Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kibele veya Kybele (Magna Mater: Tanrıların anası), Anadolu kökenli bir ana tanrıçadır. Ana tanrıça inancı, birçok kültürde farklı isimlerle yer alır. Yunan anakarasında Rhea, özellikle Roma dönemi Mısır kültüründe İsis ve Yunan adaşı gibi bekaretle değil, doğurganlık ve bereketle ilişkilendirilen Efes Artemis'i (İyon Kibelesi), belli başlı ana tanrıça figürleridir.
Ana Tanrıça Kültü
Tarihte, Akdeniz çevresinde, Asya'da ve kuzey ülkelerinde birçok kültür ve uygarlıkta çeşitli Teoforik isimlerle anılan bir ile karşılaşmak mümkündür. Anadolu'da yapılan kazılar, ana tanrıça figürünün MÖ 6500 - 7000'lere kadar dayandığını ortaya çıkartmıştır. Analığı, üremeyi, dişiliği, hayatın sürmesini ve dolayısıyla bereketi simgeleyen tanrıça, ayakta, oturmuş ya da uzanmış olarak betimlenir; düzgün vücudu her zaman tasvir konusudur.
Heykellerin bir bölümünde doğum yaparken görülür. Otururken ya da doğum anındaki bazı heykellerde yanında iki leopar veya aslan bulunur. Ana tanrıçanın kutsal hayvanı olan leopar, hayvanların kraliçesi olduğunu ve doğa üzerindeki sınırsız egemenliğini simgeler. Bazen kollarında, çeşitli efsanelere göre tanrıçanın hem çocuğu, hem de sevgilisi olan Attis'i taşır.
Anadolu'da
Kibele figürünün kökeni Anadolu'da çok eski dönemlere dayanır. Örneğin Hitit ve Hurriler tarafından tapınılan Kubaba, tartışmalı da olsa, çok sonraları oluşacak Kibele'ye öncülük eden figürlerden biri sayılır Bu heykel 1958 yılında Konya'nın Çumra ilçesindeki Çatalhöyük köyünde bulunmuştur. En yaygın kullanımı Frig uygarlığındadır. Frigya mitolojisinde bir ana tanrıça olan Kibele'ye genellikle dağ zirvelerinde tapınılırdı. Doğa ile özdeşleştirilmiş, özellikle bazı vahşi hayvanlarla ilişkilendirilmiştir.
Anadolu'da çok sayıda Kybele anıtı vardır. Afyon-Eskişehir civarında yer alan açık hava tapınaklarında niş içinde, iki yanında arka ayakları üzerinde birer aslan duran ana tanrıça kabartması bulunur. Ana tanrıçaya tapınmaya gelenlerin, bereket ve doğurganlıktan pay almak için Kybele'nin ve aslanların üreme organlarına dokunarak aşındırdıkları görülmektedir.
Frigya’da
Anadolu’da Kibele’yi baş ilahe (ana tanrıça) olarak kabul eden bir topluluğun vecde dayalı bir organizasyon biçimini Frigyalılar döneminde kazandığı sanılmaktadır. Eski metinler Koribantlar denilen Frigyalı Kibele rahiplerinin psişik yeteneklere sahip olduklarını, tılsımlı taşlar kullandıklarını ve kendilerini hadım ettiklerini bildirmektedir. Enerjik etkinliğe sahip olduklarına inanılan bu tılsımlı taşlardan en ünlüsü vaktiyle Pessinus’ta bulunan, Kibele kara-taşı olarak bilinir. Friglerde bereket ve çoğalmanın simgesi olmuştur. Bu inanış daha sonra Yunanlara ve Araplara geçmiştir. (Hübel, Kıble, Karataş)
Diğer uygarlıklar
Kybele inancı daha sonraki uygarlıkları da büyük ölçüde etkilemiştir. Özellikle Yunan ve Roma mitolojisinde, Frigya dönemindeki bazı tapınma ritüelleri aynı formda kültik olarak devam etmiş, Kibele'nin özellikleri farklı tanrı ve tanrıçalarda yeniden hayat bulmuştur. Bunun en bilinen örneği Yunan mitolojisindeki Artemis'tir; Artemis Roma mitolojisinde Diana adını almıştır.
Kybele, edebiyatta en çok sözü edilen tanrıçalardan biridir. Özellikle Romalı yazarlar Kybele'den çok sık bahsetmişlerdir.
Mitoloji
Doğumu
Kybele, Zeus'un rüyasında gördüğü ve kendisine hakim olamayacak kadar etkileyici bir varlıktır. Aslı tanrıça değildir. Çift cinsiyetlidir yani iki cinsi de etkisi altında tutabilecek kadar cazibelidir. Zeus'un rüyası gerçeğe döner ve Kybele ortaya çıkar. Zeus Kybele'nin tehlikeli olduğunu bildiği için öldürülme taraftarıdır ama Afrodit böyle güzellikteki bir varlığın öldürülmesine izin vermez. Sonuçta Kybele'nin erkeklik organı hadım edilir, bu organ düştüğü yerden badem ağacı olur ve bu ağacın ilk mahsulde toprağa düşen meyvesinden bir erkek doğar. Bu doğar doğmaz keçiler arasında kalır ve kendini keçi zanneder. Bir çiftçinin bunu fark etmesi üzerine çiftçi ona insan olduğunu söyler ve şart koşup kızıyla evlendirir. Bir süre sonra Kybele kendi parçası olan bu erkeği bulur ve kendi yanına almak ister ama çiftçi vermez. Kybele de hem çiftçiyi hem de kendi parçasını zehirler. Bu olayla Kybele Amazon kadınlarının temsili olmuştur.
Attis ve Kibele
Attis Kybele'nin sevgilisidir. Ancak Kybele'ye verdiği sözü unutarak Pessinus Kralı'nın kızını sever. Onunla evlendikleri gece düğüne Tanrıça Kybele de davet edilir. Ancak Kybele düğüne geldiğinde ve Attis ile karşı karşıya kaldığında Attis ne yapacağını bilemez. Kybele'ye olan sözünü unuttuğu için duyduğu pişmanlıktan ötürü cinsel organını orada keser ve kanlar içinde kıvranmaya başlar. Sevgilisinin böyle acı içinde kıvranmasına daha fazla dayanamayan Kybele Attis'i bir çam ağacına dönüştürerek ona sonsuzluğu bağışlar. Çam ağacının her mevsim yeşil kalmasının sebebi budur.
Pessinus Mabedi'nde Tanrıça Kybele adına her sene düzenlenen şenliklerde de bu tapınakta rahip olmak isteyen erkeklerin hadım edilmesinin ve kesilen cinsel organlarının bir çam ağacı altına gömülmesinin kökeni budur. Bu inanış daha sonra sami ırkında (Arap ve Yahudiler) cinsel organı değil ama ucunu (erkeklerde praeputium, kadınlarda klitoris) kesme şeklinde günümüze kadar devam etmiştir.
Roma
Romalılar, bir türlü Kartacalıları yenilgiye uğratamaz. Kahinler aracılıyla zaferin ancak Frigyadaki Pessinus Kibele tapınağınından, tanrıçanın kara heykelini Roma'ya getirebilirlerse mümkün olacağını öğrenirler. Romalılar da taşı ve beraberinde getirdiği Kibele kültürünü Roma'ya taşırlar.
Galeri
-
![image]()
Kibele heykelcikleri -
![image]()
Kibele heykelciği -
![image]()
Kibele kucağı -
![image]()
Kibele kafası -
![image]()
Ufak Kibele heykelcikleri
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "www.theoi.com/Phrygios/Kybele.html". 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ . 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ a b . 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2011.
- ^ a b . 11 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2012.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kibele ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Side'de Ana Tanrıça Kibele bulundu
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kibele veya Kybele Magna Mater Tanrilarin anasi Anadolu kokenli bir ana tanricadir Ana tanrica inanci bircok kulturde farkli isimlerle yer alir Yunan anakarasinda Rhea ozellikle Roma donemi Misir kulturunde Isis ve Yunan adasi gibi bekaretle degil dogurganlik ve bereketle iliskilendirilen Efes Artemis i Iyon Kibelesi belli basli ana tanrica figurleridir Ana Tanrica KultuSpil Dagi nda Gec Hitit donemine ait yakl MO 13 yuzyil tam bustlu Kibele heykeliAnkara Anadolu Medeniyetleri Muzesi nde Frigya donemine ait MO 6 yuzyil kirectasindan Ana Tanrica Kibele heykeli boy 126 cm Tarihte Akdeniz cevresinde Asya da ve kuzey ulkelerinde bircok kultur ve uygarlikta cesitli Teoforik isimlerle anilan bir ile karsilasmak mumkundur Anadolu da yapilan kazilar ana tanrica figurunun MO 6500 7000 lere kadar dayandigini ortaya cikartmistir Analigi uremeyi disiligi hayatin surmesini ve dolayisiyla bereketi simgeleyen tanrica ayakta oturmus ya da uzanmis olarak betimlenir duzgun vucudu her zaman tasvir konusudur Heykellerin bir bolumunde dogum yaparken gorulur Otururken ya da dogum anindaki bazi heykellerde yaninda iki leopar veya aslan bulunur Ana tanricanin kutsal hayvani olan leopar hayvanlarin kralicesi oldugunu ve doga uzerindeki sinirsiz egemenligini simgeler Bazen kollarinda cesitli efsanelere gore tanricanin hem cocugu hem de sevgilisi olan Attis i tasir Anadolu daBir 19 yuzyil kartpostalinda Spil Dagi Hitit Kibele heykeli Kibele figurunun kokeni Anadolu da cok eski donemlere dayanir Ornegin Hitit ve Hurriler tarafindan tapinilan Kubaba tartismali da olsa cok sonralari olusacak Kibele ye onculuk eden figurlerden biri sayilir Bu heykel 1958 yilinda Konya nin Cumra ilcesindeki Catalhoyuk koyunde bulunmustur En yaygin kullanimi Frig uygarligindadir Frigya mitolojisinde bir ana tanrica olan Kibele ye genellikle dag zirvelerinde tapinilirdi Doga ile ozdeslestirilmis ozellikle bazi vahsi hayvanlarla iliskilendirilmistir Anadolu da cok sayida Kybele aniti vardir Afyon Eskisehir civarinda yer alan acik hava tapinaklarinda nis icinde iki yaninda arka ayaklari uzerinde birer aslan duran ana tanrica kabartmasi bulunur Ana tanricaya tapinmaya gelenlerin bereket ve dogurganliktan pay almak icin Kybele nin ve aslanlarin ureme organlarina dokunarak asindirdiklari gorulmektedir Frigya daAnadolu da Kibele yi bas ilahe ana tanrica olarak kabul eden bir toplulugun vecde dayali bir organizasyon bicimini Frigyalilar doneminde kazandigi sanilmaktadir Eski metinler Koribantlar denilen Frigyali Kibele rahiplerinin psisik yeteneklere sahip olduklarini tilsimli taslar kullandiklarini ve kendilerini hadim ettiklerini bildirmektedir Enerjik etkinlige sahip olduklarina inanilan bu tilsimli taslardan en unlusu vaktiyle Pessinus ta bulunan Kibele kara tasi olarak bilinir Friglerde bereket ve cogalmanin simgesi olmustur Bu inanis daha sonra Yunanlara ve Araplara gecmistir Hubel Kible Karatas Diger uygarliklarMadrid deki Kybele meydaninda Plaza de Cibeles aslanlarin surdugu arabada ilerleyen Kybele Kybele inanci daha sonraki uygarliklari da buyuk olcude etkilemistir Ozellikle Yunan ve Roma mitolojisinde Frigya donemindeki bazi tapinma rituelleri ayni formda kultik olarak devam etmis Kibele nin ozellikleri farkli tanri ve tanricalarda yeniden hayat bulmustur Bunun en bilinen ornegi Yunan mitolojisindeki Artemis tir Artemis Roma mitolojisinde Diana adini almistir Kybele edebiyatta en cok sozu edilen tanricalardan biridir Ozellikle Romali yazarlar Kybele den cok sik bahsetmislerdir Atina Agora sinda kesfedilmis eski Yunan donemine ait Kibele steli MO 4 yuzyil MitolojiDogumu Kybele Zeus un ruyasinda gordugu ve kendisine hakim olamayacak kadar etkileyici bir varliktir Asli tanrica degildir Cift cinsiyetlidir yani iki cinsi de etkisi altinda tutabilecek kadar cazibelidir Zeus un ruyasi gercege doner ve Kybele ortaya cikar Zeus Kybele nin tehlikeli oldugunu bildigi icin oldurulme taraftaridir ama Afrodit boyle guzellikteki bir varligin oldurulmesine izin vermez Sonucta Kybele nin erkeklik organi hadim edilir bu organ dustugu yerden badem agaci olur ve bu agacin ilk mahsulde topraga dusen meyvesinden bir erkek dogar Bu dogar dogmaz keciler arasinda kalir ve kendini keci zanneder Bir ciftcinin bunu fark etmesi uzerine ciftci ona insan oldugunu soyler ve sart kosup kiziyla evlendirir Bir sure sonra Kybele kendi parcasi olan bu erkegi bulur ve kendi yanina almak ister ama ciftci vermez Kybele de hem ciftciyi hem de kendi parcasini zehirler Bu olayla Kybele Amazon kadinlarinin temsili olmustur Attis ve Kibele Attis Kybele nin sevgilisidir Ancak Kybele ye verdigi sozu unutarak Pessinus Krali nin kizini sever Onunla evlendikleri gece dugune Tanrica Kybele de davet edilir Ancak Kybele dugune geldiginde ve Attis ile karsi karsiya kaldiginda Attis ne yapacagini bilemez Kybele ye olan sozunu unuttugu icin duydugu pismanliktan oturu cinsel organini orada keser ve kanlar icinde kivranmaya baslar Sevgilisinin boyle aci icinde kivranmasina daha fazla dayanamayan Kybele Attis i bir cam agacina donusturerek ona sonsuzlugu bagislar Cam agacinin her mevsim yesil kalmasinin sebebi budur Pessinus Mabedi nde Tanrica Kybele adina her sene duzenlenen senliklerde de bu tapinakta rahip olmak isteyen erkeklerin hadim edilmesinin ve kesilen cinsel organlarinin bir cam agaci altina gomulmesinin kokeni budur Bu inanis daha sonra sami irkinda Arap ve Yahudiler cinsel organi degil ama ucunu erkeklerde praeputium kadinlarda klitoris kesme seklinde gunumuze kadar devam etmistir Roma Pessinus Antik Kenti nden cikarilan bir aslanli Kibele heykelcigi MO 30 MS 395 Romalilar bir turlu Kartacalilari yenilgiye ugratamaz Kahinler araciliyla zaferin ancak Frigyadaki Pessinus Kibele tapinaginindan tanricanin kara heykelini Roma ya getirebilirlerse mumkun olacagini ogrenirler Romalilar da tasi ve beraberinde getirdigi Kibele kulturunu Roma ya tasirlar GaleriKibele heykelcikleri Kibele heykelcigi Kibele kucagi Kibele kafasi Ufak Kibele heykelcikleriAyrica bakinizFrig Vadisi Sibel mitoloji Kaynakca www theoi com Phrygios Kybele html 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2011 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2011 a b 6 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Ocak 2011 a b 11 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2012 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Kibele ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Side de Ana Tanrica Kibele bulundu