Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gobustan Kaya Sanatı, tarih öncesi ve Orta Çağ dönemlerinin flora ve faunasını, avcılığını, yaşam tarzlarını ve kültürünü temsil etmektedir. Kayalara yapılan oymalarda ilkel adamlar, dans ritüelleri, ellerinde mızraklı adamlar, hayvanlar, boğa güreşleri, deve kervanları, güneş ve yıldız resimleri yer almaktadır. Bu oymaların tarihi 5.000 – 20.000 yıl öncesine kadar gitmektedir.
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 | |
| Resmî adı | Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu |
| Konum |  Azerbaycan |
| (Kriter) | Kültürel: iii |
| Referans | 1076rev |
| Tescil | 2007 (31. oturum) |
| Bölge | 537.22 ha (1,327.5 dönüm) |
| Koordinatlar | 40°07′30.8″K 49°22′30.2″D / 40.125222°K 49.375056°D |
Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı
Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı, Üst Paleolitik dönemden Avrasya'daki Orta Çağlara kadar insanlık tarihini temsil etmektedir.Azerbaycan'da, Büyük Kafkas Dağları'nın güneydoğu ucunda yer almaktadır. Bakü'ye yaklaşık 64 kilometre (40 mi) uzaklıkta yer almaktadır. Sit alanı 537 hektar alan kaplamaktadır.
Kültürel peyzaj alanı, orta Azerbaycan'ın yarı çöl bölgesinde bulunan üç kayalık yaylayı kapsamaktadır. 1.000'den fazla kaya yüzeyinde 40.000 yıllık kaya sanatı tarihini yansıtan 6.000'den fazla kaya çizimi bulunmaktadır.
Arkeolojik kazılar sırasında, farklı arkeolojik evrelerde 104 adet küçük boyutlu oyma taş da keşfedilmiştir.
Yaklaşık 5.000 ila 8.000 yıl öncesine tarihlenen Kobustan petrogliflerinde, Viking gemilerine benzer uzun gemiler de yer almaktadır. Kobustan'daki kaya resimleri arasında gemi resimlerinin bulunması, bölgenin Akdeniz ve Avrupa kıtaları ile olan ilişkisini göstermektedir.
Antik kaya sanatına ev sahipliği yapan Kobustan'da Jingirdağ, Büyüktaş ve Küçüktaş dağları ile Yazılıtepe bulunmaktadır. Kaya sanatı örneklerinin çoğu Büyüktaş ve Küçüktaş dağlarının üst yüzeylerinde bulunur. 3-4 bin yıl öncesine tarihlenen kaya resimleri ağırlıklı olarak av sahnelerini yansıtmaktadır. Daha korunaklı taraflarda insan (dansçılar, avcılar, kask takan erkekler) ve hayvan (geyik ve keçi) resimleri betimlenmiştir.
Kobustan kayaları üzerindeki hayvanların görüntüleri, Pleistosen döneminde yaban öküzü ve yaban atları gibi büyük hayvanlardan, Holosen döneminin başından başlayarak iklim değişikliğine göre geyik, yaban domuzu ve kuş gibi nispeten daha küçük Holosen hayvanlarına kadar avlanma hedeflerindeki değişime bağlı olarak dönemlere göre değişmektedir.
Küçüktaş Dağı'ndaki "Firuz-1", "Firuz-2", "Kaya-Arası", "Kaya-Arası-2", Büyüktaş Dağı'ndaki Kaniza, Ana-Zaga yaşam alanlarının duvarlarında petroglifler bulunmaktadır. Dağ, bu sit alanındaki bazı taşların üzerindeki petrogliflerle benzerlik göstermektedir.
Kayalardan birinde, Fulminate önderliğindeki 12. Roma Lejyonu'nun Hazar kıyılarında geçici olarak kalışını gösteren Roma İmparatoru Domitian'ın saltanatı (MS 81-96) dönemine ait Latince bir yazıt bulunmaktadır.
Erken döneme ait bir diğer kalıntı, Kobustan Kaya Sanatı'nda anlatılan eski bir müzik aleti olan "kaval çalan taş"tır (tef taşı).
1996 yılında Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu kararı ile dağlar Kobustan Devlet Tarihi Sanat Koruma Alanı ilan edilmiştir. Başkanın kararıyla, dağlar 2007 yılında Ulusal Koruma Alanı ilan edildi.
Kaya sanatı gravürlerinin kalitesi ve yoğunluğu nedeniyle Kobustan, 2007 yılında UNESCO Dünya Mirası Alanı ilan edildi.
Tarihi
Kültürel peyzaj alanı ilk olarak 1939-40 yıllarında yerel bir madenci tarafından keşfedildi. MÖ 12. ve 8. yüzyıllar arasına tarihlenen geyik, keçi ve sığırlara ait çizimler, Kobustan'daki Neolitik dönemi yansıtmaktadır. 1947 ve sonrasında 3.500'den fazla petroglif ile yaklaşık 750 kayayı analiz eden Isak Jafarzadeh'in incelediği Kobustan petroglifleri, antik çağlardan Orta Çağ'a kadar 6 döneme ayrılmıştır:
- Neolitik dönem (figürler omuzlarında ok ve yay bulunan kadın ve erkek çizimlerini içerir),
- Geç Neolitik dönem (bizon, kayık ve okçu çizimleri),
- Eneolitik dönem (büyük keçi, aslan ve geyik çizimleri),
- Tunç Çağı dönemi (vahşi hayvanlar, atlar ve domuz çizimleri),
- Demir Çağı dönemi (insan çizimleri, keçi ve geyik figürleri ile Roma yazıtları)
- Orta Çağ (deve kervan çizimleri, elinde silah olan bir savaşçı, semboller, Arapça ve Farsça yazıtlar).
İlerleyen yıllarda F. Muradova ve J. Rustamov 1.500'den fazla görüntünün ortaya çıkarıldığı yeni keşifler gerçekleştirdiler. Arkeolojik kazılar sırasında bölgede çok sayıda Tunç Çağı yapısı bulunmuştur. Bu arkeolojik kazılar, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü tarafından desteklenmiştir.
1966, 1988 ve 2001'de, tüm kaya oymaları ve petroglifleri devlet koruması altına alındı
Galeri
- Kobustan'daki kaya sanatı örnekleri
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Gobustan Rock Art Cultural Landscape". whc.unesco.org (İngilizce). 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ a b "Gobustan Rock Art - Unesco World Heritage Site | For World Heritage Travellers". www.worldheritagesite.org (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018.
- ^ a b c d e Gobustan Rock Art Cultural Landscap -el paisaje cultural del arte rupestre de Gobustán (2016). "Gobustan Rock Art Cultural Landscape" (PDF). Cuadernos de Arte Rupestre: 213-232. 4 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.
- ^ a b c d "Gobustan Rock Art, AZERBAIJAN - Med-O-Med". Med-O-Med (İngilizce). 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018.
- ^ The Archaeology of the Caucasus: From Earliest Settlements to the Iron Age. Cambridge University Press. 2017. ISBN .
- ^ "Gobustan Rock Art - Unesco World Heritage Site | For World Heritage Travellers". www.worldheritagesite.org (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018.
- ^ a b c "The Rock Engravings of Gobustan". donsmaps.com. 11 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2018.
- ^ Pre-Columbian Trans-Oceanic Contact. Lulu.com. 2016. s. 98. ISBN .
- ^ Cognitive Archaeology as Symbolic Archaeology. İngiltere: Archaeopress, Publishers of British,Archaeological Reports. 2008. s. 32. ISBN .
- ^ Azerbaijan: Mosques, Turrets, Palaces. Corvina Kiadó. 1979. ss. 8. ISBN .
- ^ Heritage and Archaeology in the Digital Age: Acquisition, Curation, and Dissemination of Spatial Cultural Heritage Data. Springer. 2017. ISBN .
- ^ a b c Gobustan Rock Art Cultural Landscape. World Heritage Site Nomination Document 5 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: ":2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ The sticky drawings of the deer, goat and cattle dated between 12th and 8th centuries BC reflect the Neolithic period in Gobustan. Rosen Pub Group. 2004. ss. 11. ISBN .
- ^ "Pleistocene art in Azerbaijan" (PDF). 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Dünya Mirasları Listesi 1 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gobustan Kaya Sanati tarih oncesi ve Orta Cag donemlerinin flora ve faunasini avciligini yasam tarzlarini ve kulturunu temsil etmektedir Kayalara yapilan oymalarda ilkel adamlar dans rituelleri ellerinde mizrakli adamlar hayvanlar boga guresleri deve kervanlari gunes ve yildiz resimleri yer almaktadir Bu oymalarin tarihi 5 000 20 000 yil oncesine kadar gitmektedir Kobustan Kaya Sanati Kulturel Peyzaj AlaniUNESCO Dunya MirasiResmi adiQobustan dovlet tarixi bedii qoruguKonum AzerbaycanKriterKulturel iiiReferans1076revTescil2007 31 oturum Bolge537 22 ha 1 327 5 donum Koordinatlar40 07 30 8 K 49 22 30 2 D 40 125222 K 49 375056 D 40 125222 49 375056Kobustan Kaya Sanati Kulturel Peyzaj AlaniKobustan Kaya Sanati Kulturel Peyzaj Alani Ust Paleolitik donemden Avrasya daki Orta Caglara kadar insanlik tarihini temsil etmektedir Azerbaycan da Buyuk Kafkas Daglari nin guneydogu ucunda yer almaktadir Baku ye yaklasik 64 kilometre 40 mi uzaklikta yer almaktadir Sit alani 537 hektar alan kaplamaktadir Kulturel peyzaj alani orta Azerbaycan in yari col bolgesinde bulunan uc kayalik yaylayi kapsamaktadir 1 000 den fazla kaya yuzeyinde 40 000 yillik kaya sanati tarihini yansitan 6 000 den fazla kaya cizimi bulunmaktadir Arkeolojik kazilar sirasinda farkli arkeolojik evrelerde 104 adet kucuk boyutlu oyma tas da kesfedilmistir Yaklasik 5 000 ila 8 000 yil oncesine tarihlenen Kobustan petrogliflerinde Viking gemilerine benzer uzun gemiler de yer almaktadir Kobustan daki kaya resimleri arasinda gemi resimlerinin bulunmasi bolgenin Akdeniz ve Avrupa kitalari ile olan iliskisini gostermektedir Antik kaya sanatina ev sahipligi yapan Kobustan da Jingirdag Buyuktas ve Kucuktas daglari ile Yazilitepe bulunmaktadir Kaya sanati orneklerinin cogu Buyuktas ve Kucuktas daglarinin ust yuzeylerinde bulunur 3 4 bin yil oncesine tarihlenen kaya resimleri agirlikli olarak av sahnelerini yansitmaktadir Daha korunakli taraflarda insan danscilar avcilar kask takan erkekler ve hayvan geyik ve keci resimleri betimlenmistir Kobustan kayalari uzerindeki hayvanlarin goruntuleri Pleistosen doneminde yaban okuzu ve yaban atlari gibi buyuk hayvanlardan Holosen doneminin basindan baslayarak iklim degisikligine gore geyik yaban domuzu ve kus gibi nispeten daha kucuk Holosen hayvanlarina kadar avlanma hedeflerindeki degisime bagli olarak donemlere gore degismektedir Kucuktas Dagi ndaki Firuz 1 Firuz 2 Kaya Arasi Kaya Arasi 2 Buyuktas Dagi ndaki Kaniza Ana Zaga yasam alanlarinin duvarlarinda petroglifler bulunmaktadir Dag bu sit alanindaki bazi taslarin uzerindeki petrogliflerle benzerlik gostermektedir Kayalardan birinde Fulminate onderligindeki 12 Roma Lejyonu nun Hazar kiyilarinda gecici olarak kalisini gosteren Roma Imparatoru Domitian in saltanati MS 81 96 donemine ait Latince bir yazit bulunmaktadir Erken doneme ait bir diger kalinti Kobustan Kaya Sanati nda anlatilan eski bir muzik aleti olan kaval calan tas tir tef tasi 1996 yilinda Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu karari ile daglar Kobustan Devlet Tarihi Sanat Koruma Alani ilan edilmistir Baskanin karariyla daglar 2007 yilinda Ulusal Koruma Alani ilan edildi Kaya sanati gravurlerinin kalitesi ve yogunlugu nedeniyle Kobustan 2007 yilinda UNESCO Dunya Mirasi Alani ilan edildi TarihiKulturel peyzaj alani ilk olarak 1939 40 yillarinda yerel bir madenci tarafindan kesfedildi MO 12 ve 8 yuzyillar arasina tarihlenen geyik keci ve sigirlara ait cizimler Kobustan daki Neolitik donemi yansitmaktadir 1947 ve sonrasinda 3 500 den fazla petroglif ile yaklasik 750 kayayi analiz eden Isak Jafarzadeh in inceledigi Kobustan petroglifleri antik caglardan Orta Cag a kadar 6 doneme ayrilmistir Neolitik donem figurler omuzlarinda ok ve yay bulunan kadin ve erkek cizimlerini icerir Gec Neolitik donem bizon kayik ve okcu cizimleri Eneolitik donem buyuk keci aslan ve geyik cizimleri Tunc Cagi donemi vahsi hayvanlar atlar ve domuz cizimleri Demir Cagi donemi insan cizimleri keci ve geyik figurleri ile Roma yazitlari Orta Cag deve kervan cizimleri elinde silah olan bir savasci semboller Arapca ve Farsca yazitlar Ilerleyen yillarda F Muradova ve J Rustamov 1 500 den fazla goruntunun ortaya cikarildigi yeni kesifler gerceklestirdiler Arkeolojik kazilar sirasinda bolgede cok sayida Tunc Cagi yapisi bulunmustur Bu arkeolojik kazilar Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi Arkeoloji ve Etnografya Enstitusu tarafindan desteklenmistir 1966 1988 ve 2001 de tum kaya oymalari ve petroglifleri devlet korumasi altina alindiGaleriKobustan daki kaya sanati ornekleriAyrica bakinizKobustan rayonu Kobustan Milli Parki Dunya MirasiKaynakca Gobustan Rock Art Cultural Landscape whc unesco org Ingilizce 11 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Eylul 2018 a b Gobustan Rock Art Unesco World Heritage Site For World Heritage Travellers www worldheritagesite org Ingilizce 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Eylul 2018 a b c d e Gobustan Rock Art Cultural Landscap el paisaje cultural del arte rupestre de Gobustan 2016 Gobustan Rock Art Cultural Landscape PDF Cuadernos de Arte Rupestre 213 232 4 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 27 Nisan 2022 a b c d Gobustan Rock Art AZERBAIJAN Med O Med Med O Med Ingilizce 28 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Eylul 2018 The Archaeology of the Caucasus From Earliest Settlements to the Iron Age Cambridge University Press 2017 ISBN 1107016592 Gobustan Rock Art Unesco World Heritage Site For World Heritage Travellers www worldheritagesite org Ingilizce 29 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Eylul 2018 a b c The Rock Engravings of Gobustan donsmaps com 11 Subat 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2018 Pre Columbian Trans Oceanic Contact Lulu com 2016 s 98 ISBN 9781329972162 Cognitive Archaeology as Symbolic Archaeology Ingiltere Archaeopress Publishers of British Archaeological Reports 2008 s 32 ISBN 9781407301792 Azerbaijan Mosques Turrets Palaces Corvina Kiado 1979 ss 8 ISBN 9789631303216 Heritage and Archaeology in the Digital Age Acquisition Curation and Dissemination of Spatial Cultural Heritage Data Springer 2017 ISBN 3319653709 a b c Gobustan Rock Art Cultural Landscape World Heritage Site Nomination Document 5 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 2 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme The sticky drawings of the deer goat and cattle dated between 12th and 8th centuries BC reflect the Neolithic period in Gobustan Rosen Pub Group 2004 ss 11 ISBN 0823944972 Pleistocene art in Azerbaijan PDF 5 Subat 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Dis baglantilarDunya Miraslari Listesi 1 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi