Temmuz 1785'teki Kizlyar Kuşatması, Rus İmparatorluğu ile Şeyh Mansur'un güçleri arasındaki ikinci büyük çatışmaydı. Çerkes ve Çeçenler, Kuzey Kafkasya'da Rusya'nın ekonomik merkezi olan Kızlyar kalesini ele geçirmeyi umuyorlardı. Kuşatma başarısız oldu, ancak Karginsk ele geçirildi ve Rus ordusu ağır kayıplar verdi, Kafkasyalılar ganimet ele geçirdi.
Kızlyar Kuşatması (Temmuz 1785) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Kizlyar kalesi | |||||||
43°51′K 46°43′D / 43.850°K 46.717°D
| |||||||
Taraflar | |||||||
|
| ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
![]() | ![]() ![]() |
Kızlyar Kalesi
Alman seyyah Johann Anton Güldenstädt'ın Kızlyar kalesini böyle tanımladı:
“Kızlyar şehri ve kalesi, Borozdinskaya'nın dokuz mil aşağısında, Terek'in sol kıyısında, Borozda Nehri'ni solunda tutarak yoluna devam ettiği yerde bulunmaktadır. ... Birkaç ev kütüklerden inşa edilmiştir, ancak ahşap eksikliği nedeniyle evlerin çoğu ham ve yanmış tuğlalardan yapılmıştır. Evlerin çoğu ince direklerden ve kil ile karıştırılmış kesilmiş samanlardan yapılmış, çatının yapıldığı çamur kulübelerdir. Evlerin çoğu ince direklerden ve kil ile karıştırılmış kesilmiş samanlardan yapılmış, çatının yapıldığı çamur kulübelerdir. İçleri oldukça alçaktır. Yağışlı havalarda evlerin hem toprağı hem de kaplaması yumuşayıp tuzla kaplandığından, Terek boyunca yukarıda bahsedilen şekilde yapılan konutlar ne sağlam ne de sağlıklıdır. Tahta çok çabuk çürür ve tuzla seyreltilen tuğlalar o kadar gevşer ki parmaklara sürtünür.”
Tarih
Arka plan
1784'te Çeçenistan'da karizmatik bir köy imamı olan İmam Mansur, vaaz ve hutbelerinde tüm Kuzey Kafkasyalıların birleşerek Rusya'ya karşı çıkmaları gerektiğini söylemeye başladı. İmam Mansur kısa sürede bir ordu topladı, bu dönemde diğer Kafkas halklarına mektuplar yazdı. Çerkesler zaten 1763'ten beri Rusya'ya karşı savaşıyorlardı ve Mansur'un ordusuna katıldılar.
1785 yazı boyunca İmam Mansur'un ordusunda, Sunja Muharebesi zaferinin bıraktığı bir moral vardı. İmam, popülerliğini arttırdıkça çeşitli Kafkasya halklarına daha fazla mektup yazdı. Bu mektuplar Kabardey Çerkesleri ve Dağıstanlılar arasında karşılık buldu, pek çok Kafkasyalı, imamın vaazlarını dinlemek için bizzat yanına geldi. İmam Mansur vaazlarına devam etti.
Rusya'ya karşı isyan giderek Çeçenya, Kabardey ve Dağıstan'a yayıldı. Mansur'un ordusuna daha fazla yeni gönüllü katıldı, giderek daha fazla prens ve hükümdar, Kızlyar'a karşı yürütülen seferde ona katılma arzusunu dile getirdi. Kafkas hattındaki tüm tahkimatlar arasında Kızlyar en büyük stratejik öneme sahipti. Rus kalelerinin en eskisi olan bu kale, Kuzey Kafkasya, Transkafkasya ve Rusya arasında bir bağlantı noktasıydı. Kızlyar, tüm Kuzey Kafkasya'nın başlıca idari ve ekonomik merkeziydi. İmam, Kızyar'ı alarak Kuzey Kafkasya ile Astrahan arasındaki bağlantıyı kesmeyi ve dolayısıyla Rusya ile Kafkasya arasındaki ana yolu kapatmayı umuyordu.
Karginsk'e Saldırı
14 Temmuz'da Mansur'un güçleri Kızlyar'a 8 kilometre uzaklıktaki Karginsk tabyasına doğru ilerledi. Kafkasyalıların ilk birkaç saldırısı püskürtüldü, ancak Kafkasyalılar birkaç büyük yangın başlattılar, bu yangın barut deposuna ulaştı ve bunun sonucunda tüm tabya, savunucularıyla birlikte havaya uçtu. Mansur'un savaşçıları kısa süre sonra tabyaya baskın düzenleyerek geri kalan Rus askerlerinin yanı sıra 4 topu da ele geçirdi. Böylece Karginsk ele geçirildi. Bu Mansur'un Çeçenistan dışındaki ilk zaferiydi.
Kuşatma
Kaleye doğru ilerleyiş
Karginsk'deki zaferin motivasyonuyla Kafkasyalılar 15 Temmuz'da kaleye doğru ilerledi. Bu sırada kalede halk arasında panik yaşandı. Görgü tanıklarından biri olayı şöyle anlatıyor:
"Görüntü çok üzücü. Korkmuş çocuklar çığlık attı, kadınlar ağladı ve ne yapacaklarını bilemediler. Gri saçlı yaşlı adamlar ailelerine hüzünlü bir şekilde baktılar, eşyalarını alıp sakladılar. Şehri korumanın mümkün olduğuna inanmayanların çoğu Astrahan bozkırlarına kaçtı..."
Aynı günün akşamı Kozaklar İmam Mansur'un ordusuyla buluşmak üzere gönderildi.Gece geçti ama ertesi gün halkı cesaretlendirmek için Rus ve Ermeni rahipler sokaklarda yürüdü, dualar okudu ve kalenin duvarlarına kutsal su serpti. Askerler yaklaşan savaşa hazırlanmaya başladılar ve kale duvarlarının üzerinde durdular.Öğle saatlerinde Kafkas ordusu Terek Nehri'ni geçmeye başladı ve burada Kozak ordusu ile çatıştılar. Kozak ordusu ağır kayıplar verdi. Akşam Mansur'un güçleri nehri geçmişti ve kalenin duvarlarına saldırmak için harekete geçtiler.
Ana Savaş
Toplamda Mansur'un güçleri kaleye 5 büyük saldırı düzenledi ancak her seferinde kaleden gelen top ve tüfek ateşiyle püskürtüldü. 5. saldırı en acımasız olanıydı ve savaşın gidişatı Mansur'un lehine olmuş gibi görünüyordu. Saldırganlar bazı yerlerde kale duvarlarına bile tırmanmayı başardı. Rus tarafı son rezervlerini yavaş yavaş kaybediyordu, hatta siviller bile onlarla savaşmak için silaha sarıldı.Şiddetli çatışma bir saatten fazla sürdü ve gecenin başlamasıyla birlikte Ruslar nihayet saldırıyı püskürtmeyi başardı ve Mansur'un ordusu kamplarına çekildi.
Ertesi sabah erkenden Rus tarafı, önceki gün yaşanan şiddetli savaşın ardından Tomsk piyade alayıyla isyancıların kampına bir saldırı planladı. Alay aynı zamanda Mansur'un ordusunu kaleden uzaklaştırmakla da görevlendirildi. Bir meydanda sıraya giren alay, davul sesleri eşliğinde kale duvarlarını terk ederek isyancı kampına doğru ilerledi. Mansur, kalan tüm gücünü Tomsk piyade alayını yenmeye odakladı. Mansur'un birliklerinin saldırısı 4 taraftan aynı anda gerçekleştirildi ve ağır kayıplar veren alay, kaleye geri çekilmek zorunda kaldı. Geri çekilme sırasında askerler düzenlerini korudular, bu da tüm alayın tamamen yok edilememesinin ana nedeniydi.
Ertesi gün, yani 18 Temmuz'da Mansur, birliklerine Kızlyar'a ve saldırılarını durdurup kaleden uzaklaşmalarını emretti. Ordusunun henüz iyi tahkim edilmiş ve savunulan kalelere saldırma yeteneğine sahip olmadığını ve Kızlyar'a yapılacak daha fazla saldırının ağır kayıplara yol açabileceğini fark etti. Kızlyar'dan ayrıldıktan sonra, kendi memleketi Aldı'ya dönerken birliklerinin dinlenmeleri ve yenilenmeleri için evlerine dönmelerine izin verdi.
Sonrası
Mansur daha sonra bir konuşma yaparak ordusunu Karginsk'in ele geçirilmesi ve Tomsk piyade alayının yenilgisinden dolayı tebrik etti. Mansur'un konuşması etkili oldu; Destekçilerinin neredeyse hiçbiri Kızlyar'dan çekilmeyi bir yenilgi olarak görmüyordu.
İmam Mansur hareketi yayılmaya devam etti. Rus yanlısı Endirey prensleri Kızlyar komutanı Veshnyakov'a bir mektupta şunları yazdı:
“Halk itaatimizi terk etti; bizi köyden kovmak niyetindeler...”
Endirey halkının yaptığı toplantıda, bir hainin Şeyh Mansur'un planlarını Rus yetkililere ifşa etmesi halinde öldürüleceği ve mallarının yok edileceği kararlaştırıldı.
Kafkasyalıların Kızlyar'ı alamamalarının ana sebebi ise özel teçhizat, silah ve en önemlisi tecrübe eksikliğiydi.
Kaynakça
Alıntılar
- ^ a b c Oztas, Ahmet (2013). A Page from the History of the North Caucasus: Imam Mansur Ushurma. . ss. 1-14. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Мусаев 2007.
- ^ a b Aydın, Mustafa (2010). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
- ^ Николаевич, Карпухин Николай (2017). "Участие кабардинцев в движении под предводительством шейха Мансура". Историческая и социально-образовательная мысль. 9 (4-2): 24-30. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2023.
- ^ Office of the Prime Minister Ottoman Archives, HH, n °1305-A
- ^ a b c d Ибрагимов 2006.
- ^ a b Oztas 2013.
- ^ "Defense of the Karginsk Redoubt (in Russian)". 14 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ekim 2023.
Kaynaklar
- Мусаев, Алаудин (2007). Шейх Мансур [Sheikh Mansur] (Rusça). ss. 33-34.
- Хасбулатов, А.И.; Гапуров, Ш.А.; Ахмадов, Ш.Б.; Багаев, М.Х.; Хизриев, Х.А.; Ахмадов, Я.З.; Исаев, С.А.; Бадаев, С.Э.С.; Ибрагимова, З.Х. (2006). Ибрагимов, М.М. (Ed.). История Чечни с древнейших времён до наших дней [History of Chechnya from the ancient times to the present day] (Rusça). Grozny: Книжное издательство. ss. 301-302. ISBN .
- Oztas, Ahmet (2013). A Page from the History of the North Caucasus: Imam Mansur Ushurma. . ss. 1-14.
Dış bağlantılar
- Karginsk Tabyasının Savunması (Rusça)
- 1785'te Kuzey Kafkasya'da sefer (Rusça)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Temmuz 1785 teki Kizlyar Kusatmasi Rus Imparatorlugu ile Seyh Mansur un gucleri arasindaki ikinci buyuk catismaydi Cerkes ve Cecenler Kuzey Kafkasya da Rusya nin ekonomik merkezi olan Kizlyar kalesini ele gecirmeyi umuyorlardi Kusatma basarisiz oldu ancak Karginsk ele gecirildi ve Rus ordusu agir kayiplar verdi Kafkasyalilar ganimet ele gecirdi Kizlyar Kusatmasi Temmuz 1785 Kizlyar kalesi43 51 K 46 43 D 43 850 K 46 717 D 43 850 46 717 Tarih14 15 Temmuz 1785BolgeKizlyarSonucPirus Rus zaferi Kafkasyalilar kaleyi alamadilar ancak Karginsk i ele gecirdiler ve Rus ordusu agir kayiplar verdiTaraflar Rus ImparatorluguSeyh Mansur Hareketi Cecenistan Kabarda Dogu Cerkesya DagistanlilarKomutanlar ve liderlerIvan VesnyakovImam Mansur Dol MudarovKizlyar KalesiAlman seyyah Johann Anton Guldenstadt in Kizlyar kalesini boyle tanimladi Kizlyar sehri ve kalesi Borozdinskaya nin dokuz mil asagisinda Terek in sol kiyisinda Borozda Nehri ni solunda tutarak yoluna devam ettigi yerde bulunmaktadir Birkac ev kutuklerden insa edilmistir ancak ahsap eksikligi nedeniyle evlerin cogu ham ve yanmis tuglalardan yapilmistir Evlerin cogu ince direklerden ve kil ile karistirilmis kesilmis samanlardan yapilmis catinin yapildigi camur kulubelerdir Evlerin cogu ince direklerden ve kil ile karistirilmis kesilmis samanlardan yapilmis catinin yapildigi camur kulubelerdir Icleri oldukca alcaktir Yagisli havalarda evlerin hem topragi hem de kaplamasi yumusayip tuzla kaplandigindan Terek boyunca yukarida bahsedilen sekilde yapilan konutlar ne saglam ne de sagliklidir Tahta cok cabuk curur ve tuzla seyreltilen tuglalar o kadar gevser ki parmaklara surtunur TarihArka plan 1784 te Cecenistan da karizmatik bir koy imami olan Imam Mansur vaaz ve hutbelerinde tum Kuzey Kafkasyalilarin birleserek Rusya ya karsi cikmalari gerektigini soylemeye basladi Imam Mansur kisa surede bir ordu topladi bu donemde diger Kafkas halklarina mektuplar yazdi Cerkesler zaten 1763 ten beri Rusya ya karsi savasiyorlardi ve Mansur un ordusuna katildilar 1785 yazi boyunca Imam Mansur un ordusunda Sunja Muharebesi zaferinin biraktigi bir moral vardi Imam populerligini arttirdikca cesitli Kafkasya halklarina daha fazla mektup yazdi Bu mektuplar Kabardey Cerkesleri ve Dagistanlilar arasinda karsilik buldu pek cok Kafkasyali imamin vaazlarini dinlemek icin bizzat yanina geldi Imam Mansur vaazlarina devam etti Rusya ya karsi isyan giderek Cecenya Kabardey ve Dagistan a yayildi Mansur un ordusuna daha fazla yeni gonullu katildi giderek daha fazla prens ve hukumdar Kizlyar a karsi yurutulen seferde ona katilma arzusunu dile getirdi Kafkas hattindaki tum tahkimatlar arasinda Kizlyar en buyuk stratejik oneme sahipti Rus kalelerinin en eskisi olan bu kale Kuzey Kafkasya Transkafkasya ve Rusya arasinda bir baglanti noktasiydi Kizlyar tum Kuzey Kafkasya nin baslica idari ve ekonomik merkeziydi Imam Kizyar i alarak Kuzey Kafkasya ile Astrahan arasindaki baglantiyi kesmeyi ve dolayisiyla Rusya ile Kafkasya arasindaki ana yolu kapatmayi umuyordu Karginsk e Saldiri 14 Temmuz da Mansur un gucleri Kizlyar a 8 kilometre uzakliktaki Karginsk tabyasina dogru ilerledi Kafkasyalilarin ilk birkac saldirisi puskurtuldu ancak Kafkasyalilar birkac buyuk yangin baslattilar bu yangin barut deposuna ulasti ve bunun sonucunda tum tabya savunuculariyla birlikte havaya uctu Mansur un savascilari kisa sure sonra tabyaya baskin duzenleyerek geri kalan Rus askerlerinin yani sira 4 topu da ele gecirdi Boylece Karginsk ele gecirildi Bu Mansur un Cecenistan disindaki ilk zaferiydi Kusatma Kaleye dogru ilerleyis Karginsk deki zaferin motivasyonuyla Kafkasyalilar 15 Temmuz da kaleye dogru ilerledi Bu sirada kalede halk arasinda panik yasandi Gorgu taniklarindan biri olayi soyle anlatiyor Goruntu cok uzucu Korkmus cocuklar ciglik atti kadinlar agladi ve ne yapacaklarini bilemediler Gri sacli yasli adamlar ailelerine huzunlu bir sekilde baktilar esyalarini alip sakladilar Sehri korumanin mumkun olduguna inanmayanlarin cogu Astrahan bozkirlarina kacti Ayni gunun aksami Kozaklar Imam Mansur un ordusuyla bulusmak uzere gonderildi Gece gecti ama ertesi gun halki cesaretlendirmek icin Rus ve Ermeni rahipler sokaklarda yurudu dualar okudu ve kalenin duvarlarina kutsal su serpti Askerler yaklasan savasa hazirlanmaya basladilar ve kale duvarlarinin uzerinde durdular Ogle saatlerinde Kafkas ordusu Terek Nehri ni gecmeye basladi ve burada Kozak ordusu ile catistilar Kozak ordusu agir kayiplar verdi Aksam Mansur un gucleri nehri gecmisti ve kalenin duvarlarina saldirmak icin harekete gectiler Ana Savas Toplamda Mansur un gucleri kaleye 5 buyuk saldiri duzenledi ancak her seferinde kaleden gelen top ve tufek atesiyle puskurtuldu 5 saldiri en acimasiz olaniydi ve savasin gidisati Mansur un lehine olmus gibi gorunuyordu Saldirganlar bazi yerlerde kale duvarlarina bile tirmanmayi basardi Rus tarafi son rezervlerini yavas yavas kaybediyordu hatta siviller bile onlarla savasmak icin silaha sarildi Siddetli catisma bir saatten fazla surdu ve gecenin baslamasiyla birlikte Ruslar nihayet saldiriyi puskurtmeyi basardi ve Mansur un ordusu kamplarina cekildi Ertesi sabah erkenden Rus tarafi onceki gun yasanan siddetli savasin ardindan Tomsk piyade alayiyla isyancilarin kampina bir saldiri planladi Alay ayni zamanda Mansur un ordusunu kaleden uzaklastirmakla da gorevlendirildi Bir meydanda siraya giren alay davul sesleri esliginde kale duvarlarini terk ederek isyanci kampina dogru ilerledi Mansur kalan tum gucunu Tomsk piyade alayini yenmeye odakladi Mansur un birliklerinin saldirisi 4 taraftan ayni anda gerceklestirildi ve agir kayiplar veren alay kaleye geri cekilmek zorunda kaldi Geri cekilme sirasinda askerler duzenlerini korudular bu da tum alayin tamamen yok edilememesinin ana nedeniydi Ertesi gun yani 18 Temmuz da Mansur birliklerine Kizlyar a ve saldirilarini durdurup kaleden uzaklasmalarini emretti Ordusunun henuz iyi tahkim edilmis ve savunulan kalelere saldirma yetenegine sahip olmadigini ve Kizlyar a yapilacak daha fazla saldirinin agir kayiplara yol acabilecegini fark etti Kizlyar dan ayrildiktan sonra kendi memleketi Aldi ya donerken birliklerinin dinlenmeleri ve yenilenmeleri icin evlerine donmelerine izin verdi Sonrasi Mansur daha sonra bir konusma yaparak ordusunu Karginsk in ele gecirilmesi ve Tomsk piyade alayinin yenilgisinden dolayi tebrik etti Mansur un konusmasi etkili oldu Destekcilerinin neredeyse hicbiri Kizlyar dan cekilmeyi bir yenilgi olarak gormuyordu Imam Mansur hareketi yayilmaya devam etti Rus yanlisi Endirey prensleri Kizlyar komutani Veshnyakov a bir mektupta sunlari yazdi Halk itaatimizi terk etti bizi koyden kovmak niyetindeler Endirey halkinin yaptigi toplantida bir hainin Seyh Mansur un planlarini Rus yetkililere ifsa etmesi halinde oldurulecegi ve mallarinin yok edilecegi kararlastirildi Kafkasyalilarin Kizlyar i alamamalarinin ana sebebi ise ozel techizat silah ve en onemlisi tecrube eksikligiydi KaynakcaAlintilar a b c Oztas Ahmet 2013 A Page from the History of the North Caucasus Imam Mansur Ushurma ss 1 14 5 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2023 a b c d e f g h i j k l m n o p q Musaev 2007 a b Aydin Mustafa 2010 TDV Islam Ansiklopedisi TDV Islam Arastirmalari Merkezi 6 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2023 Nikolaevich Karpuhin Nikolaj 2017 Uchastie kabardincev v dvizhenii pod predvoditelstvom shejha Mansura Istoricheskaya i socialno obrazovatelnaya mysl 9 4 2 24 30 19 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2023 Office of the Prime Minister Ottoman Archives HH n 1305 A a b c d Ibragimov 2006 a b Oztas 2013 Defense of the Karginsk Redoubt in Russian 14 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ekim 2023 Kaynaklar Musaev Alaudin 2007 Shejh Mansur Sheikh Mansur Rusca ss 33 34 Hasbulatov A I Gapurov Sh A Ahmadov Sh B Bagaev M H Hizriev H A Ahmadov Ya Z Isaev S A Badaev S E S Ibragimova Z H 2006 Ibragimov M M Ed Istoriya Chechni s drevnejshih vremyon do nashih dnej History of Chechnya from the ancient times to the present day Rusca Grozny Knizhnoe izdatelstvo ss 301 302 ISBN 978 5 98896 103 1 Oztas Ahmet 2013 A Page from the History of the North Caucasus Imam Mansur Ushurma ss 1 14 Dis baglantilar Karginsk Tabyasinin Savunmasi Rusca 1785 te Kuzey Kafkasya da sefer Rusca