Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Biyolojik sistematik, geçmişte yaşamış ve günümüzde yaşayan canlıların çeşitlenmesi ve zaman içinde bu canlılar arasındaki ilişkileri inceleyen bir alandır. Bu ilişkiler evrim ağaçları, filogenetik ağaçları ya da kladogramlar (filogeniler) olarak görsel hâle getirilir. Filogenilerin iki bileşeni vardır: Gruplar arasındaki ilişkileri gösteren dallanma sırası ve evrim için geçen süreyi gösteren dal uzunluğu. Tür ve daha yüksek taksonların filogenetik ağaçları anatomik ya da moleküler özellikler gibi karakter özelliklerinin evrimi ve organizmaların dağılımını araştıran biyocoğrafya üzerine yapılan çalışmalarda kullanılır. Diğer bir deyişle sistematik, Dünya üzerinde yaşamın evrimsel tarihçesini anlamak için kullanılır.
Dalları ve uygulamaları
Biyolojik sistematikte araştırmacılar farklı organizmalar arasındaki ilişkiyi anlamak için farklı dallar kullanırlar. Bu dallar günümüz sistematiğindeki uygulamaları ve kullanımları belirlemede kullanılır.
Biyolojik sistematik türleri üç farklı dal kullanarak sınıflandırır. Numerik sistematik ya da biyometri, hayvanları tanımlanamak ve sınıflandırmak için biyolojik istatistiği kullanır. Biyokimyasal sistematik hayvanları tanımlamak ve sınıflandırmak için hücre çekirdeği, organeller ve sitoplazma gibi hücrenin canlı kısımlarını oluşturan maddelerin analizini kullanır. Deneysel sistematik ise hayvanları tanımlamak ve sınıflandırmak için bir türü oluşturan evrimsel birimlere dayandığı kadar bunların evrim sürecindeki önemlerini de dikkate alır. Mutasyonlar, ve melezleşme gibi faktörlerin hepsi evrimsel birimler olarak kabul edilir.
Bu belirli dalları kullanarak araştırmacılar günümüz sistematiği için uygulamaları belirleyebilmektedirler. Bu uygulamalar arasında şunlar bulunur: Organizmalar arasındaki çeşitliliği ve soyu tükenmiş ile yaşayan yaratıklar arasındaki farklılıkların araştırılması. Biyologlar kladogram, filogenetik ağaç, filogeni gibi çeşitli diyagramlar yaparak iyi anlaşılmış ilişkileri incelerler; organizmaların bilimsel adlandırması, türlerin tanımı ve özellikleri, taksonomik seviyeler, organizmaların evrimsel tarihçesinin sınıflandırılması da uygulama alanları arasındadır. Dünya üzerindeki biyoçeşitliliği ve organizmaları açıklamak için Koruma biyolojisinde sistematik araştırmalar uygulamır. Doğal dünyaya bilerek sokulan doğal avcılar ya da hastalıklarla biyolojik kontrol uygulaması da sistematik kullanır.
Tanımı ve taksonomi ile ilişkisi
John Lindley 1830'da sistematiğin ilk tanımlamalarından birini yapmıştır ancak "sistematik" terimi yerine "sistematik botanik" terimini kullanmıştır.
Charles Michener vd. 1970 yılında sıklıkla karıştırılan ve birbirlerinin yerine kullanılan "sistematik biyoloji" ve "taksonomi" terimlerini birbirleri ile bağlantılı olarak şöyle tanımlamıştır:
Sistematik biyoloji (bundan sonra basitçe sistematik olarak adlandırılacaktır) (a) organizmalar için bilimsel adları sağlayan, (b) onları tanımlayan, (c) onların koleksiyonlarını saklayan, (d) organizmaların sınıflandırmasını, tanımlanması için gereken anahtar noktaları ve dağılımları ile ilgileri sağlayan, (e) evrimsel tarihçelerini inceleyen ve (f) çevresel uyumlarını dikkate alan bir alandır. Bu alan özellikle teorik kapsamda olmak üzere son yıllarda kayda değer bir yeniden doğuş yaşamış olan, uzun bir tarihçeye sahip bir alandır. Teorik bulguların bir kısmı evrimsel alanlarla (yukarıdaki e ve f konuları) ilgilidir, kalan kısmı ise özellikle sınıflandırma sorunsalı ile ilgilidir. Taksonomi ise sistematiğin (a) ve (d) konuları ile ilgilenen parçasıdır.
"Taksonomi" terimi Augustin Pyramus de Candolle tarafından ortaya atılmışken "sistematik" terimi, taksonominin babası sayılan Carl Linnaeus tarafından ortaya atılmıştır.
Taksonomi, sistematik biyoloji, sistematik, biyosistematik, bilimsel sınıflandırma, biyolojik sınıflandırma, filogenetik: Tarihin belirli dönemlerinde tüm bu terimler birbiri ile örtüşen, ilişkili anlamlara sahip olmuşlardır. Ancak, günümüzde hepsi birbirinin eş anlamlısı olarak kabul edilmektedir.
Ancak "taksonomi", özellikle de "alfa taksonomi" yalnızca organizmaların belirlenmesi, tanımlanması ve adlandırılması ile uğraşırken "sınıflandırma" organizmaları diğer organizmalar ile olan ilişkilerini gösteren hiyerarşik gruplara yerleştirmek üzeine yoğunlaşır. Tüm bu biyolojik disiplinler hem soyu tükenmiş hem de yaşayan organizmalar ile uğraşır.
Bir organizmanın diğer organizmalarla olan ilişkisini anlamak için ilk olarak o organizmanın gerektiği gibi incelenip, doğru olarak tanımlanıp sınıflandırılması için yeterli detayda belirlenmesi gerektiği için sistematik, taksonomiyi araştırma alanında asıl araç olarak kullanır. Bilimsel sınıflandırmalar bilgilerin kaydedilip bildirilmesi için yardımcı araçlardır. Sistematik alanında uzmanlaşan bilim insanlarına sistematikçi adı verilir. Sistematikçilerin var olan sınıflandırma sistemlerini kullanabilmeleri ya da kullanmadıkları durumda neden kullanmadıklarını açıklayabilecek kadar iyi bilmeleri gerekmektedir.
, atalardan kalma (plesiomorfi) ve türemiş (apomorfi) arasında hiçbir fark gözetmeksizin, yalnızca genel benzerliğin ölçülmesi yoluyla organizmalar arasındaki ilişkiyi belirlemek için yapılmış bir girişimdir. Yerine 20. yüzyılın sonlarından itibaren Dünya'da tarih boyunca yaşamış çeşitli organizmalar arasında filogeniyi çözümleyebilmek içinatalardan kalma özellikleri reddeden kladistik geçmiştir. Günümüzde sistematikçiler, organizmaları incelemek için yaygın olarak moleküler biyoloji ve bilgisayar yazılımlarını kullanırlar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Systematics: Meaning, Branches and Its Application". Biology Discussion. 27 Mayıs 2016. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2017.
- ^ Wilkins, J. S. . 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ Michener, Charles D.; Corliss, John O.; Cowan, Richard S.; Raven, Peter H.; Sabrosky, Curtis W.; Squires, Donald S.; Wharton, G. W. (1970). Systematics In Support of Biological Research. Washington, D.C.: Division of Biology and Agriculture, National Research Council. s. 25.
Systematic biology (hereafter called simply systematics) is the field that (a) provides scientific names for organisms, (b) describes them, (c) preserves collections of them, (d) provides classifications for the organisms, keys for their identification, and data on their distributions, (e) investigates their evolutionary histories, and (f) considers their environmental adaptations. This is a field with a long history that in recent years has experienced a notable renaissance, principally with respect to theoretical content. Part of the theoretical material has to do with evolutionary areas (topics e and f above), the rest relates especially to the problem of classification. Taxonomy is that part of Systematics concerned with topics (a) to (d) above.
- ^ Fortey, Richard (2008). Dry Store Room No. 1: The Secret Life of the Natural History Museum. Londra: Harper Perennial. ISBN .
Konuyla ilgili yayınlar
- Schuh, Randall T. and Andrew V. Z. Brower. 2009. Biological Systematics: Principles and Applications, 2nd edn.
- Simpson, Michael G. 2005. Plant Systematics.
- Wiley, Edward O. and Bruce S. Lieberman. 2011. "Phylogenetics: Theory and Practice of Phylogenetic Systematics, 2nd edn."
Dış bağlantılar
- Society of Systematic Biologists 12 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Willi Hennig Society 18 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Biyolojik sistematik gecmiste yasamis ve gunumuzde yasayan canlilarin cesitlenmesi ve zaman icinde bu canlilar arasindaki iliskileri inceleyen bir alandir Bu iliskiler evrim agaclari filogenetik agaclari ya da kladogramlar filogeniler olarak gorsel hale getirilir Filogenilerin iki bileseni vardir Gruplar arasindaki iliskileri gosteren dallanma sirasi ve evrim icin gecen sureyi gosteren dal uzunlugu Tur ve daha yuksek taksonlarin filogenetik agaclari anatomik ya da molekuler ozellikler gibi karakter ozelliklerinin evrimi ve organizmalarin dagilimini arastiran biyocografya uzerine yapilan calismalarda kullanilir Diger bir deyisle sistematik Dunya uzerinde yasamin evrimsel tarihcesini anlamak icin kullanilir Filogenetik ve ozellik temelli kavramlarin bir karsilastirmasiDallari ve uygulamalariBiyolojik sistematikte arastirmacilar farkli organizmalar arasindaki iliskiyi anlamak icin farkli dallar kullanirlar Bu dallar gunumuz sistematigindeki uygulamalari ve kullanimlari belirlemede kullanilir Biyolojik sistematik turleri uc farkli dal kullanarak siniflandirir Numerik sistematik ya da biyometri hayvanlari tanimlanamak ve siniflandirmak icin biyolojik istatistigi kullanir Biyokimyasal sistematik hayvanlari tanimlamak ve siniflandirmak icin hucre cekirdegi organeller ve sitoplazma gibi hucrenin canli kisimlarini olusturan maddelerin analizini kullanir Deneysel sistematik ise hayvanlari tanimlamak ve siniflandirmak icin bir turu olusturan evrimsel birimlere dayandigi kadar bunlarin evrim surecindeki onemlerini de dikkate alir Mutasyonlar ve melezlesme gibi faktorlerin hepsi evrimsel birimler olarak kabul edilir Bu belirli dallari kullanarak arastirmacilar gunumuz sistematigi icin uygulamalari belirleyebilmektedirler Bu uygulamalar arasinda sunlar bulunur Organizmalar arasindaki cesitliligi ve soyu tukenmis ile yasayan yaratiklar arasindaki farkliliklarin arastirilmasi Biyologlar kladogram filogenetik agac filogeni gibi cesitli diyagramlar yaparak iyi anlasilmis iliskileri incelerler organizmalarin bilimsel adlandirmasi turlerin tanimi ve ozellikleri taksonomik seviyeler organizmalarin evrimsel tarihcesinin siniflandirilmasi da uygulama alanlari arasindadir Dunya uzerindeki biyocesitliligi ve organizmalari aciklamak icin Koruma biyolojisinde sistematik arastirmalar uygulamir Dogal dunyaya bilerek sokulan dogal avcilar ya da hastaliklarla biyolojik kontrol uygulamasi da sistematik kullanir Tanimi ve taksonomi ile iliskisiJohn Lindley 1830 da sistematigin ilk tanimlamalarindan birini yapmistir ancak sistematik terimi yerine sistematik botanik terimini kullanmistir Charles Michener vd 1970 yilinda siklikla karistirilan ve birbirlerinin yerine kullanilan sistematik biyoloji ve taksonomi terimlerini birbirleri ile baglantili olarak soyle tanimlamistir Sistematik biyoloji bundan sonra basitce sistematik olarak adlandirilacaktir a organizmalar icin bilimsel adlari saglayan b onlari tanimlayan c onlarin koleksiyonlarini saklayan d organizmalarin siniflandirmasini tanimlanmasi icin gereken anahtar noktalari ve dagilimlari ile ilgileri saglayan e evrimsel tarihcelerini inceleyen ve f cevresel uyumlarini dikkate alan bir alandir Bu alan ozellikle teorik kapsamda olmak uzere son yillarda kayda deger bir yeniden dogus yasamis olan uzun bir tarihceye sahip bir alandir Teorik bulgularin bir kismi evrimsel alanlarla yukaridaki e ve f konulari ilgilidir kalan kismi ise ozellikle siniflandirma sorunsali ile ilgilidir Taksonomi ise sistematigin a ve d konulari ile ilgilenen parcasidir Taksonomi terimi Augustin Pyramus de Candolle tarafindan ortaya atilmisken sistematik terimi taksonominin babasi sayilan Carl Linnaeus tarafindan ortaya atilmistir Taksonomi sistematik biyoloji sistematik biyosistematik bilimsel siniflandirma biyolojik siniflandirma filogenetik Tarihin belirli donemlerinde tum bu terimler birbiri ile ortusen iliskili anlamlara sahip olmuslardir Ancak gunumuzde hepsi birbirinin es anlamlisi olarak kabul edilmektedir Ancak taksonomi ozellikle de alfa taksonomi yalnizca organizmalarin belirlenmesi tanimlanmasi ve adlandirilmasi ile ugrasirken siniflandirma organizmalari diger organizmalar ile olan iliskilerini gosteren hiyerarsik gruplara yerlestirmek uzeine yogunlasir Tum bu biyolojik disiplinler hem soyu tukenmis hem de yasayan organizmalar ile ugrasir Bir organizmanin diger organizmalarla olan iliskisini anlamak icin ilk olarak o organizmanin gerektigi gibi incelenip dogru olarak tanimlanip siniflandirilmasi icin yeterli detayda belirlenmesi gerektigi icin sistematik taksonomiyi arastirma alaninda asil arac olarak kullanir Bilimsel siniflandirmalar bilgilerin kaydedilip bildirilmesi icin yardimci araclardir Sistematik alaninda uzmanlasan bilim insanlarina sistematikci adi verilir Sistematikcilerin var olan siniflandirma sistemlerini kullanabilmeleri ya da kullanmadiklari durumda neden kullanmadiklarini aciklayabilecek kadar iyi bilmeleri gerekmektedir atalardan kalma plesiomorfi ve turemis apomorfi arasinda hicbir fark gozetmeksizin yalnizca genel benzerligin olculmesi yoluyla organizmalar arasindaki iliskiyi belirlemek icin yapilmis bir girisimdir Yerine 20 yuzyilin sonlarindan itibaren Dunya da tarih boyunca yasamis cesitli organizmalar arasinda filogeniyi cozumleyebilmek icinatalardan kalma ozellikleri reddeden kladistik gecmistir Gunumuzde sistematikciler organizmalari incelemek icin yaygin olarak molekuler biyoloji ve bilgisayar yazilimlarini kullanirlar Ayrica bakinizBiyolojik siniflandirma Kladistik FilogenetikKaynakca a b Systematics Meaning Branches and Its Application Biology Discussion 27 Mayis 2016 13 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2017 Wilkins J S 27 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2020 Michener Charles D Corliss John O Cowan Richard S Raven Peter H Sabrosky Curtis W Squires Donald S Wharton G W 1970 Systematics In Support of Biological Research Washington D C Division of Biology and Agriculture National Research Council s 25 Systematic biology hereafter called simply systematics is the field that a provides scientific names for organisms b describes them c preserves collections of them d provides classifications for the organisms keys for their identification and data on their distributions e investigates their evolutionary histories and f considers their environmental adaptations This is a field with a long history that in recent years has experienced a notable renaissance principally with respect to theoretical content Part of the theoretical material has to do with evolutionary areas topics e and f above the rest relates especially to the problem of classification Taxonomy is that part of Systematics concerned with topics a to d above Fortey Richard 2008 Dry Store Room No 1 The Secret Life of the Natural History Museum Londra Harper Perennial ISBN 978 0 00 720989 7 Konuyla ilgili yayinlar Schuh Randall T and Andrew V Z Brower 2009 Biological Systematics Principles and Applications 2nd edn 978 0 8014 4799 0 Simpson Michael G 2005 Plant Systematics 978 0 12 644460 5 Wiley Edward O and Bruce S Lieberman 2011 Phylogenetics Theory and Practice of Phylogenetic Systematics 2nd edn 978 0 470 90596 8Dis baglantilarSociety of Systematic Biologists 12 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Willi Hennig Society 18 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde