Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Khertek Amirbitovna Ançımaa-Toka, (Rusça: Хертек Амырбитовна Анчимаа-Тока, 1 Ocak 1912 – 4 Kasım 2008) Tuva-Sovyet politikacı, 1940–44 yılları arasında Tuva Halk Cumhuriyeti'nin Küçük Kurul adlı meclisinin başkanı.
| Khertek Amirbitovna Ançımaa-Toka Хертек Анчимаа-Тока | |
|---|---|
| Tuva Halk Cumhuriyeti Küçük Kurul Başkanı | |
| Görev süresi 6 Nisan 1940 - 11 Ekim 1944 | |
| Başbakan | Bair Ondar Saryg-Dongak Chymba |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | Pozisyon yürürlükten kalktı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1 Ocak 1912 Bay-Tayga, Tandı Uranhay (bugün Rusya) |
| Ölüm | 4 Kasım 2008 (96 yaşında) |
| Milliyeti | Tuva |
| Partisi | Tuva Halk-İnkılap Partisi |
| Evlilik(ler) | Salçak Toka |
| Bitirdiği okul | Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi |
| Mesleği | Siyasetçi |
Modern dünya tarihindeki soydan geçmeyen ilk kadın devlet başkanıdır.
Ayrıca 97 yaşına kadar yaşayan Ançımaa-Toka, en uzun yaşayan devlet liderleri arasında yer almaktadır.
Eşi Salçak Kalbak-Herekoğlu (Salçak Toka) Tuva Halk Cumhuriyeti'ni Sovyet Rusya'ya bağladığından dolayı, Tuva halkı ona "TOKA" soyadını yakıştırmıştır. TOKA kısaltmasının açılımı "Tuva'yı Orustarga (Ruslara) Katıştıran (katan) Aşak (koca)" şeklindedir.
Hayatı
Ançımaa-Toka Tuva'nın bugünkü Bay-Tayga ilinin (Kızıl-Dağ) köyünde doğdu. Doğumunun birkaç ay öncesinde 10 Ekim 1911 tarihinde, Çing Hanedanı'nın çöküşüyle, Çin idaresi sona ermiş ve bağımsız Tandı Uranhay devletinin kurulmasına yol açmıştır. Moğol ve Tuva soyluları etkin olmuşlardır.
Ançımaa, avcı-köylü bir ailenin 3. çocuğu olarak doğdu. 1914 yılında Rusya'nın himayesi altında bulunan Tuva, 1917 yılında başlayan Rus İç Savaşı sırasında bir mücadele alanına dönüştü. Kızıl Ordu ve karşı-devrim güçleri arasında meydana gelen birkaç çarpışmadan sonra bölge ve başkent Kızıl (şehir) bolşevik üstünlüğünü tanıdı. Tuva'daki muhafazakâr güçler 1920 yılında tamamen yenildiler. Sonunda 17 Ağustos 1921 tarihinde Tuva Halk Cumhuriyeti ilan edildi. Kurulan Sovyet yanlısı hükûmet önemli eğitim fırsatları oluşturdu ve az sayıda da olsa Tuva gençlerini, özellikle kadınları eğitti. Bu eğitim seferberliği sırasında Moğolca okuma yazmayı öğrenen Anchımaa, 18 yaşına geldiğinde de, yeni oluşturulan ilk ulusal Tuva alfabesini ilk öğrenenlerden olmuştur. Ardından devlet tarafından öğretmen olarak işe alındı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin gençlik yapılanması Komsomol'un muadili olan Tuva Halk-İnkılap Partisi'nin (TNRP) gençlik örgütü Devrimci Gençlik Birliği (Revolutionary Youth Union-Revsomol) içinde yer aldı.
Stalinist ideolojinin etkisi ile Donduk Kuular idam edilip, Ançımaa'nın eşi Salçak Toka Tuva Halk-İnkılap Partisi partisinin genel sekreterliğine geldi. Bu dönemde karşı-devrimci liderler ve "Japon casusların" özel mahkemede yargılanıp ölüm cezasına çarptırılmalarında, artık parti liderleri arasında yer alan da rol almıştır.
Nisan 1940'ta Ançımaa Tuva Halk Cumhuriyeti Küçük Kurul Başkanı seçilerek Tuva Halk Cumhuriyeti'nin devlet başkanı oldu. Aynı yıl Tuva Halk-İnkılap Partisi genel sekreteri Salçak Toka ile evlendi. Bu evlilik, devletin en güçlü iki politikacısı birleştirmiş oldu. O dönem komünist ve devrimcilerde yaygın olduğu üzere, evlilik öncesi soyadını korudu. Ancak 1973 yılında eşinin ölümünün ardından soyadını değiştirdi. Ançımaa ve Toka, ülkenin bundan sonraki 30 yılına birlikte egemen oldular.
Tuva'nın Moskova yanlısı tutumu, savaş sırasında Latin alfabesinin yerine Kiril alfabesine geçmesine neden oldu. Karara muhalefet edilmesine rağmen, Ançımaa ve Toka ağırlığını koyarak kararın alınmasını sağladı. Sovyetler, ülkenin mineral kaynaklarını talep ettiler. Moğolistan ve Çin ile aralarındaki jeopolitik anlaşmazlıklara 1944 yılının Kasım ayında kesin bir son verildi.
Ançımaa bir yandan da sanat ve edebiyat çalışmalarına devam ediyordu. 1962 yılında she became vice-chairwoman of Tuva Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı olarak Tuva Sovyet hükûmetinin 2. önemli makamına geldi. Sorumlulukları arasında sosyal refah, sağlık, eğitim, kültür, spor ve propaganda bulunuyordu.
1972 yılında emekli oldu. 1973 yılında eşinin ölümünün ardından soyadını "Ançımaa-Toka" olarak değiştirdi. Hayatının bundan sonrasını, ölümüe kadar sakin ve politikadan uzak yaşadı. Ançımaa-Toka 4 Kasım 2008 tarihinde Tuva'da öldüğünde 97 yaşındaydı.
Kaynakça
- ^ a b "Khertek Ançımaa-Toka: Dünyanın İlk Kadın Devlet Başkanı" 18 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Times Online, 2 Ekim 2008, erişim tarihi 22 Ekim 2009.
- ^ Vasilev, Dimitri (2005). "The Sayan-Altain Mountain Region and South-Eastern Siberia". Chahryar Adle, Madhavan Palat and Anara Tabyshalieva (Ed.). History of Civilizations of Central Asia. Volume 6: Towards the Contemporary Period. Paris, France: UNESCO Publishing. ss. 335-336. ISBN .
- ^ a b Oyun, Dina. "Исполнилось 100 лет со дня рождения первой в мировой истории женщины-президента (Russian)". TuvaOnline. 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2013.
- ^ a b Sanders, Alan (2010). Historical Dictionary of Mongolia. Lanham, MD: Scarecrow Press. s. 718. ISBN .
- ^ Jackson, Guida (2009). Women leaders of Africa, Asia, Middle East and Pacific : a biographical reference. Bloomington, IN: Xlibris Publishing. s. 158. ISBN .
- ^ Forsyth, James (2000). A History of the Peoples of Siberia: Russia's North Asian Colony 1581–1990. Cambridge, UK: Cambridge University Press. s. 356. ISBN .
- ^ "В России отмечают День памяти жерт политических репрессий (Russian)". TuvaPlus News. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2013.
- ^ Oyun, Dina. "В Туве проведут вечер Памяти первой в мировой истории женщины-президента (Russian)". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2013.
Dış bağlantılar
- Article in Times Online about Khertek Anchimaa18 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Article about Anchimaa-Toka25 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
- Khertek Anchimaa-Toka's obituary3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen | Tuva Halk Cumhuriyeti Küçük Kurul Başkanı 1940–1944 | Pozisyon yürürlükten kalktı |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Khertek Amirbitovna Ancimaa Toka Rusca Hertek Amyrbitovna Anchimaa Toka 1 Ocak 1912 4 Kasim 2008 Tuva Sovyet politikaci 1940 44 yillari arasinda Tuva Halk Cumhuriyeti nin Kucuk Kurul adli meclisinin baskani Khertek Amirbitovna Ancimaa Toka Hertek Anchimaa TokaTuva Halk Cumhuriyeti Kucuk Kurul BaskaniGorev suresi 6 Nisan 1940 11 Ekim 1944Basbakan Bair Ondar Saryg Dongak ChymbaYerine geldigiYerine gelen Pozisyon yururlukten kalktiKisisel bilgilerDogum 1 Ocak 1912 1912 01 01 Bay Tayga Tandi Uranhay bugun Rusya Olum 4 Kasim 2008 96 yasinda Milliyeti TuvaPartisi Tuva Halk Inkilap PartisiEvlilik ler Salcak TokaBitirdigi okul Dogu Emekcileri Komunist UniversitesiMeslegi Siyasetci Modern dunya tarihindeki soydan gecmeyen ilk kadin devlet baskanidir Ayrica 97 yasina kadar yasayan Ancimaa Toka en uzun yasayan devlet liderleri arasinda yer almaktadir Esi Salcak Kalbak Herekoglu Salcak Toka Tuva Halk Cumhuriyeti ni Sovyet Rusya ya bagladigindan dolayi Tuva halki ona TOKA soyadini yakistirmistir TOKA kisaltmasinin acilimi Tuva yi Orustarga Ruslara Katistiran katan Asak koca seklindedir Hayatiesi Salcak Toka nin aniti Ancimaa Toka Tuva nin bugunku Bay Tayga ilinin Kizil Dag koyunde dogdu Dogumunun birkac ay oncesinde 10 Ekim 1911 tarihinde Cing Hanedani nin cokusuyle Cin idaresi sona ermis ve bagimsiz Tandi Uranhay devletinin kurulmasina yol acmistir Mogol ve Tuva soylulari etkin olmuslardir Ancimaa avci koylu bir ailenin 3 cocugu olarak dogdu 1914 yilinda Rusya nin himayesi altinda bulunan Tuva 1917 yilinda baslayan Rus Ic Savasi sirasinda bir mucadele alanina donustu Kizil Ordu ve karsi devrim gucleri arasinda meydana gelen birkac carpismadan sonra bolge ve baskent Kizil sehir bolsevik ustunlugunu tanidi Tuva daki muhafazakar gucler 1920 yilinda tamamen yenildiler Sonunda 17 Agustos 1921 tarihinde Tuva Halk Cumhuriyeti ilan edildi Kurulan Sovyet yanlisi hukumet onemli egitim firsatlari olusturdu ve az sayida da olsa Tuva genclerini ozellikle kadinlari egitti Bu egitim seferberligi sirasinda Mogolca okuma yazmayi ogrenen Anchimaa 18 yasina geldiginde de yeni olusturulan ilk ulusal Tuva alfabesini ilk ogrenenlerden olmustur Ardindan devlet tarafindan ogretmen olarak ise alindi Sovyetler Birligi Komunist Partisi nin genclik yapilanmasi Komsomol un muadili olan Tuva Halk Inkilap Partisi nin TNRP genclik orgutu Devrimci Genclik Birligi Revolutionary Youth Union Revsomol icinde yer aldi Stalinist ideolojinin etkisi ile Donduk Kuular idam edilip Ancimaa nin esi Salcak Toka Tuva Halk Inkilap Partisi partisinin genel sekreterligine geldi Bu donemde karsi devrimci liderler ve Japon casuslarin ozel mahkemede yargilanip olum cezasina carptirilmalarinda artik parti liderleri arasinda yer alan da rol almistir Nisan 1940 ta Ancimaa Tuva Halk Cumhuriyeti Kucuk Kurul Baskani secilerek Tuva Halk Cumhuriyeti nin devlet baskani oldu Ayni yil Tuva Halk Inkilap Partisi genel sekreteri Salcak Toka ile evlendi Bu evlilik devletin en guclu iki politikacisi birlestirmis oldu O donem komunist ve devrimcilerde yaygin oldugu uzere evlilik oncesi soyadini korudu Ancak 1973 yilinda esinin olumunun ardindan soyadini degistirdi Ancimaa ve Toka ulkenin bundan sonraki 30 yilina birlikte egemen oldular Tuva nin Moskova yanlisi tutumu savas sirasinda Latin alfabesinin yerine Kiril alfabesine gecmesine neden oldu Karara muhalefet edilmesine ragmen Ancimaa ve Toka agirligini koyarak kararin alinmasini sagladi Sovyetler ulkenin mineral kaynaklarini talep ettiler Mogolistan ve Cin ile aralarindaki jeopolitik anlasmazliklara 1944 yilinin Kasim ayinda kesin bir son verildi Ancimaa bir yandan da sanat ve edebiyat calismalarina devam ediyordu 1962 yilinda she became vice chairwoman of Tuva Bakanlar Kurulu Baskan Yardimcisi olarak Tuva Sovyet hukumetinin 2 onemli makamina geldi Sorumluluklari arasinda sosyal refah saglik egitim kultur spor ve propaganda bulunuyordu 1972 yilinda emekli oldu 1973 yilinda esinin olumunun ardindan soyadini Ancimaa Toka olarak degistirdi Hayatinin bundan sonrasini olumue kadar sakin ve politikadan uzak yasadi Ancimaa Toka 4 Kasim 2008 tarihinde Tuva da oldugunde 97 yasindaydi Kaynakca a b Khertek Ancimaa Toka Dunyanin Ilk Kadin Devlet Baskani 18 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Times Online 2 Ekim 2008 erisim tarihi 22 Ekim 2009 Vasilev Dimitri 2005 The Sayan Altain Mountain Region and South Eastern Siberia Chahryar Adle Madhavan Palat and Anara Tabyshalieva Ed History of Civilizations of Central Asia Volume 6 Towards the Contemporary Period Paris France UNESCO Publishing ss 335 336 ISBN 92 3 103985 7 a b Oyun Dina Ispolnilos 100 let so dnya rozhdeniya pervoj v mirovoj istorii zhenshiny prezidenta Russian TuvaOnline 16 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2013 a b Sanders Alan 2010 Historical Dictionary of Mongolia Lanham MD Scarecrow Press s 718 ISBN 978 0 8108 6191 6 Jackson Guida 2009 Women leaders of Africa Asia Middle East and Pacific a biographical reference Bloomington IN Xlibris Publishing s 158 ISBN 9781441558435 Forsyth James 2000 A History of the Peoples of Siberia Russia s North Asian Colony 1581 1990 Cambridge UK Cambridge University Press s 356 ISBN 0 521 40311 1 V Rossii otmechayut Den pamyati zhert politicheskih repressij Russian TuvaPlus News 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2013 Oyun Dina V Tuve provedut vecher Pamyati pervoj v mirovoj istorii zhenshiny prezidenta Russian 19 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2013 Dis baglantilarArticle in Times Online about Khertek Anchimaa18 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce Article about Anchimaa Toka25 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Rusca Khertek Anchimaa Toka s obituary3 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Rusca Siyasi goreviOnce gelen Tuva Halk Cumhuriyeti Kucuk Kurul Baskani 1940 1944 Pozisyon yururlukten kalkti