Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kip Stephen Thorne (d. 1 Haziran 1940), astrofiziğe ve yer çekimi fiziğine katkılarıyla tanınan Amerikalı teorik fizikçi. Uzun süre Stephen Hawking ve Carl Sagan ile beraber çalışmıştır. 2009'a kadar Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde teorik fizik “Feynman” profesörü olarak çalıştıAlbert Einstein'ın genel görelilik kuramının astrofiziksel olarak uygulanması konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarındandır. Günümüzde araştırmalarına devam etmektedir ve aynı zamanda 2014’ te yayınlanan Yıldızlararası filminin bilimsel danışmanıdır.
Kip Thorne | |
|---|---|
 Kip Thorne, 2022 | |
| Doğum | 1 Haziran 1940 Logan, Utah |
| Milliyet | Amerikalı |
| Ödüller | (1996) Einstein Madalyası (2009) Nobel Fizik Ödülü (2017) |
| Kariyeri | |
| Çalıştığı kurumlar | Caltech |
2017 yılında Rainer Weiss ve Barry Barish ile birlikte kütleçekimsel dalgaları gözlemleme alanında yaptıkları katkılar nedeniyle Nobel Vakfı tarafından Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.
Hayatı ve kariyeri
Thorne, Logan, Utah’ta doğdu. Utah Eyalet Üniversitesi’nde toprak kimyası profesörü D. Wynne Thorne’un ve aynı üniversitede ekonomi profesörü Alison Thorne’un oğludur. Dört kardeşinden ikisi de profesördür. 8 yaşında güneş sistemi ile ilgili bir derse girdikten sonra bilime ilgi duymaya başladı. Daha sonra annesiyle beraber oluşturdukları güneş sistemi modeli üzerinde hesaplamalar yapmaya başladı.
Thorne, genç yaşta akademik alanda kendini kanıtladı ve Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nün en genç profesörü oldu. Lisans eğitimini 1962’de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsünde, doktora eğitimini 1965’te Princeton Üniversitesi’nde tamamladı. Doktora tezini, “relativist” John Wheeler’ın danışmanlığında “Geometrodynamics of Cylindrical Systems” üzerine yazdı. 1967’de Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’ne doçent doktor olarak döndü. 1970’te teorik fizik profesörü, 1981’de teorik fizik dalında “William R. Kenan, Jr.” profesörü, 1991’de de “Feynman” profesörü unvanlarını kazandı. Temmuz 2009’da yazarlık ve film yapımcılığı kariyerine başlamak için “Feynman” profesörlüğünden emekli oldu. İlk film projesi Christopher Nolan ile yaptığı Interstellar’dır.
Thorne, uzun yıllar boyunca dünyanın önde gelen “gözlemsel, deneysel ya da astrofiziksel genel görelilik yön” kuramcılarına tez danışmanlığı yaptı. Thorne’un danışmanlığında Caltech’de doktorasını bitirmiş olan yaklaşık 50 fizikçi vardır.
Kip Thorne, yer çekimi ve astrofizik alanında yapılan buluşları etkileyici ve heyecanlandırıcı bir dille sunmasıyla ünlüdür. 1999’da 21. yüzyılın aşağıdaki sorulara nasıl yanıtlar getireceği konusunda tahminlerde bulunmuştur:
- Evrenin kara deliklerden oluşan bir “karanlık tarafı” var mı?
- “Uzay-zaman eğriliği”nden yapılmış radyasyonu veya sözde “uzay-zaman eğriliği”ni kullanarak evrenin oluşumunu ve evrenin karanlık tarafını gözlemleyebilir miyiz?
- 21. yüzyılın teknolojisi gözle görülebilen nesnelerdeki “kuantum hareketleri”ni açıklayabilecek mi?
Thorne’un kara delikler, , görelilik teorisi, zamanda yolculuk ve solucan delikleri üzerindeki sunumları ABD'deki ve İngiltere'deki televizyon programlarında kullanılmaktadır.
Mormon olarak yetiştirilmiştir ancak şu an ateisttir.
1960’ta Linda Jean Peterson ile evlendi. Çocukları Kares Anne ve Bret Carter mimardır. 1977’de Peterson ile boşanan Thorne, 1984’te Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde biyokineziyoloji ve fizyoterapi profesörü olan Carolee Joyce Winstein le evlendi..
Araştırmaları
Thorne, göreceli astrofizik ve yer çekimi fiziği alanlarının göreceli yıldızlar, karadelikler ve özellikle yer çekimi dalgaları dallarında araştırmalar yapmaktadır. Tartışmalı olan solucan deliklerinin zamanda yolculukta kullanılabilir olması teorisi oldukça ünlüdür. Uzay, zaman ve yer çekimi konularındaki çalışmaları genel göreliliğin bütün başlıklarına katkı sağlamıştır..
Yer çekimi dalgaları ve LIGO
Thorne’un işleri gücünü ve onların dünyada gözlenen geçici işaretlerini öngörmeyle alakalıdır. Bu işaretler LIGO (Laser Interferometer Gravitational Wave Observatory) ile alakalıdır. LIGO 1984'te Thorn’un öncü savunuculuğunu yaptığı çoklu kurum dalga deneyidir. Bir veya daha fazla statik nokta arasındaki dalgalanmaları ölçmek veya fark etmek için LIGO’nun kuruluğunu yaptı; hesaplamaların gösterdiği gibi, böyle dalgalar yer çekimi dalgalarının kanıtı olabilir. Onun çalışmalarının önemli yanı, bu objeleri analiz etmek için gerekli matematiği geliştirmesidir. LIGO’nun deney temelli olarak geliştirilemeyen özelliklerini analiz etmek için teknik tasarımlarla da ilgileniyor ve dalgaları arayacak veri analiz algoritması üzerine önerileri vardır.
Karadelik kozmolojisi
Thorne, “Hoop Conjecture”ı ortaya atarak “naked singularity” kavramını geçersiz kılmıştır.Hoop Conjecture, belli ve kritik bir çevresi olan bir çember, içeriye doğru patlayan bir yıldızın etrafına yerleştirilebiliyorsa ve etrafında döndürülebiliyorsa içeriye doğru patlayan yıldızın kara deliğe dönüşebileceğini belirtir. M kütleli bir nesnenin kara delik oluşturabilmesi için çevresi 
olan bir çemberin M kütleli nesnenin etrafına yerleştirilebilmesi ve etrafında dönebilmesi gerekmektedir. Thorne, bir kara deliğin ve evrenin bir kozmolojik tabakanın entropilerinin kuantum istatistiksel mekanik kaynağını araştırdı. Wojciech Zurek ile beraber kütlesi, ve bilinen bir kara deliğin entropisinin, kara deliğin yaratılabileceği yolların eşit olduğunu ispatladı. Igor Novikov ve Don Page ile birlikte kara deliklerin etrafındaki ince yığılma disklerin genel görelilik teorisini oluşturdu ve bu teoriyi kullanarak bir kara deliğin ulaşabileceği maksimum dönme
Solucan Delikleri ve Zamanda Yolculuk
Kip Thorne, fizik kurallarının, uzay zamanın çoklu bağlama olmasına imkân verip vermediği (zaman makinesi mümkün mü?) konusunda yapılan bilimsel araştırmalara önayak olan insanlardan biridir. Sung-Won Kim ile birlikte uzay zamanının “closed timelike curve” ler oluşturmasını önleyen (zamanda geriye yolculuk etmeyi imkânsız kılan) evrensel bir fiziksel mekanizma tanımladı. Ulvi Yurtsever ve Mike Morris ile birlikte sadece enerji durumuna uymayan kuantum hallerindeki kuantum alanlarının aykırı Lorentzian solucandelilerin uzay zaman yapısının içerisinde varolabileceğini ispatlamıştır (çok geniş alanlara yayılan renolmalize edilmiş negative enerji). Bu, kuantum alanlarının böyle genişletilmiş negative enerjiye sahip olabilmesi üzerine yapılan araştırmaları tetiklemiştir. Thorne’ un son araştırmaları, aykırı solucan deliklerinin içinden geçen kütlelerin paradokslara neden olamayacağını (zamanda yolculuk sağlandığında paradokslara neden olan başlangıç şartları olamaz) gösterdi. Genellemek gerekirse, zamanda yolculuk senaryolarında varsayılan paradokslar kesin bir fiziksel bağlamda formüle edilemez.
Göreleli yıldızlar, Çok Kutuplu Momentler Ve Diğer Çalışmaları
Thorne, Anna Zytkow ile birlikte ve varlıklarını öngördü. Göreli yıldızların atınım ve yaydıkları yer çekimi radyasyonları açıklayan teorinin temellerini attı. Genel görelilik kuramını kullanarak kara deliklerin ve diğer göreli cisimlerin hareket ve devinim yasalarını türetti. Ayrıca evrenin genişleme hızını artırmak için gereken egzotik maddeyi teorik olarak buldu. Öğrencisi olan Clifford Will ile birlikte göreli kütleçekim teorileri üzerine yapılan deneylerin teorik olarak yorumlanmasının temellerini attı. Daha sonra öğrencisi Clifford Will bunu ilerletti. Güncel olarak klasik uzayın ve zamanın kuantum kütleçekim teorisinin kuantum köpüğüne dayanan temelleri üzerine çalışmaktadır. .
Yayınlar
Thorne yer çekimi teorisi ve yüksek-enerji astrofiziği ile ilgili kitaplar yazmıştır.1973'te gravitation adlı kitabın yardımcı yazarlığını yapmıştır bu kitabı yazarken Charles Misner ve John Wheeler ile çalışmıştır. 1994'te Black Holes and Time Warps: Einstein's Outrageous Legacy yayınlamıştır. Bu kitapla ödül kazanmıştır ve kitap 6 dile çevrilmiştir.2014'te Interstellar filminin bilimsel alt yapısının yazarlığını yapmıştır. Thorne'nin 150'den fazla makalesi gazetelerde yayınlanmıştır.
Dış bağlantılar
- Home page8 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Founding Fathers of Relativity11 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ . Einstein-bern.ch. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014.
- ^ "Kip S. Thorne: Biographical Sketch" 11 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Information Technology Services. California Institute of Technology. Retrieved January 6, 2013.
- ^ Kevin P. Sullivan (16 Aralık 2013). "Christopher Nolan's 'Interstellar' Trailer: Watch Now". MTV. 2 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.
- ^ . WIRED Videos. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014.
- ^ "Nobel Fizik Ödülü yerçekimsel dalgaları gözlemleyen üç Amerikalı bilim insanına verildi 1 saat önce Paylaş Facebook Paylaş Twitter Paylaş". BBC Türkçe. 3 Ekim 2017. 3 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2017.
- ^ Grant Kimm, Webmaster - The College of Liberal Arts and Sciences at Iowa State University. . Las.iastate.edu. 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014.
- ^ Rory Carroll (21 Haziran 2013). "Kip Thorne: physicist studying time travel tapped for Hollywood film". Guardian News and Media Limited. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.
Thorne grew up in an academic, Mormon family in Utah but is now an atheist. "There are large numbers of my finest colleagues who are quite devout and believe in God, ranging from an abstract humanist God to a very concrete Catholic or Mormon God. There is no fundamental incompatibility between science and religion. I happen to not believe in God."
- ^ Thorne, Kip (January 1, 1995). , W. W. Norton & Company; Reprint edition. .
- ^ Misner, Charles W.; Kip S. Thorne; John Archibald Wheeler (Eylül 1973). Gravitation. San Francisco: W. H. Freeman. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kip Stephen Thorne d 1 Haziran 1940 astrofizige ve yer cekimi fizigine katkilariyla taninan Amerikali teorik fizikci Uzun sure Stephen Hawking ve Carl Sagan ile beraber calismistir 2009 a kadar Kaliforniya Teknoloji Enstitusu nde teorik fizik Feynman profesoru olarak calistiAlbert Einstein in genel gorelilik kuraminin astrofiziksel olarak uygulanmasi konusunda dunyanin onde gelen uzmanlarindandir Gunumuzde arastirmalarina devam etmektedir ve ayni zamanda 2014 te yayinlanan Yildizlararasi filminin bilimsel danismanidir Kip ThorneKip Thorne 2022Dogum1 Haziran 1940 84 yasinda Logan UtahMilliyetAmerikaliOduller 1996 Einstein Madalyasi 2009 Nobel Fizik Odulu 2017 KariyeriCalistigi kurumlarCaltech 2017 yilinda Rainer Weiss ve Barry Barish ile birlikte kutlecekimsel dalgalari gozlemleme alaninda yaptiklari katkilar nedeniyle Nobel Vakfi tarafindan Nobel Fizik Odulu ne layik goruldu Hayati ve kariyeriDiscussion in the main lecture hall at the Les Houches Physics School 1972 From left Yuval Ne eman Kip Thorne Thorne Logan Utah ta dogdu Utah Eyalet Universitesi nde toprak kimyasi profesoru D Wynne Thorne un ve ayni universitede ekonomi profesoru Alison Thorne un ogludur Dort kardesinden ikisi de profesordur 8 yasinda gunes sistemi ile ilgili bir derse girdikten sonra bilime ilgi duymaya basladi Daha sonra annesiyle beraber olusturduklari gunes sistemi modeli uzerinde hesaplamalar yapmaya basladi Thorne genc yasta akademik alanda kendini kanitladi ve Kaliforniya Teknoloji Enstitusu nun en genc profesoru oldu Lisans egitimini 1962 de Kaliforniya Teknoloji Enstitusunde doktora egitimini 1965 te Princeton Universitesi nde tamamladi Doktora tezini relativist John Wheeler in danismanliginda Geometrodynamics of Cylindrical Systems uzerine yazdi 1967 de Kaliforniya Teknoloji Enstitusu ne docent doktor olarak dondu 1970 te teorik fizik profesoru 1981 de teorik fizik dalinda William R Kenan Jr profesoru 1991 de de Feynman profesoru unvanlarini kazandi Temmuz 2009 da yazarlik ve film yapimciligi kariyerine baslamak icin Feynman profesorlugunden emekli oldu Ilk film projesi Christopher Nolan ile yaptigi Interstellar dir Thorne uzun yillar boyunca dunyanin onde gelen gozlemsel deneysel ya da astrofiziksel genel gorelilik yon kuramcilarina tez danismanligi yapti Thorne un danismanliginda Caltech de doktorasini bitirmis olan yaklasik 50 fizikci vardir Kip Thorne yer cekimi ve astrofizik alaninda yapilan buluslari etkileyici ve heyecanlandirici bir dille sunmasiyla unludur 1999 da 21 yuzyilin asagidaki sorulara nasil yanitlar getirecegi konusunda tahminlerde bulunmustur Evrenin kara deliklerden olusan bir karanlik tarafi var mi Uzay zaman egriligi nden yapilmis radyasyonu veya sozde uzay zaman egriligi ni kullanarak evrenin olusumunu ve evrenin karanlik tarafini gozlemleyebilir miyiz 21 yuzyilin teknolojisi gozle gorulebilen nesnelerdeki kuantum hareketleri ni aciklayabilecek mi Thorne un kara delikler gorelilik teorisi zamanda yolculuk ve solucan delikleri uzerindeki sunumlari ABD deki ve Ingiltere deki televizyon programlarinda kullanilmaktadir Mormon olarak yetistirilmistir ancak su an ateisttir 1960 ta Linda Jean Peterson ile evlendi Cocuklari Kares Anne ve Bret Carter mimardir 1977 de Peterson ile bosanan Thorne 1984 te Guney Kaliforniya Universitesi nde biyokineziyoloji ve fizyoterapi profesoru olan Carolee Joyce Winstein le evlendi Arastirmalari1972 de Thorne Thorne goreceli astrofizik ve yer cekimi fizigi alanlarinin goreceli yildizlar karadelikler ve ozellikle yer cekimi dalgalari dallarinda arastirmalar yapmaktadir Tartismali olan solucan deliklerinin zamanda yolculukta kullanilabilir olmasi teorisi oldukca unludur Uzay zaman ve yer cekimi konularindaki calismalari genel goreliligin butun basliklarina katki saglamistir Yer cekimi dalgalari ve LIGO Thorne un isleri gucunu ve onlarin dunyada gozlenen gecici isaretlerini ongormeyle alakalidir Bu isaretler LIGO Laser Interferometer Gravitational Wave Observatory ile alakalidir LIGO 1984 te Thorn un oncu savunuculugunu yaptigi coklu kurum dalga deneyidir Bir veya daha fazla statik nokta arasindaki dalgalanmalari olcmek veya fark etmek icin LIGO nun kurulugunu yapti hesaplamalarin gosterdigi gibi boyle dalgalar yer cekimi dalgalarinin kaniti olabilir Onun calismalarinin onemli yani bu objeleri analiz etmek icin gerekli matematigi gelistirmesidir LIGO nun deney temelli olarak gelistirilemeyen ozelliklerini analiz etmek icin teknik tasarimlarla da ilgileniyor ve dalgalari arayacak veri analiz algoritmasi uzerine onerileri vardir Karadelik kozmolojisi Thorne Hoop Conjecture i ortaya atarak naked singularity kavramini gecersiz kilmistir Hoop Conjecture belli ve kritik bir cevresi olan bir cember iceriye dogru patlayan bir yildizin etrafina yerlestirilebiliyorsa ve etrafinda dondurulebiliyorsa iceriye dogru patlayan yildizin kara delige donusebilecegini belirtir M kutleli bir nesnenin kara delik olusturabilmesi icin cevresi 4pGMc2 displaystyle begin matrix frac 4 pi GM c 2 end matrix olan bir cemberin M kutleli nesnenin etrafina yerlestirilebilmesi ve etrafinda donebilmesi gerekmektedir Thorne bir kara deligin ve evrenin bir kozmolojik tabakanin entropilerinin kuantum istatistiksel mekanik kaynagini arastirdi Wojciech Zurek ile beraber kutlesi ve bilinen bir kara deligin entropisinin kara deligin yaratilabilecegi yollarin esit oldugunu ispatladi Igor Novikov ve Don Page ile birlikte kara deliklerin etrafindaki ince yigilma disklerin genel gorelilik teorisini olusturdu ve bu teoriyi kullanarak bir kara deligin ulasabilecegi maksimum donme Solucan Delikleri ve Zamanda Yolculuk Kip Thorne fizik kurallarinin uzay zamanin coklu baglama olmasina imkan verip vermedigi zaman makinesi mumkun mu konusunda yapilan bilimsel arastirmalara onayak olan insanlardan biridir Sung Won Kim ile birlikte uzay zamaninin closed timelike curve ler olusturmasini onleyen zamanda geriye yolculuk etmeyi imkansiz kilan evrensel bir fiziksel mekanizma tanimladi Ulvi Yurtsever ve Mike Morris ile birlikte sadece enerji durumuna uymayan kuantum hallerindeki kuantum alanlarinin aykiri Lorentzian solucandelilerin uzay zaman yapisinin icerisinde varolabilecegini ispatlamistir cok genis alanlara yayilan renolmalize edilmis negative enerji Bu kuantum alanlarinin boyle genisletilmis negative enerjiye sahip olabilmesi uzerine yapilan arastirmalari tetiklemistir Thorne un son arastirmalari aykiri solucan deliklerinin icinden gecen kutlelerin paradokslara neden olamayacagini zamanda yolculuk saglandiginda paradokslara neden olan baslangic sartlari olamaz gosterdi Genellemek gerekirse zamanda yolculuk senaryolarinda varsayilan paradokslar kesin bir fiziksel baglamda formule edilemez Goreleli yildizlar Cok Kutuplu Momentler Ve Diger Calismalari Thorne Anna Zytkow ile birlikte ve varliklarini ongordu Goreli yildizlarin atinim ve yaydiklari yer cekimi radyasyonlari aciklayan teorinin temellerini atti Genel gorelilik kuramini kullanarak kara deliklerin ve diger goreli cisimlerin hareket ve devinim yasalarini turetti Ayrica evrenin genisleme hizini artirmak icin gereken egzotik maddeyi teorik olarak buldu Ogrencisi olan Clifford Will ile birlikte goreli kutlecekim teorileri uzerine yapilan deneylerin teorik olarak yorumlanmasinin temellerini atti Daha sonra ogrencisi Clifford Will bunu ilerletti Guncel olarak klasik uzayin ve zamanin kuantum kutlecekim teorisinin kuantum kopugune dayanan temelleri uzerine calismaktadir YayinlarThorne yer cekimi teorisi ve yuksek enerji astrofizigi ile ilgili kitaplar yazmistir 1973 te gravitation adli kitabin yardimci yazarligini yapmistir bu kitabi yazarken Charles Misner ve John Wheeler ile calismistir 1994 te Black Holes and Time Warps Einstein s Outrageous Legacy yayinlamistir Bu kitapla odul kazanmistir ve kitap 6 dile cevrilmistir 2014 te Interstellar filminin bilimsel alt yapisinin yazarligini yapmistir Thorne nin 150 den fazla makalesi gazetelerde yayinlanmistir Dis baglantilarHome page8 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Founding Fathers of Relativity11 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Einstein bern ch 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2014 Kip S Thorne Biographical Sketch 11 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Information Technology Services California Institute of Technology Retrieved January 6 2013 Kevin P Sullivan 16 Aralik 2013 Christopher Nolan s Interstellar Trailer Watch Now MTV 2 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2014 WIRED Videos 19 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2014 Nobel Fizik Odulu yercekimsel dalgalari gozlemleyen uc Amerikali bilim insanina verildi 1 saat once Paylas Facebook Paylas Twitter Paylas BBC Turkce 3 Ekim 2017 3 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2017 Grant Kimm Webmaster The College of Liberal Arts and Sciences at Iowa State University Las iastate edu 14 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2014 Rory Carroll 21 Haziran 2013 Kip Thorne physicist studying time travel tapped for Hollywood film Guardian News and Media Limited 11 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2014 Thorne grew up in an academic Mormon family in Utah but is now an atheist There are large numbers of my finest colleagues who are quite devout and believe in God ranging from an abstract humanist God to a very concrete Catholic or Mormon God There is no fundamental incompatibility between science and religion I happen to not believe in God Thorne Kip January 1 1995 W W Norton amp Company Reprint edition ISBN 0 393 31276 3 Misner Charles W Kip S Thorne John Archibald Wheeler Eylul 1973 Gravitation San Francisco W H Freeman ISBN 0 7167 0344 0