Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kazanılmış başarısızlık sendromu veya öğrenilmiş çaresizlik sendromu, organizmanın göstermiş olduğu tepkilerin sonuca ulaşmaması durumunda, sonucu değiştiremeyeceğine karşı oluşan inanç ile gelen bir ruh hâli durumudur. İnsanlarda zamanla oluşan başarısızlıklar karşısında kişinin bir şeyleri başarma isteğini günden güne kaybetmesi sonucunda, belli bir konuda veya genel olarak başarısız olacağına dair bir inanç geliştirmesi ile kendini gösterir.
Teorinin oluşturulması ve deneysel çalışmalar
Kavram, Martin E. P. Seligman’ın 1960'lı yıllarda öğrenme ve korku arasındaki ilişkiyi incelerken Ivan Pavlov’un klasik koşullanma deneyinden yola çıkarak incelenip ortaya konmaya başlamıştır.
Martin Seligman'ın deneyleri ve öğrenilmiş çaresizlik teorisi, 1967 yılında Pennsylvania Üniversitesi'nde depresyona olan ilgisi ile birlikte ve bunun bir alt kolu olarak incelenmeye başladı. Seligman ve meslektaşları, köpeklerle birlikte başladıkları deneylerde, ilk fazda hoş olmayan bir durumdan kaçma seçeneği verilmeyen köpeklerin, çaresizliğe şartlandıklarını, deneyin ikinci fazında hoş olmayan bir durumdan kaçma seçeneği verildiğinde de bu fırsatları kullanmadıklarını gördüler. Deneyler, kediler, fareler ve balıklar ile sürdürülerek benzer sonuçlar elde edildi.
İnsanların bilişsel yeteneklerinin ve olayları yorumlama yeteneklerinin farklı olmaları nedeniyle hayvanlarla aynı koşullandırmalara tabi olmayabilecekleri nedeniyle benzer bir çalışma da insan deneklerle gerçekleştirildi. İlk olarak Japon asıllı Amerikalı bilim insanı Donald Hiroto insanlarda da benzer koşullar altında deneyler yaptı ve yine benzer sonuçlara ulaşarak insanlarda öğrenilmiş çaresizlik olgusunu kanıtladı.
Öğretilmiş çaresizlik
Kavramın bilim dünyasına kazandırılmasından sonraki süreçte, yine Martin Seligman'ın yaptığı deney ve incelemeler sonucunda, kendisi deneyip başarısız olan bireylerin (iyi niyetle deneyim aktarımı düşüncesiyle de olsa) çevrelerindeki diğer bireylerin benzer denemeyi yapmalarını engellemeye başladıkları bulgusuna ulaşıldı. Bu da kavramın "öğretilmiş çaresizlik" olarak tanımlanabilecek sosyal boyutunu ortaya koymaktaydı.
Öğretilmiş çaresizlik ve kaybetmişlik kültüründe, çevre tarafından bireylere neleri yapamayacakları o kadar güçlü bir biçimde aktarılır ki, bireyler içindeki başarma güçlerine, önlerindeki fırsatlara ve karşılaştıkları koşullara bakmaksızın, hiçbir denemede bulunmadan peşinen kaybetmeyi kabullenirler.
Belirtiler
Kişi bu durumda genelde depresyona yakın bir ruh hâli içine girebilmektedir.
Ne kadar ders çalışırsa çalışsın sınavdan düşük not alan bir öğrencinin, "Nasıl olsa yüksek not alamayacağım." düşüncesiyle ders çalışmaktan vazgeçmesi öğrenilmiş çaresizlik belirtisidir.
Öğrenilmiş çaresizlikte pasiflik söz konusudur. Ayrıca öğrenilmiş çaresizlik içerisinde olan birinde, pekiştireç ve cezadan kaçmaya isteksizlik vardır. Aslında bir nevi depresyon olarak algılanan öğrenilmiş çaresizlik, bunalımdaki insanların çaresizliği öğrenmesi sonucu meydana gelmektedir. Bu tip insanlar depresif durumda oldukları için hedeflerine "Ne olursa olsun yapamayacağım." mantığıyla yaklaşmaktadır. Bununla beraber depresyon, öğrenilmiş çaresizliğe göre daha kapsamlı bir kavramdır. Çünkü öğrenilmiş çaresizlik belirli bir hedef ya da olguyla ilişkilendirilebilir. Fakat depresyon daha genel ve görecelidir.
Çözüm yolları
Kişinin öncelikle tarafsız ve fazla duygusal olmayan bir bakış açısı içinde olayları objektif değerlendirmeyi öğrenmesi, mesleki açıdan telafi edebileceği eksiklerinin farkına varması ve bunları tamamlama aşamasında duygularından ziyade mantığı ile davranması önemli bir kaldıraç noktasıdır.
Kaynakça
- ^ Seligman, Martin E. P.; Maier, Steven F. (1967). "Failure to escape traumatic shock". Journal of Experimental Psychology (İngilizce), 74. ss. 1-9. doi:10.1037/h0024514.
- ^ Seligman, Martin E. P.; Overmier, J.B. (1967). "Effects of inescapable shock upon subsequent escape and avoidance responding". Journal of Comparative and Physiological Psychology (İngilizce), 63. ss. 28-33. doi:10.1037/h0024166.
- ^ Seligman, Martin E. P.; Hiroto, Donald S. "Generality of learned helplessness in man". Journal of Personality and Social Psychology (İngilizce), 31. ss. 311-327. doi:10.1037/h0076270.
- ^ Seligman, Martin E. P. (2007). Öğrenilmiş iyimserlik (Learned Optimism, Pocket Books, 1992). HYB Yayıncılık. ISBN . 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
- ^ Sekman, Mümin (2010). Her Şey Seninle Başlar: Kişisel Kurtuluş Savaşınızı Başlatın (15 bas.). Alfa Basım Yayım Dağıtım. s. 50. ISBN . 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2018.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yayınlar
- Seligman, Martin E. P. (1992). Helplessness: On Depression, Development, and Death (İngilizce). New York: W. H. Freeman. 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2018.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kazanilmis basarisizlik sendromu veya ogrenilmis caresizlik sendromu organizmanin gostermis oldugu tepkilerin sonuca ulasmamasi durumunda sonucu degistiremeyecegine karsi olusan inanc ile gelen bir ruh hali durumudur Insanlarda zamanla olusan basarisizliklar karsisinda kisinin bir seyleri basarma istegini gunden gune kaybetmesi sonucunda belli bir konuda veya genel olarak basarisiz olacagina dair bir inanc gelistirmesi ile kendini gosterir Seligman in kopeklerle yaptigi ogrenilmis caresizlik deneylerinde hayvanlarin bir yerden sok vererek diger yere ne zaman hareket ettigini olcen bir aparat kullanildi Teorinin olusturulmasi ve deneysel calismalarKavram Martin E P Seligman in 1960 li yillarda ogrenme ve korku arasindaki iliskiyi incelerken Ivan Pavlov un klasik kosullanma deneyinden yola cikarak incelenip ortaya konmaya baslamistir Martin Seligman in deneyleri ve ogrenilmis caresizlik teorisi 1967 yilinda Pennsylvania Universitesi nde depresyona olan ilgisi ile birlikte ve bunun bir alt kolu olarak incelenmeye basladi Seligman ve meslektaslari kopeklerle birlikte basladiklari deneylerde ilk fazda hos olmayan bir durumdan kacma secenegi verilmeyen kopeklerin caresizlige sartlandiklarini deneyin ikinci fazinda hos olmayan bir durumdan kacma secenegi verildiginde de bu firsatlari kullanmadiklarini gorduler Deneyler kediler fareler ve baliklar ile surdurulerek benzer sonuclar elde edildi Insanlarin bilissel yeteneklerinin ve olaylari yorumlama yeteneklerinin farkli olmalari nedeniyle hayvanlarla ayni kosullandirmalara tabi olmayabilecekleri nedeniyle benzer bir calisma da insan deneklerle gerceklestirildi Ilk olarak Japon asilli Amerikali bilim insani Donald Hiroto insanlarda da benzer kosullar altinda deneyler yapti ve yine benzer sonuclara ulasarak insanlarda ogrenilmis caresizlik olgusunu kanitladi Ogretilmis caresizlik Kavramin bilim dunyasina kazandirilmasindan sonraki surecte yine Martin Seligman in yaptigi deney ve incelemeler sonucunda kendisi deneyip basarisiz olan bireylerin iyi niyetle deneyim aktarimi dusuncesiyle de olsa cevrelerindeki diger bireylerin benzer denemeyi yapmalarini engellemeye basladiklari bulgusuna ulasildi Bu da kavramin ogretilmis caresizlik olarak tanimlanabilecek sosyal boyutunu ortaya koymaktaydi Ogretilmis caresizlik ve kaybetmislik kulturunde cevre tarafindan bireylere neleri yapamayacaklari o kadar guclu bir bicimde aktarilir ki bireyler icindeki basarma guclerine onlerindeki firsatlara ve karsilastiklari kosullara bakmaksizin hicbir denemede bulunmadan pesinen kaybetmeyi kabullenirler BelirtilerKisi bu durumda genelde depresyona yakin bir ruh hali icine girebilmektedir Ne kadar ders calisirsa calissin sinavdan dusuk not alan bir ogrencinin Nasil olsa yuksek not alamayacagim dusuncesiyle ders calismaktan vazgecmesi ogrenilmis caresizlik belirtisidir Ogrenilmis caresizlikte pasiflik soz konusudur Ayrica ogrenilmis caresizlik icerisinde olan birinde pekistirec ve cezadan kacmaya isteksizlik vardir Aslinda bir nevi depresyon olarak algilanan ogrenilmis caresizlik bunalimdaki insanlarin caresizligi ogrenmesi sonucu meydana gelmektedir Bu tip insanlar depresif durumda olduklari icin hedeflerine Ne olursa olsun yapamayacagim mantigiyla yaklasmaktadir Bununla beraber depresyon ogrenilmis caresizlige gore daha kapsamli bir kavramdir Cunku ogrenilmis caresizlik belirli bir hedef ya da olguyla iliskilendirilebilir Fakat depresyon daha genel ve gorecelidir Cozum yollariKisinin oncelikle tarafsiz ve fazla duygusal olmayan bir bakis acisi icinde olaylari objektif degerlendirmeyi ogrenmesi mesleki acidan telafi edebilecegi eksiklerinin farkina varmasi ve bunlari tamamlama asamasinda duygularindan ziyade mantigi ile davranmasi onemli bir kaldirac noktasidir Kaynakca Seligman Martin E P Maier Steven F 1967 Failure to escape traumatic shock Journal of Experimental Psychology Ingilizce 74 ss 1 9 doi 10 1037 h0024514 Seligman Martin E P Overmier J B 1967 Effects of inescapable shock upon subsequent escape and avoidance responding Journal of Comparative and Physiological Psychology Ingilizce 63 ss 28 33 doi 10 1037 h0024166 Seligman Martin E P Hiroto Donald S Generality of learned helplessness in man Journal of Personality and Social Psychology Ingilizce 31 ss 311 327 doi 10 1037 h0076270 Seligman Martin E P 2007 Ogrenilmis iyimserlik Learned Optimism Pocket Books 1992 HYB Yayincilik ISBN 978 97530 014 5 8 2 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2018 Sekman Mumin 2010 Her Sey Seninle Baslar Kisisel Kurtulus Savasinizi Baslatin 15 bas Alfa Basim Yayim Dagitim s 50 ISBN 978 60510 673 1 5 2 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Aralik 2018 Ayrica bakinizMobbingKonuyla ilgili yayinlarSeligman Martin E P 1992 Helplessness On Depression Development and Death Ingilizce New York W H Freeman 2 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2018