Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuş çarpması (İngilizce: bird strike), hava araçları ile kuşların havada çarpışması olayıdır. Uçuş güvenliğini etkileyen önemli olaylardan biridir ve büyük maddi hasara ve bazı durumlarda can kayıplarına yol açabilir.
Birçok olası kuş çarpmasının, kuşların son anda yön değiştirmeleri neticesinde önlendiğine inanılmaktadır. Ancak, özellikle kuşlara yön değiştirmeleri için çok az bir zaman bırakan uçaklar, yüksek hızlarda hareket ettikleri için büyük bir tehlikenin altında olurlar. Çarpışmaların büyük çoğunluğu kuşların çoğunun bulunduğu yere yakın yerlerde meydana gelmektedir. Bundan ötürü de kuş çarpmalarının çoğunluğu hava araçlarının kalkış ya da inişleri esnasında oluşmaktadır. Fakat yerden 20.000 ya da 30.000 feet (~7.000 m - 10.000 m) gibi yüksek irtifalarda da gerçekleşmiş kuş çarpmaları rapor edilmiştir. Uçak ve kuş çarpışmalarının %90 gibi büyük çoğunluğu (ICAO raporlarına göre) havaalanları yakınında ve kalkış ya da inişle ilgili uçuş fazlarında meydana gelmektedir.
Etkileri
Çarpmaların çoğunluğunun etkisi hava aracının öne bakan kısımlarında kendini gösterirken, birçok durumda da kuş, hava aracının jet motoru tarafından emilir ve motorun ve gövdesinin hasara uğramasına neden olur. Darbenin kuvveti, çarpan hayvanın ağırlığına, darbe esnasındaki hızın farkına ve yönüne bağlıdır. Aracın ağırlığı genellikle göz ardı edilir çünkü çoğunlukla kendisine çarpan hayvanla kıyaslandığında çok çok büyüktür. Darbenin enerjisinin büyüklüğü hız farkının karesi ile orantılı olarak artar.
Darbenin şiddetine bağlı olarak, çarpışma neticesinde çarpan hayvan ölürken, hava aracının da darbenin meydana geldiği bölümü hasara uğrayabilir. Hatta çarpmanın olduğu yüzeye bağlı olarak hava aracının içindeki insanların yaralanmalarına da sebep olabilir. Özellikle çarpışma bir kuş sürüsü ile yapılmış ise durum uçuş güvenliği açısından çok daha vahimdir, çünkü aynı anda birçok hasar meydana gelebilir ve hatta hava aracının tüm motorları birden zarar görebilir. Böyle bir durum meydana geldiğinde ve uçağın tüm motorları birden hasara uğradığında eğer uçak yere çok yakın bir konumda ise, pilotun durumu toparlaması için yeterince zaman ve yükseklik mevcut olmadığından, kuş çarpması neticesinde uçağın düşmesi de olasıdır.
Kuş Çarpması olaylarındaki etkiyi azaltmak için havacılıkta 10000 feet (fl100)(3000 metre) altı uçuşlarda saate 250 kias (450 km) hız sınırlaması getrilmiştir.
Kuş türleri
Kuş çarpması olaylarının büyük çoğunluğu, göçmen kuşların göç hareketlerinin başladığı dönemlere denk geldiği bilinmektedir. Böyle zamanlarda Hava Trafik Kontrol kuleleri, pilotları muhtemel sürülere karşı uyarmaktadırlar.
Kuş çarpmalarına karışan kuşlar, çoğunlukla büyük nüfusa sahip kuşlardır. Özellikle kazlar ve martılar çok ciddi hasarlara neden olurlar. ABD'de rapor edilmiş kuş çarpmalarında, ördekler %32, martılar %28 ve avcı kuşlar %17 oranında yer almaktadır.
Dış bağlantılar
- Uluslararası Kuş Çarpması Komitesi İnternet Sitesi15 Nisan 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- Amerikan Kuş Çarpması Komitesi İnternet Sitesi27 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- İngilizce Vikipedideki Bird strike maddesi 4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Wikimedia Commons'ta Kuş çarpması ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kus carpmasi Ingilizce bird strike hava araclari ile kuslarin havada carpismasi olayidir Ucus guvenligini etkileyen onemli olaylardan biridir ve buyuk maddi hasara ve bazi durumlarda can kayiplarina yol acabilir Kus carpmasindan etkilenmis bir UH 60 Black Hawk Bircok olasi kus carpmasinin kuslarin son anda yon degistirmeleri neticesinde onlendigine inanilmaktadir Ancak ozellikle kuslara yon degistirmeleri icin cok az bir zaman birakan ucaklar yuksek hizlarda hareket ettikleri icin buyuk bir tehlikenin altinda olurlar Carpismalarin buyuk cogunlugu kuslarin cogunun bulundugu yere yakin yerlerde meydana gelmektedir Bundan oturu de kus carpmalarinin cogunlugu hava araclarinin kalkis ya da inisleri esnasinda olusmaktadir Fakat yerden 20 000 ya da 30 000 feet 7 000 m 10 000 m gibi yuksek irtifalarda da gerceklesmis kus carpmalari rapor edilmistir Ucak ve kus carpismalarinin 90 gibi buyuk cogunlugu ICAO raporlarina gore havaalanlari yakininda ve kalkis ya da inisle ilgili ucus fazlarinda meydana gelmektedir EtkileriBir Jet motorunun Kus carpmasi neticesinde hasara ugramis fan pallerinin gorunumu Carpmalarin cogunlugunun etkisi hava aracinin one bakan kisimlarinda kendini gosterirken bircok durumda da kus hava aracinin jet motoru tarafindan emilir ve motorun ve govdesinin hasara ugramasina neden olur Darbenin kuvveti carpan hayvanin agirligina darbe esnasindaki hizin farkina ve yonune baglidir Aracin agirligi genellikle goz ardi edilir cunku cogunlukla kendisine carpan hayvanla kiyaslandiginda cok cok buyuktur Darbenin enerjisinin buyuklugu hiz farkinin karesi ile orantili olarak artar Darbenin siddetine bagli olarak carpisma neticesinde carpan hayvan olurken hava aracinin da darbenin meydana geldigi bolumu hasara ugrayabilir Hatta carpmanin oldugu yuzeye bagli olarak hava aracinin icindeki insanlarin yaralanmalarina da sebep olabilir Ozellikle carpisma bir kus surusu ile yapilmis ise durum ucus guvenligi acisindan cok daha vahimdir cunku ayni anda bircok hasar meydana gelebilir ve hatta hava aracinin tum motorlari birden zarar gorebilir Boyle bir durum meydana geldiginde ve ucagin tum motorlari birden hasara ugradiginda eger ucak yere cok yakin bir konumda ise pilotun durumu toparlamasi icin yeterince zaman ve yukseklik mevcut olmadigindan kus carpmasi neticesinde ucagin dusmesi de olasidir Kus Carpmasi olaylarindaki etkiyi azaltmak icin havacilikta 10000 feet fl100 3000 metre alti ucuslarda saate 250 kias 450 km hiz sinirlamasi getrilmistir Kus turleriKus carpmasi olaylarinin buyuk cogunlugu gocmen kuslarin goc hareketlerinin basladigi donemlere denk geldigi bilinmektedir Boyle zamanlarda Hava Trafik Kontrol kuleleri pilotlari muhtemel surulere karsi uyarmaktadirlar Kus carpmalarina karisan kuslar cogunlukla buyuk nufusa sahip kuslardir Ozellikle kazlar ve martilar cok ciddi hasarlara neden olurlar ABD de rapor edilmis kus carpmalarinda ordekler 32 martilar 28 ve avci kuslar 17 oraninda yer almaktadir Dis baglantilarUluslararasi Kus Carpmasi Komitesi Internet Sitesi15 Nisan 2013 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Ingilizce Amerikan Kus Carpmasi Komitesi Internet Sitesi27 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KaynakcaIngilizce Vikipedideki Bird strike maddesi 4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Wikimedia Commons ta Kus carpmasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir