Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
15. yüzyılın ortalarından itibaren Kazak hanları hem birleşik Kazak Hanlığı'na hem de daha sonra üç ana Kazak tümenine liderlik etmişlerdir. Han, Orta Asya'daki göçebe ve yarı göçebe gruplar tarafından kullanılan bir yönetici unvanıdır.
Kazaklar aslen Ebu'l-Hayr Han'ın liderliğinde 1430'larda ve 1440'larda Timur İmparatorluğu'ndaki Deşt-i Kıpçak'ın kuzeybatı kesiminden güneydeki Ma Wara'un-Nahr'a göç eden ve bazı bölgelere saldıran göçebe Özbek kabilelerinin üyeleriydiler. Kendileri Urus Han'ın ve dolayısıyla Cengiz Han'ın torunları olan iki aşiret lideri Kerei ve Janibek, Ebu'l-Khayr Han'ın hizmetinden ayrılmaya karar verdiler. Kerei ve Janibek'i takip edenler, Özbek-Kazaklar olarak bilinirler. Kazak ismi Türkçe bir kelimedir ve kabaca "serseri" veya "kaçakçı" olarak tercüme edilebilir Ebu'l-Hayr Khan 1468'de öldükten sonraki otuz yıl boyunca takipçilerinin çoğu Özbek-Kazak hanlarının (Kerei, Janibek ve Kerei'nin oğlu Burundyq) otoritesini tanımaya başlamışlardır. 1500 yılına gelindiğinde ise Muhammed Şeybani Han olarak bilinen yeni bir lider, Özbeklerin çoğunu kendi kontrolü altında birleştirmiş ve daha güneye, günümüzün Özbekistan'ına doğru sürmüştür. Özbekler, Muhammed Şeybani Han ve onun soyundan gelenler tarafından yönetilmeye devam ederken, Kazaklar, Kerei ve Janibek'in torunları tarafından yönetilmiştir.
1718'de 'ın ölümünden sonra Kazak Hanlığı birleşik bir hanlık olmaktan çıkaral Kazakların üç farklı cüz'ü veya sürüsü, her biri kendi hanına sahip bağımsız beylikler haline gelmiştir. 18. yüzyıl boyunca Ruslar bozkır bölgesine yayılmaya devam ettiler. Diplomatik ilişkilerin bir parçası olarak, Kazak hanları, özellikle batıdaki Küçük cüz'den, Rusya'ya ve çara biat ettiklerini belirtseler de bu beyanlarının kelimelerin ötesinde gerçek bir etkisi olmamıştır. Ancak 19. yüzyılın başında Ruslar, Kazaklar ve hanın konumu üzerinde yetki uygulamaya başladılar. Ruslar 1819'dan sonra Orta cüz için yeni bir han tayin etmemeyi seçmişler ve Şergazy Han 1824'te öldükten sonra Küçük cüzdeki hanlık makamını kaldırmışlardır.
Ruslar ayrıca "İç Orda" veya "Bokei jüz" adlı yeni bir han soyunun yaratılmasında da etkide bulunmuştur. Bu cüz, 1801'de Rus topraklarındaki Ural nehrinin batısındaki meraları kullanmalarına izin verilen Küçük cüz üyelerinden oluşmaktaydı. Bokei cüz'deki hanlık, Ruslar tarafından da kaldırıldığı yıl olan 1845 yılına kadar sürmüştür.
1840'larda Abilay Han'ın soyundan gelen Kenesarı ismindeki bir kişi, o zamana kadar günümüz Kazakistan'ının çoğuna yayılan Rus yönetimine karşı bir isyan başlatmıştır. Çoğu Kazak lider tarafından olarak tannmıştır. Kenesarı Han bugün Kazak tarihlerinde resmi bir han olarak kabul edilse de Rus yetkililer tarafından hiçbir zaman böyle tanınmamıştır. Ruslar yıllarca bozkırda Kenesarı'nın peşine düşmüştür. Kazaklar arasında geniş bir desteğe sahip olan Kenesarı Han sonuç olarak, 1847'de kuzey Kırgızistan'da idam edilene kadar saklanabilmiştir
Aşağıdaki liste, 1456'dan 1847'ye kadar Kazakların bilinen hanlarını göstermektedir.
| İsim | İktidar dönemi | Kazakça isim |
|---|---|---|
| Kerei | 1456–1473 | Керей, كيري |
| Janibek | 1473–1480 | Жәнібек, جانيبك |
| Burunduk | 1480–1511 | Бұрындық (Мұрындық), بوروندیق) مرندیق) |
| Kasım | 1511–1518 | Қасым, قاسم |
| Muhammed | 1518–1523 | Мұхаммед, محمد |
| Tahir | 1523–1533 | Тахир, طاهر |
| Buidash | 1533–1538 | Бұйдаш, بويداش |
| Ahmet | 1533–1535 | Ахмед, أحمد |
| Toghim | 1535–1537 | Тоғым, توغيم |
| Haknazar | 1538–1580 | Хақназар, حقنازار |
| Shygai | 1580–1582 | Шығай, شیغی |
| Tauekel | 1582–1598 | Тәуекел, تاوکل |
| Esim | 1598–1628 | Есім, عاصم |
| Jangir | 1628–1652 | Жәңгір, جهانگیر |
| Batyr Han | 1652-1680 | Батыр, باتیر |
| Tauke | 1680–1715 | Тәуке, تاوكي |
| Kayip | 1715–1718 | Қайып, كايب |
| Bolat | 1718–1729 | Болат, بولات |
| Abulmambet Han | 1729–1771 | Әбілмәмбет, أبو المامبيت |
| Abylai Han | 1771–1781 | Әбілмансұр, أبو المنصور |
| Kenesarı Han | 1841–1847 | Кенесары, كينيساري |
| İsim | İktidar dönemi | Kazakça isim |
|---|---|---|
| Ebu'l-Khair | 1718–1748 | Әбілқайыр, أبو الخير |
| Nur Ali | 1748–1786 | Нұр Әли, نور علي |
| Eraly | 1791–1794 | Ерәлі, ارالی |
| Esim | 1795–1797 | Есім, عاصم |
| Ayshuaq | 1797–1805 | Айшуақ, ايشواق |
| Şer Gazi | 1812–1824 | Шер Ғази, شيرغازي |
| İsim | İktidar dönemi | Kazakça isim |
|---|---|---|
| Bokei | 1801–1815 | Бөкей, بوكي |
| Shygai | 1815–1823 | Шығай, شیغی |
| Zhangir | 1823–1845 | Жәңгір, جهانگیر |
| İsim | İktidar dönemi | Kazakça isim |
|---|---|---|
| Sameke | 1719–1734 | Сәмеке, سميكي |
| Abilmambet | 1734–1771 | Әбілмәмбет, أبو المامبيت |
| Ebu'l-Mansur | 1771–1781 | Әбілмансұр, أبو المنصور |
| Vali | 1781–1819 | Уәли, الوالي |
| Gubeydullah | 1819–1822 | Ғұбайдуллаh, عبيد الله |
| İsim | İktidar dönemi | Kazakça isim |
|---|---|---|
| Kenesarı | 1841–1847 | Кенесары, كينيساري |
| İsim | İktidar dönemi | Kazakça isim |
|---|---|---|
| Abdighappar Janbosynuly ( kk:Әбдіғаппар Жанбосынұлы ) | 1916–1917 | Әбдіғаппар Жанбосынұлы, عبد الغبار جانبوسينولي |
Notlar
Kaynakça
- Bregel, Yuri. Orta Asya Tarihsel Atlası Doğu Çalışmaları El Kitabı: Bölüm 8 Ural ve Orta Asya Çalışmaları. (Leiden: Brill) 2003.
- Zholdaspaev, S. ve D. Babaev. 7 sınıf - Istoriia srednevekogo Kazakistan . (Almatı: Atamura) 2003.
- Kasımbayev, Zh. K. 8 sınıf - Istoriia Kazakistana (XVIII vek-1914) . (Almatı: Mektep) 2004.
- Kazakistan Tarihi için test materyalleri
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
15 yuzyilin ortalarindan itibaren Kazak hanlari hem birlesik Kazak Hanligi na hem de daha sonra uc ana Kazak tumenine liderlik etmislerdir Han Orta Asya daki gocebe ve yari gocebe gruplar tarafindan kullanilan bir yonetici unvanidir Kazaklar aslen Ebu l Hayr Han in liderliginde 1430 larda ve 1440 larda Timur Imparatorlugu ndaki Dest i Kipcak in kuzeybati kesiminden guneydeki Ma Wara un Nahr a goc eden ve bazi bolgelere saldiran gocebe Ozbek kabilelerinin uyeleriydiler Kendileri Urus Han in ve dolayisiyla Cengiz Han in torunlari olan iki asiret lideri Kerei ve Janibek Ebu l Khayr Han in hizmetinden ayrilmaya karar verdiler Kerei ve Janibek i takip edenler Ozbek Kazaklar olarak bilinirler Kazak ismi Turkce bir kelimedir ve kabaca serseri veya kacakci olarak tercume edilebilir Ebu l Hayr Khan 1468 de oldukten sonraki otuz yil boyunca takipcilerinin cogu Ozbek Kazak hanlarinin Kerei Janibek ve Kerei nin oglu Burundyq otoritesini tanimaya baslamislardir 1500 yilina gelindiginde ise Muhammed Seybani Han olarak bilinen yeni bir lider Ozbeklerin cogunu kendi kontrolu altinda birlestirmis ve daha guneye gunumuzun Ozbekistan ina dogru surmustur Ozbekler Muhammed Seybani Han ve onun soyundan gelenler tarafindan yonetilmeye devam ederken Kazaklar Kerei ve Janibek in torunlari tarafindan yonetilmistir 20 yuzyilin baslarinda uc Kazak cuzunun yayildigi yaklasik alanlar 1718 de in olumunden sonra Kazak Hanligi birlesik bir hanlik olmaktan cikaral Kazaklarin uc farkli cuz u veya surusu her biri kendi hanina sahip bagimsiz beylikler haline gelmistir 18 yuzyil boyunca Ruslar bozkir bolgesine yayilmaya devam ettiler Diplomatik iliskilerin bir parcasi olarak Kazak hanlari ozellikle batidaki Kucuk cuz den Rusya ya ve cara biat ettiklerini belirtseler de bu beyanlarinin kelimelerin otesinde gercek bir etkisi olmamistir Ancak 19 yuzyilin basinda Ruslar Kazaklar ve hanin konumu uzerinde yetki uygulamaya basladilar Ruslar 1819 dan sonra Orta cuz icin yeni bir han tayin etmemeyi secmisler ve Sergazy Han 1824 te oldukten sonra Kucuk cuzdeki hanlik makamini kaldirmislardir Ruslar ayrica Ic Orda veya Bokei juz adli yeni bir han soyunun yaratilmasinda da etkide bulunmustur Bu cuz 1801 de Rus topraklarindaki Ural nehrinin batisindaki meralari kullanmalarina izin verilen Kucuk cuz uyelerinden olusmaktaydi Bokei cuz deki hanlik Ruslar tarafindan da kaldirildigi yil olan 1845 yilina kadar surmustur 1840 larda Abilay Han in soyundan gelen Kenesari ismindeki bir kisi o zamana kadar gunumuz Kazakistan inin coguna yayilan Rus yonetimine karsi bir isyan baslatmistir Cogu Kazak lider tarafindan olarak tannmistir Kenesari Han bugun Kazak tarihlerinde resmi bir han olarak kabul edilse de Rus yetkililer tarafindan hicbir zaman boyle taninmamistir Ruslar yillarca bozkirda Kenesari nin pesine dusmustur Kazaklar arasinda genis bir destege sahip olan Kenesari Han sonuc olarak 1847 de kuzey Kirgizistan da idam edilene kadar saklanabilmistir Asagidaki liste 1456 dan 1847 ye kadar Kazaklarin bilinen hanlarini gostermektedir Uc cuz e ayrilmadan once Kazak Hanlari Isim Iktidar donemi Kazakca isimKerei 1456 1473 Kerej كيريJanibek 1473 1480 Zhәnibek جانيبكBurunduk 1480 1511 Buryndyk Muryndyk بوروندیق مرندیق Kasim 1511 1518 Қasym قاسمMuhammed 1518 1523 Muhammed محمدTahir 1523 1533 Tahir طاهرBuidash 1533 1538 Bujdash بويداشAhmet 1533 1535 Ahmed أحمدToghim 1535 1537 Togym توغيمHaknazar 1538 1580 Haknazar حقنازارShygai 1580 1582 Shygaj شیغیTauekel 1582 1598 Tәuekel تاوکلEsim 1598 1628 Esim عاصمJangir 1628 1652 Zhәngir جهانگیرBatyr Han 1652 1680 Batyr باتیرTauke 1680 1715 Tәuke تاوكيKayip 1715 1718 Қajyp كايبBolat 1718 1729 Bolat بولاتAbulmambet Han 1729 1771 Әbilmәmbet أبو المامبيتAbylai Han 1771 1781 Әbilmansur أبو المنصورKenesari Han 1841 1847 Kenesary كينيساريAbul Khair Khan a ithaf edilen Kazakistan PuluKucuk cuz hanlari Isim Iktidar donemi Kazakca isimEbu l Khair 1718 1748 Әbilkajyr أبو الخيرNur Ali 1748 1786 Nur Әli نور عليEraly 1791 1794 Erәli ارالیEsim 1795 1797 Esim عاصمAyshuaq 1797 1805 Ajshuak ايشواقSer Gazi 1812 1824 Sher Ғazi شيرغازيBokei Hanlari Isim Iktidar donemi Kazakca isimBokei 1801 1815 Bokej بوكيShygai 1815 1823 Shygaj شیغیZhangir 1823 1845 Zhәngir جهانگیرAblai Khan in fantezi resmini iceren Kazakistan puluOrta cuz hanlari Isim Iktidar donemi Kazakca isimSameke 1719 1734 Sәmeke سميكيAbilmambet 1734 1771 Әbilmәmbet أبو المامبيتEbu l Mansur 1771 1781 Әbilmansur أبو المنصورVali 1781 1819 Uәli الواليGubeydullah 1819 1822 Ғubajdullah عبيد اللهRus Imparatorlugu donemindeki son resmi han Isim Iktidar donemi Kazakca isimKenesari 1841 1847 Kenesary كينيساري1916 Orta Asya Isyani Isim Iktidar donemi Kazakca isimAbdighappar Janbosynuly kk Әbdigappar Zhanbosynuly 1916 1917 Әbdigappar Zhanbosynuly عبد الغبار جانبوسينوليNotlar a b Bregel p 44 a b Bregel p 50 Bregel p 58 Bregel p 60 a b Bregel p 62 KaynakcaBregel Yuri Orta Asya Tarihsel Atlasi Dogu Calismalari El Kitabi Bolum 8 Ural ve Orta Asya Calismalari Leiden Brill 2003 Zholdaspaev S ve D Babaev 7 sinif Istoriia srednevekogo Kazakistan Almati Atamura 2003 Kasimbayev Zh K 8 sinif Istoriia Kazakistana XVIII vek 1914 Almati Mektep 2004 Kazakistan Tarihi icin test materyalleri