Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kalaylıkoz Ahmed Paşa (d. ? Kayseri - ö. Ocak 1715, İnebahtı) III. Ahmed saltanatında, 28 Eylül 1704 - 25 Aralık 1704 tarihleri arasında iki ay yirmi yedi gün sadrazamlık ve birçok eyalet valiliği ve muhafızlığı yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Kalaylıkoz Ahmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 17 Kasım 1703 - 28 Eylül 1704 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Damat Hasan Paşa |
| Yerine gelen | Baltacı Mehmed Paşa |
| Kaptan-ı Derya | |
| Görev süresi 1688-1689 | |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | Mezamorta Hüseyin Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Kayseri |
| Ölüm | Ocak 1715 İnebahtı |
Hayatı
Kayseri'nin bir köyünde doğmuş ve Rum asıllı olduğu belirtilmektedir.
Kalaylıkoz lakabı için değişik açıklamalar bulunur. Bir açıklamaya göre sarıklara yeni bir düzen vermek uğraşından gelmiştir Diğer açıklamalar göre babasının kalaycı olduğu için "kalaycı" ile sadrazam tayini sırasında kozbekçiler odasına bekletildiği için "koz" sözcüklerinin birleşmesinden gelmektedir.
Gençken İstanbul'a gelip saraya girmiştir. Saray'da Baltacılar Ocağı'na kaydedilmiştir. Sonra bu ocaktan alınarak muhasip Yusuf Ağa'nın hizmetine girmiştir. Yusuf Ağa kızlar ağası olunca kahvecibaşılığa atandı. Sonra sakabaşılık görevine tayin edildi. Bu görevde iken ile Hicaz'a hacca gitti. Yusuf Ağa kızlar ağalığından azlolduktan sonra Cidde Eyaleti valisi tayin edilerek saray görevinden çıkmıştır. Ahmet Paşa, Cidde valisi olarak 7 yıl görev yapmıştır.
1688'de Van eyalet valisi yapılmıştır. Az sonra bu valilikten azledilip Edirne'ye dönmüştür. 1688 yılı sonlarında kızlar ağası Mustafa Ağa'nın aracığıyla vezirlik rütbesi verilmiş ve kaptan-ı derya olarak görevlendirilmiştir. Donanma komutanı olarak uygun görev yapmakla beraber Akdeniz adaları ve sahil halkından epey para aldığı ve deniz umerasından da imdadiye adıyla ikişer kese akçeyi kendi eline geçirdiği büyük şikayet konusu oldu. Bu şikayetler İstanbul'a erişince 1689 sonlarında kaptan-ı derya görevinden azledildi.
Güya Midilli adası muhafızı görevi verildi ama bunun bir rütbe düşmesi olması yüzünden bir sürgün olduğu aşikardı. 1691'de affolunarak kıdem ve rütbesine uygun Trabzon valiliğine tayin edildi. 1692'de oradan Sivas Valiliği görevine geçti. 11 Nisan 1693'te ise Kıbrıs Valisi olarak görevlendirildi.
Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları sırasında II. Ahmet Edirne'de oturmayı tercih etmişti. İstanbul'da asayiş ve ekonomik sorunlar gittikçe bozulup ahalinin büyük şikayetlerine konu olmuştu. İstanbul asayişini düzeltmek ve ekonomik olarak ikmalini sağlamak üzere 1693'te Kolaylıköz Ahmet Paşa, Kıbrıs valiliğinden alınıp İstanbul sadaret kaymakamlığına getirildi. Ahmet Paşa asayişi sağlamayı başardı. Şehirdeki yiyecek ve diğer gerekli eşya fiyatları üzerindeki devletçe konulmakta olan narh fiyatlarına tüccarın uymasını sağladı. Tüccarın narh fiyatından daha yüksek fiyat bekleyişi ile yiyecek ve diğer gerekli eşyayı saklaması ve gizliden yüksek fiyatta satması, yani ihtikar yapmasını büyük cezalar koyarak önledi. Bu icraatı İstanbul halkını gayet memnun etti. Başarısı ağızdan ağza söylenir oldu. Sadrazam olan Bozoklu Mustafa Paşa Kalaylıkoz Ahmet Paşa'nın bu başarısını çekemedi; hatta Kalaylıkoz Ahmet Paşa'nın bu başarısı yüzünden kendisi yerine sadrazamlığa getirebileceğinden korktu. Bu nedenle Kalaylıkoz Ahmet Paşa'yı İstanbul sadaret kaymakamlığı görevinden azlettirdi.
Başkentten uzaklaştırmak için de Diyarbakır eyalet valiliği görevine atandı. 1694'te ise Bağdat valiliğine nakledildi. Oradan da sonra Adana eyalet valiliği verildi.
1696'da Trabzon valiliği görevine geçirildi. Buna başlıca neden Rusların Azak kalesine hücum etmeleri; bunda başarı kazanamamları ama bir daha kaleyi ellerine geçirme için ikinci bir hücum için planlarına karşı gelmek için memur edilmesi idi. Fakat Trabzon valisi olarak Kalaylıköz Ahmet Paşa Azak kalesine yardım işini, merkezden birbiri ardına gönderilen emirlere de kulak asmayıp çok gevşek tuttu. Azak kalesine yardıma gittiğinde bu kalenin kuşatmadan sonra Ağustos 1696'da Ruslar eline düştüğü görüldü. Destek için getirilen Osmanlı güçleri Rusları bu kaleden atacak kadar güçte değildi.
Bu başarısızlığı dolayısıyla idam edileceğini anlayan Kalaylıköz Ahmet Paşa valilik görevini terk etti ve devlet otoritelerinden saklanmaya koyuldu. Bu saklanma işinde de başarılı olup üç yıl devlet otoriteleri kendini bulamadılar.
Şubat 1699'da Valide Sultan aracılığı ile af dileyip bu dileği kabul edildi. İpek mukatasında 500 akçe yevmiye arpalık olarak verilerek Bursa'da sürgün olarak oturmaya memur edildi. Bu sürgünde iki yıl kaldı.
Daha sonra Mart 1703'te Girit valisi olan Maktulzade Ali Paşa Eğriboz muhafızlığa gönderilmesiyle Kalaylıköz Ahmed Paşa Kandiye'ye vali tayin edildi.
III. Ahmet, kızlar ağasının tavsiyesiyle Hacı Ahmet Paşa'yı gizlice İstanbul'a davet edip 29 Eylül 1704'te Hasan Paşa'nın yerine vezir-i âzam tâyin etmiştir. Raşid'in kaydına göre şeyh-ül İşlâm'i azlettirmek için yeniçeri ocağını tahrik etmekle itham olunarak, Aralık 1704'te beklenmedik olarak saraya davet edildi ve mühr-i humâyün elinden alındı.
Sadrazamlıktan azlinden sonra Midilli'ye sürgüne gönderildi. Fakat çok geçmeden affedilip, 1705'te Hanya muhafızı görevi verildi. Burada halk, sert vergi idaresinden dolayı şikayetçi oldu. Bu şikayetler başkente ulaşınca 18 Ağustos 1706'da Hanya muhafızlığından alındı ve İnebahtı muhafızlığı görevi verildi. Fakat çok geçmeden Aralık 1706'da 300 akçe yevmiye ile İstanköy adasına sürgüne gönderildi.
Kalaylıköz Ahmet Paşa, Valide Sultan'ın araya girmesi dolayısıyla affolundu ve Ağustos 1710'da Kandiye eyaleti valiliğine tâyin edildi. Girit'te iken orada bulunan kiliselerden gümüş kandil, diğer gümüşten kilise eşyasını müsadere edip gümüşlü hayvan takımı yaptırmasından dolayı bir sıkâyet İstanbul'a erişti. Bunun üzerine İstanköy'e sürgüne gönderildi. Fakat orada fazla kalmadı. 1712'de affedildi ve İnebahtı muhafızlığı görevine tâyin edildi. 4 Ekim 1714'te Trabzon valiliğine tâyin edildi. Fakat İnebahtı'dan ayrılmadan önce hastalanarak Ocak 1715'te orada öldü. Vefatında yaklaşık 70 yaşında olduğu belirtilir.
Değerlendirme
Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa "Nusretname" adlı eserinde onu yererek șöyle değerlendirmektedir:
Sırf cahil ve sefahatte bî-misil idi; yani ki eşlâfinin divan gününde yapmadığı hacvarı enva-i dibadan dolmuş kallaviler giymek ve şair günlerde rengarenk kavuklar ve telli pullu hatayı libaşlar ile evzai garibesi padişah tarafından hoş görülmeyip ve bazan kendisine bizzat ima tarıkıyle telmih olundukça vezir-i âzam olanların elbiseleriyle de diğer vüzeraya takaddümleri icap eder yollu cevaplar veriyordu; bundan başka kararsız olup bugün yaptığını yarın bozmak suretiyle devlet işlerini karıştırmaktaydı.
Raşit tarihinde şöyle değerlendirlmektedir:
Kalaylıköz lakabının iktizası üzere levazım-ı haşmet ve ziynete ibtilâsini ve gece gündüz endişesinin tertib-i nizam ve libaş ve destar ve kalaylıköz lakabının kendisine sermaye-i iftihar olduğunu
Sicill-i Osmani'ye göre:
Safdil, sus ve gösterişe düşkündü.
Kaynakça
- ^ a b c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.I s.237-238 [1]
- ^ a b c d e Avcı, Casım "Ahmed Paşa (Kalayıköz)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.148-149 >
- ^ Silahdar Fındıklılı Mehmet Ağa, (Sadeleştiren: İsmet Parmaksizoğlu), (1962) Nusretname, İstanbul:Milli Eğitim Başımevi ,[2]
- ^ Mehmed Raşit (H. 1282) Tarih-i Raşid, İstanbul (Osmanlıca)
Dış bağlantılar
- Danışmend, İsmail Hami, (1971) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi, say.51
- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap,
- Avcı, Casim "Ahmed Paşa (Kalaylıkoz)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.148-149
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.I s.237-238 [3]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Damat Hasan Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 28 Eylül 1704 - 25 Aralık 1704 | Sonra gelen: Baltacı Mehmed Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: | Kaptan-ı Derya 1688 – 1689 | Sonra gelen: Mezamorta Hüseyin Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kalaylikoz Ahmed Pasa d Kayseri o Ocak 1715 Inebahti III Ahmed saltanatinda 28 Eylul 1704 25 Aralik 1704 tarihleri arasinda iki ay yirmi yedi gun sadrazamlik ve bircok eyalet valiligi ve muhafizligi yapmis Osmanli devlet adami Kalaylikoz Ahmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 17 Kasim 1703 28 Eylul 1704Hukumdar III AhmedYerine geldigi Damat Hasan PasaYerine gelen Baltaci Mehmed PasaKaptan i DeryaGorev suresi 1688 1689Yerine geldigiYerine gelen Mezamorta Huseyin PasaKisisel bilgilerDogum KayseriOlum Ocak 1715 InebahtiHayatiKayseri nin bir koyunde dogmus ve Rum asilli oldugu belirtilmektedir Kalaylikoz lakabi icin degisik aciklamalar bulunur Bir aciklamaya gore sariklara yeni bir duzen vermek ugrasindan gelmistir Diger aciklamalar gore babasinin kalayci oldugu icin kalayci ile sadrazam tayini sirasinda kozbekciler odasina bekletildigi icin koz sozcuklerinin birlesmesinden gelmektedir Gencken Istanbul a gelip saraya girmistir Saray da Baltacilar Ocagi na kaydedilmistir Sonra bu ocaktan alinarak muhasip Yusuf Aga nin hizmetine girmistir Yusuf Aga kizlar agasi olunca kahvecibasiliga atandi Sonra sakabasilik gorevine tayin edildi Bu gorevde iken ile Hicaz a hacca gitti Yusuf Aga kizlar agaligindan azlolduktan sonra Cidde Eyaleti valisi tayin edilerek saray gorevinden cikmistir Ahmet Pasa Cidde valisi olarak 7 yil gorev yapmistir 1688 de Van eyalet valisi yapilmistir Az sonra bu valilikten azledilip Edirne ye donmustur 1688 yili sonlarinda kizlar agasi Mustafa Aga nin aracigiyla vezirlik rutbesi verilmis ve kaptan i derya olarak gorevlendirilmistir Donanma komutani olarak uygun gorev yapmakla beraber Akdeniz adalari ve sahil halkindan epey para aldigi ve deniz umerasindan da imdadiye adiyla ikiser kese akceyi kendi eline gecirdigi buyuk sikayet konusu oldu Bu sikayetler Istanbul a erisince 1689 sonlarinda kaptan i derya gorevinden azledildi Guya Midilli adasi muhafizi gorevi verildi ama bunun bir rutbe dusmesi olmasi yuzunden bir surgun oldugu asikardi 1691 de affolunarak kidem ve rutbesine uygun Trabzon valiligine tayin edildi 1692 de oradan Sivas Valiligi gorevine gecti 11 Nisan 1693 te ise Kibris Valisi olarak gorevlendirildi Osmanli Kutsal Ittifak Savaslari sirasinda II Ahmet Edirne de oturmayi tercih etmisti Istanbul da asayis ve ekonomik sorunlar gittikce bozulup ahalinin buyuk sikayetlerine konu olmustu Istanbul asayisini duzeltmek ve ekonomik olarak ikmalini saglamak uzere 1693 te Kolaylikoz Ahmet Pasa Kibris valiliginden alinip Istanbul sadaret kaymakamligina getirildi Ahmet Pasa asayisi saglamayi basardi Sehirdeki yiyecek ve diger gerekli esya fiyatlari uzerindeki devletce konulmakta olan narh fiyatlarina tuccarin uymasini sagladi Tuccarin narh fiyatindan daha yuksek fiyat bekleyisi ile yiyecek ve diger gerekli esyayi saklamasi ve gizliden yuksek fiyatta satmasi yani ihtikar yapmasini buyuk cezalar koyarak onledi Bu icraati Istanbul halkini gayet memnun etti Basarisi agizdan agza soylenir oldu Sadrazam olan Bozoklu Mustafa Pasa Kalaylikoz Ahmet Pasa nin bu basarisini cekemedi hatta Kalaylikoz Ahmet Pasa nin bu basarisi yuzunden kendisi yerine sadrazamliga getirebileceginden korktu Bu nedenle Kalaylikoz Ahmet Pasa yi Istanbul sadaret kaymakamligi gorevinden azlettirdi Baskentten uzaklastirmak icin de Diyarbakir eyalet valiligi gorevine atandi 1694 te ise Bagdat valiligine nakledildi Oradan da sonra Adana eyalet valiligi verildi 1696 da Trabzon valiligi gorevine gecirildi Buna baslica neden Ruslarin Azak kalesine hucum etmeleri bunda basari kazanamamlari ama bir daha kaleyi ellerine gecirme icin ikinci bir hucum icin planlarina karsi gelmek icin memur edilmesi idi Fakat Trabzon valisi olarak Kalaylikoz Ahmet Pasa Azak kalesine yardim isini merkezden birbiri ardina gonderilen emirlere de kulak asmayip cok gevsek tuttu Azak kalesine yardima gittiginde bu kalenin kusatmadan sonra Agustos 1696 da Ruslar eline dustugu goruldu Destek icin getirilen Osmanli gucleri Ruslari bu kaleden atacak kadar gucte degildi Bu basarisizligi dolayisiyla idam edilecegini anlayan Kalaylikoz Ahmet Pasa valilik gorevini terk etti ve devlet otoritelerinden saklanmaya koyuldu Bu saklanma isinde de basarili olup uc yil devlet otoriteleri kendini bulamadilar Subat 1699 da Valide Sultan araciligi ile af dileyip bu dilegi kabul edildi Ipek mukatasinda 500 akce yevmiye arpalik olarak verilerek Bursa da surgun olarak oturmaya memur edildi Bu surgunde iki yil kaldi Daha sonra Mart 1703 te Girit valisi olan Maktulzade Ali Pasa Egriboz muhafizliga gonderilmesiyle Kalaylikoz Ahmed Pasa Kandiye ye vali tayin edildi III Ahmet kizlar agasinin tavsiyesiyle Haci Ahmet Pasa yi gizlice Istanbul a davet edip 29 Eylul 1704 te Hasan Pasa nin yerine vezir i azam tayin etmistir Rasid in kaydina gore seyh ul Islam i azlettirmek icin yeniceri ocagini tahrik etmekle itham olunarak Aralik 1704 te beklenmedik olarak saraya davet edildi ve muhr i humayun elinden alindi Sadrazamliktan azlinden sonra Midilli ye surgune gonderildi Fakat cok gecmeden affedilip 1705 te Hanya muhafizi gorevi verildi Burada halk sert vergi idaresinden dolayi sikayetci oldu Bu sikayetler baskente ulasinca 18 Agustos 1706 da Hanya muhafizligindan alindi ve Inebahti muhafizligi gorevi verildi Fakat cok gecmeden Aralik 1706 da 300 akce yevmiye ile Istankoy adasina surgune gonderildi Kalaylikoz Ahmet Pasa Valide Sultan in araya girmesi dolayisiyla affolundu ve Agustos 1710 da Kandiye eyaleti valiligine tayin edildi Girit te iken orada bulunan kiliselerden gumus kandil diger gumusten kilise esyasini musadere edip gumuslu hayvan takimi yaptirmasindan dolayi bir sikayet Istanbul a eristi Bunun uzerine Istankoy e surgune gonderildi Fakat orada fazla kalmadi 1712 de affedildi ve Inebahti muhafizligi gorevine tayin edildi 4 Ekim 1714 te Trabzon valiligine tayin edildi Fakat Inebahti dan ayrilmadan once hastalanarak Ocak 1715 te orada oldu Vefatinda yaklasik 70 yasinda oldugu belirtilir DegerlendirmeSilahdar Findiklili Mehmed Aga Nusretname adli eserinde onu yererek șoyle degerlendirmektedir Sirf cahil ve sefahatte bi misil idi yani ki eslafinin divan gununde yapmadigi hacvari enva i dibadan dolmus kallaviler giymek ve sair gunlerde rengarenk kavuklar ve telli pullu hatayi libaslar ile evzai garibesi padisah tarafindan hos gorulmeyip ve bazan kendisine bizzat ima tarikiyle telmih olundukca vezir i azam olanlarin elbiseleriyle de diger vuzeraya takaddumleri icap eder yollu cevaplar veriyordu bundan baska kararsiz olup bugun yaptigini yarin bozmak suretiyle devlet islerini karistirmaktaydi Rasit tarihinde soyle degerlendirlmektedir Kalaylikoz lakabinin iktizasi uzere levazim i hasmet ve ziynete ibtilasini ve gece gunduz endisesinin tertib i nizam ve libas ve destar ve kalaylikoz lakabinin kendisine sermaye i iftihar oldugunu Sicill i Osmani ye gore Safdil sus ve gosterise duskundu Kaynakca a b c Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C I s 237 238 1 a b c d e Avci Casim Ahmed Pasa Kalayikoz 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 s 148 149 ISBN 975 08 0072 9 gt Silahdar Findiklili Mehmet Aga Sadelestiren Ismet Parmaksizoglu 1962 Nusretname Istanbul Milli Egitim Basimevi 2 Mehmed Rasit H 1282 Tarih i Rasid Istanbul Osmanlica Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi say 51 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Avci Casim Ahmed Pasa Kalaylikoz 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 s 148 149 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C I s 237 238 3 Siyasi goreviOnce gelen Damat Hasan Pasa Osmanli Sadrazami 28 Eylul 1704 25 Aralik 1704 Sonra gelen Baltaci Mehmed PasaAskeri goreviOnce gelen Kaptan i Derya 1688 1689 Sonra gelen Mezamorta Huseyin Pasa