Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Katalog, Yunanca κατάλογος, Latince catalogus sözcüğünden gelir. Belli bir sıraya göre hazırlanan listeye denir. Çeşitli konularda hazırlanabilirler. Daha çok kütüphane ve yayın hayatında kullanılırlar. Ticari manada kullanılan kataloglar da vardır.
Bir kütüphanede bulunan eserleri belli bir düzen içinde sıralamak, yerini belirtmek ve aranılan eserin kolayca bulunmasını sağlamak amacıyla, bir sistem dahilinde hazırlanan kart (fiş) topluluğuna veya listeye katalog denir. Bibliyografyadan farkı, bildirdiği eserin hangi kütüphaneye veya hangi kitap topluluğuna ait olduğunu göstermesidir.
Kataloglar genel olarak alfabetik ve sistematik firma katalogğu olarak katalog olmak üzere üçe ayrılırlar:
- Alfabetik katalog
- Yazar, çeviren, yayınlayan, resimleyen gibi şahısların soyadları ile kitap adının alfabetik olarak sıralandığı katalogdur. Bu tür kataloglarda şahıs soyadları ile kitap adları alfabetik olarak aynı veya ayrı ayrı sıralanabilir.
- Sistematik katalog
- Kütüphanedeki eserlerin, belli bir sisteme göre hazırlanmış konu kataloğudur. Bu sistemler konuları belirli dallara veya başlıklara ayırırlar.
Her konu başlığının belirli bir konu numarası vardır. Konu kataloğunda rastladığımız tasnif numarası, o eserin konusunun harf veya sayılarla ifadesidir. En çok kullanılan tasnif sistemleri: Dewey, Bruxelles ve Kongre Kütüphanesi'dir. Konu kataloğunun faydası, araştırmacının belirli bir konuda aradığı yayınları bir arada göstermesidir. Bunların dışında sözlük katalog veya sözcük kataloğu adı verilen bir katalog çeşidi daha vardır. Bu katalog alfabetik kataloğa konu başlıklarının ilave edilmesi suretiyle hazırlanır. Yani yazar ve kitap adı ile konu başlığı aynı alfabetik düzen içinde ve bir arada sıralanmışlardır. Bu katalogda konu başlıkları kurulur. Kitap adında bulunan ve konuyu doğrudan ifade eden sözcük veya kitap adının vurguladığı sözcük konu başlığı olarak alfabetik sıraya girer.
Bu kataloglar ayrıca şekil bakımından, kart (fiş) katalog ve cilt katalog olmak üzere ikiye ayrılır. Yukarıda adı geçen alfabetik, sistematik ve sözlük kataloglar kütüphanelerde genellikle kart katalog şeklindedir. Yani bu kataloglar 7,5x12,5 cm ebadındaki kartlarla kurulmuştur. Cilt katalog ise büyük boyda bir defter hatta bir klasör şeklindedir. Bu katalogda her yazar için bir veya birkaç yaprak ayrılmış; bu yapraklar alfabetik olarak dizildiği gibi, aynı yazara ait olan eserler de kendi arasında alfabetik olarak sıralanmıştır. Fakat bu tip kataloglar artık kullanılmamaktadır. Bunların yerini basılı kütüphane katalogları almıştır.
İngiltere'de British Museum'daki basılı eserlerin kataloğu olan Catalogue of the Printed Books of the British Museum 1881-1905 ve Fransa'da Milli Kütüphanedeki basılı eserlerin genel bir kataloğu olarak Catalogue Général des Livres İmpriés de la Bibliothèque Nationale basılı kütüphane kataloglarıdır. Bu ikinci kataloğun 1897'de birinci cildi çıkmış ve 1955'e kadar 183 cildi yayımlanmıştır. Bu manada Türkiye'de de çeşitli yayınlar yapılmıştır. Bunlar arasında;
- İstanbul Kütüphanelerindeki Türkçe Hamseler Kataloğu (1962),
- İstanbul Kütüphanelerinde Türkçe Yazma Divanlar Katoloğu (1953-69, 4 cilt olarak),
- İstanbul Kitaplıkları Tarih-Coğrafya Yazmaları Katalogları serisinden Türkçe Tarih Yazmaları (11 kitap yayımlandı),
- İstanbul Belediye Kütüphanesi Alfabetik kataloğu (3 cilt),
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Yazmalar Kataloğu (Arapça, Farsça, Türkçe olarak 7 cilt),
- Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu (yayımı devam etmektedir) vs.
sayılabilir. Basılı kataloglar belli bir kütüphanede bulunan eserlerin, belli bir konuda yayımlanmış eserlerin veya belli bir yazarın eserlerinin çeşitli kütüphanelerde bulunduğu yeri gösterir ve eser hakkında bilgi verirler.
Kataloglar hazırlanırken belirli bazı kurallara uyulması gerekir. Bu kurallar milli ve milletlerarası nitelik taşırlar. Burada asıl gaye yazar adı ve kitap adı ile kitabın fiziki özelliklerinin fişe yazılmasında birliği sağlamaktır. Türkiye'de uzun seneler kullanılan; 1941 yılında yayımlanan Alfabetik katalog Kaideleri ile 1954'te yayımlanan "Türk Kütüphaneleri İçin Bibliyografik Künyelerin Tespiti"nde ve "Alfabetik Kataloğun Hazırlanmasında Uygulanacak Kaideler" adlı bu iki eserden sonra bilginin evrenselleşmesi ve dışa açılma politikalarına uyarak milletlerarası katalog kaideleri benimsenmiştir.American Library Association tarafından hazırlanan Anglo American Cataloging Rules (Anglo-Amerikan Kataloglama Kuralları) milletlerarası bir hüviyet kazanmış ve neticede Türkiye de bu kuralları kabul etmiştir.
Firma Katalogları
Ticari sahada hazırlanan kataloglar. Ticari katalog, tüccarın mallarını alıcılara en çekici biçimde tanıtmasını sağlar. Çeşitli sanayi kuruluşları, dağıtım ve pazarlama yerleri, mallarını kolayca tanıtmak ve müşteriye bilgi vermek için çeşitli şekillerde katalog hazırlarlar. Eşya, oyuncak, elektrik malzemeleri katalogları gibi. Sergilerde teşhir edilen eserlerin kime ait olduğu ve mevcutlarını bildiren liste şeklindeki kitaplar da birer katalogdur. Kitapçı kataloglarında ise bir yayınevinin satışa arz ettiği kitapların listesi verilmiştir. Ticari katalog rehberleri piyasadaki ticari katalogları yayınlamaktadırlar.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Katalog Yunanca katalogos Latince catalogus sozcugunden gelir Belli bir siraya gore hazirlanan listeye denir Cesitli konularda hazirlanabilirler Daha cok kutuphane ve yayin hayatinda kullanilirlar Ticari manada kullanilan kataloglar da vardir Bir kutuphanede bulunan eserleri belli bir duzen icinde siralamak yerini belirtmek ve aranilan eserin kolayca bulunmasini saglamak amaciyla bir sistem dahilinde hazirlanan kart fis topluluguna veya listeye katalog denir Bibliyografyadan farki bildirdigi eserin hangi kutuphaneye veya hangi kitap topluluguna ait oldugunu gostermesidir Kataloglar genel olarak alfabetik ve sistematik firma kataloggu olarak katalog olmak uzere uce ayrilirlar Alfabetik katalog Yazar ceviren yayinlayan resimleyen gibi sahislarin soyadlari ile kitap adinin alfabetik olarak siralandigi katalogdur Bu tur kataloglarda sahis soyadlari ile kitap adlari alfabetik olarak ayni veya ayri ayri siralanabilir Sistematik katalog Kutuphanedeki eserlerin belli bir sisteme gore hazirlanmis konu katalogudur Bu sistemler konulari belirli dallara veya basliklara ayirirlar Her konu basliginin belirli bir konu numarasi vardir Konu katalogunda rastladigimiz tasnif numarasi o eserin konusunun harf veya sayilarla ifadesidir En cok kullanilan tasnif sistemleri Dewey Bruxelles ve Kongre Kutuphanesi dir Konu katalogunun faydasi arastirmacinin belirli bir konuda aradigi yayinlari bir arada gostermesidir Bunlarin disinda sozluk katalog veya sozcuk katalogu adi verilen bir katalog cesidi daha vardir Bu katalog alfabetik kataloga konu basliklarinin ilave edilmesi suretiyle hazirlanir Yani yazar ve kitap adi ile konu basligi ayni alfabetik duzen icinde ve bir arada siralanmislardir Bu katalogda konu basliklari kurulur Kitap adinda bulunan ve konuyu dogrudan ifade eden sozcuk veya kitap adinin vurguladigi sozcuk konu basligi olarak alfabetik siraya girer Bu kataloglar ayrica sekil bakimindan kart fis katalog ve cilt katalog olmak uzere ikiye ayrilir Yukarida adi gecen alfabetik sistematik ve sozluk kataloglar kutuphanelerde genellikle kart katalog seklindedir Yani bu kataloglar 7 5x12 5 cm ebadindaki kartlarla kurulmustur Cilt katalog ise buyuk boyda bir defter hatta bir klasor seklindedir Bu katalogda her yazar icin bir veya birkac yaprak ayrilmis bu yapraklar alfabetik olarak dizildigi gibi ayni yazara ait olan eserler de kendi arasinda alfabetik olarak siralanmistir Fakat bu tip kataloglar artik kullanilmamaktadir Bunlarin yerini basili kutuphane kataloglari almistir Ingiltere de British Museum daki basili eserlerin katalogu olan Catalogue of the Printed Books of the British Museum 1881 1905 ve Fransa da Milli Kutuphanedeki basili eserlerin genel bir katalogu olarak Catalogue General des Livres Impries de la Bibliotheque Nationale basili kutuphane kataloglaridir Bu ikinci katalogun 1897 de birinci cildi cikmis ve 1955 e kadar 183 cildi yayimlanmistir Bu manada Turkiye de de cesitli yayinlar yapilmistir Bunlar arasinda Istanbul Kutuphanelerindeki Turkce Hamseler Katalogu 1962 Istanbul Kutuphanelerinde Turkce Yazma Divanlar Katologu 1953 69 4 cilt olarak Istanbul Kitapliklari Tarih Cografya Yazmalari Kataloglari serisinden Turkce Tarih Yazmalari 11 kitap yayimlandi Istanbul Belediye Kutuphanesi Alfabetik katalogu 3 cilt Topkapi Sarayi Muzesi Kutuphanesi Yazmalar Katalogu Arapca Farsca Turkce olarak 7 cilt Turkiye Yazmalari Toplu Katalogu yayimi devam etmektedir vs sayilabilir Basili kataloglar belli bir kutuphanede bulunan eserlerin belli bir konuda yayimlanmis eserlerin veya belli bir yazarin eserlerinin cesitli kutuphanelerde bulundugu yeri gosterir ve eser hakkinda bilgi verirler Kataloglar hazirlanirken belirli bazi kurallara uyulmasi gerekir Bu kurallar milli ve milletlerarasi nitelik tasirlar Burada asil gaye yazar adi ve kitap adi ile kitabin fiziki ozelliklerinin fise yazilmasinda birligi saglamaktir Turkiye de uzun seneler kullanilan 1941 yilinda yayimlanan Alfabetik katalog Kaideleri ile 1954 te yayimlanan Turk Kutuphaneleri Icin Bibliyografik Kunyelerin Tespiti nde ve Alfabetik Katalogun Hazirlanmasinda Uygulanacak Kaideler adli bu iki eserden sonra bilginin evrensellesmesi ve disa acilma politikalarina uyarak milletlerarasi katalog kaideleri benimsenmistir American Library Association tarafindan hazirlanan Anglo American Cataloging Rules Anglo Amerikan Kataloglama Kurallari milletlerarasi bir huviyet kazanmis ve neticede Turkiye de bu kurallari kabul etmistir Firma Kataloglari Ticari sahada hazirlanan kataloglar Ticari katalog tuccarin mallarini alicilara en cekici bicimde tanitmasini saglar Cesitli sanayi kuruluslari dagitim ve pazarlama yerleri mallarini kolayca tanitmak ve musteriye bilgi vermek icin cesitli sekillerde katalog hazirlarlar Esya oyuncak elektrik malzemeleri kataloglari gibi Sergilerde teshir edilen eserlerin kime ait oldugu ve mevcutlarini bildiren liste seklindeki kitaplar da birer katalogdur Kitapci kataloglarinda ise bir yayinevinin satisa arz ettigi kitaplarin listesi verilmistir Ticari katalog rehberleri piyasadaki ticari kataloglari yayinlamaktadirlar Kaynakca Arsivlenmis kopya 2 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ocak 2021