Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ocak 2024) |
Kabartma veya diğer adıyla rölyef, yüzey üzerine yapılan yükseltme ya da çökertmelere denir.
Alçak ve yüksek rölyef olmak üzere ikiye ayrılır. Mimarlıkta da heykel sanatında da kullanılan bir terimdir. Yüzey üzerine yükseltilerek yapılıyorsa yüksek rölyef, çökertilerek yapılıyorsa alçak rölyef adını alır. Üzeri işlenebilir malzemeleri şekillendirme olarak da tanımlanabilir. Kabartma, sanat kolları dahil endüstri, tarım ve günlük hayatta da kullanılır.
Mimarlıkta kil, alçı, taş gibi işlenebilir malzemelerin yüzeyinde, alçaklı, yüksekli şekiller meydana getirmektir. Kabartma, ışık alan ve almayan yönlerin belirme derecesine ve yüzey şekline göre, alçak, orta yüksek olarak çeşitlenir. Alçak kabartma, yüzeyden çok az ayrılan kabartmalardır. Madalyon, para vb. şeylerde görülen kabartmalar bu şekildedir. Yüksek kabartma, yüzeyden oldukça yükselen kabartmalardır. Şeklin hemen hemen yarısı denilebilecek derecede yüksektir. Rond-bos kabartmalar ise heykele yaklaşır şekildedir. Şekiller satıha alçak taraflarından yapıştırılmış gibidirler.
Kabartma olarak yapılmış süslemeler, mimari yapılarda taşa, mermere işlendikleri gibi madenden ve ahşaptan yapılmış eşyalar üzerinde de görülürler. Şamdan, kapı tokmağı gibi madeni eşyalarda, kapı, pencere kanadı, rahle, dolap, çekmece gibi ahşap eşyalarda kabartma şeklinde yapılmış süslemelere çok rastlanır. Mimari eserlerin dış veya iç cephelerinde yapının görülecek yerlerinde taş veya mermer üstüne kabartılarak yapılmış süslemeler vardır.
Büyük Selçuklu devri mimarları, ana malzeme olan tuğlayı süslemede kullanmalarının yanında, stüko üzerinde yaptıkları kabartmalardan da geniş ölçüde faydalanmışlardır. Arabesk süslemeler arasındaki kufi yazıyla elde edilen kabartma süslemeler, Selçuklu mimarisinin karakteristik özelliği olarak kabul edilir. Merv, Nişabur ve Kazvin'de bulunan Selçuklu eserleri, bu mimarinin kabartma süslemelerinin en güzel örnekleridir.
Anadolu Selçuklu mimarisinde süs unsuru ön planda yer alır. Binalar geniş süslemeye imkân verecek tarzda inşa edilmiş gibidir. Kapı, pencere, söve ve friz gibi unsurlar şerit, örgü, kabara ve palmet gibi kabartmalarla bezenmiştir. Taş işlemeciliğinin ilerlediği Anadolu Selçuklu mimarisinde özellikle portallerde rumi denilen süsleme şekli kabartma olarak tatbik edilmiştir. Bu devre ait kabartma süslemeye en iyi örnekler, Divriği Ulu Cami, Karatay Medresesi, portali, Konya Sırçalı Medrese, Erzurum Çifte Minareli Medresede görülür.
Osmanlı sanatında taş işçiliği üç ana grupta toplanır: 1. Kabartma, 2. Şebeke, 3. Renkli taş. İlk devir Osmanlı mimarisinin taş süslemesinin önemli bir kısmını kabartmalar teşkil eder. Yuvarlak, sivri profilli veya düz yüzeyli olmak üzere çeşitli teknikler alçak kabartma olarak tatbik edilmiştir. İznik Yeşil Cami taş süsleme sanatının en iyi örneklerine sahiptir. Sütun ve paye başlıkları ile kemer yastıklarında görülen lotus ve palmet motifleri düz satıhlı kabartma tekniğiyle yapılmıştır. Bursa Yıldırım Camiinde ise kabartma klasikleşmiş bir görüntü içindedir. Mukarnasın bol ve ince işçilikle kullanılması camiye ayrı bir özellik kazandırmaktadır. Bursa Yeşil Camii ise, klasik devirde Osmanlı taş işçiliğinin varacağı en olgun seviyede süslemelere sahiptir. Edirne Üç Şerefeli Camiinde de taşa işlenmiş kabartma yazının en girift istifli örneklerinden biri portalinde görülebilir.
Çok çeşitli zevklerin, işçiliğin ve motif bileşimlerinin ortaya konulduğu Osmanlı mimari sanatı, 17. asırdan sonra klişeleşmiş ve rumi grubu ile mukarnasın bol kullanıldığı eserler vermeye başlamıştır.
Alçak kabartma
Bir yüzeyden, hafif bir çıkıntı olarak ayrılan heykel türüne denir.
Ortadoğu'da, eski çağlardan kalam din dışı ya da dinsel süslemelerde kullanılan birçok alçakkabartma bulundu. Alçakkabartmanın temel kuralları, taş malzeme açısından fakir olmasına rağmen, Sümer sanatı tarafından saptandı. Öteki halklar, topraklarında bulunan malzemeye göre, kaya (hititler) ya da taş levhalar üzerine (Asurlatr ve Ahemenid Persler), eski olayları canlandıran sahneler işlediler. Mısırlılar, en eski çağlardan beri, mezar odalarını, tapınaklarını, sunak taşlarını, dikilitaşlarını, oyulmuş ya da yüzeyleri geçişli alçakkabartmalarla süslemişlerdi. Yunanlılari tapınaklarının frizlerine alçakkabartma eklediler (Parthenon'un Panathenaia frizi).
Günümüzde kabartma sanatı
Kabartma sanatındaki geçmişi Antik Yunan'a ve daha öncesindeki eski Anadolu uygarlıklarına kadar dayanan Türkiye, bu köklü mirasını birçok kabartma sanatı dalında devam ettirmektedir. Bu kabartma sanatı dallarından Türkiye'de en sık rastlananlarından birisi bakır (kabartma) rölyef sanatıdır. Tablolar, duvar kompozisyonları, dekoratif kaplamalar (şömine, davlumbaz, kapı, sehpa ve çeşitli eşya kaplamaları gibi örneklerine günümüzde sıkça rastlanmaktadır. Türkiye'de bu amaçla üretim yapan firma ve şahıslar daha çok Elazığ, Urfa, Erzincan, Konya, Çorum ve Samsun illerimizde yer almaktadır. Fakat birçok kültürel tarihe sahip olan sanat dalında olduğu gibi Türkiye'deki bakır kabartma ile sanat olarak ilgilenen uzman sanatçı sayısı çok azdır. Ayrıca Kabartma sanatı icra edilirken tamamen geleneksel yöntemlerin kullanılması, el emeğinin çok fazla olması ve ortaya çıkan eserlerin eşsiz olması bakır rölyef sanat eserlerini çok değerli kılmaktadır.
Bakır Kabartma Nasıl Yapılır
Kabartılmak istenen bakır levha kalınlığına ve motif detaylarına göre çeşitli materyallerden (ahşap, metal, plastik vs.) üretilen kabartma kalemleri-aletleri kullanılır. Genellikle kabartma kalemleri kabartmayı yapan sanatçının kendi kullanımına göre tasarlayıp imal ettiği aletlerdir. Bakır levha yüzeyi temizlenerek işlenecek olan motif yüzeye çizilir. Çizilen motif daha sonra uzaktan-yakına ilkesi göz önünde bulundurularak kabartılmaya başlanır. Her kabartma evresinde kabarması istenmeyen fon tekrar tekrar indirilmelidir. Kabartma işlemi tamamlandıktan sonra rölyef yüzeyi tekrar temizlenerek zırnıklama işlemi yapılır. Zırnık adı verilen sodyumsülfat bileşiği, az miktarda kükürt ve bolca su ile karıştırılarak kaynatılır. Kaynayan kimyasal karışım özenle, temizlenmiş rölyef yüzeyine sürülerek bakırın koyu bir renk almasını sağlar. Zırnıklama işlemi bittikten sonra rölyef kurumaya bırakılır. Kuruyan rölyef üzeri ince bir zımpara veya benzeri bir materyal ile temizlenerek çukur bölgelerin koyu renkte kalması sağlanır. Bu işlem sona erdikten sonra verniklenen rölyef tamamlanmış olur.
Konuyla ilgili yayınlar
- Çakır Atıl, Arzu (2015). "Rölyef heykel". Yedi, 14. ss. 1-10. doi:10.17484/yedi.30628. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Şubat 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ocak 2024 Kabartma veya diger adiyla rolyef yuzey uzerine yapilan yukseltme ya da cokertmelere denir Italya Floransa daki Floransa Vaftizhanesinde Lorenzo Ghiberti nin yaldizli bronz Cennet Kapilari nin yuksek rolyefli ana figurleri cogunlukla alcak kabartmali arka planlarla birlestiren yandan gorunumuLondra daki nin tabanini cevreleyen yuksek rolyefli nin bir yuzu Baslarin cogu ve bircok ayak tamamen alttan kesilmistir ancak govdeler arkasindaki yuzeye gecmistir Asagidan gorulebilecek sekilde yerlestirilmis Roma sunagi Ara Pacis te yuksek ve alcak kabartmanin ortak bir karisimi Altta alcak kabartma susleme Alcak ve yuksek rolyef olmak uzere ikiye ayrilir Mimarlikta da heykel sanatinda da kullanilan bir terimdir Yuzey uzerine yukseltilerek yapiliyorsa yuksek rolyef cokertilerek yapiliyorsa alcak rolyef adini alir Uzeri islenebilir malzemeleri sekillendirme olarak da tanimlanabilir Kabartma sanat kollari dahil endustri tarim ve gunluk hayatta da kullanilir Mimarlikta kil alci tas gibi islenebilir malzemelerin yuzeyinde alcakli yuksekli sekiller meydana getirmektir Kabartma isik alan ve almayan yonlerin belirme derecesine ve yuzey sekline gore alcak orta yuksek olarak cesitlenir Alcak kabartma yuzeyden cok az ayrilan kabartmalardir Madalyon para vb seylerde gorulen kabartmalar bu sekildedir Yuksek kabartma yuzeyden oldukca yukselen kabartmalardir Seklin hemen hemen yarisi denilebilecek derecede yuksektir Rond bos kabartmalar ise heykele yaklasir sekildedir Sekiller satiha alcak taraflarindan yapistirilmis gibidirler Kabartma olarak yapilmis suslemeler mimari yapilarda tasa mermere islendikleri gibi madenden ve ahsaptan yapilmis esyalar uzerinde de gorulurler Samdan kapi tokmagi gibi madeni esyalarda kapi pencere kanadi rahle dolap cekmece gibi ahsap esyalarda kabartma seklinde yapilmis suslemelere cok rastlanir Mimari eserlerin dis veya ic cephelerinde yapinin gorulecek yerlerinde tas veya mermer ustune kabartilarak yapilmis suslemeler vardir Buyuk Selcuklu devri mimarlari ana malzeme olan tuglayi suslemede kullanmalarinin yaninda stuko uzerinde yaptiklari kabartmalardan da genis olcude faydalanmislardir Arabesk suslemeler arasindaki kufi yaziyla elde edilen kabartma suslemeler Selcuklu mimarisinin karakteristik ozelligi olarak kabul edilir Merv Nisabur ve Kazvin de bulunan Selcuklu eserleri bu mimarinin kabartma suslemelerinin en guzel ornekleridir Anadolu Selcuklu mimarisinde sus unsuru on planda yer alir Binalar genis suslemeye imkan verecek tarzda insa edilmis gibidir Kapi pencere sove ve friz gibi unsurlar serit orgu kabara ve palmet gibi kabartmalarla bezenmistir Tas islemeciliginin ilerledigi Anadolu Selcuklu mimarisinde ozellikle portallerde rumi denilen susleme sekli kabartma olarak tatbik edilmistir Bu devre ait kabartma suslemeye en iyi ornekler Divrigi Ulu Cami Karatay Medresesi portali Konya Sircali Medrese Erzurum Cifte Minareli Medresede gorulur Osmanli sanatinda tas isciligi uc ana grupta toplanir 1 Kabartma 2 Sebeke 3 Renkli tas Ilk devir Osmanli mimarisinin tas suslemesinin onemli bir kismini kabartmalar teskil eder Yuvarlak sivri profilli veya duz yuzeyli olmak uzere cesitli teknikler alcak kabartma olarak tatbik edilmistir Iznik Yesil Cami tas susleme sanatinin en iyi orneklerine sahiptir Sutun ve paye basliklari ile kemer yastiklarinda gorulen lotus ve palmet motifleri duz satihli kabartma teknigiyle yapilmistir Bursa Yildirim Camiinde ise kabartma klasiklesmis bir goruntu icindedir Mukarnasin bol ve ince iscilikle kullanilmasi camiye ayri bir ozellik kazandirmaktadir Bursa Yesil Camii ise klasik devirde Osmanli tas isciliginin varacagi en olgun seviyede suslemelere sahiptir Edirne Uc Serefeli Camiinde de tasa islenmis kabartma yazinin en girift istifli orneklerinden biri portalinde gorulebilir Cok cesitli zevklerin isciligin ve motif bilesimlerinin ortaya konuldugu Osmanli mimari sanati 17 asirdan sonra kliselesmis ve rumi grubu ile mukarnasin bol kullanildigi eserler vermeye baslamistir Alcak kabartmaBir yuzeyden hafif bir cikinti olarak ayrilan heykel turune denir Ortadogu da eski caglardan kalam din disi ya da dinsel suslemelerde kullanilan bircok alcakkabartma bulundu Alcakkabartmanin temel kurallari tas malzeme acisindan fakir olmasina ragmen Sumer sanati tarafindan saptandi Oteki halklar topraklarinda bulunan malzemeye gore kaya hititler ya da tas levhalar uzerine Asurlatr ve Ahemenid Persler eski olaylari canlandiran sahneler islediler Misirlilar en eski caglardan beri mezar odalarini tapinaklarini sunak taslarini dikilitaslarini oyulmus ya da yuzeyleri gecisli alcakkabartmalarla suslemislerdi Yunanlilari tapinaklarinin frizlerine alcakkabartma eklediler Parthenon un Panathenaia frizi Gunumuzde kabartma sanatiKabartma sanatindaki gecmisi Antik Yunan a ve daha oncesindeki eski Anadolu uygarliklarina kadar dayanan Turkiye bu koklu mirasini bircok kabartma sanati dalinda devam ettirmektedir Bu kabartma sanati dallarindan Turkiye de en sik rastlananlarindan birisi bakir kabartma rolyef sanatidir Tablolar duvar kompozisyonlari dekoratif kaplamalar somine davlumbaz kapi sehpa ve cesitli esya kaplamalari gibi orneklerine gunumuzde sikca rastlanmaktadir Turkiye de bu amacla uretim yapan firma ve sahislar daha cok Elazig Urfa Erzincan Konya Corum ve Samsun illerimizde yer almaktadir Fakat bircok kulturel tarihe sahip olan sanat dalinda oldugu gibi Turkiye deki bakir kabartma ile sanat olarak ilgilenen uzman sanatci sayisi cok azdir Ayrica Kabartma sanati icra edilirken tamamen geleneksel yontemlerin kullanilmasi el emeginin cok fazla olmasi ve ortaya cikan eserlerin essiz olmasi bakir rolyef sanat eserlerini cok degerli kilmaktadir Bakir Kabartma Nasil YapilirKabartilmak istenen bakir levha kalinligina ve motif detaylarina gore cesitli materyallerden ahsap metal plastik vs uretilen kabartma kalemleri aletleri kullanilir Genellikle kabartma kalemleri kabartmayi yapan sanatcinin kendi kullanimina gore tasarlayip imal ettigi aletlerdir Bakir levha yuzeyi temizlenerek islenecek olan motif yuzeye cizilir Cizilen motif daha sonra uzaktan yakina ilkesi goz onunde bulundurularak kabartilmaya baslanir Her kabartma evresinde kabarmasi istenmeyen fon tekrar tekrar indirilmelidir Kabartma islemi tamamlandiktan sonra rolyef yuzeyi tekrar temizlenerek zirniklama islemi yapilir Zirnik adi verilen sodyumsulfat bilesigi az miktarda kukurt ve bolca su ile karistirilarak kaynatilir Kaynayan kimyasal karisim ozenle temizlenmis rolyef yuzeyine surulerek bakirin koyu bir renk almasini saglar Zirniklama islemi bittikten sonra rolyef kurumaya birakilir Kuruyan rolyef uzeri ince bir zimpara veya benzeri bir materyal ile temizlenerek cukur bolgelerin koyu renkte kalmasi saglanir Bu islem sona erdikten sonra verniklenen rolyef tamamlanmis olur Konuyla ilgili yayinlarCakir Atil Arzu 2015 Rolyef heykel Yedi 14 ss 1 10 doi 10 17484 yedi 30628 21 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Subat 2020