Kabarda Prensliği veya Doğu Çerkesya, tarihsel ülke.
Kabardiya Къэбэрдей Хэгъэгу Kabarda Prensliği | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1453-1825 | |||||||||
Bayrak Arma | |||||||||
Başkent | Nalçik | ||||||||
Yaygın dil(ler) | Doğu Çerkescesi | ||||||||
Resmî din | |Ortodoks Hristiyanlık| | ||||||||
Hükûmet | Prenslik | ||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
|
Coğrafi koşullar
Kabarda Prensliğinin güneyi Kazbek dağları ile sınırlanır. En yüksek yeri Elbruz Dağıdır. Dağların en yüksek yerleri kar ve buzullarla, daha aşağıları alp tipi çayırlarla, daha aşağıya doğru iğne yapraklı ve karışık ormanlarla kaplıdır. Vadiler ve kuzeydeki Kabarda Ovası çayır ve step bitkileriyle kaplıdır. Dağlardaki buzullarla beslenen çok sayıda hızlı akışlı akarsu, derin ve dar vadiler içinden geçerek kuzeye doğru akarak Terek Nehrine dökülür: batıdan doğuya doğru Malka, Baksan, Çegem, Nalçik, Çerek ve Lesken. Bölgede karasal iklim görülür. Ocak ayı sıcaklık ortalaması dağlık kesimlerde -8 derece ile -12 dereceler arasında değişirken düzlüklerde -4 derece dolayındadır. Temmuz ortalamaları dağlık kesimlerde +6 ve +10 derece, Nalçik'te ise +22 derecedir. Yıllık yağış miktarı dağlık kesimlerde yükseltiye göre 800-3.200 mm. arasında değişirken kuzeydeki 600 mm'nin altına iner. Bu nedenle tarımda sulama gereklidir (bk. Özdemir Özbay, "Dünden Bugüne Kuzey Kafkasya", II.Baskı, Ankara, 1999, s.163-164).
Tarih
Kabarda Prensliğinin halkı kuzey bölümdeki Çerkesler ve onlarla akraba olan batıdaki Abazalar ile dağlık kesimlerdeki Türk asıllı olan Karaçaylar ve Balkardan oluşur. Kabarda halkı önceleri Kuban Irmağının kuzeyinde, Şapsığlar ile komşu olarak Taman Yarımadası'nda, Azak Denizi'nin doğusunda ve kuzeyinde, Kırım Yarımadası'nda yaşıyorlardı. 13-15.yüzyıllarda Tatar baskıları sonucu, yavaş yavaş geri çekilerek şimdiki yerlerinde toplanmışlardır. Balkarlar ile onların daha batısındaki Karaçayların da, Çerkes birliğine katılmış Türk-Tatar topluluklarından oldukları sanılmaktadır. Bunlar Çerkesler ile ortak bir kültürü paylaşmaktadırlar.
Kabarda Prensliği Osmanlı İmparatorluğu koruması altındaki Kırım Hanlığı'na bağlı iken, 1556'da Astrahan Hanlığı'nı yıkıp topraklarını ilhak eden Rusya Çarlığı ile komşu oldular. 1557'de Rus korumasını kabul ederek Kırım'dan ayrıldılar. 1739-1774 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya Çarlığı etki alanları arasında tarafsız bölge statüsü kazanan Kabarda, 1774'te Rusya Çarlığı'na ilhak edildi. Ancak, Kabarda Prensliği Rusya Çarlığının egemenliğini kabul etmeyerek 1825 yılına değin direnişlerini sürdürdüler.
Kabarda Prensliği 1763-1825 yılları arasında Rus kolonyalist politikasına karşı sık sık ayaklandılar. Sert ve kanlı bir biçimde bastırılan bu ayaklanmalar sonucu nüfus iyice azaldı, bir veriye göre 200 binden 30-35 bine düştü (bk. Ali Kasumov-Hasan Kasumov,"Çerkes Soykırımı", Ankara, 1995, s.20). 1859'da Osmanlılarla diplomatik görüşmeleri başlatan Ruslar, planladıkları Çerkes Sürgünü olayını gizlemek ve Müslüman nüfusu azaltmak amacıyla 1860-61 yıllarında Müslüman Osetlerle birlikte Kabardeylerin önemli bir bölümünü de Osmanlı İmparatorluğu'na göçe zorladılar. Bu tür göç ettirmeler aralıklarla 20.yüzyıl başlarına değin sürdü. Kabarda bölgesinde 16 Ocak 1922'de Rusya SFSC'ne bağlı Kabardino-Balkar Özerk Oblastı (il) kuruldu. Oblast 1936'da özerk cumhuriyet oldu. Şimdi burası Rusya Federasyonu içindeki Kabardino-Balkarya Cumhuriyeti'ni oluşturmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kabarda Prensligi veya Dogu Cerkesya tarihsel ulke KabardiyaKeberdej Hegegu Kabarda Prensligi1453 1825Bayrak ArmaBaskentNalcikYaygin dil ler Dogu CerkescesiResmi dinHabzeizmSunni Islam Ortodoks Hristiyanlik HukumetPrenslikTarihce Kurulusu1453 Rus Cerkes Savasi1763 1864 Dagilisi1825ArdillarCerkesyaRus ImparatorluguCografi kosullarKabarda Prensliginin guneyi Kazbek daglari ile sinirlanir En yuksek yeri Elbruz Dagidir Daglarin en yuksek yerleri kar ve buzullarla daha asagilari alp tipi cayirlarla daha asagiya dogru igne yaprakli ve karisik ormanlarla kaplidir Vadiler ve kuzeydeki Kabarda Ovasi cayir ve step bitkileriyle kaplidir Daglardaki buzullarla beslenen cok sayida hizli akisli akarsu derin ve dar vadiler icinden gecerek kuzeye dogru akarak Terek Nehrine dokulur batidan doguya dogru Malka Baksan Cegem Nalcik Cerek ve Lesken Bolgede karasal iklim gorulur Ocak ayi sicaklik ortalamasi daglik kesimlerde 8 derece ile 12 dereceler arasinda degisirken duzluklerde 4 derece dolayindadir Temmuz ortalamalari daglik kesimlerde 6 ve 10 derece Nalcik te ise 22 derecedir Yillik yagis miktari daglik kesimlerde yukseltiye gore 800 3 200 mm arasinda degisirken kuzeydeki 600 mm nin altina iner Bu nedenle tarimda sulama gereklidir bk Ozdemir Ozbay Dunden Bugune Kuzey Kafkasya II Baski Ankara 1999 s 163 164 Tarih18 yy da Kabarda Basprensligi ve sinirlari icerisindeki prenslikler Kabarda Prensliginin halki kuzey bolumdeki Cerkesler ve onlarla akraba olan batidaki Abazalar ile daglik kesimlerdeki Turk asilli olan Karacaylar ve Balkardan olusur Kabarda halki onceleri Kuban Irmaginin kuzeyinde Sapsiglar ile komsu olarak Taman Yarimadasi nda Azak Denizi nin dogusunda ve kuzeyinde Kirim Yarimadasi nda yasiyorlardi 13 15 yuzyillarda Tatar baskilari sonucu yavas yavas geri cekilerek simdiki yerlerinde toplanmislardir Balkarlar ile onlarin daha batisindaki Karacaylarin da Cerkes birligine katilmis Turk Tatar topluluklarindan olduklari sanilmaktadir Bunlar Cerkesler ile ortak bir kulturu paylasmaktadirlar Kabarda Prensligi Osmanli Imparatorlugu korumasi altindaki Kirim Hanligi na bagli iken 1556 da Astrahan Hanligi ni yikip topraklarini ilhak eden Rusya Carligi ile komsu oldular 1557 de Rus korumasini kabul ederek Kirim dan ayrildilar 1739 1774 yillari arasinda Osmanli Imparatorlugu ve Rusya Carligi etki alanlari arasinda tarafsiz bolge statusu kazanan Kabarda 1774 te Rusya Carligi na ilhak edildi Ancak Kabarda Prensligi Rusya Carliginin egemenligini kabul etmeyerek 1825 yilina degin direnislerini surdurduler Kabarda Prensligi 1763 1825 yillari arasinda Rus kolonyalist politikasina karsi sik sik ayaklandilar Sert ve kanli bir bicimde bastirilan bu ayaklanmalar sonucu nufus iyice azaldi bir veriye gore 200 binden 30 35 bine dustu bk Ali Kasumov Hasan Kasumov Cerkes Soykirimi Ankara 1995 s 20 1859 da Osmanlilarla diplomatik gorusmeleri baslatan Ruslar planladiklari Cerkes Surgunu olayini gizlemek ve Musluman nufusu azaltmak amaciyla 1860 61 yillarinda Musluman Osetlerle birlikte Kabardeylerin onemli bir bolumunu de Osmanli Imparatorlugu na goce zorladilar Bu tur goc ettirmeler araliklarla 20 yuzyil baslarina degin surdu Kabarda bolgesinde 16 Ocak 1922 de Rusya SFSC ne bagli Kabardino Balkar Ozerk Oblasti il kuruldu Oblast 1936 da ozerk cumhuriyet oldu Simdi burasi Rusya Federasyonu icindeki Kabardino Balkarya Cumhuriyeti ni olusturmaktadir