Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şili yunusu (Cephalorhynchus eutropia), (kara yunus olarak da bilinir ancak bu isim bilimsel çevreler tarafından artık kullanılmamaktadır) Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört yunus türünden biridir. Yunus yalnızca Şili sahillerinde ve Arjantin'in güney ucunda bulunur.
| Şili yunusu | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Cephalorhynchus eutropia Gray, 1846 | ||||||||||||||||
 Şili yunusu doğal yaşam alanı | ||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||
| C. albiventris |
Fiziksel tanımlama
Şili yunusu küt bir kafaya sahip olan, 1,7 metre boyuyla küçük bir yunustur. Bu özellikleri nedeniyle zaman zaman yanlışlıkla yunusa benzeyen porpoise olarak tanımlanır. Kalın gövdeli olan yunusun bel çevresi boyunun üçte ikisi kadardır. Diğer yunuslarla karşılaştırıldığında sırt ve yan yüzgeçleri gövdesine oranla küçüktür. Boğazı, karın kısmı ve yan yüzgeçlere yakın olan kısımları beyazdır. Vücudunun geri kalan kısmı grinin çeşitli tonlarındadır. Yunusun üst çenesinde 28-34 çift diş, alt çenesinde de 29-33 çift diş bulunur.
İki ile on bireyden oluşan küçük gruplar hâlinde dolaşan yunusun daha büyük gruplar oluşturduğu da gözlemlenmiştir.
Yaşam süresi, hamilelik ve süt verme süresi bilinmemekle birlikte, üzerinde daha çok çalışma yapılmış olan ve aynı cinsteki beyaz başlı yunus ile alaca yunusa benzer olduğu sanılmaktadır. Diğer iki yunusun yaşam süresi en çok yirmi yıldır ve hamilelik dönemi on ay ile bir yıl arasında değişmektedir.
Popülasyon ve dağılım
Belki de deniz memelileri arasında üzerinde en az çalışma yapılmış olan Şili yunusunun popülasyonu kesin olarak bilinememektedir. Birkaç bin Şili yunusu olduğu sanılmaktadır ancak Steve Leatherwood adlı bir araştırmacı bu sayının daha da az olduğunu önermiştir. Sayısı ne olursa olsun, Şili yunusu Şili sahillerine özgü bir yunustur ve göç ettiği sanılmamaktadır. Diğer Cephalorhynchus türlerinden daha geniş bir enlem aralığında görülmüştür: 33° Güney enlemindeki Valparaíso'dan 55° Güney enlemindeki Horn Burnu'na kadar. Bu yunus türünün 200 metreden daha az derin olan sığ suları ve özellikle de hızlı bir gel-git akıntısı olan bölgelerle nehir ağızlarını tercih ettiği görülmektedir.
İsimlendirme
20. yüzyılın başlarında Şili yunusu daha çok kara yunus adıyla tanınıyordu. Daha sonraları bu adlandırmanın pek doğru olmadığı konusunda anlaşılmıştır. Biliminsanları tarafından ilk başlarda incelenen bireylerin çoğunun derisi hava ile temas nedeniyle kararmıştı ve deniz üzerinde uzak mesafeden gözlemlendiğinde sırt renkleri olduğundan daha koyu görünüyordu. Daha çok örnek incelendiğinde aslında yunusun sırt renginin grinin değişik tonlarından oluştuğu anlaşılmış ve karın bölgesinin de beyaz olduğu görülmüştür. Bilim çevreleri yunusun Şili sahilleri boyunca bulunmasından ötürü artık Şili yunusu diye isimlendirilmesinde hemfikirdir.
Koruma ve avlanma
Şili yunusu Cephalorhynchus cinsi içinde teknelerin yanında su yüzeyinde yüzmeyen tek yunus türüdür. Bunun nedeninin 1980'lerin başına kadar bu yunus türünün zıpkınla avlanması sonucu yunusların teknelerden artık çekinmeleri olduğu sanılmaktadır. Avlanmaları yasaklanana kadar yılda 1.300-1.500 arası yunus öldürülmekteydi. Günümüzde her yıl birkaç yunus balık ağlarına takılmak suretiyle ölmektedir. Popülasyonun hassas durumu göz önüne alındığında bu kayıpların türün sayısının azalmasına neden olacak önemli kayıplar olduğu sanılmakta ama bu kesin olarak bilinememektedir.
Notlar
- ^ Ayrıca bakınız: Güney Amerika deniz memelileri popülasyonu üzerine bir araştırma. 8 Mart 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Balinalar Uzmanlık Grubu (1996). Cephalorhynchus eutropia. 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2006 IUCN Kırmızı Liste. IUCN 2006. 8 Mayıs 2006'da çekildi. Bilgibankası girişinde bu türün neden tehdit altında olduğu açıklanmaktadır.
- National Audubon Society: Guide to Marine Mammals of the World
- Encyclopedia of Marine Mammals
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sili yunusu Cephalorhynchus eutropia kara yunus olarak da bilinir ancak bu isim bilimsel cevreler tarafindan artik kullanilmamaktadir Cephalorhynchus cinsinde bulunan dort yunus turunden biridir Yunus yalnizca Sili sahillerinde ve Arjantin in guney ucunda bulunur Sili yunusuKorunma durumuDurumu belirsiz IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CetaceaAlt takim OdontocetiFamilya DelphinidaeCins CephalorhynchusTur C eutropiaIkili adlandirmaCephalorhynchus eutropia Gray 1846Sili yunusu dogal yasam alaniSinonimlerC albiventris C obtusata 1 Fiziksel tanimlamaSili yunusu kut bir kafaya sahip olan 1 7 metre boyuyla kucuk bir yunustur Bu ozellikleri nedeniyle zaman zaman yanlislikla yunusa benzeyen porpoise olarak tanimlanir Kalin govdeli olan yunusun bel cevresi boyunun ucte ikisi kadardir Diger yunuslarla karsilastirildiginda sirt ve yan yuzgecleri govdesine oranla kucuktur Bogazi karin kismi ve yan yuzgeclere yakin olan kisimlari beyazdir Vucudunun geri kalan kismi grinin cesitli tonlarindadir Yunusun ust cenesinde 28 34 cift dis alt cenesinde de 29 33 cift dis bulunur Iki ile on bireyden olusan kucuk gruplar halinde dolasan yunusun daha buyuk gruplar olusturdugu da gozlemlenmistir Yasam suresi hamilelik ve sut verme suresi bilinmemekle birlikte uzerinde daha cok calisma yapilmis olan ve ayni cinsteki beyaz basli yunus ile alaca yunusa benzer oldugu sanilmaktadir Diger iki yunusun yasam suresi en cok yirmi yildir ve hamilelik donemi on ay ile bir yil arasinda degismektedir Populasyon ve dagilimBelki de deniz memelileri arasinda uzerinde en az calisma yapilmis olan Sili yunusunun populasyonu kesin olarak bilinememektedir Birkac bin Sili yunusu oldugu sanilmaktadir ancak Steve Leatherwood adli bir arastirmaci bu sayinin daha da az oldugunu onermistir Sayisi ne olursa olsun Sili yunusu Sili sahillerine ozgu bir yunustur ve goc ettigi sanilmamaktadir Diger Cephalorhynchus turlerinden daha genis bir enlem araliginda gorulmustur 33 Guney enlemindeki Valparaiso dan 55 Guney enlemindeki Horn Burnu na kadar Bu yunus turunun 200 metreden daha az derin olan sig sulari ve ozellikle de hizli bir gel git akintisi olan bolgelerle nehir agizlarini tercih ettigi gorulmektedir Isimlendirme20 yuzyilin baslarinda Sili yunusu daha cok kara yunus adiyla taniniyordu Daha sonralari bu adlandirmanin pek dogru olmadigi konusunda anlasilmistir Biliminsanlari tarafindan ilk baslarda incelenen bireylerin cogunun derisi hava ile temas nedeniyle kararmisti ve deniz uzerinde uzak mesafeden gozlemlendiginde sirt renkleri oldugundan daha koyu gorunuyordu Daha cok ornek incelendiginde aslinda yunusun sirt renginin grinin degisik tonlarindan olustugu anlasilmis ve karin bolgesinin de beyaz oldugu gorulmustur Bilim cevreleri yunusun Sili sahilleri boyunca bulunmasindan oturu artik Sili yunusu diye isimlendirilmesinde hemfikirdir Koruma ve avlanmaSili yunusu Cephalorhynchus cinsi icinde teknelerin yaninda su yuzeyinde yuzmeyen tek yunus turudur Bunun nedeninin 1980 lerin basina kadar bu yunus turunun zipkinla avlanmasi sonucu yunuslarin teknelerden artik cekinmeleri oldugu sanilmaktadir Avlanmalari yasaklanana kadar yilda 1 300 1 500 arasi yunus oldurulmekteydi Gunumuzde her yil birkac yunus balik aglarina takilmak suretiyle olmektedir Populasyonun hassas durumu goz onune alindiginda bu kayiplarin turun sayisinin azalmasina neden olacak onemli kayiplar oldugu sanilmakta ama bu kesin olarak bilinememektedir Notlar Ayrica bakiniz Guney Amerika deniz memelileri populasyonu uzerine bir arastirma 8 Mart 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde Balinalar Uzmanlik Grubu 1996 Cephalorhynchus eutropia 30 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2006 IUCN Kirmizi Liste IUCN 2006 8 Mayis 2006 da cekildi Bilgibankasi girisinde bu turun neden tehdit altinda oldugu aciklanmaktadir National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World ISBN 0 375 41141 0 Encyclopedia of Marine Mammals ISBN 0 12 551340 2