Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kazlı Çeşme, İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde bulunan ve adını aynasındaki kaz kabartmasından alan klasik üslupta bir Osmanlı çeşmesi.
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Meydan çeşmesi |
| Mimari tarz | Osmanlı klasik üslubu |
| Konum | Zeytinburnu, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°59′26″K 28°54′53″D / 40.99056°K 28.91472°D |
| Açılış | 1546-1547 |
Kazlıçeşme mahallesindeki Demirhane (Abay) Caddesi üzerindedir. Ayna çeşmesinde bulunan beyaz mermer üzerindeki bitki ve kaz kabartması meşhurdur. Bu kaz kabartmasından ötürü "Kazlı Çeşme" denilen çeşme, içinde bulunduğu semtin isminin kaynağıdır.
Bizans devşirme malzemesi olan ve 5. yüzyıla tarihlenen mermerin üstündeki kaz figürü 2002'de tahrip edilmiş ve 2010'da restore edilmiştir.
Tarih
Çeşmenin ilk defa İstanbul'un fethi sırasında yapıldığı rivayet edilir. Rivayete göre Osmanlı ordusunda su sıkıntısı baş gösterdiğinde sakabaşı bölgede uçan kazları takip ederek bir su kaynağı keşfetmiş bu haberin orduyu sevindirmesi üzerine suyun bulunduğu yere bir çeşme yaptırılmıştır.
H. 953 yılında (M. 1546-1547) aynı yere üzerinde kaz motifinin olduğu bir çeşme yapıldı. Bir duvar çeşmesi görünümündeki yapı, günümüzde arkasından geçen yol nedeniyle bir meydan çeşmesi görünümünü almıştır. Kitabesinde çeşmeyi yaptıranın Mehmet Bey olduğu yazar. Mehmet Bey’in Âşık Pir Mehmed Çelebi olduğu düşünülür.
Kaz motifi, çeşme nişindeki Bizans devşirme malzemesi olan beyaz mermerin üstünde bulunur. Çeşme, bu kaz motifi ile tanınmış ve semt, çeşmedeki kaz motifinden dolayı "Kazlıçeşme" adını almıştır. Evliya Çelebi, Seyahatnâmesi'nde çeşmenin üstündeki kaz motifi hakkında şu sözleri yazar:
| “ | Yedikule kasabasının dışında bir çeşme-i canfezarin (taze can veren) kemeri altında carköşe (dört köşe) bir beyaz mermer üzerine üstad-ı mermer bir kaz tasvir etmiştir ki, dillerle tabiri imkansızdır. | ” |
Geçmişte, çeşmenin arkasında bir namazgâh bulunmaktaydı. Bu alan, uzun zaman kahvehane olarak kullanılmıştır.
2002’de çeşmedeki kaz kabartması altın avcıları tarafından altın yumurta veya para bulma umuduyla tahrip edildi. Definecilerin geride bıraktığı mermer parçaları incelenip 5. yüzyıla ait oldukları ispatlandı. Kırılan parçalar ters çevrilip bir araya getirildiğine ortaya çıkan desenlerin bir kristogram motifine ait olduğu; Bizans dönemine ait mermerin Osmanlı döneminde ters çevrilip üzerine tombul bir kaz tasviri yapılmış olduğu anlaşıldı. Mermer, 2010'da orijinaline uygun olarak restore edilmiştir.
Çeşme
Haznesiyle birlikte kesme taştan yapılan çeşme, tek cephelidir. Silmelerle belirlenmiş dikdörtgen cephesinde basık sivri kemerli çeşme nişi bulunur. Kemerin kilit taşına kabartma olarak küçük bir rozet işlenmiştir.
Kemerin üst kısmındaki mermer kitabede "Her canlı şeyi sudan yarattık" ayeti (Enbiyâ Suresi 30. ayeti) işlenmiştir. 1930'lu-1940'lı yıllara ait fotoğraflarda görülen orijinal mermer kitabe kaybolmuştur. Mevcut kitabe, 2000'li yıllardaki restorasyon sırasında uzman bir hattat tarafından yazılarak yerine konulmuş yenisidir.
Çeşme aynasında, dilimli beş kartuşa yazılmış dikdörtgen mermer kitabe yer alır. Kitabenin alt kısmında bulunan beyaz mermer Bizans devrine aittir. Kabartmada çeşmeye adını veren ve Osmanlı döneminde yapıldığı tespit edilen kaz figürü bulunur. Kaz figürünün önünde yıldız biçiminde yaprak olan bir dal vardır.
Çeşmenin iki yanınaki kesme taş yüzeyde yuvarlak kemerli birer tas koyma yuvası bulunur.
Sivri kemerli niş derinliğinde teknesi bulunur. Eski fotoğraflarda, çeşmenin sağında biraz geride duran iki lüleli ayrı bir tekne olduğu görülür.
Çeşmenin yanlarında birer sadaka taşı vardır.
Kitabe
Çeşme aynasındaki sülüs hatla yazılmış Türkçe kitabede şu sözler yazılıdır:
| “ | Kim nazar etdi bu âb-ı sâfiye Dedi buna Kevser olmaz kâfiye Mehmed Bey ki yapdı hayr-i âlî Getürdü âleme bir mâ-i cârî Gördü bir âşık dedi târîhini Nûş iden yârâne sahhan âfiye. | ” |
| — Sene 953 | ||
Kitabede ebced hesabıyla H. 953 (M.1546) tarihi düşülmüştür. Kitâbede adı geçen Mehmet Bey’in, H. 979 yılında Üsküp’te ölen müderris Âşık Pir Mehmed Çelebi olduğu düşünülür.
Kaynakça
- ^ "Kazlıçeşme". kulturvadisi.com. 2 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ a b c d e f Sarıdikmen, Gül. "Zeytinburnu'nun Târihî Çeşmeleri". Zdergisi İstanbul. 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ a b "1600 Yıllık Kaz Figürü Restore Ediliyor..." Zeytinburnu Belediyesi. 25 Şubat 2010. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ "Kazlıçeşme'deki 'kaz' figürü, polisin gözü önünde çalındı!". v3.arkitera.com. 14 Kasım 2002. 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ . Hürriyet. 24 Ağustos 2003. 20 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ a b c Taymaz, Beyza (2022). "Osmanlı dönemi İstanbul sebil ve çeşme kitabelerinin biçim ve içerik açısından değerlendirilmesi". İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kazli Cesme Istanbul un Zeytinburnu ilcesinde bulunan ve adini aynasindaki kaz kabartmasindan alan klasik uslupta bir Osmanli cesmesi Kazli CesmeGenel bilgilerTurMeydan cesmesiMimari tarzOsmanli klasik uslubuKonumZeytinburnu Istanbul TurkiyeKoordinatlar40 59 26 K 28 54 53 D 40 99056 K 28 91472 D 40 99056 28 91472Acilis1546 1547 Kazlicesme mahallesindeki Demirhane Abay Caddesi uzerindedir Ayna cesmesinde bulunan beyaz mermer uzerindeki bitki ve kaz kabartmasi meshurdur Bu kaz kabartmasindan oturu Kazli Cesme denilen cesme icinde bulundugu semtin isminin kaynagidir Bizans devsirme malzemesi olan ve 5 yuzyila tarihlenen mermerin ustundeki kaz figuru 2002 de tahrip edilmis ve 2010 da restore edilmistir Tarih9 Mart 1935 tarihli Aksam gazetesinde Hikmet Feridun Es in bir roportajinda Kazlicesme isminin hikayesi Cesmenin ilk defa Istanbul un fethi sirasinda yapildigi rivayet edilir Rivayete gore Osmanli ordusunda su sikintisi bas gosterdiginde sakabasi bolgede ucan kazlari takip ederek bir su kaynagi kesfetmis bu haberin orduyu sevindirmesi uzerine suyun bulundugu yere bir cesme yaptirilmistir H 953 yilinda M 1546 1547 ayni yere uzerinde kaz motifinin oldugu bir cesme yapildi Bir duvar cesmesi gorunumundeki yapi gunumuzde arkasindan gecen yol nedeniyle bir meydan cesmesi gorunumunu almistir Kitabesinde cesmeyi yaptiranin Mehmet Bey oldugu yazar Mehmet Bey in Asik Pir Mehmed Celebi oldugu dusunulur Kaz motifi cesme nisindeki Bizans devsirme malzemesi olan beyaz mermerin ustunde bulunur Cesme bu kaz motifi ile taninmis ve semt cesmedeki kaz motifinden dolayi Kazlicesme adini almistir Evliya Celebi Seyahatnamesi nde cesmenin ustundeki kaz motifi hakkinda su sozleri yazar Yedikule kasabasinin disinda bir cesme i canfezarin taze can veren kemeri altinda carkose dort kose bir beyaz mermer uzerine ustad i mermer bir kaz tasvir etmistir ki dillerle tabiri imkansizdir Gecmiste cesmenin arkasinda bir namazgah bulunmaktaydi Bu alan uzun zaman kahvehane olarak kullanilmistir 2002 de cesmedeki kaz kabartmasi altin avcilari tarafindan altin yumurta veya para bulma umuduyla tahrip edildi Definecilerin geride biraktigi mermer parcalari incelenip 5 yuzyila ait olduklari ispatlandi Kirilan parcalar ters cevrilip bir araya getirildigine ortaya cikan desenlerin bir kristogram motifine ait oldugu Bizans donemine ait mermerin Osmanli doneminde ters cevrilip uzerine tombul bir kaz tasviri yapilmis oldugu anlasildi Mermer 2010 da orijinaline uygun olarak restore edilmistir CesmeCesmenin cephesi Haznesiyle birlikte kesme tastan yapilan cesme tek cephelidir Silmelerle belirlenmis dikdortgen cephesinde basik sivri kemerli cesme nisi bulunur Kemerin kilit tasina kabartma olarak kucuk bir rozet islenmistir Kemerin ust kismindaki mermer kitabede Her canli seyi sudan yarattik ayeti Enbiya Suresi 30 ayeti islenmistir 1930 lu 1940 li yillara ait fotograflarda gorulen orijinal mermer kitabe kaybolmustur Mevcut kitabe 2000 li yillardaki restorasyon sirasinda uzman bir hattat tarafindan yazilarak yerine konulmus yenisidir Cesme aynasinda dilimli bes kartusa yazilmis dikdortgen mermer kitabe yer alir Kitabenin alt kisminda bulunan beyaz mermer Bizans devrine aittir Kabartmada cesmeye adini veren ve Osmanli doneminde yapildigi tespit edilen kaz figuru bulunur Kaz figurunun onunde yildiz biciminde yaprak olan bir dal vardir Cesmenin iki yaninaki kesme tas yuzeyde yuvarlak kemerli birer tas koyma yuvasi bulunur Sivri kemerli nis derinliginde teknesi bulunur Eski fotograflarda cesmenin saginda biraz geride duran iki luleli ayri bir tekne oldugu gorulur Cesmenin yanlarinda birer sadaka tasi vardir KitabeCesme aynasindaki sulus hatla yazilmis Turkce kitabede su sozler yazilidir Kim nazar etdi bu ab i safiye Dedi buna Kevser olmaz kafiye Mehmed Bey ki yapdi hayr i ali Geturdu aleme bir ma i cari Gordu bir asik dedi tarihini Nus iden yarane sahhan afiye Sene 953 Kitabede ebced hesabiyla H 953 M 1546 tarihi dusulmustur Kitabede adi gecen Mehmet Bey in H 979 yilinda Uskup te olen muderris Asik Pir Mehmed Celebi oldugu dusunulur Kaynakca Kazlicesme kulturvadisi com 2 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Nisan 2024 a b c d e f Saridikmen Gul Zeytinburnu nun Tarihi Cesmeleri Zdergisi Istanbul 30 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Nisan 2024 a b 1600 Yillik Kaz Figuru Restore Ediliyor Zeytinburnu Belediyesi 25 Subat 2010 28 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Nisan 2024 Kazlicesme deki kaz figuru polisin gozu onunde calindi v3 arkitera com 14 Kasim 2002 8 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Nisan 2024 Hurriyet 24 Agustos 2003 20 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Nisan 2024 a b c Taymaz Beyza 2022 Osmanli donemi Istanbul sebil ve cesme kitabelerinin bicim ve icerik acisindan degerlendirilmesi Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi