Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kozmopolitanizm, bireyin insanlık adı verilen büyük komüniteye aitliğini savunan, yerel nitelikteki bağlılığın yerini evrensel bağlılığın aldığı, evrensel düşüncelerin benimsendiği, tüm dünyanın ülke ya da vatan olarak görüldüğü; genellikle bu görüşlerle ilgili etiksel, sosyolojik ve siyasi felsefelerin tanımlanmasında kullanılan bir kavramdır. Bu fikirleri benimseyen kişi kozmopolit veya kozmopolitan diye adlandırılır.
Kozmopolitanizm birliği ve çeşitliliği içerir. Etik ve kültürel bir tutum olarak kozmopolitanizm insanlığın birliğini, farklılıkların hoş görülmesini, tüm insanların aynı ahlak topluluğunun parçası olduğunu, bireysel kimliğin oluşumuna farklı kültürlerin kaynaklık etmesini ve insanların birlikte yaşama eğilimini kapsar. Ayrıca kozmopolitanizm dünya toplumunu hedefler; dünya toplumu riskler, yaşama imkânları ve toplumsal ilişkiler ağı sayesinde bütünleşmiş, ortaklaşmış insanlığı ifade etmektedir.
“Dünya toplumu” ve “kozmopolitanizm” kavramları günümüze kadarki süreçte yeni anlamlar kazanarak, dünya ölçeğinde tek bir siyasal yönetimin varlığınının dışında; kamusal alanın, toplumsal ilişkilerin dünya ölçeğinde genişlemesini ve farklı yaşam biçimlerinin, farklı düzeylerdeki kimliklerin iç içe geçişini gösterir olmuştur.
Etimoloji
Eski Yunancada “evren” ya da “dünya” anlamına gelen kosmos ile “yurttaş” anlamındaki polites’ten türetilmiş terim: “dünya yurttaşlığı” veya "evren yurttaşlığı" anlamlarına gelir.
Tarihi
Erken Dönem
1780'ler ressam JHW Tischbein
Kozmopolitanizm kavramını çağrıştıran ilk örneklerden birisi meşhur Sinoplu filozof Diyojen’e aittir. Diyojen kısıtlayıcı nitelikteki yerel örf, adet ve uygulamalara sıkı sıkıya bağlı kalmayı reddederdi ve “ben bir dünya vatandaşıyım” derdi. Bu söz modern çağ filozoflarının kozmopolit dünya görüşleri için bir dayanak olmuştur. Kozmolojilerinde Sokrat öncesi doğa felsefesine başvuran, Platon’un aşkın tümel öğretisini reddeden stoacılar, dünya yurttaşı olmayı, insanlık adı verilen büyük komüniteye ait olmayı belirli bir kentte bağlanmaya tercih etmişlerdi. Diyojen’in negatif özellik içeren kozmopolitanlığının aksine stoacılara göre bir kişinin dünya vatandaşı olması için yerel aidiyetlerden vazgeçmesi gerekmezdi. Çünkü bunlar yaşama büyük zenginlik katardı. Stoacılar bir kişinin bu tür bağlılıklarından kaçınamayacağına da inanıyorlardı. Bunun yerine insanoğlunu iç içe daireler şeklinde sardığını tasavvur ettikleri ve insanın kendi benliği, ailesi, akrabaları, komşuları, hemşerileri, ülkesinin insanları ve nihayet bütün bunları çevreleyen insanlık ailesinden oluşan bağlılık çemberlerinin yerini değiştirilmesini, yani en dıştaki insanlık ailesini en içteki çember kadar yakınımız kılınmasını düşünüyorlardı. Antik çağın bu gezgin entelektüelleri insanlığa bağlılığı savunarak erken bir evrenselciliği vurgular. Stoacı felsefenin odağında ‘polis’in yasalarıyla bağlı yurttaşlar yerine doğal hukukun eşitlik düzeni içinde yaşayan evrensel insan topluluğu vardı. Douzinas’ın da vurguladığı üzere, stoacılar doğal hukuku savunan ilk ütopyacı düşünürlerdi. Onlar doğayı eşitliğin ve özgürlüğün yatağı olarak görüyorlardı. Toplumsal hayata örnek oluşturabilecek bir doğa anlayışına sahiptiler. Böylelikle, daha sonra da devletin keyfiliğine karşı bir güvence olarak savunulacak doğal haklar anlayışının temelini attılar. Doğal hukukta var olan özgürlük ideali ve insan onuru devrimci hareketlere, politik isyanlara güç verdi, direnişlere ve sivil itaatsizliğe temel oluşturdu.
Stoacı felsefenin temel metni, okulun kurucusu kabul edilen ve M.Ö. 3. yüzyılda Atina’da dersler vermiş olan Kıbrıslı Zenon’un Cumhuriyet’idir. Zenon günümüze ancak belirli bölümleri kalmış olan metinde ‘polis’in kurum ve yasalarını adalet, eşitlik kardeşlik idealleri adına eleştirir ve bunlara karşı alternatifler sunar. Kurumları eleştirmekle kalmaz, bunlardan pek çoğunun kaldırılmasını önerir. Erdemli insanlardan oluşan bir toplumda bunlara ihtiyaç olmayacağını belirtir. Adil ve erdemli davranışın yasalarla tanımlanamayacağını, yasalarının dayatmasıyla erdemli yurttaş olunamayacağını ileri vurgular. Zenon’nun Cumhuriyet’i klasik antikitenin en özgürlükçü ütopyasıdır ve bu bakımdan Platon’unki ile tam bir karşıtlık oluşturur.
Modern Kozmopolitanizm
Modern kozmopolitanizmi dünya barışını savunan, bunu yaparken de bir ölçüde antik çağ kozmopolitanizminden yola çıkarak insanlığın birliğini vurgulayan, devletlerin yapay ayrılıklar yarattığını ileri süren Rotterdamlı Erasmus ile başlar. Ama hemen ardından modern kozmopolitanizm düşüncesinin Kant’ın Fransız Devrimi öncesi ve sonrasını kapsayan on iki yıllık dönem içinde yazdıklarıyla geliştiğini eklemek gerekir.
Kant devletlerin aralarındaki ilişkide uluslararası hukuk kuralları ile bağlı olmalarını, karşılıklı hak ve sorumlulukları olan hukuk özneleri haline gelmelerini savundu ve daimi barış anlayışını bu düşünce üzerinde temellendirdi. Devletler, daimi barış adına gönüllü bir birlik meydana getirmeliydiler. Asıl önemlisi Kant’ın ulusal ve uluslararası hukukun ötesinde üçüncü bir hukuk düzeni, bireyi ‘dünya vatandaşı’ olarak kabullenen yeni bir kamusal hukuk önermesiydi. Kantçı düşünceye göre insanoğlu sadece kendinde nihayet bulur, insanoğlu sadece insan olduğu için bir değere sahiptir. Bu niteliği onu evrensel bir toplumun doğal üyesi yapar. kozmopolitanizmin günümüzdeki en önemli savunucularından biri olan ve insan haklarını insanın onurunu koruyan haklar olarak tanımlayan Nussbaum ve Sen, kalkınma ve refah sorununu özgürlükler sorunu olarak düşünüyor; adalet ve eşitliği refah politikalarının merkezine yerleştiriyorlar. Savundukları insan yeterlilikleri tezi kalkınma sorununa alternatif bir yaklaşımı ifade ediyor. İnsan haklarını öne çıkartıyor; gelişmeyi hakların ve özgürlüklerin genişlemesi ve gerçekleşmesi temelinde kavrıyor. Yaşam hakkı, bedensel bütünlük, düşünme yeteneğinin ve pratik aklın kullanılması, başka türlerin hayatına ve çevreye ihtimam gösterme... İnsan yeterlilikleri kavramı bunları kapsıyor. İnsanların diledikleri yaşamı seçme haklarını birinci derecede önemsiyor.
21. yüzyıl düşünürlerinden Kwame Appiah, kozmopolit kuramın iki temel ilkeye dayandığını söyler: bilginin yanılmaz olmadığına ilişkin yanılabilirlik doktrini ve çoğulculuk. Yanılabilirlik, yanılıyor olabileceğinizi ve bunun farkına varamayabileceğinizi kabullenmektir bir nevi. Çoğulculuk ise hayatın pek çok alanında karşılaşılan sorunlara birden çok doğru cevap bulunabileceğini kabul etmektir.
Jacque Fresco tarafından oluşturulan Venüs Projesi, hızla büyüyen uluslararası bir eğitim kuruluşu. İnsanları ayıran tüm yapay sınırları aşan, kozmopolit fikirleri yaymayı amaçlıyor. Venüs projesi yoksulluğun, kıtlığın, toplumdaki her türlü yozlaşmanın, suçun ve savaşların nedeninin, günümüz dünyasının toplumun yararına olan teknolojik gelişmeleri bilinçli bir şekilde yavaşlatan kârbazlı ekonomik sistem olduğu düşüncesiyle kuruldu. Jacque Fresqo, kar bazlı ekonomik sistem tarafından teknolojinin gelişiminde kasıtlı olarak yaratılan yavaşlamanın, "kârlılık"tan kurtarıldığında daha fazla insan için daha çok kaynak bolluğu ve buna bağlı olarak daha fazla ürün sağlayacağı ve kıtlık, yoksulluk ve açlığı ortadan kaldıracağı teorisini geliştirdi. Bu yeni keşfedilmiş kaynak bolluğu, insanların bencillik, yozlaşma ve açgözlülüğe olan eğilimini azaltacak ve birbirlerine güvenme eğilimini aşılayacaktır. Fresco'ya göre, parasal ekonomik sistem ve onun sonucunda ortaya çıkan emek ve rekabet gibi süreçlerin insanları gerçek potansiyellerini ortaya koymaktan alıkoyarak toplumu geriletmektedir. Fresco, insanların daha uzun, sağlıklı ve daha anlamlı bir hayat yaşamalarının artık mümkün olduğuna inanarak bahsettiği düşüncelerin toplumdaki insanların büyük çoğunluğu için en üst düzey fayda sağlayacak fikirler olduğunu ifade etti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Cosmopolitan". Dictionary.com. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2012.
- ^ Gökhan Gencay, Kozmopolitanizm, insani değerlere bağlı bir dünya amaçlar, birgün gazetesi.
- ^ Douzinas, s. 155
- ^ Ernst Bloch, Umut İlkesi, c.1, çev. T. Bora, İletişim Yayınları, 2007, s, 65059
- ^ Douzinas, s.160
- ^ Hobbit ve Felsefe; Gregory Bassham, Eric Bronson, William Irwin
- ^ . 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2013.
- ^ . 22 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2013.
- ^ http://www.meta-magazine.com/index.php?id=22 21 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Meta Magazine's interview with Jacque Fresco
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kozmopolitanizm bireyin insanlik adi verilen buyuk komuniteye aitligini savunan yerel nitelikteki bagliligin yerini evrensel bagliligin aldigi evrensel dusuncelerin benimsendigi tum dunyanin ulke ya da vatan olarak goruldugu genellikle bu goruslerle ilgili etiksel sosyolojik ve siyasi felsefelerin tanimlanmasinda kullanilan bir kavramdir Bu fikirleri benimseyen kisi kozmopolit veya kozmopolitan diye adlandirilir Kozmopolitanizm birligi ve cesitliligi icerir Etik ve kulturel bir tutum olarak kozmopolitanizm insanligin birligini farkliliklarin hos gorulmesini tum insanlarin ayni ahlak toplulugunun parcasi oldugunu bireysel kimligin olusumuna farkli kulturlerin kaynaklik etmesini ve insanlarin birlikte yasama egilimini kapsar Ayrica kozmopolitanizm dunya toplumunu hedefler dunya toplumu riskler yasama imkanlari ve toplumsal iliskiler agi sayesinde butunlesmis ortaklasmis insanligi ifade etmektedir Dunya toplumu ve kozmopolitanizm kavramlari gunumuze kadarki surecte yeni anlamlar kazanarak dunya olceginde tek bir siyasal yonetimin varligininin disinda kamusal alanin toplumsal iliskilerin dunya olceginde genislemesini ve farkli yasam bicimlerinin farkli duzeylerdeki kimliklerin ic ice gecisini gosterir olmustur EtimolojiEski Yunancada evren ya da dunya anlamina gelen kosmos ile yurttas anlamindaki polites ten turetilmis terim dunya yurttasligi veya evren yurttasligi anlamlarina gelir TarihiErken Donem Donemin Atina sinda gunduz vakti fenerle dolasip durust bir adam aradigini soyleyen Diyojen e atfeden tablo 1780 ler ressam JHW Tischbein Kozmopolitanizm kavramini cagristiran ilk orneklerden birisi meshur Sinoplu filozof Diyojen e aittir Diyojen kisitlayici nitelikteki yerel orf adet ve uygulamalara siki sikiya bagli kalmayi reddederdi ve ben bir dunya vatandasiyim derdi Bu soz modern cag filozoflarinin kozmopolit dunya gorusleri icin bir dayanak olmustur Kozmolojilerinde Sokrat oncesi doga felsefesine basvuran Platon un askin tumel ogretisini reddeden stoacilar dunya yurttasi olmayi insanlik adi verilen buyuk komuniteye ait olmayi belirli bir kentte baglanmaya tercih etmislerdi Diyojen in negatif ozellik iceren kozmopolitanliginin aksine stoacilara gore bir kisinin dunya vatandasi olmasi icin yerel aidiyetlerden vazgecmesi gerekmezdi Cunku bunlar yasama buyuk zenginlik katardi Stoacilar bir kisinin bu tur bagliliklarindan kacinamayacagina da inaniyorlardi Bunun yerine insanoglunu ic ice daireler seklinde sardigini tasavvur ettikleri ve insanin kendi benligi ailesi akrabalari komsulari hemserileri ulkesinin insanlari ve nihayet butun bunlari cevreleyen insanlik ailesinden olusan baglilik cemberlerinin yerini degistirilmesini yani en distaki insanlik ailesini en icteki cember kadar yakinimiz kilinmasini dusunuyorlardi Antik cagin bu gezgin entelektuelleri insanliga bagliligi savunarak erken bir evrenselciligi vurgular Stoaci felsefenin odaginda polis in yasalariyla bagli yurttaslar yerine dogal hukukun esitlik duzeni icinde yasayan evrensel insan toplulugu vardi Douzinas in da vurguladigi uzere stoacilar dogal hukuku savunan ilk utopyaci dusunurlerdi Onlar dogayi esitligin ve ozgurlugun yatagi olarak goruyorlardi Toplumsal hayata ornek olusturabilecek bir doga anlayisina sahiptiler Boylelikle daha sonra da devletin keyfiligine karsi bir guvence olarak savunulacak dogal haklar anlayisinin temelini attilar Dogal hukukta var olan ozgurluk ideali ve insan onuru devrimci hareketlere politik isyanlara guc verdi direnislere ve sivil itaatsizlige temel olusturdu Stoaci felsefenin temel metni okulun kurucusu kabul edilen ve M O 3 yuzyilda Atina da dersler vermis olan Kibrisli Zenon un Cumhuriyet idir Zenon gunumuze ancak belirli bolumleri kalmis olan metinde polis in kurum ve yasalarini adalet esitlik kardeslik idealleri adina elestirir ve bunlara karsi alternatifler sunar Kurumlari elestirmekle kalmaz bunlardan pek cogunun kaldirilmasini onerir Erdemli insanlardan olusan bir toplumda bunlara ihtiyac olmayacagini belirtir Adil ve erdemli davranisin yasalarla tanimlanamayacagini yasalarinin dayatmasiyla erdemli yurttas olunamayacagini ileri vurgular Zenon nun Cumhuriyet i klasik antikitenin en ozgurlukcu utopyasidir ve bu bakimdan Platon unki ile tam bir karsitlik olusturur Modern Kozmopolitanizm Immanuel Kant Modern kozmopolitanizmi dunya barisini savunan bunu yaparken de bir olcude antik cag kozmopolitanizminden yola cikarak insanligin birligini vurgulayan devletlerin yapay ayriliklar yarattigini ileri suren Rotterdamli Erasmus ile baslar Ama hemen ardindan modern kozmopolitanizm dusuncesinin Kant in Fransiz Devrimi oncesi ve sonrasini kapsayan on iki yillik donem icinde yazdiklariyla gelistigini eklemek gerekir Kant devletlerin aralarindaki iliskide uluslararasi hukuk kurallari ile bagli olmalarini karsilikli hak ve sorumluluklari olan hukuk ozneleri haline gelmelerini savundu ve daimi baris anlayisini bu dusunce uzerinde temellendirdi Devletler daimi baris adina gonullu bir birlik meydana getirmeliydiler Asil onemlisi Kant in ulusal ve uluslararasi hukukun otesinde ucuncu bir hukuk duzeni bireyi dunya vatandasi olarak kabullenen yeni bir kamusal hukuk onermesiydi Kantci dusunceye gore insanoglu sadece kendinde nihayet bulur insanoglu sadece insan oldugu icin bir degere sahiptir Bu niteligi onu evrensel bir toplumun dogal uyesi yapar kozmopolitanizmin gunumuzdeki en onemli savunucularindan biri olan ve insan haklarini insanin onurunu koruyan haklar olarak tanimlayan Nussbaum ve Sen kalkinma ve refah sorununu ozgurlukler sorunu olarak dusunuyor adalet ve esitligi refah politikalarinin merkezine yerlestiriyorlar Savunduklari insan yeterlilikleri tezi kalkinma sorununa alternatif bir yaklasimi ifade ediyor Insan haklarini one cikartiyor gelismeyi haklarin ve ozgurluklerin genislemesi ve gerceklesmesi temelinde kavriyor Yasam hakki bedensel butunluk dusunme yeteneginin ve pratik aklin kullanilmasi baska turlerin hayatina ve cevreye ihtimam gosterme Insan yeterlilikleri kavrami bunlari kapsiyor Insanlarin diledikleri yasami secme haklarini birinci derecede onemsiyor 21 yuzyil dusunurlerinden Kwame Appiah kozmopolit kuramin iki temel ilkeye dayandigini soyler bilginin yanilmaz olmadigina iliskin yanilabilirlik doktrini ve cogulculuk Yanilabilirlik yaniliyor olabileceginizi ve bunun farkina varamayabileceginizi kabullenmektir bir nevi Cogulculuk ise hayatin pek cok alaninda karsilasilan sorunlara birden cok dogru cevap bulunabilecegini kabul etmektir Jacque Fresco tarafindan olusturulan Venus Projesi hizla buyuyen uluslararasi bir egitim kurulusu Insanlari ayiran tum yapay sinirlari asan kozmopolit fikirleri yaymayi amacliyor Venus projesi yoksullugun kitligin toplumdaki her turlu yozlasmanin sucun ve savaslarin nedeninin gunumuz dunyasinin toplumun yararina olan teknolojik gelismeleri bilincli bir sekilde yavaslatan karbazli ekonomik sistem oldugu dusuncesiyle kuruldu Jacque Fresqo kar bazli ekonomik sistem tarafindan teknolojinin gelisiminde kasitli olarak yaratilan yavaslamanin karlilik tan kurtarildiginda daha fazla insan icin daha cok kaynak bollugu ve buna bagli olarak daha fazla urun saglayacagi ve kitlik yoksulluk ve acligi ortadan kaldiracagi teorisini gelistirdi Bu yeni kesfedilmis kaynak bollugu insanlarin bencillik yozlasma ve acgozluluge olan egilimini azaltacak ve birbirlerine guvenme egilimini asilayacaktir Fresco ya gore parasal ekonomik sistem ve onun sonucunda ortaya cikan emek ve rekabet gibi sureclerin insanlari gercek potansiyellerini ortaya koymaktan alikoyarak toplumu geriletmektedir Fresco insanlarin daha uzun saglikli ve daha anlamli bir hayat yasamalarinin artik mumkun olduguna inanarak bahsettigi dusuncelerin toplumdaki insanlarin buyuk cogunlugu icin en ust duzey fayda saglayacak fikirler oldugunu ifade etti Ayrica bakinizDunya vatandasligi Dunya Pasaportu Anti milliyetcilik Anti yurtseverlik Kozmopolitan demokrasiKaynakca Cosmopolitan Dictionary com 2 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2012 Gokhan Gencay Kozmopolitanizm insani degerlere bagli bir dunya amaclar birgun gazetesi Douzinas s 155 Ernst Bloch Umut Ilkesi c 1 cev T Bora Iletisim Yayinlari 2007 s 65059 Douzinas s 160 Hobbit ve Felsefe Gregory Bassham Eric Bronson William Irwin 13 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2013 22 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2013 http www meta magazine com index php id 22 21 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Meta Magazine s interview with Jacque Fresco