Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Kadının beyanı esastır", cinsel suç ve cinsel şiddet vakalarında delil yetersizliği durumunda kadının ve çocuğun beyanının esas olduğunun kabul edilerek soruşturmanın başlatılması ve bazı durumlarda ifadenin delil olarak kabul edilmesine dair ilkedir. İlke bazı Yargıtay kararlarınca sabitken durum hala tartışmalıdır ve çelişki yaratan dava örnekleri de bulunmaktadır. İlk olarak cinsel suçların yargılamasında ortaya çıkan ilkenin bütün şiddet olaylarında geçerli olması yönünde savunular bulunmaktadır.
Arka plan
(GREVIO) ve birçok gölge rapora göre Türkiye'deki cinsel suç, ve kadın cinayeti vakalarında mağdurlar travmatik duruma sebebiyet veren failleri ifşa etmek için uygun bir toplumsal ve yargısal güvence bulamamaktadır. 3 Temmuz 2017'de yayımlanan GREVIO raporunda kadına yönelik şiddette cinsiyetçi önyargılar ve mağduru suçlamalarının yargılamalarda indirime yol açtığı endişesi dile getirildi. Şiddet olaylarının yetkili makamlara bildirilmesindeki oranın azlığında mağdurların ekonomik bağımsızlığının olmayışı, hukuksal metinlerde okuryazarlığın azlığı, iddia ve yargılama makamlarına olan güvensizliğin etkisine dikkat çekildi. Özellikle tecavüz ve cinsel şiddet vakalarının “mağdurlar tarafından neredeyse hiçbir zaman bildirilemediğine” dikkat çekildi.
Türkiye'de 25 Kasım 2023 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren kadına şiddetle mücadele konulu genelge ile, kadına şiddetle mücadelede kanıt istenerek bu ilkenin çiğnendiği iddia edildi. İddiayı ileri sürenler tarafından, yapılan düzenlemelerin laiklik ilkesine aykırılığı vurgulandı. Buna karşılık, bazı basın yayın organlarında ise çıkan bu haberlerin gerçeği yansıtmadığı ifade edildi. Genelge ile kanun maddesinin değiştirilemeyeceği, bu yetkinin TBMM'ye ait olduğu belirtildi.
Kapsam ve uygulanış
Yargılamalarda kadın mağdurların beyanları, günlük yaşamın akışına uygun, tutarlı ve istikrarlı, faille yaşanan menfi durumdan kaynaklanmayan, travmatik olay sonrasında yakın çevre ve tanıklarla paylaşılmış, hekim raporları ile belgelenmiş ve fail bunları çürütemedi ise hüküm esastır. Bu durumun masumiyet karinesine uygun olup olmadığına dair tartışmalar sürmekteyken adli süreçlerde suç sabit hale gelene kadar failden soruşturma süresince şüpheli, kovuşturma aşamasında ise sanık olarak bahsedilmekte, suçluluk kararından sonrasında ise "hükümlü" denmektedir. İlkenin etkin olarak işler hale gelmesinde vaka sonrasında durumun hemen yetkili makamlarla paylaşılmasının gerektiği, mağdurların menfi olayları paylaşmada cesaretlendirilmesi birçok avukat ve eski hakim tarafından önerilmektedir.
Cinsel suçların ispatında delil ve tanık göstermenin zorluğuna binaen bu olayların gerçekleştiği ortam ve durumların da dikkate alınmasını takiben birçok davada kadının beyanı esas görülerek fail için suçun sabitliği ve ceza uygun görülmüştür. 2004 yılında bir davada mağdur bir kadın avukatın beyanı "Söz konusu olan olayda henüz avukatlık mesleğinin başlangıcında bekar genç bir bayan olup kendisiyle ilgili böyle bir iddiayı ortaya koymasında toplumumuzda hakim olan sosyal ve ahlaki değerler de gözetildiğinde, kişiliğinin ve mesleki saygınlığının zarara uğrayacağı muhakkaktır. Başkasını zarara uğratmak isterken kendisini zarara uğratması insanın doğasına aykırı bir olgudur." gerekçesiyle esas kabul edilerek fail suçlu bulunmuş ve bu durum ve gerekçe Yargıtay tarafından uygun bulunmuştur. Bu gerekçede, kadınların bu suçları toplumsal normlar nedeniyle ifşa etmelerinin zorluğuna dikkat çekilmiş, bu durumun kendi öz hayatlarına da zarar vereceği varsayımından hareket edilerek, kadının böyle bir şeyi göze almasının hayatın olağan akışına uygun olamayacağından hareketle beyanı esas kabul edilmiştir. Bu örnek sonrasında yargı birçok benzer davada aynı şekilde hareket etmiştir.
İlkenin uygulanışında yargısal yorum farklılıkları belirgindir. Türkiye'de yargı, davalarda sanık ve mağdurun sosyal statülerine, ikili arasında ilişkinin biçimine ve aralarında husumet olup olmadığına, tarafların geçmişlerine bakarak her davayı kendi özel durumlarına göre incelemektedir. Bu sebeple her davada bu ilke uygulanmamakta, yargılama sürecinin özelliklerine göre hareket edilmektedir. Yargısal yorum farklılıklarıyla yargının kadınların yaşam biçimlerine bakarak toplumsal cinsiyet rolleri ekseninde değerlendirmeye ağırlık vermesi ise eleştiri konusudur.
Hukuki kapsamı
Ceza yargılamasında, bazen bazı suçlarla ilgili bulunan tek delil, suçun mağdurunun beyanları olabilmektedir. Bu nedenle yargılama sırasında beyan edilen delillerinin, ispat açısından ayrı bir değere sahip olduğu düşünülmektedir. Yine de bu beyanlarda bulunan kişilerin isteyerek ya da istemeyerek yanlış beyanda bulunmaları ihtimali de gözetilmektedir. Bu beyanlara istinaden verilen mahkeme kararları, yüksek mahkemelerce başka delil bulunmaması nedeniyle bozulabilmektedir. Bu nedenlerle beyanların delil niteliği tespit edilirken birtakım kriterler göz önüne alınmaktadır. Yargıtay ve öğretiye göre; mağdurun ruh sağlığı, yaşı, kişiliği, beyanlarının çelişkili olup olmadığı, fail ile ilişkisi, ahlaki durumu ve güvenilirliği, sanığın savunmaları ile çelişip çelişmediği, mağdurun beyanları değerlendirilirken göz önüne alınması gerekmektedir. Tek delilin mağdurun beyanı olduğu suçlarda, mahkemenin hangi sebeplerle mağdurun beyanını sanığın beyanlarından üstün tuttuğunu somut ve inandırıcı gerekçelerle, denetime elverişli şekilde ortaya koyması gerekmektedir.
Yargıtay 14. Ceza Dairesi, önüne gelen bir olayda, kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma ve silahla tehdit suçlarıyla yargılanan bir sanığın, yerel mahkemece beraat ettirilmesine karşılık, olayın mağduru müştekinin yargılama aşamasındaki samimi ve istikrarlı anlatımlarını mahkeme kararının bozulması için bir gerekçe olarak saymıştır. Yargıtay Ceza Genel Kurulu ise, önüne gelen bir olayda, tecavüz suçunun mağduru olan bir kadının, özünde değişmeyen ve birbirini destekleyen beyanlarının tamamının doğru kabul edilmesi gerektiğinden bahisle bu beyanlara itibar edilmesi gerektiğine hükmetmiştir. Yargıtayın çeşitli dairelerince benzer olaylarda da bu yönde kararlar verilmektedir.
Kaynakça
- ^ . İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi. 10 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.
- ^ Ürkmez, Aytunç (26 Kasım 2023). "Hedef kadın: İktidar 'kanıt' isteyip şiddeti Diyanet ile önleyecek!". Cumhuriyet. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.
- ^ "'Kadının beyanı esastır' ilkesi değişti mi? İşte işin aslı". Urfanatik. 26 Kasım 2023. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.
- ^ Öztürk, Fundanur. . BBC Türkçe. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ Kırbaş Canikoğlu, Seher (2015). ""KADININ BEYANI ESASTIR": ÇOK BİLİNMEYENLİ BİR DENKLEM". Ankara Barosu Dergisi, 4. s. 232-233. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2020.
- ^ Canikoğlu, s. 233-234
- ^ Bozdağ & Sarıusta 2017, ss. 588-589.
- ^ Yargıtay 14. CD. 2013/2047 E. 2014/12628 K. 13.11.2014 T.
- ^ Yargıtay CGK, 2010/202 E. 2010/251 K. 07.12.2010 T.
- ^ Örnekler için bkz. Bozdağ & Sarıusta, ss. 588-589
- Basılı kaynaklar
- Bozdağ, Ahmet; Sarıusta, Kader (2017). "Ceza Yargılamasında Mağdurun Beyanı ve Delil Değeri". İnÜHFD. 8 (2). İnönü Üniversitesi. 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ocak 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kadinin beyani esastir cinsel suc ve cinsel siddet vakalarinda delil yetersizligi durumunda kadinin ve cocugun beyaninin esas oldugunun kabul edilerek sorusturmanin baslatilmasi ve bazi durumlarda ifadenin delil olarak kabul edilmesine dair ilkedir Ilke bazi Yargitay kararlarinca sabitken durum hala tartismalidir ve celiski yaratan dava ornekleri de bulunmaktadir Ilk olarak cinsel suclarin yargilamasinda ortaya cikan ilkenin butun siddet olaylarinda gecerli olmasi yonunde savunular bulunmaktadir Arka planGREVIO ve bircok golge rapora gore Turkiye deki cinsel suc ve kadin cinayeti vakalarinda magdurlar travmatik duruma sebebiyet veren failleri ifsa etmek icin uygun bir toplumsal ve yargisal guvence bulamamaktadir 3 Temmuz 2017 de yayimlanan GREVIO raporunda kadina yonelik siddette cinsiyetci onyargilar ve magduru suclamalarinin yargilamalarda indirime yol actigi endisesi dile getirildi Siddet olaylarinin yetkili makamlara bildirilmesindeki oranin azliginda magdurlarin ekonomik bagimsizliginin olmayisi hukuksal metinlerde okuryazarligin azligi iddia ve yargilama makamlarina olan guvensizligin etkisine dikkat cekildi Ozellikle tecavuz ve cinsel siddet vakalarinin magdurlar tarafindan neredeyse hicbir zaman bildirilemedigine dikkat cekildi Turkiye de 25 Kasim 2023 tarihli Resmi Gazete de yayimlanarak yururluge giren kadina siddetle mucadele konulu genelge ile kadina siddetle mucadelede kanit istenerek bu ilkenin cignendigi iddia edildi Iddiayi ileri surenler tarafindan yapilan duzenlemelerin laiklik ilkesine aykiriligi vurgulandi Buna karsilik bazi basin yayin organlarinda ise cikan bu haberlerin gercegi yansitmadigi ifade edildi Genelge ile kanun maddesinin degistirilemeyecegi bu yetkinin TBMM ye ait oldugu belirtildi Kapsam ve uygulanisYargilamalarda kadin magdurlarin beyanlari gunluk yasamin akisina uygun tutarli ve istikrarli faille yasanan menfi durumdan kaynaklanmayan travmatik olay sonrasinda yakin cevre ve taniklarla paylasilmis hekim raporlari ile belgelenmis ve fail bunlari curutemedi ise hukum esastir Bu durumun masumiyet karinesine uygun olup olmadigina dair tartismalar surmekteyken adli sureclerde suc sabit hale gelene kadar failden sorusturma suresince supheli kovusturma asamasinda ise sanik olarak bahsedilmekte sucluluk kararindan sonrasinda ise hukumlu denmektedir Ilkenin etkin olarak isler hale gelmesinde vaka sonrasinda durumun hemen yetkili makamlarla paylasilmasinin gerektigi magdurlarin menfi olaylari paylasmada cesaretlendirilmesi bircok avukat ve eski hakim tarafindan onerilmektedir Cinsel suclarin ispatinda delil ve tanik gostermenin zorluguna binaen bu olaylarin gerceklestigi ortam ve durumlarin da dikkate alinmasini takiben bircok davada kadinin beyani esas gorulerek fail icin sucun sabitligi ve ceza uygun gorulmustur 2004 yilinda bir davada magdur bir kadin avukatin beyani Soz konusu olan olayda henuz avukatlik mesleginin baslangicinda bekar genc bir bayan olup kendisiyle ilgili boyle bir iddiayi ortaya koymasinda toplumumuzda hakim olan sosyal ve ahlaki degerler de gozetildiginde kisiliginin ve mesleki sayginliginin zarara ugrayacagi muhakkaktir Baskasini zarara ugratmak isterken kendisini zarara ugratmasi insanin dogasina aykiri bir olgudur gerekcesiyle esas kabul edilerek fail suclu bulunmus ve bu durum ve gerekce Yargitay tarafindan uygun bulunmustur Bu gerekcede kadinlarin bu suclari toplumsal normlar nedeniyle ifsa etmelerinin zorluguna dikkat cekilmis bu durumun kendi oz hayatlarina da zarar verecegi varsayimindan hareket edilerek kadinin boyle bir seyi goze almasinin hayatin olagan akisina uygun olamayacagindan hareketle beyani esas kabul edilmistir Bu ornek sonrasinda yargi bircok benzer davada ayni sekilde hareket etmistir Ilkenin uygulanisinda yargisal yorum farkliliklari belirgindir Turkiye de yargi davalarda sanik ve magdurun sosyal statulerine ikili arasinda iliskinin bicimine ve aralarinda husumet olup olmadigina taraflarin gecmislerine bakarak her davayi kendi ozel durumlarina gore incelemektedir Bu sebeple her davada bu ilke uygulanmamakta yargilama surecinin ozelliklerine gore hareket edilmektedir Yargisal yorum farkliliklariyla yarginin kadinlarin yasam bicimlerine bakarak toplumsal cinsiyet rolleri ekseninde degerlendirmeye agirlik vermesi ise elestiri konusudur Hukuki kapsami Ceza yargilamasinda bazen bazi suclarla ilgili bulunan tek delil sucun magdurunun beyanlari olabilmektedir Bu nedenle yargilama sirasinda beyan edilen delillerinin ispat acisindan ayri bir degere sahip oldugu dusunulmektedir Yine de bu beyanlarda bulunan kisilerin isteyerek ya da istemeyerek yanlis beyanda bulunmalari ihtimali de gozetilmektedir Bu beyanlara istinaden verilen mahkeme kararlari yuksek mahkemelerce baska delil bulunmamasi nedeniyle bozulabilmektedir Bu nedenlerle beyanlarin delil niteligi tespit edilirken birtakim kriterler goz onune alinmaktadir Yargitay ve ogretiye gore magdurun ruh sagligi yasi kisiligi beyanlarinin celiskili olup olmadigi fail ile iliskisi ahlaki durumu ve guvenilirligi sanigin savunmalari ile celisip celismedigi magdurun beyanlari degerlendirilirken goz onune alinmasi gerekmektedir Tek delilin magdurun beyani oldugu suclarda mahkemenin hangi sebeplerle magdurun beyanini sanigin beyanlarindan ustun tuttugunu somut ve inandirici gerekcelerle denetime elverisli sekilde ortaya koymasi gerekmektedir Yargitay 14 Ceza Dairesi onune gelen bir olayda kisiyi hurriyetinden yoksun birakma ve silahla tehdit suclariyla yargilanan bir sanigin yerel mahkemece beraat ettirilmesine karsilik olayin magduru mustekinin yargilama asamasindaki samimi ve istikrarli anlatimlarini mahkeme kararinin bozulmasi icin bir gerekce olarak saymistir Yargitay Ceza Genel Kurulu ise onune gelen bir olayda tecavuz sucunun magduru olan bir kadinin ozunde degismeyen ve birbirini destekleyen beyanlarinin tamaminin dogru kabul edilmesi gerektiginden bahisle bu beyanlara itibar edilmesi gerektigine hukmetmistir Yargitayin cesitli dairelerince benzer olaylarda da bu yonde kararlar verilmektedir Kaynakca Istanbul Bilgi Universitesi Insan Haklari Hukuku Uygulama ve Arastirma Merkezi 10 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2020 Urkmez Aytunc 26 Kasim 2023 Hedef kadin Iktidar kanit isteyip siddeti Diyanet ile onleyecek Cumhuriyet 26 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2023 Kadinin beyani esastir ilkesi degisti mi Iste isin asli Urfanatik 26 Kasim 2023 26 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2023 Ozturk Fundanur BBC Turkce 8 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Aralik 2020 Kirbas Canikoglu Seher 2015 KADININ BEYANI ESASTIR COK BILINMEYENLI BIR DENKLEM Ankara Barosu Dergisi 4 s 232 233 11 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2020 Canikoglu s 233 234 Bozdag amp Sariusta 2017 ss 588 589 Yargitay 14 CD 2013 2047 E 2014 12628 K 13 11 2014 T Yargitay CGK 2010 202 E 2010 251 K 07 12 2010 T Ornekler icin bkz Bozdag amp Sariusta ss 588 589 Basili kaynaklarBozdag Ahmet Sariusta Kader 2017 Ceza Yargilamasinda Magdurun Beyani ve Delil Degeri InUHFD 8 2 Inonu Universitesi 21 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ocak 2021