Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kadı Muhammed (Kürtçe: Qazî Mihemed / قازی محەممەد, Farsça: قاضی محمد), İran Kürdü lider, devlet adamı ve Mahabad Cumhuriyeti'nin kurucusudur. İran Kürdistan Demokrat Partisi'nin başkanı olarak siyaset yapmıştır.
| Kadı Muhammed Qazî Mihemed قازی محەممەد | |
|---|---|
 | |
| Mahabad Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 22 Ocak 1946 - 15 Aralık 1946 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1 Mayıs 1893 Mahabad, İran |
| Ölüm | 31 Mart 1947 (53 yaşında) Mahabad, İran |
| Evlilik(ler) | |
| Çocuk(lar) | Efat, Ali Qazi, Pavin Qazi |
| Mesleği | Avukat, Kadı |
| Dini | İslam |
Hayatı
Kadı Muhammed, Mahabad'ın önde gelen Kürt ailelerinden Kadı ailesinden Kadı Ali'nin oğlu olarak doğmuştur. Çocukluğunda Kutabhane denilen din okulunda okumuş, babasından ve evde bulunan kitaplarından temel eğitimini almıştır. Babası, 1920'lerde İran hükûmetine karşı isyanı sırasında Simko ile işbirliği yapmıştı ve kardeşi Sadr Qazi, İran parlamentosunun bir üyesiydi. Mahabad Vakıflar Dairesi Müdürlüğünü yaptıktan sonra babasının yerine kadılığına atanmıştır. Babasının ölümünden sonra 1930'larda Mahabad'da hakimliğe aday gösterildi. Kadı Muhammed daha sonra Nisan 1945'te Sovyetler tarafından desteklenen İran'da önde gelen bir Kürt örgütü olan Komala Zhian I Kurd'un bir üyesi oldu. Kısa süre sonra bu örgütün lideri oldu. Muhammed, Ocak 1946'da kurulan ve aynı yılın Mart ayında kamuoyuna ilan edilen Mahabad Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Aynı zamanda daha şeffaf bir parti ihtiyacının taraftarları tarafından hissedilmesinden sonra kurulan İran Kürdistan Demokratik Partisi'nin de kurucusuydu (Komeleyê Jiyanêwê Kurdistan, bundan önce gizli bir örgüt olarak vardı). Irak Kürdistanı'ndaki milliyetçi Kürt hareketinin liderlerinden biri olan ve aynı zamanda günümüzde ki Kürdistan Yönetimi'nin kurucusu olan Mustafa Barzani, Mahabad Cumhuriyeti'nin savaş bakanıydı. Kuzeni Muhammed Hüseyin Seyfi Kadı, kabinesinde bakandı. Nisan 1946'da Sovyetlerin desteğiyle Muhammed, Azerbaycan Cumhuriyeti'nden Cafer Pişevari ile bir barış anlaşması imzaladı ve bu anlaşmada her cumhuriyette Azerbaycanlı ve Kürt azınlık haklarının korunacağına dair teminat alışverişinde bulundular. Bir yıl sonra, Sovyetler İran'dan çekildikten sonra, 17 Aralık'ta İran ordusu Mahabad'ı işgal ederek Mahabad Cumhuriyeti'ni yıktı. 31 Mart 1947'de Cumhurbaşkanı Kadı Muhammed ve Savunma Bakanı Muhammed Hüseyin Seyfi Kadı, cumhuriyetin kurulduğu yer olan Çarçıra Meydanı'nda asılarak idam edildiler.
Kürdistan Demokrat Partisi-İran
Mahabad Cumhuriyeti
Kadı Muhammed 22 Ocak 1946 tarihinde Çarçıra meydanında, ortamda Kürdistan Cumhuriyeti'ni (Mahabad Cumhuriyeti) ilan etti. Bu olaydan tam 20 gün sonra, 11 Şubat 1946 tarihinde Kürdistan Milli Meclisi (KMM) toplantısı yapıldı.
Aynı gün Kürdistan Millet Meclisi (KMM) Kürtçe'yi devletin resmi dili olarak kabul etti, aynı zamanda "Ey Reqîb" Kürdistan marşı ve Kürt ulusal bayrağı devletin bayrağı kabul edildi, bayrağın şekli: üstte kırmızı, ortada beyaz, altta yeşil, onların üstünde de yirmibir köşeli, sarı bir güneş vardı.
Bir süre sonra basın yayın örgütlenmesi yapıldı ve 10 Ocak 1946′da yayın hayatına başlamış olan Kurdistan dergisinin yayına devamına ve Kurdistan adlı resmî bir gazetenin çıkarılmasına karar verildi. Kürdistan Milli Meclisi, aldığı kararlar ile eğitim alanında iyileştirme kararı aldı ve genel ve zorunlu ilk öğretimi tesis eden yasalar çıkardı. Fakir ailelerin çocuklarına para yardımı, giyecek ve ders kitapları verildi. Kültürel çalışmaların önemini vurgulayan meclis, ilk olarak iki Kürt şairin, Hejar ile ’in şiir kitaplarını devlet matbaasında bastırdı. Kürtçe eğitime başlandı. Hawar ve Hilale adıyla iki yeni dergi yayınlandı. 10 Mart’ta ise Sovyetlerin göndermiş olduğu bir verici istasyonu ile Mehabad Radyosu yayın yapmaya başladı.
İdamı
Sovyetler 9 Mayıs'ta İran topraklarından çekilince 17 Aralık'ta İran ordusu Mahabad'ı işgal ederek Mahabad Cumhuriyeti'ni yıktı. 31 Mart 1947'de Cumhurbaşkanı Kadı Muhammed, Savunma Bakanı Muhammed Hüseyin Han Seyfi Kadı, cumhuriyetin kurulduğu yer olan Çarçıra Meydanı'nda asılarak idam edildi.
Vasiyeti
Kadı Muhammed yazdığı vasiyetname;
“Ben ömrümün son saatlerini yaşıyorum. Allah aşkına artık birbirinize düşmanlık etmeyin, birbirinizi destekleyerek düşmana ve zalimlere karşı durun. Kendinizi düşmana bedava satmayın. Kürt halkının düşmanları çoktur, zorba ve acımasızdırlar. Her halkın, ulusun başarı sembolü, birliktir, işbirliği ve dayanışmadır. Birliğini sağlamayan, ittifakı olmayan her halk, her zaman düşmanın baskısına maruz kalır, ezilir.
Kürtlerin, yeryüzünde yaşayan diğer halklardan hiçbir eksiği yoktur. Hatta siz yiğitliğinizle, fedakârlığınızla, baskıdan kurtulan halklardan daha ileridesiniz. Düşman, işinin gerektiği kadarıyla sizi ister ve işi bittikten sonra size hiç acımaz, sizi hiç affetmez. Düşmanlarının zulmünden kurtulan halklar da sizin gibiydiler, ama onlar kurtuluş için birliklerini sağlamışlardı.
Yeryüzündeki tüm halklar gibi artık siz de baskıdan kurtulun. Birlik olursanız, birbirinizi kıskanmazsanız, kendinizi düşmana satmazsanız, siz de kurtulursunuz.”
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ McDowall, David (2004). A Modern History of the Kurds (3. bas.). I.B.Tauris. s. 245. ISBN . 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
- ^ Jwaideh, Wadie (2006). The Kurdish national movement : its origins and development. 1st ed. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press. ISBN . OCLC 63117024.
- ^ a b Entessar, Nader (1992). Kurdish ethnonationalism. Boulder: Lynn Rienner Publishers. ISBN . OCLC 25246709. 31 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mart 2022.
- ^ a b Jwaideh, Wadie; Guest, John S. (2022). "The Yezidis: A Study in Survival". The American Historical Review. 95 (4): 1260. doi:10.2307/2163644. ISSN 0002-8762.
- ^ On March 31, 1947, after a mock trial, the President of the Republic executed Qazi Muhammad and dozens of other Kurdish leaders and militants in “Neighborhood Cha Chira” Square in Mahabad, by hanging to death. arknews (İngilizce). 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". www.rudaw.net. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- William Aegleton, 1946 Mehabad Kürt Cumhuriyeti, Koral yayınları, Ekim 1990.
- Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü Kürt Komisyonu (Çev.: M. Aras), Yeni ve Yakın Çağda Kürt Siyaset Tarihi, Pêrî yayınları, İstanbul, Temmuz 1998, .
- Zeynel Abidin Kızılyaprak, Hasan Kaya, Şerif Beyaz, Zana Farqini, İstanbul Kürt Enstitüsü, 1900'den 2000'e Kürtler - Kronolojik Albüm, Özgür Bakış Milenyum Armağanı, İstanbul, Ocak 2000, s. 35-36.
- Mehmet Kemal Işık (Torî), 'Kadı Muhammed', Ünlü Kürt Bilgin ve Birinci Kuşak Aydınlar, Sorun Yayınları, İstanbul, Kasım 2000, , s. 111-118.
  | Bir Kürt'ün biyografisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kadi Muhammed Kurtce Qazi Mihemed قازی محەممەد Farsca قاضی محمد Iran Kurdu lider devlet adami ve Mahabad Cumhuriyeti nin kurucusudur Iran Kurdistan Demokrat Partisi nin baskani olarak siyaset yapmistir Kadi Muhammed Qazi Mihemed قازی محەممەدMahabad Cumhuriyeti CumhurbaskaniGorev suresi 22 Ocak 1946 15 Aralik 1946Yerine geldigi Makam olusturulduYerine gelen Makam kaldirildiKisisel bilgilerDogum 1 Mayis 1893 Mahabad IranOlum 31 Mart 1947 53 yasinda Mahabad IranEvlilik ler Cocuk lar Efat Ali Qazi Pavin QaziMeslegi Avukat KadiDini IslamHayatiKadi Muhammed Mahabad in onde gelen Kurt ailelerinden Kadi ailesinden Kadi Ali nin oglu olarak dogmustur Cocuklugunda Kutabhane denilen din okulunda okumus babasindan ve evde bulunan kitaplarindan temel egitimini almistir Babasi 1920 lerde Iran hukumetine karsi isyani sirasinda Simko ile isbirligi yapmisti ve kardesi Sadr Qazi Iran parlamentosunun bir uyesiydi Mahabad Vakiflar Dairesi Mudurlugunu yaptiktan sonra babasinin yerine kadiligina atanmistir Babasinin olumunden sonra 1930 larda Mahabad da hakimlige aday gosterildi Kadi Muhammed daha sonra Nisan 1945 te Sovyetler tarafindan desteklenen Iran da onde gelen bir Kurt orgutu olan Komala Zhian I Kurd un bir uyesi oldu Kisa sure sonra bu orgutun lideri oldu Muhammed Ocak 1946 da kurulan ve ayni yilin Mart ayinda kamuoyuna ilan edilen Mahabad Cumhuriyeti nin Cumhurbaskani olarak gorev yapti Ayni zamanda daha seffaf bir parti ihtiyacinin taraftarlari tarafindan hissedilmesinden sonra kurulan Iran Kurdistan Demokratik Partisi nin de kurucusuydu Komeleye Jiyanewe Kurdistan bundan once gizli bir orgut olarak vardi Irak Kurdistani ndaki milliyetci Kurt hareketinin liderlerinden biri olan ve ayni zamanda gunumuzde ki Kurdistan Yonetimi nin kurucusu olan Mustafa Barzani Mahabad Cumhuriyeti nin savas bakaniydi Kuzeni Muhammed Huseyin Seyfi Kadi kabinesinde bakandi Nisan 1946 da Sovyetlerin destegiyle Muhammed Azerbaycan Cumhuriyeti nden Cafer Pisevari ile bir baris anlasmasi imzaladi ve bu anlasmada her cumhuriyette Azerbaycanli ve Kurt azinlik haklarinin korunacagina dair teminat alisverisinde bulundular Bir yil sonra Sovyetler Iran dan cekildikten sonra 17 Aralik ta Iran ordusu Mahabad i isgal ederek Mahabad Cumhuriyeti ni yikti 31 Mart 1947 de Cumhurbaskani Kadi Muhammed ve Savunma Bakani Muhammed Huseyin Seyfi Kadi cumhuriyetin kuruldugu yer olan Carcira Meydani nda asilarak idam edildiler Kurdistan Demokrat Partisi IranMahabad CumhuriyetiMahabad Cumhuriyeti nin bayragi Kadi Muhammed 22 Ocak 1946 tarihinde Carcira meydaninda ortamda Kurdistan Cumhuriyeti ni Mahabad Cumhuriyeti ilan etti Bu olaydan tam 20 gun sonra 11 Subat 1946 tarihinde Kurdistan Milli Meclisi KMM toplantisi yapildi Ayni gun Kurdistan Millet Meclisi KMM Kurtce yi devletin resmi dili olarak kabul etti ayni zamanda Ey Reqib Kurdistan marsi ve Kurt ulusal bayragi devletin bayragi kabul edildi bayragin sekli ustte kirmizi ortada beyaz altta yesil onlarin ustunde de yirmibir koseli sari bir gunes vardi Bir sure sonra basin yayin orgutlenmesi yapildi ve 10 Ocak 1946 da yayin hayatina baslamis olan Kurdistan dergisinin yayina devamina ve Kurdistan adli resmi bir gazetenin cikarilmasina karar verildi Kurdistan Milli Meclisi aldigi kararlar ile egitim alaninda iyilestirme karari aldi ve genel ve zorunlu ilk ogretimi tesis eden yasalar cikardi Fakir ailelerin cocuklarina para yardimi giyecek ve ders kitaplari verildi Kulturel calismalarin onemini vurgulayan meclis ilk olarak iki Kurt sairin Hejar ile in siir kitaplarini devlet matbaasinda bastirdi Kurtce egitime baslandi Hawar ve Hilale adiyla iki yeni dergi yayinlandi 10 Mart ta ise Sovyetlerin gondermis oldugu bir verici istasyonu ile Mehabad Radyosu yayin yapmaya basladi IdamiMahabad in en buyuk meydani Carcira meydaninda Kadi Muhammed in Idami Sovyetler 9 Mayis ta Iran topraklarindan cekilince 17 Aralik ta Iran ordusu Mahabad i isgal ederek Mahabad Cumhuriyeti ni yikti 31 Mart 1947 de Cumhurbaskani Kadi Muhammed Savunma Bakani Muhammed Huseyin Han Seyfi Kadi cumhuriyetin kuruldugu yer olan Carcira Meydani nda asilarak idam edildi VasiyetiKadi Muhammed yazdigi vasiyetname Ben omrumun son saatlerini yasiyorum Allah askina artik birbirinize dusmanlik etmeyin birbirinizi destekleyerek dusmana ve zalimlere karsi durun Kendinizi dusmana bedava satmayin Kurt halkinin dusmanlari coktur zorba ve acimasizdirlar Her halkin ulusun basari sembolu birliktir isbirligi ve dayanismadir Birligini saglamayan ittifaki olmayan her halk her zaman dusmanin baskisina maruz kalir ezilir Kurtlerin yeryuzunde yasayan diger halklardan hicbir eksigi yoktur Hatta siz yigitliginizle fedakarliginizla baskidan kurtulan halklardan daha ileridesiniz Dusman isinin gerektigi kadariyla sizi ister ve isi bittikten sonra size hic acimaz sizi hic affetmez Dusmanlarinin zulmunden kurtulan halklar da sizin gibiydiler ama onlar kurtulus icin birliklerini saglamislardi Yeryuzundeki tum halklar gibi artik siz de baskidan kurtulun Birlik olursaniz birbirinizi kiskanmazsaniz kendinizi dusmana satmazsaniz siz de kurtulursunuz Ayrica bakinizSovyetler Birligi nde Kurtler Mahabad Cumhuriyeti Kurdistan Bolgesel Yonetimi Agri CumhuriyetiKaynakca McDowall David 2004 A Modern History of the Kurds 3 bas I B Tauris s 245 ISBN 9781850434160 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2020 Jwaideh Wadie 2006 The Kurdish national movement its origins and development 1st ed Syracuse N Y Syracuse University Press ISBN 0 8156 3093 X OCLC 63117024 a b Entessar Nader 1992 Kurdish ethnonationalism Boulder Lynn Rienner Publishers ISBN 1 55587 250 6 OCLC 25246709 31 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mart 2022 a b Jwaideh Wadie Guest John S 2022 The Yezidis A Study in Survival The American Historical Review 95 4 1260 doi 10 2307 2163644 ISSN 0002 8762 On March 31 1947 after a mock trial the President of the Republic executed Qazi Muhammad and dozens of other Kurdish leaders and militants in Neighborhood Cha Chira Square in Mahabad by hanging to death arknews Ingilizce 28 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arsivlenmis kopya www rudaw net 18 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Agustos 2021 William Aegleton 1946 Mehabad Kurt Cumhuriyeti Koral yayinlari Ekim 1990 Sovyetler Birligi Bilimler Akademisi Dogu Bilimleri Enstitusu ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Dogu Bilimleri Enstitusu Kurt Komisyonu Cev M Aras Yeni ve Yakin Cagda Kurt Siyaset Tarihi Peri yayinlari Istanbul Temmuz 1998 ISBN 975 8245 06 6 Zeynel Abidin Kizilyaprak Hasan Kaya Serif Beyaz Zana Farqini Istanbul Kurt Enstitusu 1900 den 2000 e Kurtler Kronolojik Album Ozgur Bakis Milenyum Armagani Istanbul Ocak 2000 s 35 36 Mehmet Kemal Isik Tori Kadi Muhammed Unlu Kurt Bilgin ve Birinci Kusak Aydinlar Sorun Yayinlari Istanbul Kasim 2000 ISBN 975 431 111 0 s 111 118 Bir Kurt un biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz