Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Korykoslu Hayton (ayrıca Hethum, Het'um ve varyantları;Ermenice: Հեթում Պատմիչ; y. 1240 – y. 1310/1320) bir Orta Çağ Ermeni asilzade, keşiş ve tarih yazarıdır.
Hayton La Flor des estoires de la terre d'Orient ("Doğu Tarihlerinin Çiçeği";Latince: Flos historiarum terre Orientis) kitabının yazarıdır. Asya tarihi, özellikle Müslüman fetihleri ve Moğol istilası hakkında, 1307'de Papa V. Clemens'in isteği üzerine Poitiers'deyken yazdırdığı tarih yazımı çalışması. Eski Fransızca orijinal metin, aynı zamanda Latince bir çeviri de hazırlayan Nicolas Faulcon tarafından kaydedildi. Bu çalışma Geç Orta Çağ'da geniş çapta yayıldı ve Batı Avrupalıların Doğu hakkındaki görüşlerini şekillendirmede etkili oldu.
Hayatı
Kilikya'daki Ermeni Hethumid Hanedanı'nın etkili bir üyesi olan Hayton, Korikos'un lordu prens Oshin'in (ö. 15 Ocak 1265) oğlu ve kral I. Hethum ile diplomat, yargıç ve askeri subay Sparapet Sempad'in küçük erkek kardeşiydi. Muhtemelen y. 1230 ve 1245'te Korikos şehrinin valisi oldu.
1299'da Marian yeminini yerine getirmek için Paris'e hac yolculuğu yapmıştır. 1305 yılında Kıbrıs'ta Bellapais Manastırı'nda Premontestian tarikatına katılmıştır. Kıbrıs kronolojisi, Hayton'un 1294'te küçük kuzeni Kral II. Hethum'a karşı komplo kurması nedeniyle sürgüne zorlandığını göstermektedir. 1307'de, oradaki Premostensian manastırından önce olduğu gibi, Papa V. Clemens'in ana ikametgâhı olan Poitiers'teydi. Papa'nın isteği üzerine Tarih çalışmasını burada yazdırdı. Poitiers'deki siyasi amacı Kıbrıs'ın sevilmeyen kralı II. Henri'ye karşı Kıbrıs tahtını gasp eden Surlu Amalrik'in desteğini kazanmak ve Moğollarla ittifak halinde yeni haçlı seferini savunmaktı. II. Hethum'un 1307'de öldürülmesinin ardından Hayton, Kilikya Ermenistanı'na dönmüş ve burada manastır hayatını geride bırakarak silahlı kuvvetlerin komutanı olmuştur. Ölüm tarihi bilinmemektedir; en son 1309'da hayatta olduğu ve Amalrik adına hareket ettiği kaydedilmiştir. 1314 yılında 'nde mevcut olduğu kaydedilen bir Haytonus, Armeniorum dux generalis'in Korikoslu Hayton ile özdeşleştirilmesi yönündeki öneri (Charles Kohler tarafından 1906 Tarih baskısının önsözünde yapılmıştır), Hayton Ermeni isminin her yerde bulunması sebebiyle ana akımda kabul görmemiştir.
Hayton'un kızı Korikoslu Isabel (1282-1310), 1307'den 1320'ye kadar Kilikya Ermenistanı'nın kralı II. Levon'un oğlu Oshin ile evli kalmıştır. Oğlu Korikoslu Oshin, 1320'den itibaren Kilikya Ermenistanı'nın naibi olmuştur, bu da muhtemelen Hayton'un artık hayatta olmadığını göstermektedir.
La Flor des estoires de la terre d'Orient
Hayton, Fransa'dayken Orta Çağ'ın ilk coğrafyalarından biri olan Asya coğrafyasını La Flor des estoires de la terre d'Orient ("Doğu Tarihlerinin Çiçeği" Latince: Flos historiarum terre Orientis) derledi. Eser, eşit olmayan uzunluklarda dört kitaptan oluşuyor, ana kısmı 3. kitapta yer alıyor ve bundan sonra eserin tamamı bazen Moğolların ve Moğol istilalarının tarihini veren "Tatarların Tarihi" olarak anılmaktadır.
Hayton, Moğol tarihi için Möngke Han'ın (1250'ler) hükümdarlığına kadar olan dönemi kaynak olarak Estoires des Tartars ("Tatarların Tarihi") olarak adlandırır; daha yakın tarihli olaylar için ise büyük amcası kral I. Hethum ve onun deneyimlerine güvenir. Ayrıca Haçlı Seferleri tarihi hakkında batılı kaynaklardan bilgi alır ve büyük olasılıkla Giovanni da Pian del Carpine ve Marco Polo'nun seyahat günlüklerinden yararlanır.
I. Kitap, Asya coğrafyasını Hitay (Çin), Tars (Uygurlar), Türkistan, Harezmiye, Kumanya, Hindistan, İran, Medya, Ermenistan, Gürcistan, Keldani, Mezopotamya, "Türklerin Ülkesi" (Selçuklular) ve Suriye krallıklarına bölünmüş olarak tanımlar.
II. Kitap, "Sarazenlerin Efendiliği"ni, yani 7. yüzyıldaki Müslüman fetihlerini ve sonraki Halifeleri anlatır.
"Tatarların Tarihi" olarak bilinen 3. Kitap, Moğol İmparatorluğu'nun yükselişini ve Yakın Doğu'daki son olayları, özellikle de Ermeni krallığının tarihi ve onun Moğol İlhanlıları ile etkileşimini anlatıyor. 1236'dan beri ona bağlıydı.
Kitap 4, Kutsal Topraklar'da yenilenen bir haçlı seferinin sonuna kadar Hristiyan âleminin Moğol İmparatorluğu ile önerilen ittifakını tartışıyor. Çalışma, Hayton'un İlhanlılarla ittifak halinde düzenlenmesini önerdiği yeni bir Haçlı seferi planıyla son buluyor. Hayton'un bu İlhanlı ittifakını desteklemesi ve ayrıca o günün karmaşık Ermeni ve Kıbrıs siyasetindeki bazı partilerle olan ilişkisi, bu çalışmayı oldukça taraflı hale getiriyor. Bu nedenle Hayton, İlhan Hülagü'nün Suriye'yi (1259-60) oldukça yıkıcı bir şekilde istila etmesiyle ilgili anlatımında olduğu gibi, Moğol eylemlerine papalık dinleyicilerinin ilgisini çekecek nedenler atfetmeye her zaman heveslidir:
Han, Kutsal Toprakları Sarazenlerden alıp Hıristiyanlara teslim etmek için Kudüs'e gitmek istiyordu. Kral I. Hethum bu istekten çok memnun kaldı ve çok sayıda yaya ve atlı adamı bir araya topladı, çünkü o dönemde Ermenistan Krallığı o kadar iyi bir durumdaydı ki, kolaylıkla 12.000 atlı askere ve 60.000 yaya askere sahipti.
Hayton, metnini Fransız dilini kullanarak Nicolas Faulcon'a yazdırdı. Faulcon daha sonra Fransızca metninin Latince çevirisini hazırladı. Eser 1307 yılında tamamlanarak Papa V. Clemens'e sunuldu. Faulcon'un metni, toplam 18'i Fransızca metin ve 32'si Latince metin olmak üzere çok sayıda el yazmasında korunmuştur (bunlardan ikisi bağımsız tanık değil, not defterleri veya varyantların indeksleridir). Bu el yazmalarından bazıları hala 14. yüzyılın ilk yarısına tarihlenmektedir. Fransızca metin için: Torino Üniversitesi Kütüphanesi IV.30, Paris BNF nouv. ek olarak Fr. 886, Viyana milli kütüphanesi no. 2620; Latince metin için: Paris BNF lat. 5515 ve enlem. 14693. Faulcon'un Latince metninden Jean le Long tarafından 1351'de çevrilen başka bir Fransızca metin daha vardır (3 el yazmasında korunmuştur). Ayrıca, Hospitallers'ın büyük ustası Juan Fernández de Heredia için yapılmış bir Aragonca tercümesi, ayrıca muhtemelen aynı kökene sahip eski bir Katalanca tercümesi ve muhtemelen VIII. Henry için yapılmış olan 16. yüzyıla ait bir İngilizce el yazması bulunmaktadır. Editio Princeps, Faulcon'un Fransızca metnine dayanılarak 1510'da Paris'te hazırlandı. Faulcon'un Latince metni Haguenau (1529), Basel (1532) ve Helmstedt 1585'te, Jean le Long'un Paris'teki Fransızca versiyonunda (1529) yayınlandı.
Richard Pynson'un İngilizce çevirisi (İngilizce el yazması metninden bağımsız olarak) 1520'lerde Londra'da basıldı. Diğer çeviriler Almanca (Strazburg 1534), Hollandaca (Antwerpen 1563), İtalyanca (Venedik 1559, 1562, 1562) ve İspanyolca (Córdoba 1595) versiyonlarını içeriyordu.
Metnin modern bir baskısı (modern Fransızca çeviri ve yorumlarla birlikte) Jean Dardel tarafından 1906'da Recueil des historiens des croisades için hazırlandı.
Kaynakça
- Özel
- ^ çeşitli şekillerde Aytonus, Hetoum, Haiton, Haitho, v.b.; Latince: Antonius Curchinus
- ^ a b c Het'um the Armenian. Het'um the Historian's History of the Tartars [Flower of Histories of the East] (İngilizce). Bedrosian, Robert tarafından çevrildi. ss. 7.
- ^ Jackson, p. 334
- ^ a b Mutafian 2001, s. 77.
- ^ Demurger 2009, s. 115.
- ^ Runciman 1987, s. 433.
- ^ Mutafian 2001, s. 80.
- ^ Stewart 2001, p. 15
- ^ "Echoes of Hayton's Flor des estoires ... can be found in many works that touch on the kingdom, [but] this is an extremely tendentious work, designed to be a piece of propaganda."
- ^ , Documents Arméniens vol. 2 (1906), p. 170;[] cited by René Grousset, Histoire des Croisades, p. 580.
- ^ , p. 112.
- ^ Recueil des historiens des croisades, documents armeniens tome second (1906).
- Genel
- Demurger, Alain (2009). The last Templar : the tragedy of Jacques de Molay. Londra: Profile. ISBN .
- Jackson, Peter (2005). The Mongols and the West: 1221-1410. Longman. ISBN .
- Grousset, René (1935). Histoire des Croisades III, 1188-1291 (Fransızca). Editions Perrin. ISBN .
- Mutafian, Claude (2001) [1993]. Le Royaume Armenien de Cilicie (Fransızca). . ISBN .
- (1999). The Crusades: c. 1071-c. 1291. Cambridge University Press. ISBN .
- Runciman, Steven (1987) [First published in 1952-1954]. A History of the Crusades 3. Penguin Books. ISBN .
- Stewart, Angus Donal (2001). The Armenian Kingdom and the Mamluks: War and diplomacy during the reigns of Het'um II (1289-1307). BRILL. ISBN .
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Korikoslu Hayton ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Jackson, Peter (2016). "HAYTON". Encyclopaedia Iranica.
- Flowers of the Histories of the East by Hayton of Corycus (English translation)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Korykoslu Hayton ayrica Hethum Het um ve varyantlari Ermenice Հեթում Պատմիչ y 1240 y 1310 1320 bir Orta Cag Ermeni asilzade kesis ve tarih yazaridir Hayton un La Flor des Estoires adli eserinden bir resim Hayton un Mogollar hakkindaki raporunu 1307 de Papa V Clemens e ilettigini gosteriyor Hayton La Flor des estoires de la terre d Orient Dogu Tarihlerinin Cicegi Latince Flos historiarum terre Orientis kitabinin yazaridir Asya tarihi ozellikle Musluman fetihleri ve Mogol istilasi hakkinda 1307 de Papa V Clemens in istegi uzerine Poitiers deyken yazdirdigi tarih yazimi calismasi Eski Fransizca orijinal metin ayni zamanda Latince bir ceviri de hazirlayan Nicolas Faulcon tarafindan kaydedildi Bu calisma Gec Orta Cag da genis capta yayildi ve Bati Avrupalilarin Dogu hakkindaki goruslerini sekillendirmede etkili oldu HayatiI Hethum Premostensian tarikatina giriyor Kilikya daki Ermeni Hethumid Hanedani nin etkili bir uyesi olan Hayton Korikos un lordu prens Oshin in o 15 Ocak 1265 oglu ve kral I Hethum ile diplomat yargic ve askeri subay Sparapet Sempad in kucuk erkek kardesiydi Muhtemelen y 1230 ve 1245 te Korikos sehrinin valisi oldu 1299 da Marian yeminini yerine getirmek icin Paris e hac yolculugu yapmistir 1305 yilinda Kibris ta Bellapais Manastiri nda Premontestian tarikatina katilmistir Kibris kronolojisi Hayton un 1294 te kucuk kuzeni Kral II Hethum a karsi komplo kurmasi nedeniyle surgune zorlandigini gostermektedir 1307 de oradaki Premostensian manastirindan once oldugu gibi Papa V Clemens in ana ikametgahi olan Poitiers teydi Papa nin istegi uzerine Tarih calismasini burada yazdirdi Poitiers deki siyasi amaci Kibris in sevilmeyen krali II Henri ye karsi Kibris tahtini gasp eden Surlu Amalrik in destegini kazanmak ve Mogollarla ittifak halinde yeni hacli seferini savunmakti II Hethum un 1307 de oldurulmesinin ardindan Hayton Kilikya Ermenistani na donmus ve burada manastir hayatini geride birakarak silahli kuvvetlerin komutani olmustur Olum tarihi bilinmemektedir en son 1309 da hayatta oldugu ve Amalrik adina hareket ettigi kaydedilmistir 1314 yilinda nde mevcut oldugu kaydedilen bir Haytonus Armeniorum dux generalis in Korikoslu Hayton ile ozdeslestirilmesi yonundeki oneri Charles Kohler tarafindan 1906 Tarih baskisinin onsozunde yapilmistir Hayton Ermeni isminin her yerde bulunmasi sebebiyle ana akimda kabul gormemistir Hayton un kizi Korikoslu Isabel 1282 1310 1307 den 1320 ye kadar Kilikya Ermenistani nin krali II Levon un oglu Oshin ile evli kalmistir Oglu Korikoslu Oshin 1320 den itibaren Kilikya Ermenistani nin naibi olmustur bu da muhtemelen Hayton un artik hayatta olmadigini gostermektedir La Flor des estoires de la terre d OrientHayton Fransa dayken Orta Cag in ilk cografyalarindan biri olan Asya cografyasini La Flor des estoires de la terre d Orient Dogu Tarihlerinin Cicegi Latince Flos historiarum terre Orientis derledi Eser esit olmayan uzunluklarda dort kitaptan olusuyor ana kismi 3 kitapta yer aliyor ve bundan sonra eserin tamami bazen Mogollarin ve Mogol istilalarinin tarihini veren Tatarlarin Tarihi olarak anilmaktadir Hayton Mogol tarihi icin Mongke Han in 1250 ler hukumdarligina kadar olan donemi kaynak olarak Estoires des Tartars Tatarlarin Tarihi olarak adlandirir daha yakin tarihli olaylar icin ise buyuk amcasi kral I Hethum ve onun deneyimlerine guvenir Ayrica Hacli Seferleri tarihi hakkinda batili kaynaklardan bilgi alir ve buyuk olasilikla Giovanni da Pian del Carpine ve Marco Polo nun seyahat gunluklerinden yararlanir I Kitap Asya cografyasini Hitay Cin Tars Uygurlar Turkistan Harezmiye Kumanya Hindistan Iran Medya Ermenistan Gurcistan Keldani Mezopotamya Turklerin Ulkesi Selcuklular ve Suriye kralliklarina bolunmus olarak tanimlar II Kitap Sarazenlerin Efendiligi ni yani 7 yuzyildaki Musluman fetihlerini ve sonraki Halifeleri anlatir Tatarlarin Tarihi olarak bilinen 3 Kitap Mogol Imparatorlugu nun yukselisini ve Yakin Dogu daki son olaylari ozellikle de Ermeni kralliginin tarihi ve onun Mogol Ilhanlilari ile etkilesimini anlatiyor 1236 dan beri ona bagliydi Kitap 4 Kutsal Topraklar da yenilenen bir hacli seferinin sonuna kadar Hristiyan aleminin Mogol Imparatorlugu ile onerilen ittifakini tartisiyor Calisma Hayton un Ilhanlilarla ittifak halinde duzenlenmesini onerdigi yeni bir Hacli seferi planiyla son buluyor Hayton un bu Ilhanli ittifakini desteklemesi ve ayrica o gunun karmasik Ermeni ve Kibris siyasetindeki bazi partilerle olan iliskisi bu calismayi oldukca tarafli hale getiriyor Bu nedenle Hayton Ilhan Hulagu nun Suriye yi 1259 60 oldukca yikici bir sekilde istila etmesiyle ilgili anlatiminda oldugu gibi Mogol eylemlerine papalik dinleyicilerinin ilgisini cekecek nedenler atfetmeye her zaman heveslidir Han Kutsal Topraklari Sarazenlerden alip Hiristiyanlara teslim etmek icin Kudus e gitmek istiyordu Kral I Hethum bu istekten cok memnun kaldi ve cok sayida yaya ve atli adami bir araya topladi cunku o donemde Ermenistan Kralligi o kadar iyi bir durumdaydi ki kolaylikla 12 000 atli askere ve 60 000 yaya askere sahipti Hayton metnini Fransiz dilini kullanarak Nicolas Faulcon a yazdirdi Faulcon daha sonra Fransizca metninin Latince cevirisini hazirladi Eser 1307 yilinda tamamlanarak Papa V Clemens e sunuldu Faulcon un metni toplam 18 i Fransizca metin ve 32 si Latince metin olmak uzere cok sayida el yazmasinda korunmustur bunlardan ikisi bagimsiz tanik degil not defterleri veya varyantlarin indeksleridir Bu el yazmalarindan bazilari hala 14 yuzyilin ilk yarisina tarihlenmektedir Fransizca metin icin Torino Universitesi Kutuphanesi IV 30 Paris BNF nouv ek olarak Fr 886 Viyana milli kutuphanesi no 2620 Latince metin icin Paris BNF lat 5515 ve enlem 14693 Faulcon un Latince metninden Jean le Long tarafindan 1351 de cevrilen baska bir Fransizca metin daha vardir 3 el yazmasinda korunmustur Ayrica Hospitallers in buyuk ustasi Juan Fernandez de Heredia icin yapilmis bir Aragonca tercumesi ayrica muhtemelen ayni kokene sahip eski bir Katalanca tercumesi ve muhtemelen VIII Henry icin yapilmis olan 16 yuzyila ait bir Ingilizce el yazmasi bulunmaktadir Editio Princeps Faulcon un Fransizca metnine dayanilarak 1510 da Paris te hazirlandi Faulcon un Latince metni Haguenau 1529 Basel 1532 ve Helmstedt 1585 te Jean le Long un Paris teki Fransizca versiyonunda 1529 yayinlandi Richard Pynson un Ingilizce cevirisi Ingilizce el yazmasi metninden bagimsiz olarak 1520 lerde Londra da basildi Diger ceviriler Almanca Strazburg 1534 Hollandaca Antwerpen 1563 Italyanca Venedik 1559 1562 1562 ve Ispanyolca Cordoba 1595 versiyonlarini iceriyordu Metnin modern bir baskisi modern Fransizca ceviri ve yorumlarla birlikte Jean Dardel tarafindan 1906 da Recueil des historiens des croisades icin hazirlandi KaynakcaOzel cesitli sekillerde Aytonus Hetoum Haiton Haitho v b Latince Antonius Curchinus a b c Het um the Armenian Het um the Historian s History of the Tartars Flower of Histories of the East Ingilizce Bedrosian Robert tarafindan cevrildi ss 7 Jackson p 334 a b Mutafian 2001 s 77 Demurger 2009 s 115 Runciman 1987 s 433 Mutafian 2001 s 80 Stewart 2001 p 15 Echoes of Hayton s Flor des estoires can be found in many works that touch on the kingdom but this is an extremely tendentious work designed to be a piece of propaganda Documents Armeniens vol 2 1906 p 170 kaynak dogrulanamadi cited by Rene Grousset Histoire des Croisades p 580 p 112 Recueil des historiens des croisades documents armeniens tome second 1906 GenelDemurger Alain 2009 The last Templar the tragedy of Jacques de Molay Londra Profile ISBN 978 1846682247 Jackson Peter 2005 The Mongols and the West 1221 1410 Longman ISBN 978 0 582 36896 5 Grousset Rene 1935 Histoire des Croisades III 1188 1291 Fransizca Editions Perrin ISBN 2 262 02569 X Mutafian Claude 2001 1993 Le Royaume Armenien de Cilicie Fransizca ISBN 2 271 05105 3 1999 The Crusades c 1071 c 1291 Cambridge University Press ISBN 978 0 521 62566 1 Runciman Steven 1987 First published in 1952 1954 A History of the Crusades 3 Penguin Books ISBN 978 0 14 013705 7 Stewart Angus Donal 2001 The Armenian Kingdom and the Mamluks War and diplomacy during the reigns of Het um II 1289 1307 BRILL ISBN 90 04 12292 3 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Korikoslu Hayton ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Jackson Peter 2016 HAYTON Encyclopaedia Iranica Flowers of the Histories of the East by Hayton of Corycus English translation