılında Kazan'ı, 1556'da ise Hacı Tarhan'ı zapt etti. (“Kazan'ın düşmesiyle Edil nehri boyunca yaklaşık MS 920 yılında kurulan bir İslâm devleti yok edilmiş oldu). 1558-1559 senelerinde Rus orduları Kazaklarla birlikte Kırım ve Azaq'a akın yaptı. Bu da sadece Kırım ile değil Osmanlı ile doğrudan doğruya çatışmaya girmek demekti. Kazan ve Hacı Tarhan'ı savaşıp geri almak için Kırım'ın kendi gücü yoktu.
Ama 1568 yılında Osmanlı Devleti başka devletler ile yaptığı savaşlara biraz ara verdikten sonra Kazan ve Hacı Tarhan'ı geri almak için harekete geçti. Edil ile Don nehirlerini birbirine ve üzerinden gemilerin geçebilmesine elverişli olan bir kanalın yapılması mecburi göründü. Türk donanması bu kanaldan geçerek Edil nehrine ulaşacak, Kazan ve Hacı Tarhan'ı geri aldıktan sonra, Hazar Denizine ulaşacaktı.
1568 yılında kanalın üçte biri kazıldı. Fakat Osmanlı-Kırım ordusu kışın çetin ayazından kaçınıp, kazma işlerini gelecek seneye bıraktı. Ne var ki, bu plan hiç tamamlanamadı. Bu olay hakkında Rus tarihçi Piskaröv şöyle yazdı:
| “ | Tanrı'nın emriyle, Hristiyanların günahları için, Kırım hanı Rus topraklarına geldi. İlk önce Tula'ya girdi ve bütün kasabaları ateşe verdi. Tula'dan, Oka üzerine gelip, Serpuhovğ'a yetişti ve Moskova'ya geldi. Şehrin yanındaki kasabaları yaktı. Çarımız ve ulu kaanımız, İvan Vasilyeviç Serpuhovğ'a yetişecekti ama Kırım çarının Oka üzerine geldiğini öğrenip, Kirilov'a kaçtı. Kırım çarı Moskova'ya gitti ve burayı 3 saatte birçok insanla birlikte yaktı. | „ |
Devlet Geray Han, kaçan IV. İvanğ'a elçilerini yolladı. Kırım elçileri, Rus çarını Moskova'ya kaçacakken Bratovtşçina köyünce bularak Han'ın mektubunu ilettiler. Mektupta şöyle deniliyordu:
| “ | Kazan ve Hacı Tarhan için her yeri yakıp, yok ettim. Bütün dünya servetlerini Allah'ın gücüne inanıp yerle ihsan ettim. Ben sana geldim, şehrini yaktım, senin tacını ve başını istedim; ama sen gelmedi, bizim karşımızda durmadın. Bir de Moskova hükümdarıyım diye övünürsün! Sende utan. ve utanç olsaydı, gelip, karşımızda dururdun. Bizim ile dostluk içinde yaşamak istersen Kazan ve Hacı Tarhan'ı boşalt. Bize hazine ve dünya servetlerini vermek istesen de biz istemeyiz. Biz yurdumuz Kazan ve Hacı Tarhan'ı istiyoruz... (Solovyov S.M., c. III, s. 607-608). | „ |
Böylece 24 Mayıs 1571'de Kırım-Osmanlı orduları tarafından, Moskova'nın zapt edilmesi sonucu Kırım ile Rus devleti arasındaki karşıtlık zirveye ulaştı ve 200 yıl devam etti.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirim Rus Savasi 1571 1572 Rusya ya karsi Kirim Hanligi nin yaptigi bir savastir 1551 senesinde I Devlet Geray Kirim hani olarak tayin edildi Taht kavgalarini sonlandirmak icin Devlet Geray Han amcasi Sahib Geray i 1532 1551 ve onun ailesini oldurdu Kirimdaki bu kanli olaylardan faydalanarak IV Korkunc Ivan 1533 1584 cok uzun suren bir kusatmadan sonra 1552 yilinda Kazan i 1556 da ise Haci Tarhan i zapt etti Kazan in dusmesiyle Edil nehri boyunca yaklasik MS 920 yilinda kurulan bir Islam devleti yok edilmis oldu 1558 1559 senelerinde Rus ordulari Kazaklarla birlikte Kirim ve Azaq a akin yapti Bu da sadece Kirim ile degil Osmanli ile dogrudan dogruya catismaya girmek demekti Kazan ve Haci Tarhan i savasip geri almak icin Kirim in kendi gucu yoktu Ama 1568 yilinda Osmanli Devleti baska devletler ile yaptigi savaslara biraz ara verdikten sonra Kazan ve Haci Tarhan i geri almak icin harekete gecti Edil ile Don nehirlerini birbirine ve uzerinden gemilerin gecebilmesine elverisli olan bir kanalin yapilmasi mecburi gorundu Turk donanmasi bu kanaldan gecerek Edil nehrine ulasacak Kazan ve Haci Tarhan i geri aldiktan sonra Hazar Denizine ulasacakti 1568 yilinda kanalin ucte biri kazildi Fakat Osmanli Kirim ordusu kisin cetin ayazindan kacinip kazma islerini gelecek seneye birakti Ne var ki bu plan hic tamamlanamadi Bu olay hakkinda Rus tarihci Piskarov soyle yazdi Tanri nin emriyle Hristiyanlarin gunahlari icin Kirim hani Rus topraklarina geldi Ilk once Tula ya girdi ve butun kasabalari atese verdi Tula dan Oka uzerine gelip Serpuhovg a yetisti ve Moskova ya geldi Sehrin yanindaki kasabalari yakti Carimiz ve ulu kaanimiz Ivan Vasilyevic Serpuhovg a yetisecekti ama Kirim carinin Oka uzerine geldigini ogrenip Kirilov a kacti Kirim cari Moskova ya gitti ve burayi 3 saatte bircok insanla birlikte yakti Devlet Geray Han kacan IV Ivang a elcilerini yolladi Kirim elcileri Rus carini Moskova ya kacacakken Bratovtscina koyunce bularak Han in mektubunu ilettiler Mektupta soyle deniliyordu Kazan ve Haci Tarhan icin her yeri yakip yok ettim Butun dunya servetlerini Allah in gucune inanip yerle ihsan ettim Ben sana geldim sehrini yaktim senin tacini ve basini istedim ama sen gelmedi bizim karsimizda durmadin Bir de Moskova hukumdariyim diye ovunursun Sende utan ve utanc olsaydi gelip karsimizda dururdun Bizim ile dostluk icinde yasamak istersen Kazan ve Haci Tarhan i bosalt Bize hazine ve dunya servetlerini vermek istesen de biz istemeyiz Biz yurdumuz Kazan ve Haci Tarhan i istiyoruz Solovyov S M c III s 607 608 Boylece 24 Mayis 1571 de Kirim Osmanli ordulari tarafindan Moskova nin zapt edilmesi sonucu Kirim ile Rus devleti arasindaki karsitlik zirveye ulasti ve 200 yil devam etti Kaynakca a b c d e Hosking Geoffrey A 2012 Russian history a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199580989 Ayrica bakinizKirim tarihi Kirim Hanligi