Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Katipzade ailesi 18. yüzyıl ikinci yarısında İzmir'de ayan sıfatı ile güçlenmiş ve bu gücünü 19. yüzyıl ilk çeyreğine kadar sürdürmüş bir ailedir.
İzmir Konak Meydanı'nın (sonradan semtinin ve günümüzde de Konak ilçesinin) ismi Katipzadelerin burada 1804'te yaptırdıkları üç katlı ahşap kışlık konaklarından gelmektedir. Bugünkü İzmir Hükûmet Konağı'nın yer aldığı mevkideki konaklarından ayan sıfatı ile İzmir'i fiilen yönetmişler, konaklarının devlet mülkiyetine geçmesi sonrasında da bu mekan uzun süre isimleri ile anılmıştır (Katipzade Konağı 1867'de yıkılarak 1872'de yerine Hükümet Konağı inşa edilmiş, orijinal Hükümet Konağı'nın 1970'te yanmasıyla yerine hala hizmet veren rekonstrüksiyon yapılmıştır).
Ailenin sonraki kuşakları da özellikle İzmir ticari hayatında önemli roller oynamışlardır. 1928'de Katipzade Sabri, Vehbi Koç'tan önce İstanbul'da Türkiye'nin ilk Ford oto bayiliğini açmıştır. Günümüzde de İzmir'de bir Katipzade İş Merkezi bulunmaktadır. Ayrıca, Katipzade İbrahim Edhem Bey Adnan Menderes'in babasıdır.
Siyasi güç konumuna erişmiş ilk 'dir. 1759'da ahali zorbalığından şikayetçi olunca payitaht yakalanmasını emretmiş, Reşid Efendi İzmir'den adalara kaçmaya çalışırken denizde boğulmuş, mallarına devlet el koymuştu. Yerini oğlu almıştır.
'in 1803-1816 yılları arasında İzmir voyvodası sıfatıyla şehri resmen yönettiği dönem ailenin en parlak dönemi olmuştur. Bu dönemde İzmir’de Konak Meydanının tamamı, Karataş’tan Karantina’ya kadar tüm sahil şeridi, bugünkü ’da bugünkü askeri tesislerin bulunduğu alan, İnciraltı’nın büyük kısmı, Karaburun Yarımadasında binlerce dönümlük arazi, Menemen ’den, Tire’ye kadar geniş topraklar Katipzadelerindi. Bu arazilerin bir kısmını sonradan vakıflaştırmışlardır.
Sultan II. Mahmud'un merkezi otoritenin gücünü taşraya yeniden benimsetme çabaları sürecinde, İzmir'de yabancılarla sıkı ilişkileri olan ve ihtişamlı bir hayat süren Katipzade Mehmed Bey olumsuz anlamda dikkati çekmiştir. İzmir ve çevresini dilediği gibi yöneten dik başlı bir mütesellim olması, çoğu kez keyfi kararlarla idam cezası verdiği insanların asılışlarını top attırmak suretiyle duyurmak gibi uygulamaları halkın gözünü yıldırmıştır.
1816'da o dönemde Kaptan-ı Derya (sonradan sadrazam) Koca Mehmed Hüsrev Paşa birçok ayrı öyküde anlatılan çeşitli olayların sonucunda bir vesileyle gemisine bindirmeyi başardığı Mehmet Bey'i Midilli Adası'na vardıklarında boğdurtarak öldürtür ve cesedi orada gömdürtürken maktulün başını sultana gönderir.
Yerine oğlu Katipzade Ahmet Bey geçmiştir. Ayanlıkla mücadele eden II. Mahmut'un 1816'da ailenin mallarına el koyduğu ifade edilse de, ailenin İzmir'deki yöneticilik vasfının devam ettiğini, 1821'de Katipzade Ahmet Ağa'nın İzmir baş ayanlığına getirildiğini biliyoruz. 1826'da Tunus'tan Koca Mehmed Hüsrev Paşa tarafından getirilen fes giyme alışkanlığının Osmanlı Devleti'nde yayıldığı dönemde, ilk fes imalathanesinin başına Katipzade Mustafa Efendi getirilmiştir. İzmir'in sembollerinden biri haline gelmiş Konak Yalı Camii'nin 18. yüzyılda yılında Katipzade Mehmet Paşa'nın eşi Ayşe Hanım tarafından bir medrese ile birlikte yaptırıldığı, kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, öne sürülür (bu camiye bu nedenle eski kaynaklarda İngiliz Ayşe Camii de denilir). İzmir, Kemeraltı'nda Kestelli Caddesinde bulunan bir diğer Katipzade Konağı da 2006 yılı içinde restore edilmiştir.
Katipoğlu Türküsü
Koca Mehmed Hüsrev Paşa tarafından boğdurulan Katipzade Mehmet Bey'in kendisine gönderilen kesik başını gören Sultan Mahmud'un Mehmet Bey'in yüz güzelliğinden çok etkilendiği ve "Bunu nasıl yaptınız?" diyerek üzüntüsünü çevresindekilere yansıttığı rivayet edilir. Katipzadenin ölümü özellikle İzmir'de iyi geçindiği Rumları ve diğer azınlıkları üzüntüye boğmuştur. Kısa zaman sonra Katipoğlu türküsü ağızdan ağza yayılır.
Vikikaynak'ta Katipoğlu türküsü ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Kaynakça
- İzmir Hükümet Konağı'nın hikâyesi Sabri Yetkin 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Milliyet 6 Mart 2005
- Yeni Asır, 19 Kasım 2006
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Katipzade ailesi 18 yuzyil ikinci yarisinda Izmir de ayan sifati ile guclenmis ve bu gucunu 19 yuzyil ilk ceyregine kadar surdurmus bir ailedir 1867 de yikilmasindan once Katipzade Konagi Izmir Hukumet Konagi Arkasinda mezarlik on planda Sari Kisla arka sagda Hisar Camii onun onunde cok sayida bacasi ile Kizlaragasi Hani onun solunda vagonlar gibi uzanan yapisi ise Cakaloglu Hani onun hemen ustunde 1922 Izmir Yangininda yok olan Balikpazari Camii Izmir Konak Meydani nin sonradan semtinin ve gunumuzde de Konak ilcesinin ismi Katipzadelerin burada 1804 te yaptirdiklari uc katli ahsap kislik konaklarindan gelmektedir Bugunku Izmir Hukumet Konagi nin yer aldigi mevkideki konaklarindan ayan sifati ile Izmir i fiilen yonetmisler konaklarinin devlet mulkiyetine gecmesi sonrasinda da bu mekan uzun sure isimleri ile anilmistir Katipzade Konagi 1867 de yikilarak 1872 de yerine Hukumet Konagi insa edilmis orijinal Hukumet Konagi nin 1970 te yanmasiyla yerine hala hizmet veren rekonstruksiyon yapilmistir Ailenin sonraki kusaklari da ozellikle Izmir ticari hayatinda onemli roller oynamislardir 1928 de Katipzade Sabri Vehbi Koc tan once Istanbul da Turkiye nin ilk Ford oto bayiligini acmistir Gunumuzde de Izmir de bir Katipzade Is Merkezi bulunmaktadir Ayrica Katipzade Ibrahim Edhem Bey Adnan Menderes in babasidir Siyasi guc konumuna erismis ilk dir 1759 da ahali zorbaligindan sikayetci olunca payitaht yakalanmasini emretmis Resid Efendi Izmir den adalara kacmaya calisirken denizde bogulmus mallarina devlet el koymustu Yerini oglu almistir in 1803 1816 yillari arasinda Izmir voyvodasi sifatiyla sehri resmen yonettigi donem ailenin en parlak donemi olmustur Bu donemde Izmir de Konak Meydaninin tamami Karatas tan Karantina ya kadar tum sahil seridi bugunku da bugunku askeri tesislerin bulundugu alan Inciralti nin buyuk kismi Karaburun Yarimadasinda binlerce donumluk arazi Menemen den Tire ye kadar genis topraklar Katipzadelerindi Bu arazilerin bir kismini sonradan vakiflastirmislardir Sultan II Mahmud un merkezi otoritenin gucunu tasraya yeniden benimsetme cabalari surecinde Izmir de yabancilarla siki iliskileri olan ve ihtisamli bir hayat suren Katipzade Mehmed Bey olumsuz anlamda dikkati cekmistir Izmir ve cevresini diledigi gibi yoneten dik basli bir mutesellim olmasi cogu kez keyfi kararlarla idam cezasi verdigi insanlarin asilislarini top attirmak suretiyle duyurmak gibi uygulamalari halkin gozunu yildirmistir 1816 da o donemde Kaptan i Derya sonradan sadrazam Koca Mehmed Husrev Pasa bircok ayri oykude anlatilan cesitli olaylarin sonucunda bir vesileyle gemisine bindirmeyi basardigi Mehmet Bey i Midilli Adasi na vardiklarinda bogdurtarak oldurtur ve cesedi orada gomdurturken maktulun basini sultana gonderir Yerine oglu Katipzade Ahmet Bey gecmistir Ayanlikla mucadele eden II Mahmut un 1816 da ailenin mallarina el koydugu ifade edilse de ailenin Izmir deki yoneticilik vasfinin devam ettigini 1821 de Katipzade Ahmet Aga nin Izmir bas ayanligina getirildigini biliyoruz 1826 da Tunus tan Koca Mehmed Husrev Pasa tarafindan getirilen fes giyme aliskanliginin Osmanli Devleti nde yayildigi donemde ilk fes imalathanesinin basina Katipzade Mustafa Efendi getirilmistir Izmir in sembollerinden biri haline gelmis Konak Yali Camii nin 18 yuzyilda yilinda Katipzade Mehmet Pasa nin esi Ayse Hanim tarafindan bir medrese ile birlikte yaptirildigi kesin bilgiler bulunmamakla birlikte one surulur bu camiye bu nedenle eski kaynaklarda Ingiliz Ayse Camii de denilir Izmir Kemeralti nda Kestelli Caddesinde bulunan bir diger Katipzade Konagi da 2006 yili icinde restore edilmistir Katipoglu TurkusuKoca Mehmed Husrev Pasa tarafindan bogdurulan Katipzade Mehmet Bey in kendisine gonderilen kesik basini goren Sultan Mahmud un Mehmet Bey in yuz guzelliginden cok etkilendigi ve Bunu nasil yaptiniz diyerek uzuntusunu cevresindekilere yansittigi rivayet edilir Katipzadenin olumu ozellikle Izmir de iyi gecindigi Rumlari ve diger azinliklari uzuntuye bogmustur Kisa zaman sonra Katipoglu turkusu agizdan agza yayilir Vikikaynak ta Katipoglu turkusu ile ilgili metin bulabilirsiniz KaynakcaIzmir Hukumet Konagi nin hikayesi Sabri Yetkin 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet 6 Mart 2005 Yeni Asir 19 Kasim 2006